Pangimangke su Těmbonang i Kitẹ—I Kristus
”Těmbonang i kamene sěmbaụ, ene kai i Kristus.”—MATIUS 23:10.
1, 2. Tugasẹ̌ gěguwạ apa nikaěbạ i Yosua su apang i Musa seng nate?
YEHUWA nẹ̌bera si Yosua, ”I Musa ělang-Ku seng nate. I kau dingangu wangsa ini harusẹ̌ pẹ̌sasadia. Pěmotọe Sal᷊ụ u Yordan, kụ suẹ̌e sarang negeri sarung gělịkang-Ku si sire.” (Yosua 1:1, 2) Yosua seng nakoạ ělang i Musa maraning 40 su taunge. Ini tantu pẹ̌bawal᷊ui gěguwạ si Yosua.
2 Seng taunge i Musa něngahạ bangsa Israel. Hakị u ene, su tempong i Yosua makoạ těmbonang i sire, aramanung i Yosua giměnggang apa tau Israel sarung měnarimạ si sie. (Ulangan 34:8, 10-12) Soal u bukẹ̌ Yosua 1:1, 2, sěmbaụ bukẹ̌ referensi naul᷊ị, su tempong tamai arau lai orasẹ̌ ini situasi sěbạe masigěsạ dingangu mawahaya ene kai su tempong mengganti těmbonang.
3, 4. Kerea i Yehuwa něngal᷊amatẹ̌ si Yosua ual᷊ingu i sie mangimang, kụ kakiwal᷊o apa aramanung kiwal᷊ong i kitẹ?
3 Hakị u ene, tawe makaherang mạeng i Yosua giměnggang. Katewe, Yosua 1:9-11) Yehuwa něngal᷊amatẹ̌ si Yosua ual᷊ingu seng mangimang si Sie. Yehuwa něpakẹ sěmbaụ malaekatẹ̌ gunang měngahạ si Yosua dingangu tau Israel. Kakělaěng malaekatẹ̌ ini kai anạ kaiakanengu Mawu kụ lai isẹ̌sěbạ Hengetang.—Keluaran 23:20-23; Yohanes 1:1.
i sie mangimang kụ apidu někoạ parentang Yehuwa. (4 Yehuwa nẹ̌tul᷊ung bangsa Israel něnarimạ manga pẹ̌bawal᷊ui ual᷊ingu piạ těmbonang buhu, i Yosua. Orasẹ̌ ini, piạ lawọ pẹ̌bawal᷊ui gěguwạ nariadi su organisasing Mawu. Aramanung i kitẹ mẹ̌kiwal᷊o, ’Apa i kitẹ piạ alasang gunang mangimang si Yesus, seng nipile nakoạ těmbonang i kitẹ?’ (Basa Matius 23:10.) Gunang sumimbahẹ̌ kakiwal᷊o ini, i kitẹ sarung měngěndung kerea i Yehuwa su tempong tamai něngahạ manga umat’E su tempong piạ pẹ̌bawal᷊ui.
NĚNGAHẠ ĚLANGU MAWU SUMUẸ̌ SARANG ĚNTANANG PẸ̌DARIANDI
5. Peristiwa makạlaherang apa nikahombangeng i Yosua maraning Yerikho? (Pěmanda gambarẹ̌ humotong su pěngangěndungang ini.)
5 Su apang seng limiu Sal᷊ụ u Yordan, i Yosua nakahombang peristiwa makạlaherang. Maraning soa Yerikho, i sie nẹ̌sěmạ dingangu sěngkatau esẹ měbẹ̌bawa tumbaka. I Yosua nẹ̌kiwal᷊o si sie, ”I kau hapị i kami arau sědụ i kami?” Yosua himěkosẹ̌ su tempong tau esẹ ene nẹ̌běra i sie kai ”těmbonangu těntarang Yehuwa”. I sie kai malaekatẹ̌, kụ sadia tumatawang ělangu Mawu. (Basa Yosua 5:13-15 dingangu catatan kaki.) Maning catatan soal u peristiwa wal᷊inẹ naul᷊ị Yehuwa nẹ̌bisara si Yosua, kakělaěng Mawu něpakẹ sěmbaụ malaekatẹ̌ gunang mẹ̌bisara si sie, kere masau kẹ̌koateng’E su tempong tamai.—Keluaran 3:2-4; Yosua 4:1, 15; 5:2, 9; Kisah 7:38; Galatia 3:19.
