1-3. (a) Nani njo ameanza kusafiri pamoya na Paulo, na ni mutu wa namna gani? (b) Tutajifunza nini mu hii sura?

 WAKATI wako nasafiri muji kisha muji, Paulo anaangalia kijana mwenye iko anatembea pembeni yake, kijana Timoteo. Ni kijana mwenye nguvu. Na inawezekana iko na miaka karibu 20. Wakati wako wanaendelea na safari, ni vile ule kijana iko anakuwa mbali zaidi na kwao. Kadiri masiku iko inapita, muji wa Listra na Ikoniamu inabakia mbali sana. Ni mambo gani itatokea mu safari yao? Paulo anajua mambo yenye inaweza kutokea, kwa sababu ni safari yake ya pili ya umisionere. Anajua kama kutakuwa hatari na magumu mingi. Ule kijana atatenda namna gani?

² Paulo anamutumainia Timoteo, pengine kupita vile Timoteo anajitumainia mwenyewe. Mambo yenye ilipita mu masiku yenye ilitangulia, ilimuhakikishia Paulo kama iko na lazima ya mutu mwenye anastahili kabisa wa kusafiri naye. Paulo anajua kama kazi yenye watafanya, ni kusema kutembelea makutaniko na kuitia nguvu, itaomba wajitoe sana na wakuwe na umoja kati yao. Pengine juu ya nini Paulo anawaza vile? Inawezekana ni juu ya hali ya kukosa kuelewana yenye ilitokea mbele ya pale kati yake na Barnaba, yenye ilifanya waachane.

³ Mu hii sura, tutajifunza njia ya muzuri ya kumaliza hali ya kukosa kuelewana. Tutaona pia juu ya nini Paulo alimuchagua Timoteo ili asafiri pamoya naye, na tutaelewa muzuri kazi ya maana yenye waangalizi wa muzunguko wanafanya leo.

4. Paulo alikuwa na kusudi ya kufanya nini mu safari yake ya pili ya umisionere?

⁴ Mu sura yenye ilitangulia, tuliona vile ile kikundi ya watu ine, ni kusema, Paulo, Barnaba, Yuda, na Sila, walitia moyo kutaniko yenye ilikuwa Antiokia kwa kuwaambia uamuzi wa baraza yenye kuongoza kuhusu kutahiriwa. Paulo alifanya nini kisha pale? Alimuambia hivi Barnaba: “Turudie sasa na tutembelee ndugu katika kila muji kwenye tulitangaza neno la Yehova, tuone wako namna gani.” (Mdo. 15:36) Paulo hakukuwa anamaanisha kuenda tu kutembelea wale Wakristo wapya. Habari yenye kuwa mu kitabu ya Matendo inatusaidia kujua kusudi ya safari ya pili ya Paulo ya umisionere. Kwanza, angeendelea kuambia ndugu kuhusu  uamuzi wa baraza yenye kuongoza. (Mdo. 16:4) Pili, juu alikuwa mwangalizi mwenye kusafiri, Paulo aliazimia kabisa kutia nguvu makutaniko na kusaidia ndugu na dada wakuwe na imani ya nguvu. (Ro. 1:11, 12) Namna gani tengenezo ya Mashahidi wa Yehova leo inafuata ule mufano wa mitume?

5. Leo Baraza Yenye Kuongoza inatumia njia gani ili kutia moyo makutaniko na kuitolea muongozo?

⁵ Leo, Kristo iko anatumia Baraza Yenye Kuongoza ya Mashahidi wa Yehova ili kuongoza kutaniko yake. Wale wanaume waaminifu na wenye ni watiwa-mafuta, wanatumia barua, vichapo vyenye kuwa ku Enternete na vyenye kuchapishwa, mikutano, na njia zingine ili kutia moyo makutaniko ya mu dunia yote na kuipatia muongozo. Kila wakati, Baraza Yenye Kuongoza inajikaza kujua muzuri hali ya kila kutaniko. Njo maana, inatumaka waangalizi wenye kusafiri ili watembelee makutaniko. Baraza Yenye Kuongoza imeweka moja kwa moja maelfu ya wazee wenye kustahili mu dunia yote ili wakuwe waangalizi wa muzunguko.

6, 7. Waangalizi wa muzunguko wanafanya mambo gani mbalimbali?

