1, 2. Juu ya nini safari yenye Barnaba na Sauli wanakaribia kufanya ni ya pekee, na namna gani gani ile kazi yao itasaidia kutimiza maneno yenye kuwa mu Matendo 1:8?

 NI SIKU yenye furaha sana mu kutaniko ya Antiokia. Manabii na walimu wote wako pale, Barnaba na Sauli wamechaguliwa na roho takatifu juu wapeleke habari njema mu maeneo ya mbali. a (Mdo. 13:1, 2) Ni kweli kama, hii haiko njo mara ya kwanza wanaume wenye kustahili wanatumwa mu maeneo ingine. Zamani, wamisionere walikuwa wametumwa mu maeneo yenye tayari mulikuwa Wakristo. (Mdo. 8:14; 11:22) Lakini sasa, Barnaba na Sauli na Yohana Marko, mwenye atakuwa musaidizi wao, watatumwa mu maeneo yenye watu wengi hawayasikiaka habari njema.

² Miaka 14 mbele ya pale, Yesu aliambiaka hivi wanafunzi wake: “Mutakuwa mashahidi wangu katika Yerusalemu, katika Yudea yote na Samaria, na mupaka kwenye sehemu ya mbali zaidi ya dunia.” (Mdo. 1:8) Mugao wenye Barnaba na Sauli wamepewa wa kuwa wamisionere utasaidia kutimiza ile maneno ya unabii yenye Yesu alisemaka! b

3. Juu ya nini haikukuwa mwepesi kufanya safari za murefu mu karne ya kwanza?

³ Leo, juu tuko na vyombo vya kusafiri sawa vile gari na ndege, watu wanaweza kufika fasi ya mbali mu saa moya tu ao saa mbili. Mambo haikukuwa vile mu karne ya kwanza K.K.Y. Ile wakati, watu walisafiri zaidi sana kwa muguu, na mara mingi barabara hazikukuwa za muzuri. Mu siku moya, mutu angeweza kutembea kilometre 30 hivi na ingechokesha sana! c Kwa hiyo, hata kama inawezekana Barnaba na Sauli walikuwa na hamu ya kutimiza mugao wao, walijua kama ingeomba wajikaze sana na wajitoe sana.​—Mt. 16:24.

4. (a) Nini njo iliongoza mambo ili Barnaba na Sauli wachaguliwe, na ndugu zao walitenda namna gani? (b) Namna gani tunaweza kutegemeza wale wenye wanapewa madaraka mu tengenezo?

 ⁴ Juu ya nini roho takatifu iliongoza mambo juu Barnaba na Sauli ‘wawekwe pembeni . . . juu ya kazi’? (Mdo. 13:2) Biblia haiseme. Lakini, tunajua kama roho takatifu njo iliongoza wale wanaume wachuguliwe. Hakuna kwenye Biblia inaonyesha kama manabii na walimu katika Antiokia walipinga ule uamuzi. Lakini, waliunga mukono kabisa ule uamuzi. Wazia namna Barnaba na Sauli walijisikia wakati ndugu zao, wenye hawakukuwa na wivu, ‘walifunga na kusali, wakaweka mikono juu yao, na wakawaacha waende.’ (Mdo. 13:3) Siye pia, tunapaswa kuunga mukono wale wenye wanapewa madaraka mu tengenezo sawa vile wale wenye wanawekwa kuwa waangalizi mu makutaniko. Kuliko kusikilia wivu wale wenye wanapata mapendeleo sawa ile, tunapaswa ‘kuwafikiria sana katika upendo kwa sababu ya kazi yao.’​—1 Te. 5:13.

