1, 2. (a) Watu wa Israeli wako katika hali gani ya mateso? (b) Wapinzani wa Eliya wanaokuja kwenye Mulima Karmeli ni nani?

ELIYA anatazama vikundi vya watu wanaopanda kwenye Mulima Karmeli kama watu wenye kuchoka kabisa. Hata ikiwa bado ni asubuhi mapema sana, inaonekana wazi kwamba wao ni watu masikini na wenye kukosewa kabisa. Inaeleweka, kwa sababu kumepita miaka mitatu na nusu sasa, bila mvua kunyesha, na kwa hiyo, wanateseka kabisa.

² Wale manabii wa Baali 450 wanapanda pia pamoja na watu, wanajaa kiburi na wanamuchukia sana Eliya, nabii wa Yehova. Malkia Yezebeli amekwisha kuwaua watumishi wengi wa Yehova, lakini mupaka sasa Eliya anaipinga kabisa ibada ya Baali. Je, Eliya ataendelea tu kufanya hivyo? Labda manabii hao wanazungumuza na kufikiri kwamba kwa kuwa yeye iko peke yake, ataogopa, nao watamushinda. (1 Fal. 18:4, 19, 20) Mufalme Ahabu pia anakuja, anaendesha gari lake la kifalme. Yeye pia hamupendi Eliya.

3, 4. (a) Sababu gani inawezekana Eliya anasikia woga wakati jua linaanza kutokea? (b) Tutazungumuzia maulizo gani?

³ Hiyo ni siku ya pekee sana katika maisha ya Eliya. Eliya anawatazama watu wakipanda kwenye mulima, anajua kwamba sasa wakati umefika wa kumaliza ubishi; mambo karibuni yanapaswa kuwa wazi kabisa, ili kujua ni nani aliye na nguvu zaidi, Yehova ao watu wabaya? Anajisikia namna gani wakati jua linaanza kutokea? Usisahau kama yeye pia ni ‘mutu mwenye hisia kama zetu.’ (Soma Yakobo 5:17.) Eliya anapoona kwamba anazungukwa hivyo na watu wasio waaminifu, mufalme wao muasi​-imani, na makuhani hao wauaji, bila shaka, anajisikia kabisa kuwa peke yake.​—1 Fal. 18:22.

⁴ Ni nini imefanya Waisraeli wafikie hali hiyo mbaya? Na habari hiyo inaweza kukusaidia wewe namna gani? Tuzungumuzie basi imani ya Eliya na tuone namna gani mufano wake unaweza kutusaidia leo.

5, 6. (a) Kwa muda wa miaka mingi Waisraeli wamechagua nini? (b) Namna gani Mufalme Ahabu anamuchukiza sana Yehova?

⁵ Kwa muda murefu katika maisha yake, Eliya ameona namna Waisraeli wametupilia mbali na kuzarau jambo la lazima sana kwa ajili yao na inchi yao, ni kusema, ibada ya kweli; na Eliya hana lolote  la kufanya. Kama ilivyo, kwa miaka mingi Waisraeli wamechagua dini ya uongo kuliko ibada safi na wamechagua kuabudu miungu ya uongo ya mataifa jirani kuliko kumuabudu Yehova Mungu. Katika siku za nabii Eliya, hali hiyo ilikuwa mbaya zaidi.

⁶ Mufalme Ahabu anafanya mambo yenye kumuchukiza sana Yehova: Amemuoa Yezebeli, binti ya mufalme wa Sidoni. Yezebeli anaazimia kuingiza ibada ya Baali mahali pote katika inchi ya Israeli na kumaliza kabisa ibada ya Yehova. Ahabu hawezi kufungua kinywa mbele ya Yezebeli. Ahabu anamujengea Baali hekalu na mazabahu na ni yeye aliye mbele ili kuinamia mungu huyo wa kipagani.—1 Fal. 16:30-33.

7. (a) Sababu gani ibada ya Baali ni ibada yenye kuchukiza sana? (b) Sababu gani tunaweza kusema kama Biblia haijipinge inapozungumuzia miaka ambayo mvua haikunyesha katika siku za Eliya? (Soma kisanduku, ukurasa unaofuata.)