6-8. (a) Kawe nụe kakělaěng piram baụ parentang malaekatẹ̌ ene tawe masuẹ̌ su akal᷊ẹ̌? (b) Kawe nụe manga parentang malaekatẹ̌ ene kahěngang dingangu nihino? (Pěmanda lai catatan kaki.)
6 Malaekatẹ̌ ene naul᷊ị si Yosua apa harusẹ̌ koatenge tadeạu makawatạ Yerikho. Piram baụ parentang malaekatẹ̌ ene kakělaěng tawe wiasa. Contone, malaekatẹ̌ ene něngoro si Yosua tadeạu kěbị tentara harusẹ̌ isunatẹ̌. Ini mangal᷊ene su ral᷊ungu pira ěllo i sire tawe makapẹ̌sekẹ. Apa ini tempo nẹ̌tatahino su manga tentara gunang isunatẹ̌?—Kejadian 34:24, 25; Yosua 5:2, 8.
7 Aramanung manga tentara ene nẹ̌tiněna, ’Kerea i kami makariagạ keluargang i kami mạeng sědụ duměnta?’ Katewe piạ barang makạlaherang nariadi! Tau Yerikho sěngkělěndịu natakụ kụ tawe něnekẹ tau Israel. Alkitapẹ̌ naul᷊ị, ”Manga tukadu soa Yerikho nitutu nipakasěghadẹ̌ ual᷊ingu tau Israel, tawẹ apa makasěbang arau lai makasuẹ̌.” (Yosua 6:1) Peristiwa ini tantu nakakoạ tau Israel limembong mangimang su parentang Yehuwa!
8 Malaekatẹ̌ ene něhabarẹ̌ si Yosua, tau Israel tawe wotonge měnekẹ Yerikho. Katewe, i sire harusẹ̌ mẹ̌barisẹ̌ mělikụ soa ene sěnsul᷊ẹ sahěllo gunang ěnungu ěllo, kụ pitung sul᷊ẹ su ěllo kapitune. Aramanung manga tentara ene nẹ̌pikirẹ̌ ini kai měgẹ̌gagholọ tempo dingangu katatoghasẹ̌. Katewe, Těmbonangu Israel tawe kẹ̌kasilongu mata, masingkạ kahěngang apa seng nikoạ’E! Ual᷊ingu timuhụ Yosua 6:2-5; Ibrani 11:30. * (Pěmanda catatan kaki.)
parentang Těmbonang i sire, tau Israel tawahal᷊uasu mẹ̌sekẹ gunang makawatạ tau Yerikho, kụ pangangimang i sire sauneng kakạtoghase.—9. Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ tumol᷊e kěbị laahạ bọu organisasi? Gělịko contone.
9 Apa botonge kaěndungang i kitẹ bọu běke ini? Pẹ̌sěnsul᷊ẹ piạ hal᷊ẹ̌ buhu nikoạ u organisasing Yehuwa. Aramanung i kitẹ běga alasange. Contone, i kitẹ dẹ̌dorongang pẹ̌pakẹ perangkat elektronik su tempong měnginjilẹ̌, měngibadah, arau su tempong měngěndung hala. Aramanung humotong i kitẹ tawe setuju. Katewe, orasẹ̌ ini i kitẹ seng nakapěndang gunane. Ini nakakoạ pangangimang i kitẹ kakạtoghase, kụ ini lai nakakoạ anạu sěmbaụ i kitẹ limembong nasěmbau.
KEREA I KRISTUS NĚNGAHẠ TAU SAHANI SU ABAD HUMOTONG?