5. Fasiria namna kisiwa ya Kipro ilihubiriwa.

⁵ Kisha kufika Seleukia, bandari (port) yenye kuwa karibu na Antiokia, Barnaba na Sauli walikamata mashua ya kuenda mu kisiwa ya Kipro. Ilikuwa safari ya kilometre 200 hivi. d Juu Barnaba alizaliwa Kipro, bila shaka  alikuwa na hamu sana ya kutangazia habari njema watu wa kwao. Wakati walifika Salami, muji wenye ulikuwa pembeni ya bahari mashariki mwa ile kisiwa, wale wanaume hawakupoteza wakati. Mara moya “wakaanza kutangaza neno la Mungu katika masinagogi ya Wayahudi.” e (Mdo. 13:5) Barnaba na Sauli walisafiri mu kisiwa yote ya Kipro. Inawezekana walikuwa wanahubiri mu miji mikubwa-mikubwa yenye walikuwa wanakuta mu safari yao. Ikuwe walipitia mu barabara gani, inawezekana wale wamisionere walitembea kilometre karibu 220!

6, 7. (a) Sergio Paulo alikuwa nani, na juu ya nini Bar-Yesu alijaribu kumuzuia asikazie uangalifu habari njema? (b) Sauli alifanya nini ili kuzuia ule mupango wa Bar-Yesu?

⁶ Mu karne ya kwanza, Kipro ilikuwa inayala ibada ya uongo. Ile ilionekana wazi wakati Sauli na Barnaba walifika Pafo, yenye ilikuwa pembeni ya bahari ku sehemu ya mangaribi ya ile kisiwa. Kule, walikutana na “Bar-Yesu, mwenye alikuwa mulozi na nabii wa uongo.” Na “alikuwa pamoja na gavana wa jimbo Sergio Paulo, mwanaume mwenye akili.” f Mu karne ya kwanza, mara mingi Waroma wenye kuheshimiwa, hata “mwanaume mwenye akili,” sawa vile Sergio Paulo, waliendea walozi ao watu wenye kusoma alama za nyota ili wawasaidie kukamata maamuzi ya maana. Hata vile, Sergio Paulo alivutiwa na habari ya Ufalme na “alitamani sana kusikia neno la Mungu.” Lakini, ile haikumufurahisha Bar-Yesu, mwenye alijulikana pia kwa jina yake ya kazi Elima, maana yake “Mulozi.”​—Mdo. 13:6-8.

⁷ Bar-Yesu alipinga habari njema ya Ufalme. Jambo moya tu yenye angefanya ili abakie na cheo yake ya kuwa mushauri wa Sergio Paulo, ilikuwa “kumuzuia ule gavana wa jimbo asikuwe muamini.” (Mdo. 13:8) Lakini, Sauli hangefunga tu mikono na kuangalia namna ule muchawi iko najaribu kumufanya Sergio Paulo asikazie uangalifu habari njema. Sasa, Sauli alifanya nini? Habari yenye kuwa mu Matendo inasema hivi: “Sauli, mwenye kuitwa pia Paulo, akiwa amejaa roho takatifu, akamukazia macho [Bar-Yesu] na kumuambia: ‘Wewe mutu mwenye kujaa  kila namna ya upunjaji na kila namna ya ubaya, wewe mwana wa Ibilisi, wewe adui ya kila jambo lenye haki, je, hautaacha kupotosha njia za Yehova zenye kuwa sawa? Angalia! mukono wa Yehova uko juu yako, na utakuwa kipofu na hautaona mwangaza wa jua kwa kipindi fulani.’ Mara moja kunguku nzito na giza vikamuangukia, na akaanza kuzunguka akitafuta mutu wa kumukamata kwenye mukono ili amuongoze.” g Ile muujiza ilikuwa na matokeo gani? “Wakati ule gavana wa jimbo aliona jambo lenye lilikuwa limefanyika, akakuwa muamini kwa maana alishangazwa na fundisho la Yehova.”​—Mdo. 13:9-12.

