1-2. (a) Kerea Setang něngakal᷊ẹ̌ taumata? (b) Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini?

SETANG, ”amangu konti”, seng něngakal᷊ẹ̌ taumata dongkeng zaman i Adam dingangi Hawa. (Yoh. 8:44) Sěmbaụ konting Setang, ene kai těntiro nẹ̌sal᷊a soal u papate dingangu pěbawiahẹ̌ mal᷊iu wọu papate. Manga těntiro ini nakoạ dasarẹ̌ bọu kebiasaan dingangu tradisi kẹ̌koatengu lawọ taumata orasẹ̌ ini. Tětal᷊e, lawọ anạu sěmbaụ i kitẹ harusẹ̌ kahěngang-hěngang mẹ̌tawakal᷊i měněngal᷊ẹ̌ matoghasẹ̌ pangangimang su tempong piạ anggota keluarga arau anạu sěngkatau nate.​—Yud. 3.

² Mạeng i kau nakahombang situasi ini, apa makatul᷊ung si kau tatapẹ̌ měněngal᷊ẹ̌ matoghasẹ̌ katěngadu Alkitapẹ̌ soal u papate? (Ef. 6:11) Kerea i kau botonge měnoghasẹ̌ dingangu měhiborẹ̌ anạu sěmbaụ apang nisihasa gunang tumol᷊e kebiasaan tawe makal᷊uasẹ̌ Mawu? Pěngangěndungang ini sarung mělahẹ laahạ nighělị i Yehuwa si kitẹ. Humotong, mahịe i kitẹ měngěndung apa niul᷊ị u Alkitapẹ̌ soal u papate.

3. Apa tětal᷊u konti humotong?

³ Mawu madiri taumata mate. Katewe, i Adam dingangi Hawa harusẹ̌ tumuhụ si Yehuwa tadeạu botonge měbiahẹ̌ sarang karěngụe. Yehuwa něgělị parenta si sire, ”Buah bọu kalu kasingkạ soal u mapia dingangu ral᷊akị tawe wotonge kanengang i kamene, ual᷊ingu su ěllo i kamene kumaěng ene, i kamene sarung mate.” (Kej. 2:16, 17) Bọu ene, Setang někoạ masalah. I sie něpakẹ těmpu kụ nẹ̌bera si Hawa, ”I kamene tawe mate.” I Hawa nangimang su konti ene kụ kimaěng  buah ene. Bọu ene, i Adam lai kimaěng buah ene. (Kej. 3:4, 6) Dongkeng tempo ene, dosa dingangu papate něnětạ ene.​—Rm. 5:12.

4-5. Kerea Setang turusẹ̌ něngakal᷊ẹ̌ taumata?

⁴ Kere niul᷊ị u Mawu, i Adam dingangi Hawa nate. Katewe, Setang turusẹ̌ měkẹ̌konti soal u papate. Samurine, Setang něnětạ naul᷊ị konti wal᷊inẹ. Sěmbaụ kontine ute těntiro soal u badangu taumata botonge mate, katewe piạ himukudu tau ene bědang tatapẹ̌ biahẹ̌. Haghing konti ini seng nakaakal᷊ẹ̌ lawọ taumata sarang orasẹ̌ ini.​—1 Tim. 4:1.

⁵ Kawe nụe piạ lawọ taumata kinaakal᷊eng? Setang masingkạ kerea pěndangu taumata su soal u papate, kụ i sie něpakẹ ini gunang měngakal᷊ẹ̌ si sire. Ual᷊ingu i kitẹ nikoạ gunang měbiahẹ̌ sarang karěngụe, i kitẹ madiri mate. (Pkh. 3:11) Papate kai sědụ i kitẹ.​—1 Kor. 15:26.

6-7. (a) Apa Setang nakawuni katěngadẹ̌ soal u taumata nate? Lahẹko. (b) Kerea katěngadu Alkitapẹ̌ makatul᷊ung si kite tawe matakụ su taumata nate?

