Langsung ke konten

Langsung ke daftar isi

PĚNGANGĚNDUNGANG 30

Arěgai Bageangu su Ral᷊ungu Kěluargang i Yehuwa

Arěgai Bageangu su Ral᷊ungu Kěluargang i Yehuwa

”I Kau někoạ si sie diọ masanạ bọu malaekatẹ̌, kụ i Kau memahkotai si sie dingangu kawawantugẹ̌ lai kehormatan.”​—MZ. 8:5.

KAKANTARỊ 123 Satia Tumol᷊e Atorangu Mawu

TINJAUAN *

1. Kakiwal᷊o apa timimbul᷊ẹ̌ su tempong i kitẹ mẹ̌pikirẹ̌ soal u kěbị diadikang i Yehuwa?

SU TEMPONG mẹ̌tiněna soal u kěbị diadikang i Yehuwa, i kitẹ ěndịu piạ pěndang kere pemazmur Daud. I sie nẹ̌doa kụ nẹ̌kiwal᷊o, ”Su tempong iạ němanda langị nikoạ’U, hal᷊ẹ̌u lima-Nu, bul᷊ang dingangu bituing seng nikoạ’U, iạ lai nẹ̌pikirẹ̌: Kai apa taumata sarang i Kau mẹ̌tahěndung si sie, kụ kai apa anạu taumata sarang i Kau mẹ̌pandung si sie?” (Mz. 8:3, 4) Kere i Daud, i kitẹ pandaěng kadodọ su alam semesta kụ i kitẹ naherang Yehuwa bědang měpẹ̌pandung si kitẹ. Kere sarung ěndungang i kitẹ, Yehuwa bal᷊inẹ kětạeng mapandung su taumata humotong i Adam dingangi Hawa, katewe lai někoạ si sire nakoạ bageang bọu kěluarga-Ne.

2. Yehuwa mapulu i Adam dingangi Hawa měkoạ apa?

2 Adam dingangi Hawa kai anạ i Yehuwa humotong su dunia, kụ i Yehuwa kai Amang i sire makěndagẹ̌ su sorga. I Sie mapulu i rẹ̌dua makoạ anggota keluarga maral᷊uasẹ̌. Mawu naul᷊ị si sire, ”Pěhanạpẹ̌pulung kụ pakal᷊awọ, pěmenẹ dunia lai pẹ̌kawasa ene.” (Kej. 1:28) I Sie mapulu i sire piạ anạ dingangu měngurusẹ̌ pakapia dunia. Mạeng matuhụ su timonang i Yehuwa, i Adam, i Hawa, lai hiteng i sire botonge makoạ bageang bọu kěluargang i Yehuwa sarang karěngụe.

3. Kawe nụe i kitẹ botonge maul᷊ị i Adam dingangi Hawa piạ bageang penting su kěluargang i Yehuwa?

3 Adam dingangi Hawa piạ bageang penting su kěluargang i Yehuwa. Kere nilahẹ su Mazmur 8:5, i Daud naul᷊ị soal u taumata diadikang i Yehuwa kere ini: ”I Kau někoạ si sie diọ masanạ bọu malaekatẹ̌, kụ i Kau memahkotai si sie dingangu kawawantugẹ̌ lai kehormatan.” Yehuwa tawe něgělị su taumata katatoghasẹ̌, kapapande, dingangu kemampuan kere malaekatẹ̌. (Mz. 103:20) Katewe, taumata niriadi kětạeng ”diọ masanạ” bọu malaekatẹ̌ matoghasẹ̌. Ene sěbạe luar biasa! Yehuwa něgělị su matimadi kitẹ humotong pěbawiahẹ̌ sěbạe mapaelẹ̌.

4. Apa nariadi si Adam dingangi Hawa ual᷊ingu tawe timuhụ si Yehuwa, kụ apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini?

 4 Katewe, i Adam dingangi Hawa nikailangengu bageang su kěluargang i Yehuwa. Ini nakarěntang masalah gěguwạ su manga hiteng i sire, kere sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini. Katewe timonang i Yehuwa bědang tawe nẹ̌bal᷊ui. I Sie mapulu taumata matuhụ makoạ anạ’E sarang karěngụe. Humotong, mahịe měmanda kerea i Yehuwa měngẹ̌ngarěga si kitẹ. Bọu ene, i kitẹ sarung měngěndung orasẹ̌ ini apa wotonge koateng i kitẹ gunang měnodẹ i kitẹ mapulu makoạ bageang bọu kěluargang Mawu. Samurine, i kitẹ sarung měngěndung al᷊amatẹ̌ apa sarung kaěbakeng manga anạ i Yehuwa su dunia sarang karěngụe.