8. Leo, namna gani tunaweza kutenda bila woga kama Paulo?

⁸ Paulo hakumuogopa Bar-Yesu. Vilevile, hatupaswe kuogopa wakati wapinzani wanajaribu kufanya watu wenye kupendezwa wasikazie akili habari njema. Ni kweli kama, maneno yetu inapaswa kuwa “yenye kupendeza sikuzote, yenye kukolezwa chumvi.” (Kol. 4:6) Wakati ileile, hatupaswe kuacha wapinzani watie mu hatari hali ya kiroho ya watu wenye kupendezwa juu tu hatupendi kukosana nao. Wala hatutaepuka kufunua waziwazi mafundisho na matendo ya dini ya uongo, yenye inaendelea “kupotosha njia za Yehova zenye kuwa sawa” kama vile Bar-Yesu alifanya. (Mdo. 13:10) Kama Paulo, bila woga tutangazie wengine kweli na kusaidia watu wenye kupendezwa. Hata kama Mungu hatatufanyia muujiza sawa vile alifanyia Paulo, tunaweza kuwa hakika kama Yehova atatumia roho yake takatifu ili kutusaidia kupata watu wenye kustahili juu wajue kweli.​— Yoh. 6:44.

9. Paulo na Barnaba wanaachia wale wenye kuongoza mu kutaniko leo mufano gani muzuri?

⁹ Inaonekana kuwa, jambo fulani ilibadilika wakati wale wanaume walitoka Pafo na kukamata mashua ya kuenda Perga, eneo yenye ilikuwa pembeni ya bahari mu Asia Ndogo. Ilikuwa safari ya kilometre 250 hivi mu bahari. Wakati Matendo 13:13 inazungumuzia watu wenye walifanya ile safari,  inasema ilikuwa “Paulo na wenzake.” Ile maneno inaonyesha kama, inawezekana sasa Paulo njo alikuwa anaongoza ile kikundi. Lakini, hakuna fasi kwenye Biblia inaonyesha kama Barnaba alimusikilia wivu. Wale wanaume wawili waliendelea kutumika pamoya ili kufanya mapenzi ya Mungu. Paulo na Barnaba ni mufano muzuri kwa wale wenye wanaongoza mu kutaniko leo. Kuliko kupigania madaraka, Wakristo wanakumbuka hii maneno ya Yesu: “Ninyi wote ni ndugu.” Kisha aliongeza hivi: “Kila mutu mwenye kujiinua atanyenyekezwa, na kila mutu mwenye kujinyenyekeza atainuliwa.”​—Mt. 23:8, 12.

10. Fasiria safari ya kutoka Perga kuenda Antiokia ya Pisidia.

¹⁰ Wakati tu walifika Perga, Yohana Marko aliacha Paulo na Barnaba na akarudia Yerusalemu. Biblia haiseme sababu yenye ilifanya awaache vile kwa kushitukia. Paulo na Barnaba waliendelea na safari yao. Walisafiri kutoka Perga na kuenda Antiokia ya Pisidia, yenye ilikuwa mu jimbo ya Galatia. Ile safari haikukuwa ya mwepesi juu Antiokia ya Pisidia ilikuwa ku metre 1100 hivi juu ya usawa wa bahari. Njia za mu ile milima zilikuwa hatari, na zaidi ya ile mulikuwa wanyanganyi. Na zaidi ya ile mambo yote, inawezekana ile wakati Paulo alikuwa na matatizo ya afya. h

11, 12. Wakati Paulo alikuwa anazungumuza mu sinagogi, alifanya nini juu watu wa Antiokia ya Pisidia wapendezwe?

¹¹ Katika Antiokia ya Pisidia, Paulo na Barnaba waliingia mu sinagogi siku ya Sabato. Kitabu ya Matendo inasema hivi: “Kisha Sheria na Manabii kusomwa mbele ya watu wote, maofisa-wasimamizi wa sinagogi wakatuma watu kwao, wakasema: ‘Wanaume, ndugu, kama muko na neno lolote la kutia watu moyo, muliseme.’” (Mdo. 13:15) Paulo akasimama na kuanza kusema.