⁶ Maning Setang turusẹ̌ měngẹ̌ngakal᷊ẹ̌, katěngadẹ̌ soal u taumata nate tawe turusẹ̌ mạbawuni. Orasẹ̌ ini, limembong lawọ taumata seng nakasingkạ kụ mělẹ̌habarẹ̌ katěngadu Alkitapẹ̌ soal u keadaan taumata nate dingangu pělaharapẹ̌ gunang taumata nate. (Pkh. 9:5, 10; Kis. 24:15) Katěngadẹ̌ ini makahiborẹ̌ dingangu makatul᷊ung si kitẹ tadeạu tawe matakụ arau mẹ̌bingọ soal u keadaan taumata nate. Contone, i kitẹ tawe matakụ su taumata nate dingangu tawe matakụ barang dal᷊akị sarung mariadi su taumata ikẹ̌kěndagi kitẹ apang seng nate. I kitẹ masingkạ i sire seng tawe dịe kụ seng tawe makasilakạ taumata wal᷊inẹ. I sire kere taumata mětẹ̌tikị mal᷊ěnabẹ̌. (Yoh. 11:11-14) Taumata nate běgaweng apa-apa. Maning seng nate hasụe su taunge, su tempong saụ nipěbiahẹ̌, i sire nẹ̌pěndang ene kětạeng mal᷊ighạ, kere sěngkakondạ.

⁷ Katěngadẹ̌ soal u keadaan taumata nate ene sěbạe mal᷊ahẹ, gampang kaěnang, dingangu masuẹ̌ su akal᷊ẹ̌. Katewe, konting Setang sěbạe makapẹ̌bingọ! Manga konti ene nakapal᷊idẹ̌ taumata dingangu něhinakang Měndariading i kitẹ. Tadeạu limembong makaěna tětal᷊u konting Setang, i kitẹ sarung měngěndung manga kakiwal᷊o ini: Kerea konting Setang něhinakang si Yehuwa? Kerea manga konti ene nakarusa pangangimang soal u tatěbusẹ̌ i Yesus Kristus? Kerea konti ene nakakoạ taumata limembong nasusah naung dingangu nasigěsạ?

8. Kere nilahẹ su Yeremia 19:5, kerea konting Setang soal u taumata nate něhinakang si Yehuwa?

⁸ Konting Setang soal u taumata nate něhinakang si Yehuwa. Contone, těntiro nẹ̌sal᷊a soal u taumata nate nisiksa su putungu naraka. Kerea těntiro ini něhinakang Mawu? Těntiro ini nakakoạ taumata nẹ̌tiněna Mawu makěndagẹ̌ piạ sipatẹ̌ kere Iblis. (1 Yoh. 4:8) Kerea pěndangu soal u hal᷊ẹ̌ ini? Katewe, limembong penting kerea pěndang i Yehuwa? Sěběnarẹ̌e, Mawu mawěnsing su haghing katatingkaị.​—Basa Yeremia 19:5.

9. Kerea konting Setang nakarusa pangangimang soal u tatěbusẹ̌ i Kristus kere seng nilahẹ su Yohanes 3:16 dingangu 15:13?

⁹ Konting Setang soal u papate nakarusa pangangimang soal u tatěbusẹ̌ i Yesus. (Mat. 20:28) Konti wal᷊inẹ nilahẹ u Setang ene kai bědang piạ bageang tatapẹ̌ biahẹ̌ bọu tau seng nate. Mạeng ene kahěngang, taumata seng měbiahẹ̌ kěkalẹ̌. Kụ i Kristus seng tawe harusẹ̌ měgělị pěbawiahe gunang i kitẹ tadeạu i kitẹ botonge měbiahẹ̌ kěkalẹ̌. Pẹ̌tahěndungke, tatěbusẹ̌ i Kristus ene kai bukti kakěndagẹ̌ gěguwạ su taumata. (Basa Yohanes 3:16; 15:13.) Pẹ̌tiněna kerea pěndang i Yehuwa dingangu Ahuse su těntiro nakakoạ gaghělị maarěga bọu i sire nakoạ tawẹ apa gunane!