KEREA I YEHUWA MĚNGẸ̌NGARĚGA TAUMATA

Su manga hal᷊ẹ̌ apa i Yehuwa měngẹ̌ngarěga si kitẹ? (Pěmanda paragraf 5-11) *

5. Kerea i kitẹ měngadatẹ̌ Mawu ual᷊ingu seng něndiadi si kitẹ mẹ̌papangawẹ i Sie?

5 Yehuwa měngẹ̌ngarěga si kitẹ carane něndiadi si kitẹ mẹ̌papangawẹ i Sie. (Kej. 1:26, 27) Ual᷊ingu nikoạ mẹ̌papangawẹ dingangu Mawu, i kitẹ botonge měngěndung měnodẹ manga sipatẹ̌ mapaelẹ̌ kere kakěndagẹ̌, tatal᷊ěntụ, kasasatia, dingangu sipatẹ̌ matul᷊idẹ̌. (Mz. 86:15; 145:17) Su tempong i kitẹ měnodẹ manga sipatẹ̌ kerene, i kitẹ měngadatẹ̌ si Yehuwa dingangu měnodẹ i kitẹ mẹ̌tarimakasẹ si Sie. (1 Ptr. 1:14-16) Su tempong měbiahẹ̌ dingangu cara makal᷊uasẹ̌ si Amang i kitẹ su sorga, i kitẹ sarung mal᷊uasẹ̌. Ual᷊ingu piạ manga sipatẹ̌ kere i Yehuwa, i kitẹ botonge makoạ taumata ikẹ̌kapuluang’E su ral᷊ungu anggota kěluarga-Ne.

6. Su tempong něndiadi dunia, kerea i Yehuwa měngẹ̌ngarěga taumata?

6 Yehuwa něnadia wal᷊e masadadạ si kitẹ. Marěngụ těntal᷊ang i Yehuwa bědang tawe něndiadi taumata humotong, Yehuwa něnadia dunia gunang taumata. (Ayb. 38:4-6; Yer. 10:12) Ual᷊ingu Yehuwa mapia dingangu maělugẹ̌, i Sie něndiadi lawọ hal᷊ẹ̌ mapaelẹ̌ tadeạu i kitẹ mal᷊uasẹ̌. (Mz. 104:14, 15, 24) Pẹ̌sěngsul᷊ẹ i Sie němanda kěbị apa seng nikoạ’E, kụ i Sie ”němanda hal᷊ẹ̌ ene mapaelẹ̌”. (Kej. 1:10, 12, 31) I Sie měngẹ̌ngarěga taumata carane něgělị si sire kawasa gunang kěbị hal᷊ẹ̌ mapia seng nikoạ’E su dunia. (Mz. 8:6) Mawu mapulu taumata nasukụ mal᷊uasẹ̌ měngurusẹ̌ diadikang’E masadadạ sarang karěngụe. Apa i kau masau mẹ̌tarimakasẹ si Yehuwa ual᷊ingu diandi mapaelẹ̌ ene?

7. Kerea Yosua 24:15 něnodẹ taumata piạ kawawebasẹ̌ gunang měmile?

7 Yehuwa seng něgělị si kitẹ kawawebasẹ̌ gunang měmile. I kitẹ botonge měmile apa sarung koateng i kitẹ su pěbawiahẹ̌. (Basa Yosua 24:15.) Mawung i kitẹ makěndagẹ̌ mal᷊uasẹ̌ su tempong i kitẹ měmile mẹ̌tahamawu si Sie. (Mz. 84:11; Amsal 27:11) I kitẹ botonge měpakẹ kawawebasẹ̌ měmile dingangu mapia su lawọ hal᷊ẹ̌. Pěmanda contoh i Yesus.