¹² Paulo alianza kwa kuwaita hivi wasikilizaji wake: “Wanaume, Waisraeli na ninyi  wengine wenye kumuogopa Mungu.” (Mdo. 13:16) Watu wenye walikuwa namusikiliza Paulo walikuwa Wayahudi na wageuzwa-imani. Paulo alifanya nini juu wasikilizaji wake wenye hawakutambua daraka ya Yesu mu kusudi ya Mungu wapendezwe? Kwanza, Paulo alieleza historia ya Wayahudi. Alifasiria namna Yehova ‘aliinua watu hao wakati walikuwa wanaishi wakiwa wageni katika inchi ya Misri,’ na namna kisha kukombolewa Mungu ‘alivumilia mwenendo wao katika jangwa’ kwa miaka 40. Alieleza pia namna Waisraeli walikamata Inchi ya Ahadi na namna Yehova ‘aliwapatia inchi yao ikuwe uriti.’ (Mdo. 13:17-19) Juu ilikuwa siku ya Sabato, Maandiko fulani ilikuwa imesomwa, na inasemekana kuwa Paulo alikuwa anatumikisha sehemu fulani ya ile Mmaandiko mu mazungumuzo yake. Kama ni vile, ile ni mufano yenye inaonyesha kama Paulo alijua namna ya ‘kuwa mambo yote kwa watu wa namna zote.’​—1 Ko. 9:22.

13. Tunaweza kufanya nini juu wasikilizaji wapendezwe na ujumbe wetu?

¹³ Na siye tunapaswa kujikaza juu ujumbe wetu upendeze watu wenye tunahubiria. Kwa mufano, kujua mambo yenye mutu anaamini, kunaweza kutusaidia kuchagula habari yenye itamupendeza zaidi. Pia, tunaweza kutaya maandiko fulani ya Biblia yenye pengine anajua. Mutu anaweza kuguswa moyo zaidi kama tunamuacha ajisomee mu Biblia yake mwenyewe. Kwa hiyo, tafuta njia za kufanya wasikilizaji wako wapendezwe.

14. (a) Namna gani Paulo alianza kuzungumuzia habari njema kuhusu Yesu, na alionya wasikilizaji wake kuhusu nini? (b) Watu walitenda namna gani kisha kumusikiliza Paulo?

¹⁴ Kisha, Paulo alizungumuzia namna uzao wa wafalme wa Israeli uliongoza kwenye “mwokozi Yesu,” mwenye Yohana Mubatizaji alitayarishia njia. Na kisha, Paulo alifasiria namna Yesu aliuawa na kufufuliwa. (Mdo. 13:20-37) Paulo alisema hivi: “Kwa hiyo, mujue jambo hilo, ndugu, kwamba kupitia mutu huyo munatangaziwa musamaha wa zambi . . . Kila mutu mwenye kuamini anatangazwa kuwa hana kosa kupitia mutu huyu.” Kisha, mutume Paulo akaonya hivi wasikilizaji wake: “Mufanye angalisho ili mambo yote yenye yamesemwa katika Manabii yasiwapate ninyi: ‘Muangalie, ninyi wenye zarau, na mushangae, na muangamie, kwa maana ninafanya kazi fulani katika siku zenu, kazi yenye hamutaamini hata kidogo hata kama mutu yeyote anawaelezea mambo mengi kuhusu kazi hiyo.’” Namna watu walitenda kisha kumusikiliza Paulo, inafurahisha sana. Biblia inasema hivi: “Watu wakawaomba wazungumuzie mambo hayo kwenye Sabato yenye kufuata.” Zaidi ya ile, kisha mukusanyiko katika sinagogi kuisha, “Wayahudi wengi na wageuzwa-imani wenye walimuabudu Mungu wakafuata Paulo na Barnaba.”​—Mdo. 13:38-43.

15. Ni nini ilitokea ku Sabato yenye ilifuata?

¹⁵ Sabato yenye ilifuata, “karibu muji wote” ulikusanyika ili kumusikiliza Paulo. Ile haikufurahisha Wayahudi fulani na “wakaanza kupinga kwa matukano mambo yenye Paulo alikuwa anasema.” Paulo na Barnaba  waliwaambia hivi bila woga: “Ilikuwa lazima neno la Mungu litangazwe kwanza kwenu. Kwa kuwa munalikataa na hamujione kuwa munastahili uzima wa milele, muangalie! tunawaacha na kuenda kwa watu wa mataifa. Kwa maana Yehova ametuamuru kwa maneno haya: ‘Nimewaweka ninyi kuwa mwangaza wa mataifa, ili mukuwe wokovu kwenye miisho ya dunia.’”​—Mdo. 13:44-47; Isa. 49:6.