10. I sai něngatorẹ̌ rapatu badan pimpinan gunang sumimbahẹ̌ kakiwal᷊o soal u sunatẹ̌?
10 Ěndịu 13 su taunge bọu i Kornelius, tau kafirẹ̌ tawe nisunatẹ̌, nakoạ tau Sahani, pirang katau tau Sahani Yahudi nẹ̌pikirẹ̌ kěbị tau Sahani bědang harusẹ̌ isunatẹ̌. (Kisah 15:1, 2) Anạu sěmbaụ su soa Antiokhia nẹ̌darendehẹ̌ soal u sunatẹ̌. Hakị u ene, manga penatua něngatorẹ̌ tadeạu i Paulus makoạ sarang badan pimpinan su Yerusalem gunang mẹ̌kiwal᷊o soal u sunatẹ̌. Katewe, i sai sěběnarẹ̌e něngatorẹ̌ si sie gunang matamai? Paulus nělahẹ, ”Iạ natamai ual᷊ingu apa seng nipakal᷊ahẹ i Tuang.” Nal᷊ahẹ, i Kristus němihing tadeạu badan pimpinan sumimbahẹ̌ kakiwal᷊o soal u sunatẹ̌.—Galatia 2:1-3.
11. (a) Pirang katau tau Sahani Yahudi bědang mangimang apa soal u sunatẹ̌? (b) Apa buktine i Paulus masanạ naung dingangu mapulu tumuhụ laahạ u badan pimpinan? (Pěmanda lai catatan kaki.)
11 Yesus němihing badan pimpinan gunang mapakal᷊ahẹ tau Sahani bal᷊inẹ Yahudi tawe harusẹ̌ isunatẹ̌. (Kisah 15:19, 20) Katewe, pira taung bọu ene lawọ anạu tau Sahani Yahudi bědang sẹ̌sunateng. Bọu ene, manga penatua su Yerusalem nakaringihẹ̌ habarẹ̌ konti, wade i Paulus seng tawe měngẹ̌ngarěga Hukung Musa. * (Pěmanda catatan kaki.) (Kisah 21:20-26) I sire nẹ̌dorong si Paulus pẹ̌bawa ěpạ u katau sarang bal᷊eng Mawu, tadeạu manga taumata makasilo i sie měngẹ̌ngarěga Hukung Musa. Sěběnarẹ̌e, i Paulus botonge mẹ̌bera, ’Kawe nụe harusẹ̌ kerene? Tau Sahani Yahudi ene tawe nakaěna soal u sunatẹ̌. I sire nẹ̌sal᷊a, bal᷊inẹ iạ!’ Katewe Paulus masingkạ badan pimpinan mapulu kěbị tau Sahani masěmbaụ. Hakị u ene, dingangu kasasanạu naung i sie timol᷊e laahạ i sire. Katewe, aramanung i kitẹ mẹ̌tiněna, ’Kawe nụe i Yesus němala masalah soal u sunatẹ̌ nariadị sěbạe marěngụ, sěmbal᷊ia Hukung Musa seng tawe nipakẹ dongkeng i sie nate?’—Kolose 2:13, 14.
12. Aramanung, kawe nụe i Yesus němala soal u sunatẹ̌ ini nariadị sěbạe marěngụ?
12 Piạ pirang katau tawe gampang měnarimạ pemahaman kawuhuange. Pirang katau tau Sahani Yahudi masigěsạ měnarimạ Hukung Musa seng tawe mapakẹ. (Yohanes 16:12) I sire bědang nẹ̌pikirẹ̌ sunatẹ̌ ene penting gunang mědal᷊ahapị dingangu Mawu. (Kejadian 17:9-12) Piạ u lai matakụ sigěsạkengu masyarakatẹ̌ Yahudi mạeng i sire tawe nisunatẹ̌. (Galatia 6:12) Katewe, samurine i Kristus něgělị limembong mal᷊awọ laahạ si sire su surati Paulus.—Roma 2:28, 29; Galatia 3:23-25.