⁷ Sababu gani ibada ya Baali ni ibada yenye kuchukiza sana? Inawavutia Waisraeli na inawafanya wengi wamuache Yehova. Tena, katika dini hiyo munajaa mambo machafu na mauaji. Kulikuwa na wanaume na wanawake makahaba katika hekalu, mambo ya uasherati ya kupita kiasi, na hata kuwatoa watoto zabihu. Kwa hiyo, Yehova anamutuma nabii Eliya kwa Ahabu ili kumujulisha kwamba mvua haitanyesha juu ya inchi mupaka wakati nabii huyo wa Mungu atatangaza kwamba mvua inyeshe. (1 Fal. 17:1) Miaka mingi imepita bila Eliya kumuona Ahabu, na sasa anamuambia akusanye watu na manabii wa Baali kwenye Mulima Karmeli. *

8. Habari inayozungumuzia ibada ya Baali ina faida gani kwetu sisi leo?

⁸ Lakini, kwa nini habari hiyo ina faida kwetu sisi leo? Watu wengine wanaweza kufikiri hivi: kwa kuwa leo hakuna tena mahekalu ya ibada ya Baali wala mazabahu, habari hiyo haina faida yoyote kwetu leo. Usijidanganye, habari hiyo si hadisi tu ya zamani iliyopita. (Rom. 15:4) Neno “Baali” maana yake “bwana.” Yehova aliwaambia Waisraeli kwamba walipaswa kumuchagua yeye awe “bwana” wao. (Isa. 54:5) Je, wewe hauamini kwamba leo watu wanatumikia mabwana wengi kuliko kumutumikia Mungu Mweza Yote? Katika maisha yao, watu wanajitoa sana kwa ajili ya feza, kazi za kimwili, kujifurahisha katika mambo ya uasherati, ao wanajitoa kwa mungu fulani kati ya miungu mingi inayoabudiwa kuliko Yehova; kwa kufanya hivyo, wamechagua yule aliye bwana wao. (Mt. 6:24; soma Waroma 6:16.) Basi, tunaweza kusema kwamba mambo yaliyotawala sana katika ibada ya Baali, bado yanaendelea kutawala leo. Kufikiria mashindano hayo kati ya Yehova na Baali, kunaweza kutusaidia tuchague kwa hekima nani tutakayemutumikia.

9. (a) Sababu gani Mulima Karmeli ni mahali panapofaa ili kufunua kwamba ibada ya Baali ni ya uongo? (Soma pia maelezo yaliyo chini.) (b) Nabii Eliya anawaambia Waisraeli nini?

⁹ Kutoka kwenye sehemu za juu za Mulima Karmeli, mutu anaweza kufurahia kutazama eneo, kuanzia bonde la muto la Kishoni, upande wa chini, mupaka ile Bahari Kubwa (Bahari ya Mediterania), iliyo karibu, na kuona mupaka milima ya Liban, iliyo mbali upande wa kaskazini. * Lakini, kukucha kwa siku hiyo ya lazima sana kunashuhudia tena kwamba hali ya inchi ni mbaya sana. Kuna hatari mulangoni: inchi ambayo hapo zamani Yehova alikuwa amewapatia watoto wa Abrahamu ilikuwa inchi yenye kuzaa chakula sana, sasa imekauka, imechomwa na jua kali, na watu wa Mungu, wao wenyewe wameiharibisha kwa sababu ya upumbavu wao! Watu hao wanapojikusanya, Eliya anawakaribia na kuwaambia: ‘Mutayumba-yumba  juu ya maoni mawili tofauti mupaka wakati gani? Ikiwa Yehova ndiye Mungu wa kweli, mumufuate yeye; lakini ikiwa ni Baali, mumufuate yeye.’​—1 Fal. 18:21.