16. Wayahudi walitenda namna gani wakati walisikia maneno mazito ya Paulo na Barnaba, na wale wamisionere walifanya nini wakati waliwapinga?

¹⁶ Watu wa mataifa wenye walikuwa wanasikiliza walifurahi, na “wote wenye walikuwa na muelekeo wenye kufaa kwa ajili ya uzima wa milele wakakuwa waamini.” (Mdo. 13:48) Bila kukawia, Neno ya Yehova ikaenea mu inchi yote. Lakini, Wayahudi walitenda kwa njia tofauti. Kwa hiyo, wale wamisionere waliwaambia kama, hata kama wao njo walitangaziwa Neno ya Mungu kwanza, waliamua kumukatala Masiya, kwa hiyo Mungu atawahukumu. Wayahudi walichochea wanamuke wa maana na wanaume wenye vyeo katika muji, “na wakatokeza mateso juu ya Paulo na Barnaba na wakawatupa inje ya eneo lao.” Paulo na Barnaba walitenda namna gani? ‘Waliwakungutia mavumbi yenye yalikuwa kwenye miguu yao na wakaenda Ikoniamu.’ Ile njo ilikuwa mwisho wa Ukristo katika Antiokia ya Pisidia? Hapana! Wanafunzi wenye walibakia ‘waliendelea kujaa na furaha na roho takatifu.’​—Mdo. 13:50-52.

17-19. Namna gani tunaweza kuiga mufano wa Paulo na Barnaba, na namna gani kufanya vile kunaweza kutusaidia tuendelee kuwa na furaha?

¹⁷ Namna wale wanaume waaminifu walitenda wakati waliwapinga, inatuachia mufano muzuri. Hatuache kuhubiri hata wakati watu wenye mamlaka wa mu hii ulimwengu wanajaribu kutuzuia kutangaza ujumbe wetu. Pia, wakati watu wa Antiokia walikatala ujumbe wao, Paulo na Barnaba ‘waliwakungutia mavumbi yenye yalikuwa kwenye miguu yao.’ Walifanya vile, haiko juu ya kuonyesha kasirani, lakini juu ya kuonyesha kama jambo yoyote yenye ingepata wale watu kwa sababu ya matendo yao ingekuwa ku kichwa yao wenyewe. Wale wamisionere walitambua kama haiko wao njo wataamua ikiwa watu watakubali ao kukatala ujumbe wao. Jambo yenye wangeweza kuamua ni ikiwa wataendelea kuhubiri ao hapana. Na ni vile walifanya. Waliendelea kuhubiri wakati walienda Ikoniamu!

¹⁸ Sasa, wanafunzi wenye walibakia Antiokia walifanya nini? Ni kweli kama, walikuwa mu eneo yenye watu wengi waliwapinga. Lakini walikuwa wenye furaha hata wakati watu hawakukubali habari njema. Yesu alisema hivi: “Wenye furaha ni wale wenye wanasikia neno la Mungu na kulishika!” (Lu. 11:28) Na ni vile wanafunzi wa Antiokia ya Pisidia waliazimia kufanya.

¹⁹ Kama Paulo na Barnaba, tukumbuke kama daraka yetu ni kuhubiri habari njema. Kuitika ao kukatala ujumbe wetu ni uamuzi wa wasikilizaji wetu. Kama watu wenye tunahubiria hawakubali ujumbe wetu, mufano wa wanafunzi wa karne ya kwanza unaweza kutusaidia. Kama tunaona kweli kuwa ya maana sana na tunaacha roho takatifu ituongoze, siye pia tunaweza kuwa na furaha hata wakati kuko upinzani.​—Gal. 5:18, 22.