10. Kerea konting Setang soal u papate nakakoạ taumata limembong nasusah naung dingangu nasigěsạ?

¹⁰ Konting Setang nakakoạ taumata limembong nasusah naung dingangu nasigěsạ. Matimadẹ̌ apang nasusah naung ual᷊ingu anạe nate aramanung nihabareng Mawu něngal᷊ạ anạe gunang makoạ malaekatẹ̌ su sorga. Apa konting Setang ini makahiborẹ̌ arau sauneng nakakadodọ naung? Těntiro nẹ̌sal᷊a soal u putung naraka nipakẹ gunang měkoạ barang matingkaị kakělaěng nihino, contone měnutung taumata apang limawang su těntirong gaheda. Tumuhụ bukẹ̌ Inkuisisi Spanyol, pirang katau apang někoạ katatingkaị ene mangimang i sire kětạeng kere něnodẹ kerea naraka ene, tadeạu taumata sarung mětobatẹ̌ těntal᷊ang bědang tawe nate kụ masal᷊amatẹ̌ bọu naraka. Su lawọ negeri, taumata nẹ̌pěndang harusẹ̌ měngibadah si upung i sire apang seng nate, měngadatẹ̌ si sire, arau mẹ̌dorong al᷊amatẹ̌ bọu i sire. Sěnggạ lai mapulu měkoạ upung i sire mal᷊uasẹ̌ tadeạu tawe měhukung si sire. Sěběnarẹ̌e, těntiro dasare bọu konting Setang tawe makaghělị pělahiborẹ̌ tutune. Těntiro ini nakakoạ taumata natakụ arau giměnggang.

11. Kerea keluarga arau hapị apang piạ timona mapia měnihasa si kitẹ tawe tumuhụ su Hengetangu Mawu?

¹¹ Kakěndagẹ̌ su Mawu dingangu Hengetang’E makatoghasẹ̌ si kitẹ tumuhụ si Yehuwa maning keluarga arau hapị apang piạ timona mapia měnihasa si kitẹ gunang měngibadah su taumata nate. Aramanung i sire mapakameang i kite, contone maul᷊ị i kitẹ tawe měngẹ̌ngarěga arau tawe makěndagẹ̌ su taumata apang seng nate. Arau i sire lai maul᷊ị kakanoạ i kitẹ makakoạ tau nate ene měnilakạ kěluargang i sire. Kerea i kitẹ botonge měněngal᷊ẹ̌ matoghasẹ̌ katěngadu Alkitapẹ̌? Mahịe měngěndung kerea i kitẹ botonge tumol᷊e manga prinsip Alkitapẹ̌.

12. Kebiasaan apa sěbạe nal᷊ahẹ tawe nẹ̌tatahino dingangu Alkitapẹ̌?

¹² ”Pẹ̌těngkarau watangengu” bọu pangangimang lai kebiasaan nẹ̌tatěntang dingangu Alkitapẹ̌. (2 Kor. 6:17) Su Karibia, lawọ mangimang su tempong taumata nate, ”himukude” tatapẹ̌ ene kụ sarung měhukung taumata apang dal᷊akị někoạ si sie. Sěmbaụ referensi naul᷊ị ”himukudẹ̌” ene lai botonge  ”měnilakạ masyarakatẹ̌”. Su Afrika piạ kěbiasaan měnutu kěbị kasěnang su wal᷊eng taumata nate kụ měmal᷊ị kěbị foto sarang darěndung. Tumuhụ si sire, tau nate tawe wotonge makasilo gatine hala. Ělang i Yehuwa tantu tawe mangimang haghing tahayulẹ̌ arau měkoạ kebiasaan asal᷊e bọu konting Setang.​—1 Kor. 10:21, 22.

13. Mạeng tawe nakaěna mal᷊ahẹ sěmbaụ kebiasaan, apa sarung koatengu, kere niul᷊ị su Yakobus 1:5?

¹³ Mạeng i kau tawe nakaěna mal᷊ahẹ sěmbaụ kebiasaan, pẹ̌doae si Yehuwa, pẹ̌dorong pelesang Mawu. (Basa Yakobus 1:5.) Bọu ene pědeạ informasi bọu bawasang i kitẹ. Mạeng perlu, pẹ̌kiwal᷊ọe su manga penatua su sidangu. I sire tawe maul᷊ị apa harusẹ̌ koatengu, katewe i sire mělahẹ manga prinsip Alkitapẹ̌ nẹ̌tatahino. Mạeng měkoạ ene, i kau nělatih ”kapapande mẹ̌tiněna”, kụ ene makatul᷊ung si kau ”makasingkạ pẹ̌tatěntange apang nihino dingangu nẹ̌sal᷊a”.​—Ibr. 5:14.