8. Kerea i Yesus něpakẹ kawawebase gunang měmile?

8 I kitẹ botonge mẹ̌těno si Yesus carane měngal᷊imona urusangu taumata wal᷊inẹ sul᷊ungu urusang i kitẹ. Piạ su sěngkatempo i Yesus dingangu manga murite sěbạe nal᷊owe, i sire nakoạ sarang tampạ matěnang gunang měngirul᷊e. Katewe, i sire tawe nisěhụ něngirul᷊e. Piạ komol᷊ang lawọ taumata nakaěbạ si sire, kụ sěbạe mapulu těntirong i Yesus. Maning kerene, i Yesus tawe nẹ̌pědu. Katewe, i sie timal᷊ěntụ si sire. Hakị u ene, apa nikoạ i Yesus? ”I sie něnětạ něněntiro lawọ hal᷊ẹ̌ si sire.” (Mrk. 6:30-34) Su tempong i kitẹ mẹ̌těno si Yesus kụ měpakẹ tempo dingangu katatoghasẹ̌ gunang mẹ̌tul᷊ung taumata wal᷊inẹ, i kitẹ mapakawantugẹ̌ si Amang i kitẹ su sorga. (Mat. 5:14-16) I kitẹ lai něnodẹ si Yehuwa i kitẹ mapulu makoạ bageang bọu kěluarga-Ne.

9. Apa harusẹ̌ turusẹ̌ tahěndungangu matatimadẹ̌?

9 Yehuwa něgělị su taumata kemampuan gunang makaěbạ anạ dingangu tanggung jawab měněntiro si sire tadeạu kuměndagẹ̌ lai mẹ̌tahamawu si Sie. Mạeng i kau sěngkatau matimadẹ̌, apa i kau mẹ̌tarimakasẹ ual᷊ingu hadiah maarěga ini? Maning malaekatẹ̌ sěbạe nial᷊amateng i Yehuwa, i sire tawe nighělịkang kesempatan kerene. Hakị u ene, mạeng i kau sěngkatau matimadẹ̌, pẹ̌tarimakasẹ ual᷊ingu i kau piạ kesempatan gunang měhiking anạ. Matatimadẹ̌ nighělịkang tanggung jawab penting gunang měhiking anạ i sire dingangu ”tatěntiro lai sasasa bọu i Yehuwa”. (Ef. 6:4; Ul. 6:5-7; Mz. 127:3) Gunang mẹ̌tul᷊ung matatimadẹ̌, organisasing Mawu něnadia lawọ alat bantu dasare Alkitapẹ̌ kere manga publikasi, video, musikẹ̌, dingangu artikel web. Nal᷊ahẹ, i Amang i kitẹ su sorga dingangu Ahus’E makěndagẹ̌ su anạ i kitẹ. (Luk. 18:15-17) Su tempong matatimadẹ̌ měngumbala si Yehuwa dingangu měkoạ kapaelange gunang měhiking anạ i sire maarěga, Yehuwa mal᷊uasẹ̌. Kụ matatimadẹ̌ kerene měgělị su anạ i sire pělaharapẹ̌ makoạ bageang bọu kěluargang i Yehuwa sarang karěngụe.

10-11. Apa nisadiang i Yehuwa si kitẹ ual᷊ingu tatěbusi Yesus?

10 Yehuwa něgělị Ahus’E maarěga tadeạu i kitẹ saụ makoạ bageang bọu kěluarga-Ne. Kere seng nisěbạ su  paragraf 4, su tempong i Adam dingangi Hawa někoạ dosa, i sire seng bal᷊inẹ bageang bọu kěluargang i Yehuwa kụ kerene lai hiteng i sire. (Rm. 5:12) Adam dingangi Hawa němile tawe timuhụ su Mawu, hakị u ene i sire harusẹ̌ sěbangeng bọu kěluarga-Ne. Katewe kerea dingangu manga hiteng i sire? Yehuwa makěndagẹ̌ su taumata, hakị u ene i Sie něhengkẹ manga hiteng i sire nakoạ bageang bọu kěluarga-Ne. I Sie někoạ ene limiu tatěbusi Yesus Kristus, Ahus’E ikẹ̌kěndagẹ̌. (Yoh. 3:16; Rm. 5:19) Ual᷊ingu tatěbusi Yesus, 144.000 taumata apang masatia nihengkẹ nakoạ ahusu Mawu.​—Rm. 8:15-17; Why. 14:1.