⁶ Leo wakati waangalizi wa muzunguko wanatembelea makutaniko, wanahangaikiaka kila mutu mu kutaniko na kutia nguvu imani ya ndugu na dada. Namna gani? Kwa kufuata mufano muzuri wa Wakristo wa mu karne ya kwanza sawa vile Paulo. Paulo aliambia hivi Timoteo mwangalizi mwenzake: “Hubiri neno; fanya vile kwa bidii katika nyakati zenye kufaa na nyakati zenye kuwa ngumu; karipia, kemea, chochea, kwa uvumilivu wote na ufundi wa kufundisha. . . . Fanya kazi ya mweneza-injili.”​—2 Ti. 4:2, 5.

⁷ Sawa vile ile maneno inaonyesha, mwangalizi wa muzunguko na bibi yake, kama alishaoa, wanatumikaka pamoya na wahubiri wa mu kutaniko mu aina mbalimbali ya mahubiri. Kwa sababu ni walimu wazuri na wanapenda mahubiri, mufano wao unachochea ndugu na dada. (Ro. 12:11; 2 Ti. 2:15) Waangalizi wa muzunguko wanakuwaka na upendo na wanajitoaka sana kwa ajili ya wengine. Wanafurahiaka kutoa wakati wao na nguvu yao juu ya kutumikia wengine, na wanakuwaka tayari kusafiri kwenye hali ya hewa haiko muzuri na hata mu maeneo hatari. (Flp. 2:3, 4) Pia, waangalizi wa muzunguko wanatia moyo, wanafundisha, na kuchochea kila mutu mu kutaniko kupitia hotuba zao zenye kutegemea Biblia. Ni muzuri watu wote mu kutaniko wafikirie mufano wao na wajikaze kuiga imani yao.​—Ebr. 13:7.

8. Barnaba alitenda namna gani wakati Paulo alimuambia watembelee ndugu pamoya?

⁸ Barnaba anakubali kuenda pamoya na Paulo ili ‘kutembelea ndugu.’ (Mdo. 15:36) Paulo na Barnaba walishatumika pamoya na wanajua muzuri ndugu na dada wa mu makutaniko yenye watatembelea. (Mdo. 13:2–14:28)  Ilionekana kama ilikuwa wazo ya muzuri watumike tena pamoya. Lakini tatizo moya inatokea. Andiko ya Matendo 15:37 inasema hivi: “Barnaba alikuwa ameamua kabisa waende pamoja na Yohana, mwenye aliitwa Marko.” Barnaba hakukuwa anatoa tu pendekezo. Lakini “alikuwa ameamua kabisa” kuenda na binamu yake Marko mu hii safari ya umisionere.

9. Juu ya nini Paulo hakukubali wazo ya Barnaba?

⁹ Paulo hakukubali ile wazo. Juu ya nini? Habari inaendelea hivi: “Lakini Paulo hakutaka waende pamoja [na Marko], kwa sababu aliwaacha kule Pamfilia na hakuenda pamoja nao kwenye kazi.” (Mdo. 15:38) Marko alikuwa pamoya na Paulo na Barnaba mu safari yao ya kwanza ya umisionere. Lakini hakufika mupaka mwisho wa safari. (Mdo. 12:25; 13:13) Ku mwanzo-mwanzo wa safari, wakati walikuwa wangali Pamfilia, Marko aliacha mugao wake na kurudia Yerusalemu. Biblia haiseme juu ya nini alirudia. Lakini Paulo aliona kama Marko hakukuwa na sababu ya muzuri ya kurudia Yerusalemu, na ile ilifanya Paulo ajiulize ikiwa anaweza tena kumutumainia.

10. Ni nini ilitokea kisha Paulo na Barnaba kukosa kuelewana?

¹⁰ Lakini Barnaba aliazimia kabisa waende pamoya na Marko. Paulo naye alikatala kabisa waende naye. Matendo 15:39 inasema hivi: “Halafu kukatokea mulipuko mukali wa kasirani, na hivyo wakaachana.” Barnaba akachukua mashua na kurudia kwao, ku kisiwa wa Kipro. Akaenda pamoya na Marko. Paulo akaendelea na safari yake ya umisionere. Habari inaendelea hivi: “Paulo akamuchagua Sila na kuondoka kisha ndugu kumuweka katika fazili zenye hazistahiliwe za Yehova.” (Mdo. 15:40) Alisafiri pamoya naye na ‘wakapitia Siria na Kilikia, wakitia makutaniko nguvu.’​—Mdo. 15:41.