KRISTUS BĚDANG MĚNGẸ̌NGAHẠ SIDANGE ORASẸ̌ INI
13. Apa makatul᷊ung si kitẹ tadeạu makatol᷊e cara i Kristus měngahạ orasẹ̌ ini?
13 Orasẹ̌ ini i Kristus bědang nakoạ Těmbonangu sidang tau Sahani. Hakị u ene, mạeng organisasi někoạ pẹ̌bawal᷊ui kụ i kitẹ tawe nakaěna, pẹ̌tahěndung carane i Kristus něngahạ umatu Mawu su tempong tamai. Su tempong i Yosua, arau su tempong manga rasulẹ̌, i Kristus sěntiniạ měgẹ̌gělị laahạ nẹ̌tatahino gunang měndiagạ umatu Mawu, měnoghasẹ̌ pangangimang, dingangu mẹ̌tul᷊ung si sire tadeạu tatapẹ̌ masěmbaụ.—Ibrani 13:8
Laahạ bọu ělang masatia ene kai bukti i Yesus mapandung si kitẹ
14-16. Kawe nụe botonge ikawera laahạ bọu ”ělang masatia dingangu matahuěna” kai tatiala i Yesus mapandung si kitẹ?
14 Orasẹ̌ ini, ”ělang masatia dingangu matahuěna” něgělị si kitẹ laahạ Matius 24:45) Laahạ ini kai bukti i Yesus mapandung si kitẹ. Marc, piạ anạe ěpạ, naul᷊ị, ”Setang mapulu mapakal᷊ome sidang, carane kai měndusa manga keluarga. Katewe, i kitẹ nakaěbạ laahạ gunang měkoạ ibadah keluarga sěnsul᷊ẹ sěngkamisa. Hasile manga těmbonangu keluarga nakoạ limembong sadia měndiagạ keluargang i sire.”
su tempo dingangu situasi nẹ̌tatahino. (15 Su tempong nakasilo carane i Yesus něngahạ si kitẹ, i kitẹ sarung makaěna i sie mapulu mẹ̌tul᷊ung si kitẹ tadeạu i kitẹ botonge měndiagạ pangangimang tatapẹ̌ matoghasẹ̌. Contone, sěngkatau penatua arenge Patrick naul᷊ị, ”Humotong, pirang katau nakadodọ naung ual᷊ingu pertemuan dinas nipahiạ nakoạ komol᷊ang kadodọ.” Katewe, i sie naul᷊ị pẹ̌bawal᷊ui ini nakoạ bukti i Yesus mapandung su sěngkatau-sěngkatau su sidang. Ini piạ gunane su anạu sěmbaụ apang meang arau tawe masau měnginjilẹ̌. Ual᷊ingu apang diměnta su pertemuan dinas ene mahal᷊i, i sire sarung makapěndang darěntang i sire ene penting. Ene makatoghasẹ̌ pangangimang i sire.
16 Kristus lai nẹ̌tul᷊ung si kitẹ tadeạu fokus su hal᷊ẹ̌ měnginjilẹ̌, ual᷊ingu ini hal᷊ẹ̌ limembong penting orasẹ̌ ini. (Basa Markus 13:10.) I André, sěngkatau penatua wuhu, sěntiniạ tụtol᷊e laahạ kawuhuange bọu organisasi Yehuwa. I sie naul᷊ị, ”Su tempong mělahal᷊ẹ̌ su Betel nikurang, ene něnodẹ tempo seng kate kadodọ kụ harusẹ̌ piạ limembong mal᷊awọ penyiar gunang měnginjilẹ̌.”
KEREA I KITẸ BOTONGE TUMUHỤ LAAHẠ I KRISTUS?
17, 18. Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tiněna manga al᷊amatẹ̌ seng nitarimạ ual᷊ingu timol᷊e manga laahạ kawuhuange?