11 Kụ lai, piạ jutane taumata masatia měkẹ̌koạ kapulung Mawu. I sire mělẹ̌harapẹ̌ makoạ bageang bọu kěluargang Mawu su apang ujian pěngěngsuenge nal᷊iu, su pěngěngsuengu 1.000 su taunge. (Mz. 25:14; Rm. 8:20, 21) Ual᷊ingu i sire piạ pělaharapẹ̌ ene, i sire botonge mẹ̌kui si Yehuwa, Měndariading i sire, ”i Amang”. (Mat. 6:9) I sire apang saụ ipěbiahẹ̌ lai sarung gělịkang kesempatan gunang měngěndung apa ikẹ̌kapulung i Yehuwa bọu i sire. Kụ i sire apang němile tumuhụ laahạ i Yehuwa, samurine sarung makoạ bageang bọu kěluarga-Ne.

12. Kakiwal᷊o apa sarung simbaheng i kitẹ?

12 Kere niěndungang i kitẹ, Yehuwa seng někoạ lawọ gunang měngarěga taumata. I Sie něhengkẹ si sire apang nilanisẹ̌ nakoạ ahus’E, kụ i Sie lai něgělị su ”komol᷊ang gěguwạ” pělaharapẹ̌ makoạ anạ’E su dunia wuhu. (Why. 7:9) Apa koateng i kitẹ orasẹ̌ ini gunang měnodẹ si Yehuwa i kitẹ mapulu makoạ bageang bọu kěluarga-Ne sarang karěngụe?

TODẸ SI YEHUWA I KAU MAPULU MAKOẠ BAGEANG BỌU KĚLUARGA-NE

13. Apa wotonge koateng i kitẹ gunang makoạ bageang bọu kěluargang i Yehuwa sarang karěngụe? (Markus 12:30)

13 Todẹ kakěndagu si Yehuwa carane mẹ̌tahamawu si Sie dingangu kaguwạu naungu. (Basa Markus 12:30.) Piạ lawọ hadiah nighělị i Yehuwa si kitẹ. Kụ ěndịu sěmbaụ hadiah kapaelange ene kai kemampuan gunang mẹ̌tahamawu si Sie. I kitẹ měnodẹ i kitẹ makěndagẹ̌ si Yehuwa carane ”měkoạ parenta-Ne”. (1 Yoh. 5:3) Yehuwa mapulu i kitẹ tumuhụ parenta nighělị i Yesus gunang měkoạ muritẹ̌ dingangu měmbaptisẹ̌ si sire. (Mat. 28:19) I sie lai nẹ̌parenta si kitẹ gunang mẹ̌kakěndagẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ. (Yoh. 13:35) Yehuwa měnarimạ si sire apang matuhụ su parenta-Ne makoạ bageang bọu keluarga rohani-Ne su patikụ dunia.​—Mz. 15:1, 2.

14. Kerea i kitẹ měnodẹ kakěndagẹ̌ su taumata wal᷊inẹ? (Matius 9:36-38; Roma 12:10)

14 Todẹ kakěndagẹ̌ su taumata wal᷊inẹ. Kakěndagẹ̌ kai sipati Yehuwa kahumotongange. (1 Yoh. 4:8) Yehuwa něnodẹ kakěndagẹ̌ si kitẹ těntal᷊ang i kitẹ bědang běga i sai i Sie. (1 Yoh. 4:9, 10) I kitẹ mẹ̌těno si Sie su tempong měnodẹ kakěndagẹ̌ su taumata wal᷊inẹ. (Ef. 5:1) Sěmbaụ cara kapaelange i kitẹ měnodẹ kakěndagẹ̌ su taumata wal᷊inẹ ene kai mẹ̌tul᷊ung si sire měngěndung soal i Yehuwa těntal᷊ang bědang piạ tempo. (Basa Matius 9:36-38.) Mạeng měkoạ ene, i kitẹ něgělị si sire kesempatan gunang makoạ bageang bọu kěluargang Mawu. Su apang sěngkatau nibaptisẹ̌, i kitẹ harusẹ̌ turusẹ̌ kuměndagẹ̌ dingangu měngarěga si sie. (1 Yoh. 4:20, 21) Kerea i kitẹ měkoạ ene? Contone, i kitẹ mangimang i sie piạ motif nihino. Mạeng tawe nakaěna kawe nụe i sie někoạ sěmbaụ hal᷊ẹ̌, i kitẹ tawe mẹ̌pikirẹ̌ i sie někoạ ene ual᷊ingu motif dal᷊akị. Katewe, i kitẹ mapulu měnodẹ i kitẹ měngẹ̌ngarěga anạu sěmbaụ, kụ měnganggapẹ̌ i sire limembong penting bọu i kitẹ.​—Basa Roma 12:10; Flp. 2:3.