10. Namna gani Waisraeli walikuwa ‘wanayumba-yumba juu ya maoni mawili tofauti,’ na ni kweli gani ya musingi walisahau?

¹⁰ Nabii Eliya anawaambia watu kwamba ‘wanayumba-yumba juu ya maoni mawili tofauti,’ maana yake nini? Ni kama vile Waisraeli hawasikie kwamba inafaa wachague kati ya ibada ya Yehova na ile ya Baali. Wanafikiri kwamba wanaweza kuchanganya ibada hizo mbili: kumutuliza Baali kwa sherehe zao zenye kuchukiza na wakati huohuo kumuomba Yehova awabariki. Labda wanaambiana hivi, ‘Baali atabariki mashamba na wanyama wetu wa kufugwa’ na “Yehova wa majeshi” atatusaidia wakati wa vita. (1 Sam. 17:45) Waisraeli hao wanasahau kweli hii ya musingi ambayo watu wengi hawaelewe hata leo: Yehova hapendi ibada yake ichanganywe na ibada ya mungu mwengine. Anaomba watu wamuabudu yeye peke yake na anastahili ibada hiyo. Ikiwa mutu anamuabudu Yehova na kisha anachanganya ibada yake na ibada nyingine, Yehova hataikubali hata kidogo, na hata anaona jambo hilo kuwa ni kumuzarau kabisa!​—Soma Kutoka 20:5.

11. Unafikiri maneno ya Eliya kwenye Mulima Karmeli yanaweza kutusaidia namna gani kuchunguza mambo tunayotia pa nafasi ya kwanza katika maisha yetu na ibada yetu?

¹¹ Kwa hiyo, watu hao ‘wanayumba-yumba’ kama mutu anayetafuta kufuata njia mbili mara moja. Leo, watu wengine wanafanya kosa hilohilo, wanaruhusu mambo mengine, ni kusema “mabaali” wengine watawale maisha yao, na wanatupilia mbali ibada ya Yehova. Eliya anawaambia ndugu zake waache kuyumba-yumba, kusikiliza onyo hilo la haraka, kunaweza kutusaidia tuchunguze tena ni mambo gani tunayotia pa nafasi ya kwanza katika maisha yetu na namna gani tunamuabudu Yehova.

12, 13. (a) Eliya anawatia manabii wa Baali katika jaribu gani? (b) Namna gani tunaweza kuonyesha kama tunamutegemea kabisa Mungu kama Eliya?

¹² Nabii Eliya anawatia sasa manabii wa Baali katika jaribu. Ni jaribu ndogo tu. Manabii wa Baali wanapaswa kujenga mazabahu na kutia zabihu juu yake; kisha wanapaswa kumuomba mungu wao awashe moto ili kuteketeza zabihu hiyo. Yeye pia atafanya hivyo. Anawaambia kwamba ‘Mungu atakayejibu kupitia moto, huyo ndiye Mungu wa kweli.’ Eliya anajua vizuri ni nani aliye Mungu wa kweli. Yeye ana imani iliyo nguvu, kwa hiyo, anawaacha manabii wa Baali waanze kwanza. Anawaacha wajichagulie ngombe muchanga kwa ajili ya zabihu na wawe wa kwanza kumuomba mungu wao. *​—1 Fal. 18:24, 25.

 ¹³ Wakati wetu si wakati wa miujiza. Hata hivyo, Yehova habadilike. Tunaweza kumutumainia kabisa kama Eliya. Kwa mufano, ikiwa mutu fulani anapinga mafundisho ya Biblia, tutamuacha afasirie mawazo yake wa kwanza, sisi hatutaogopa. Kama Eliya, tutamutegemea Mungu ili kumaliza ubishi. Hatutajitegemea wenyewe, lakini tutategemea Neno la Mungu, ambalo liliandikwa ili “kunyoosha mambo.”​—2 Tim. 3:16.

14. Namna gani Eliya anawafanyia muzaha manabii wa Baali, na sababu gani anafanya hivyo?

¹⁴ Sasa mambo yanaanza, manabii wa Baali wanatia zabihu kwenye mazabahu na wanaanza kuliitia jina la mungu wao. “Ee Baali, tupe jibu!” Wanaendelea kulalamika tena na tena. Dakika zinapita, saa zinapita. Biblia inasema hivi: ‘Lakini hakuna sauti yoyote, wala hakuna yeyote anayejibu.’ Sasa ni wakati wa midi, Eliya anaanza kuwafanyia muzaha, anawachokoza-chokoza, anawaambia kwamba Baali anapaswa kuwa na kazi nyingi ndio sababu hawajibu, kwamba ameenda kujisaidia katika choo, ao ni mwenye kulala usingizi na inaomba mutu fulani amuamushe. Basi anawaambia manabii hao wa uongo hivi: ‘Muite kwa sauti kubwa.’ Bila shaka, Eliya anajua kwamba kuabudu Baali ni udanganyifu tu, kwa sababu Baali si mungu aliye na uzima na anataka watu wa Mungu wajionee wenyewe kuwa wamedanganyika.—1 Fal. 18:26, 27.