11. Ni sifa gani zitatusaidia tuendelee kuwa marafiki na mutu mwenye ametukosea?

¹¹ Hii habari inatukumbusha kama siye pia tuko watu wenye hawakamilike. Paulo na Barnaba walikuwa wajumbe wa pekee wa baraza yenye kuongoza. Na inawezekana kisha wakati, Paulo alifikia kuwa kati ya ndugu wa baraza yenye kuongoza. Paulo na Barnaba walikuwa watu wazuri, lakini mu hii hali walishindwa kujizuia kwa sababu ya kutokamilika. Waliacha ile hali iharibu urafiki wao? Hata kama Paulo na Barnaba hawakukuwa wakamilifu, walikuwa wanyenyekevu na walijikaza kumuiga Yesu. Kisha wakati, walisameheana na walirudisha urafiki kati yao. (Efe. 4:1-3) Paulo na Marko walifikia kutumika pamoya mu migao ingine. a​—Kol. 4:10.

12. Kama Paulo na Barnaba, wazee leo wanapaswa kuwa na sifa gani?

¹² Hata kama Paulo na Barnaba walikasirika mu hii hali, hawakukuwa watu wa kasirani. Barnaba alijulikana kuwa mutu muchangamufu na mukarimu. Njo maana, kuliko kumuita ku jina yake Yosefu, mitume walimupatia jina Barnaba, yenye inamaanisha “Mwana wa Faraja.” (Mdo. 4:36) Paulo pia alijulikana kuwa mutu mupole na mwenye kuhangaikia watu.  (1 Te. 2:7, 8) Leo pia wazee wote, kutia ndani waangalizi wa muzunguko, wanapaswa kumuiga Paulo na Barnaba. Wanapaswa kuwa wanyenyekevu na wanapaswa kutendea ndugu na dada na wazee wenzao kwa upole na kuwahangaikia kwa upendo.​—1 Pe. 5:2, 3.

13, 14. (a) Timoteo alikuwa nani, na inawezekana Paulo alikutana naye namna gani? (b) Juu ya nini Paulo alishangazwa na Timoteo? (c) Timoteo alipewa mugao gani?

¹³ Mu safari yake ya pili ya umisionere, Paulo alifika Galatia, jimbo ya Waroma, kwenye makutaniko fulani ilikuwa imeanzishwa. “Alifika Derbe na pia Listra.” Habari yenye kuwa mu Matendo inaendelea hivi: “Na mwanafunzi mumoja mwenye kuitwa Timoteo alikuwa kule, alikuwa mwana wa mwanamuke Muyahudi mwenye alikuwa muamini, lakini baba yake alikuwa Mugiriki.”​—Mdo. 16:1. b

¹⁴ Inaonekana Paulo alikuwa amekutana na familia ya Timoteo wakati alitembelea ile eneo kwa mara ya kwanza mu mwaka wa 47 K.K.Y. Sasa wakati anarudia kule kwa mara ya pili, miaka mbili ao tatu kisha, Paulo anashangazwa sana na kijana Timoteo. Juu ya nini? Kwa sababu ndugu “walikuwa wanatoa ushahidi muzuri juu yake.” Sifa za muzuri za Timoteo hazikujulikana tu mu kutaniko yake lakini pia mu makutaniko ya pembeni-pembeni. Habari yenye iko mu kitabu ya Matendo inaonyesha kama, ndugu wa Listra na ndugu wa Ikoniamu, yenye ilikuwa ku kilometre 30 hivi, walikuwa wanasema mambo ya muzuri juu yake. (Mdo. 16:2) Kwa muongozo wa roho ya Mungu, wazee walimupatia Timoteo mugao wa maana sana: Kusindikiza Paulo na Sila mu safari yao ya kuhubiri.​—Mdo. 16:3.

15, 16. Juu ya nini ndugu walisema mambo ya muzuri juu ya Timoteo?