15. Si sai i kitẹ harusẹ̌ měnodẹ tatal᷊ěntụ dingangu kapiang naung?

15 Todẹ tatal᷊ěntụ dingangu kapiang naung su kěbị taumata. Mạeng i kitẹ mapulu makoạ bageang bọu kěluargang i Yehuwa sarang karěngụe, i kitẹ harusẹ̌ měkoạ apa niul᷊ịu Hengetangu Mawu su pěbawiahẹ̌. Contone, i Yesus něněntiro i kitẹ harusẹ̌ měnodẹ tatal᷊ěntụ dingangu kapiang naung su kěbị taumata, sarang lai su manga sědụ. (Luk. 6:32-36) Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, i kitẹ ěndịu tawe gampang měkoạ ene. Mạeng kerene, i kitẹ harusẹ̌ měngěndung gunang mẹ̌tiněna dingangu měkoạ kere apa nikoạ i Yesus. Su tempong i kitẹ měkoạ kapaelange gunang tumuhụ si Yehuwa dingangu mẹ̌těno si Yesus, ene něnodẹ si Amang su sorga i kitẹ mapulu makoạ bageang bọu kěluarga-Ne sarang karěngụe.

16. Kerea i kitẹ měndiagạ arengu kěluargang i Yehuwa?

16 Diagạ arengu kěluargang i Yehuwa. Su ral᷊ungu keluarga, dariọ esẹ biasane sarung mẹ̌těno apa nikoạu tuhange esẹ. Mạeng tuhang esẹ někoạ prinsip Alkitapẹ̌ su pěbawiahe, i sie sarung makoạ pẹ̌tatěnoěng mapaelẹ̌ su tuarine esẹ. Mạeng tuhange někoạ barang dal᷊akị, tuarine lai sarung tumol᷊e měkoạ barang dal᷊akị. Kerene lai su kěluargang i Yehuwa. Mạeng sěngkatau Kristen humotong satia kụ nakoạ murtad, někoạ amoral, arau barang dal᷊akị wal᷊inẹ, taumata wal᷊inẹ lai ěndịu sarung mẹ̌těno barang dal᷊akị nikoạe. I sire apang někoạ ene nakarusa arengu keluarga rohaning i Yehuwa. (1 Tes. 4:3-8) I kitẹ tawe tumol᷊e contoh dal᷊akị dingangu tawe měmala maning apa makarusa pẹ̌dal᷊ahapị dingangi Amang i kitẹ makěndagẹ̌ su sorga.

17. I kitẹ harusẹ̌ mẹ̌těngkarau bọu cara mẹ̌pikirẹ̌ kerea, kụ kawe nụe?

17 Pangimang si Yehuwa bal᷊inẹ su hal᷊ẹ̌ materi. Yehuwa nẹ̌diandi i Sie sarung měnadia si kitẹ kaěng, pakeang, dingangu tampạ pẹ̌tatanakeng mạeng i kitẹ měngal᷊imona Kararatuang’E dingangu měbiahẹ̌ tuhụ atorang’E. (Mz. 55:22; Mat. 6:33) Mạeng mangimang halẹ̌ ene, i kitẹ tawe mẹ̌pikirẹ̌ hal᷊ẹ̌ materi su dunia makariagạ dingangu makakoạ i kitẹ mal᷊uasẹ̌. I kitẹ masingkạ i kitẹ makaěbạ pẹ̌darame tutune kětạeng mạeng měkoạ kapulung i Yehuwa. (Flp. 4:6, 7) Maning makamampo měměli lawọ barang, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌pikirẹ̌ apa i kitẹ kahěngang-hěngang piạ tempo dingangu katatoghasẹ̌ gunang měpakẹ dingangu měngurusẹ̌ kěbị ene. Apa i kitẹ sarung makoạ tumanịu masibukẹ̌ ual᷊ingu arětạ? I kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tahěndung Mawu seng něgělị hal᷊ẹ̌ si kitẹ su ral᷊ungu kěluarga-Ne. Kụ ene mangal᷊ene i kitẹ tawe měmala watangeng i kitẹ tawe fokus. I kitẹ tantu madiri kere esẹ mangudạ tumanịu makěndagẹ̌ su arětạe sarang i sie madiri tumol᷊e si Yesus. Hakị u ene, i sie nikailangengu kesempatan gunang mẹ̌tahamawu si Yehuwa dingangu makoạ ahus’E.​—Mrk. 10:17-22.