17 Laahạ nitarimạ i kitẹ bọu Datu seng měpẹ̌parenta, i Yesus Kristus, sarung piạ
gunane si kitẹ orasẹ̌ ini dingangu su ěllo mahi. Kěnang pẹ̌tiněna manga al᷊amatẹ̌ seng nitarimạu ual᷊ingu seng timol᷊e manga laahạ kawuhuange. Su ibadah keluarga, pẹ̌tiněna manga al᷊amatẹ̌ seng nikapěndangeng i kamene bọu laahạ kawuhuange soal u pěngangibadang dingangu pelayanan.18 Mạeng i kitẹ mẹ̌tahěndung laahạ bọu organisasing Yehuwa ene piạ gunane, i kitẹ limembong gampang tumol᷊e dingangu sarung mal᷊uasẹ̌ su laahạ ene. Contone, i kitẹ botonge měhematẹ̌ doitẹ̌ ual᷊ingu seng tawe harusẹ̌ mencetak bawasang kere kangerẹ kal᷊awọe. Bọu ene lai, ual᷊ingu i kitẹ něpakẹ manga teknologi kawuhuange, limembong lawọ taumata botonge makaringihẹ̌ habarẹ̌ mapia. Apa i kitẹ botonge měpakẹ limembong mal᷊awọ publikasi elektronik? Ini kai sěmbaụ cara i kitẹ tumuhụ si Kristus. I sie mapulu i kitẹ matahuěna měpakẹ doitu organisasi.
19. Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ tumuhụ laahạ i Kristus?
19 Su tempong i kitẹ timol᷊e laahạ i Kristus, i kitẹ nẹ̌tul᷊ung anạu sěmbaụ limembong mangimang dingangu masěmbaụ. Soal u mělahal᷊ẹ̌ su Betel nikurang, i André naul᷊ị, ”Sěmangatẹ̌ positif nitodẹ u anggota Betel apang nakaěbạ penyesuaian ene nakatoghasẹ̌ pěngangarěga dingangu pangangimangku. I sire tatapẹ̌ timol᷊e karetang i Yehuwa. Maning apa tugasi sire, i sire někoạ ene dingangu karal᷊uasẹ̌.”
PANGIMANGKE SU MĚNGANGAHẠ I KITẸ
20, 21. (a) Kawe nụe i kitẹ botonge mangimang si Kristus, Těmbonang i kitẹ? (b) Kakiwal᷊o apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang tuhụe?
20 Yesus Kristus, Těmbonang i kitẹ, seng mal᷊ighạ makawatạ manga sědụe dingangu ”měkoạ manga hal᷊ẹ̌ makạlaherang”. (Wahyu 6:2; Mazmur 45:4) Katewe, orasẹ̌ ini i sie nělatih si kitẹ gunang měbiahẹ̌ dingangu měhal᷊ẹ̌ su dunia wuhu. I kitẹ sarung měkoạ dunia ini firdaus dingangu měněntiro taumata apang saụ nipěbiahẹ̌ bọu papate.
21 Su kanandụu i kitẹ mangimang su Těmbonang dingangu Datung i kitẹ, i sie sarung mẹ̌bawa si kitẹ sarang dunia wuhu tawẹ soale apa mariadi. (Basa Mazmur 46:1-3.) Pẹ̌sěnsul᷊ẹ, i kitẹ masigěsạ tumol᷊e pẹ̌bawal᷊ui, něngělembo mạeng ene tawe kere lẹ̌harapeng i kitẹ. Mạeng ene nariadi, kerea i kitẹ botonge tatapẹ̌ matěnang dingangu tatapẹ̌ mangimang si Yehuwa? I kitẹ sarung měngěndung kakiwal᷊o ini su pěngangěndungang tuhụe.
^ par. 8 Su ěndụu soa Yerikho, manga arkeolog nakaěbạ lawọ hasilu panen kụ bědang tawe nikaěng. Ini nẹ̌tatahino dingangu apa niwohẹ u Alkitapẹ̌, soa Yerikho tawe marěngụ niliwungang kụ tau Israel nisěding měngal᷊ạ hasilu panen Yerikho. Ual᷊ingu su tempo ene kai tempong maměnsạ, ene kai tempo nẹ̌tatahino gunang bangsa Israel měmatạ soa ene ual᷊ingu seng piạ lawọ hasilu panen ndaị sene.—Yosua 5:10-12.
^ par. 11 Pěmanda kotak ”Paulus dengan Rendah Hati Menyambut Ujian” su Menara Pengawal, 15 Maret 2003, halaman 24.