15. Namna gani mambo yanayowapata manabii wa Baali yanaonyesha kwamba ni upumbavu kumuacha Yehova ili kuwatumikia mabwana wengine?

¹⁵ Kwa hiyo, manabii wa Baali wanaanza kujiendesha kama watu wa wazimu. ‘Wanaanza kuita kwa sauti yao yote, wanajikata-kata na visu na mikuki kulingana na desturi yao, mupaka damu inawatiririka.’ Hakuna chochote, bure tu! ‘Hakuna sauti yoyote, wala hakuna yeyote anayejibu.’ (1 Fal. 18:28, 29) Sababu gani? Kwa sababu hakuna Baali. Ni kitu tu Shetani aliunda katika akili zao ili wasimuabudu Yehova. Ukweli ni huu: kumuacha Yehova ili kutumikia mabwana wengine kunaongoza tu kwenye kuvunjika moyo na kupata haya.​—Soma Zaburi 25:3; 115:4-8.

16. (a) Eliya anatengeneza upya mazabahu ya Yehova huko kwenye Mulima Karmeli, labda jambo hilo linawakumbusha Waisraeli nini? (b) Namna gani Eliya anaonyesha tena kwamba kweli ana imani katika Mungu wake?

¹⁶ Sasa ni kisha midi, ni zamu ya Eliya kutoa zabihu. Anachukua majiwe 12, labda ili kuwakumbusha wengi walio wa yale makabila 10 kwamba wangali bado na daraka la kutii Sheria iliyopewa kwa makabila yote 12 ya Israeli. Anatumia majiwe hayo ili kujenga mazabahu  ya Yehova iliyokuwa imebomolewa na maadui wa ibada safi. Kisha anatia juu ya mazabahu hayo zabihu aliyotayarisha na anaomba wamwangie kila kitu maji, labda walichota maji hayo kwenye Bahari ya Mediterania iliyo karibu. Anachimba hata mufereji kuzunguka mazabahu na anaujaza maji. Kama vile alivyowaachia manabii wa Baali nafasi ili wafanye kila kitu, anamuachia pia Yehova nafasi ya kutenda; nabii huyo alikuwa kweli na imani katika Mungu wake.​—1 Fal. 18:30-35.

17. Namna gani sala ya Eliya inaonyesha mambo anayotia pa nafasi ya kwanza katika maisha yake, na namna gani tunaweza kumuiga katika sala zetu?

¹⁷ Kila kitu ni tayari, Eliya anatoa sala. Sala nyepesi, lakini yenye kusema mambo ya lazima sana; sala hiyo inaonyesha mambo ambayo nabii huyo anatia pa nafasi ya kwanza katika maisha yake. Jambo la kwanza kuliko yote, anataka watu wajue kwamba Yehova ndiye “Mungu katika Israeli,” wala si Baali. Jambo la pili, anataka kila mutu ajue kwamba yeye [Eliya] ni mutumishi tu wa Yehova; mwenye kustahili sifa ya mambo yote anayofanya ni Mungu. Na tatu, anaonyesha kwamba angali anahangaikia ndugu zake Waisraeli, ana hamu sana ya kuona Yehova anageuza mioyo yao ili imurudilie. (1 Fal. 18:36, 37) Ijapokuwa walijiletea matatizo mengi kwa sababu ya kukosa uaminifu, Eliya angali anawapenda. Hauone kama, katika sala zetu sisi pia tunapaswa kuonyesha kwamba tunahangaikia sana jina la Mungu? Kwamba tunapaswa kuonyesha unyenyekevu kama Eliya na kuwasikilia huruma wale walio na lazima ya musaada?

18, 19. (a) Namna gani Yehova anajibu sala ya Eliya? (b) Eliya anawaomba Waisraeli wafanye nini, na sababu gani makuhani wa Baali hawastahili kuhurumiwa?