¹⁵ Ni nini ilifanya ndugu waseme mambo ya muzuri juu ya Timoteo hata kama alikuwa angali kijana? Ni juu ya akili yake? Sura yake? Ao vipawa vyake? Mara mingi, watu wanaona ile mambo kuwa ya maana. Na hata nabii Samweli alichochewa siku moya na namna mutu anaonekana kwa inje. Lakini, Yehova alimukumbusha hivi: “Kwa maana Mungu haone kama vile mwanadamu anaona, kwa sababu mwanadamu bure anaona kile chenye kinaonekana kwa macho, lakini Yehova anaona ndani ya moyo.” (1 Sa. 16:7) Ndugu walipenda Timoteo, haiko kwa sababu ya vipawa vyake, lakini kwa sababu ya sifa zake.

¹⁶ Miaka mingi kisha, Paulo alizungumuzia sifa fulani za kiroho za Timoteo. Paulo alionyesha kama Timoteo alikuwa na muelekeo muzuri, alipenda watu na alikuwa tayari kujitoa kwa ajili yao, na kama alikuwa anatumika kwa bidii kwa ajili ya kutaniko. (Flp. 2:20-22) Pia Timoteo alijulikana kuwa ndugu mwenye “imani yenye haina unafiki.”​—2 Ti. 1:5.

17. Leo vijana wanaweza kuiga namna gani Timoteo?

 ¹⁷ Leo, vijana wengi wanaiga Timoteo kwa kukomalisha sifa za muzuri. Kwa hiyo, wanajifanyia jina ya muzuri mbele ya Yehova na watu wake, hata kama wangali vijana sana. (Mez. 22:1; 1 Ti. 4:15) Hawatende kwa namna fulani wakati wako na ndugu na kutenda kwa namna ingine wakati wako na marafiki wao. Kwa hiyo, wanaonyesha imani yenye haina unafiki. (Zb. 26:4) Sawa vile Timoteo, vijana wengi wanaweza kufanya mambo mingi mu kutaniko. Ndugu na dada mu kutaniko wanafurahi sana wakati vijana wanakuwa wahubiri wa habari njema, na wakati wanajitoa kwa Yehova na kubatizwa!

18. (a) Paulo na Timoteo walikuwa wanafanya nini wakati walikuwa wanasafiri? (b) Makutaniko ilipata faida gani?

¹⁸ Paulo na Timoteo walitumika pamoya kwa miaka mingi. Juu walikuwa wahubiri wenye kusafiri, baraza yenye kuongoza iliwapatia kazi mbalimbali. Habari yenye kuwa mu kitabu ya Matendo inasema: “Wakati walikuwa wanapita katika miji, walikuwa wanawapatia maagizo yenye yalikuwa yameamuliwa na mitume na wazee wenye walikuwa Yerusalemu ili wayashike.” (Mdo. 16:4) Makutaniko ilifuata muongozo wenye walipata kutoka kwa mitume na wazee wa Yerusalemu. Matokeo yenye ule utii ulileta ilikuwa kwamba, “makutaniko yakaendelea kuwa nguvu katika imani na hesabu ya waamini iliendelea kuongezeka siku kwa siku.”​—Mdo. 16:5.

19, 20. Juu ya nini Wakristo wanapaswa kutii “wale wenye wanaongoza”?

¹⁹ Leo pia, kwa sababu Mashahidi wa Yehova wanatii muongozo wenye wanapata kutoka kwa “wale wenye wanaongoza” kati yao, wanapata faida mingi. (Ebr. 13:17) Kwa sababu mambo inaendelea kubadilika mu hii ulimwengu, ni jambo ya maana sana tuendelea kusikiliza kwa uangalifu na kutumikisha muongozo wenye tunapata kutoka kwa “mutumwa muaminifu na mwenye busara.” (Mt. 24:45; 1 Ko. 7:29-31) Kufanya vile, kutatusaidia tuendelee kuwa na imani yenye nguvu, na kutatusaidia kuendelea kubakia bila doa kutokana na ulimwengu.​—Yak. 1:27.

²⁰ Paulo, Barnaba, na wazee wengine watiwa-mafuta wa wakati wa mitume hawakukuwa wakamilifu. Ni vile pia wazee leo, kutia ndani ndugu wa Baraza Yenye Kuongoza, hawako wakamilifu. (Ro. 5:12; Yak. 3:2) Lakini Baraza Yenye Kuongoza ni yenye kutumainika kwa sababu inafuata kwa ukaribu Neno ya Mungu na mufano wa mitume. (2 Ti. 1:13, 14) Ile inafanya makutaniko iendelee kutiwa nguvu katika imani.