APA SARUNG TARIMAKENGU MANGA ANẠ I YEHUWA SARANG KARĚNGỤE

18. Al᷊amatẹ̌ dingangu kehormatan gěguwạ apa sarung tarimakengu taumata matuhụ sarang karěngụe?

18 Taumata matuhụ sarung měnarimạ kehormatan gěguwạ gunang kuměndagẹ̌ dingangu mẹ̌tahamawu si Yehuwa sarang karěngụe. I sire apang piạ pělaharapẹ̌ su dunia lai sarung mal᷊uasẹ̌ měngurusẹ̌ dunia ini seng niriading i Yehuwa nakoạ tampạ nẹ̌tatahino gunang pẹ̌tatanakeng i sire. Seng mal᷊ighạ Kararatuangu Mawu sarung měkoạ dunia ini dingangu kěbị lohone saụ makoạ masadadạ. Yesus sarung mapakasue kěbị masalah ual᷊ingu i Adam dingangi Hawa seng něněntang kěluargang Mawu. Yehuwa sarung mapakawiahẹ̌ jutane taumata kụ měgělị si sire kesempatan gunang měbiahẹ̌ kěkalẹ̌ dingangu kasasehatẹ̌ nasukụ su dunia seng niwal᷊ui nakoạ firdaus. (Luk. 23:42, 43) Su tempong taumata mětẹ̌tahamawu si Yehuwa makoạ masukụ, i sire kěbị sarung piạ ”kawawantugẹ̌ lai kehormatan” kere niwohẹ i Daud.​—Mz. 8:5.

19. Apa harusẹ̌ turusẹ̌ tahěndungang i kitẹ?

19 Mạeng i kau bageang bọu ”komol᷊ang gěguwạ”, i kau piạ pělaharapẹ̌ sěbạe masadadạ. Mawu makěndagẹ̌ si kau kụ i Sie mapulu i kau makoạ bageang bọu kěluarga-Ne. Hakị u ene, pẹ̌tawakal᷊i měkoạ kapaelange gunang makal᷊uasẹ̌ si Sie. Desọ dianding Mawu ěllo-ěllo su tiněna dingangu naungu. Arěgai kesempatan mẹ̌tahamawu si Amang i kitẹ makěndagẹ̌ su sorga, dingangu pělaharapẹ̌ gunang mẹ̌dalo si Sie sarang karěngụe.

KAKANTARỊ 107 Mẹ̌těno Kakěndagu Mawu

^ par. 5 Tadeạu keluarga maral᷊uasẹ̌, pẹ̌sěngkatau su ral᷊ungu keluarga harusẹ̌ masingkạ apa koateng dingangu mẹ̌tatul᷊ung sěmbaụ su wal᷊inẹ. Matimadẹ̌ esẹ dingangu makěndagẹ̌ měngahạ kěluargane, matimadẹ̌ wawine mẹ̌tul᷊ung kawinge, kụ mangarariọ harusẹ̌ matuhụ su matimadẹ̌. Ene mẹ̌papangawẹ dingangu kěluargang i Yehuwa. Mawu piạ timona gunang i kitẹ, kụ mạeng měbiahẹ̌ tuhụ timona ene, i kitẹ sarung makoạ bageang bọu kěluargang i Yehuwa sarang karěngụe.

^ par. 55 KETERANGAN GAMBARẸ̌: Ual᷊ingu nikoạ mẹ̌papangawẹ dingangu Mawu, sěngkawingang botonge měnodẹ kakěndagẹ̌ lai tatal᷊ěntụ sěmbaụ su wal᷊inẹ dingangu su anạ i sire. Sěngkawingang makěndagẹ̌ si Yehuwa. Hadiah botonge makaěbạ anạ nakaghělị si sire kesempatan měhiking anạ i sire gunang kuměndagẹ̌ lai mẹ̌tahamawu si Yehuwa. Matatimadẹ̌ ene něnodẹ sěmbaụ video gunang mělahẹ si sire kawe nụe i Yehuwa něgělị i Yesus nakoạ tatěbusẹ̌. I sire lai něněntiro mangarariọ soal u Firdaus su tempo mahi, i kitẹ sarung měngurusẹ̌ dunia dingangu binatang sarang karěngụe.