¹⁸ Mbele ya Eliya kutoa sala yake, labda watu wanaokusanyika hapo wanajiuliza ikiwa Yehova hatakuwa tu wa bure kama Baali. Lakini, kisha sala hawakuwa na wakati wa kujiuliza-uliza tena. Biblia inasema hivi: ‘Ndipo moto wa Yehova ukashuka, ukakula lile toleo la kuteketezwa na zile kuni na mawe na mavumbi, nao ukaramba maji yaliyokuwa katika mutaro.’ (1 Fal. 18:38) Yehova anajibu kwa njia ya ajabu kabisa! Na sasa watu wanafanya nini wanapoona hilo?

¹⁹ Mara moja wote wanalalamika: “Yehova ndiye Mungu wa kweli! Yehova ndiye Mungu wa kweli!” (1 Fal. 18:39) Sasa wameona ukweli. Lakini, hata ikiwa wanasema hivyo, hawajaonyesha imani yoyote. Kwa kweli, je, kukubali tu kwamba Yehova ndiye Mungu wa kweli kisha kuona moto unaotoka mbinguni, huko ndiko kuonyesha  imani? Hapana! Kwa hiyo, Eliya anawaomba sasa waonyeshe kama wana imani. Anawaomba wafanye jambo ambalo walipaswa tayari kufanya miaka mingi iliyopita: kutii Sheria ya Yehova. Kulingana na Sheria hiyo, manabii wa uongo na waabudu​-sanamu wote wanapaswa kuuawa. (Kum. 13:5-9) Manabii hao wa Baali walikuwa maadui kabisa wa Yehova Mungu; walikuwa wanapinga mapenzi ya Mungu kimakusudi. Je, walistahili kuhurumiwa? Lakini unaweza kujiuliza, Je, wao waliwahurumia watoto wasio na kosa waliokuwa wakichomwa wazima ili kumutolea Baali zabihu? (Soma Methali 21:13; Yer. 19:5) Hapana! Kwa hiyo, wao pia hawastahili kuhurumiwa, sivyo? Ndio sababu, Eliya anaamuru wauawe, na wakauawa kabisa. —1 Fal. 18:40.

20. Sababu gani wale wanaochambua Biblia hawana haki ya kusema kwamba Eliya alifanya vibaya kwa kuua makuhani wa Baali?

²⁰ Siku zetu, watu wanaochambua Biblia wanaweza kusema kwamba mauaji hayo yaliyofanyika kwenye Mulima Karmeli si jambo nzuri. Watu fulani wanaweza kuwa na wasiwasi kwamba watu wenye musimamo mukali wa kidini wanaweza kutumia habari hiyo kuwa sababu ya kuwaua waamini wa dini zingine. Ni jambo la huzuni kwamba leo watu wenye kushikilia sana dini yao bila kufikiri wamefanya mambo mengi kama hayo. Lakini, nabii Eliya hakuwa hivyo. Alitimiza tu hukumu ya haki ya Yehova. Tena, Wakristo wa kweli wanajua kwamba hawawezi kufuata mufano wa Eliya wa kuchukua silaha ili kuua watu wabaya. Wanafuata kanuni ambayo Yesu Kristo aliwatolea wafuasi wake wote wakati alimuambia Petro hivi: “Rudisha upanga wako mahali pake, kwa maana wale wote wanaouchukua upanga wataangamia kwa upanga.” (Mt. 26:52) Wakati ujao, Yehova atamutumia Mwana wake ili kutimiza haki yake.

21. Namna gani Eliya ni mufano muzuri kwa Wakristo wa kweli leo?

²¹ Daraka la kila Mukristo wa kweli ni kuishi maisha yanayoonyesha kwamba ana imani. (Yoh. 3:16) Atafanya hivyo kwa kuiga imani ya wanaume kama Eliya. Eliya alimuabudu Yehova tu na aliwatia moyo wengine kufanya hivyo. Kwa ujasiri, alifunua uongo wa dini ambayo Shetani alitumia ili kuwafanya watu wasimuabudu Yehova. Alimuachia Yehova yeye mwenyewe nafasi ya kutengeneza mambo, kuliko kutegemea uwezo wake mbalimbali ao namna yake ya kuona mambo. Kwa kweli, Eliya alitetea ibada safi. Basi, acha sisi wote tuige imani yake!