14. Kerea carane tadeạu i kitẹ tawe makakoạ taumata wal᷊inẹ masangkong?

¹⁴ ”Pěkoạ kěbị haghi gunang kawawantugu Mawu. Abe sarang i kamene makakoạ taumata wal᷊inẹ masangkong.” (1 Kor. 10:31, 32) Su tempong měkoạ putusang tumol᷊e arau tala sěmbaụ kebiasaan, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tiněna apa pengaruh putusang i kitẹ su hati nuraning taumata wal᷊inẹ, kahumotongange anạu sěmbaụ i kitẹ. Abe makakoạ taumata wal᷊inẹ masangkong! (Mrk. 9:42) I kitẹ lai madiri makakoạ i sire apang bal᷊inẹ Sahiding Yehuwa tersinggung. Kakěndagẹ̌ makakoạ si kitẹ mẹ̌bisara maadatẹ̌. Ini sarung makawantugẹ̌ si Yehuwa. I kitẹ tawe wotonge měheghesẹ̌ taumata wal᷊inẹ arau kebiasaan i sire. Su tempong i kitẹ měnodẹ pěngangarěga, aramanung i sire apang lụlawang sarung makoạ limembong mapia si kitẹ.

15-16. (a) Kawe nụe limembong mapia mạeng taumata wal᷊inẹ masingkạ pangangimangu? Gělịko contoh. (b) Kerea bawerang i Paulus su Roma 1:16 makatoghasẹ̌ si kitẹ?

¹⁵ Paul᷊ị su taumata i kau kai Sahiding Yehuwa. (Yes. 43:10) I kau sarung gampang tumatěngo situasi masigěsạ ini mạeng kěbị anạu sěngkatau dingangu lampungu masingkạ i kau kai Sahiding Yehuwa. Francisco su Mozambik němohẹ, ”Su tempong iạ dingangu kawingku, i Carolina, něngěndung katěngadẹ̌, i kami naul᷊ị su keluarga, i kami seng tawe měngẹ̌ngibadah su taumata nate. I kami nakahombang  sasal᷊ukạ su tempong tuhang i Carolina wawine nate. Su tampạ ene piạ kebiasaan měkoạ upacara měndenọ mayatẹ̌. Bọu ene, keluarga karaniange harusẹ̌ mẹ̌tikị tělu ěllo su tampạ nipěmosongu akẹ nipěndenọkang mayatẹ̌. I sire mangimang kebiasaan ini makal᷊uasẹ̌ himukudu taumata nate. Kěluargang i Carolina mapulu i Carolina měkoạ tugasẹ̌ mẹ̌tikị ini.”

¹⁶ Apa nikoạ i Francisco dingangu kawinge? Francisco nělahẹ, ”Ual᷊ingu i kami makěndagẹ̌ si Yehuwa kụ mapulu i Sie mal᷊uasẹ̌, i kami madiri měkoạ kebiasaan ene. Kěluargang i Carolina sěbạe nẹ̌pědu. I sire něnoke i kami tawe měngẹ̌ngarěga taumata nate lai naul᷊ị i sire seng tawe mẹ̌pandung arau lai mẹ̌tul᷊ung si kami. Ual᷊ingu i kami seng nělahẹ kal᷊imona pangangimang i kami, i kami seng tawe harusẹ̌ saụ mělahẹ hal᷊ẹ̌ ini su tempong i sire pědu. Pirang katau keluarga timatawang si kami, i sire naul᷊ị i kami seng nělahẹ kal᷊imona putusang i kami. Kakạrěngụe kěluargang i Carolina seng tawe nẹ̌pědu, kụ i kami botonge mẹ̌dame dingangi sire. Piạ pirang katau bọu i sire diměnta su wal᷊eng i kami kụ nẹ̌dorong bawasang Alkitapẹ̌.” Karimạko i kitẹ tawe mamea su putusang i kitẹ gunang měněngal᷊ẹ̌ matoghasẹ̌ katěngadẹ̌ soal u papate.​—Basa Roma 1:16.

17. Apa makatul᷊ung si kitẹ makoạ hapị tutune gunang anạu sěmbaụ apang nasusah naung ual᷊ingu papate?

¹⁷ Su tempong anạu sěmbau i kitẹ nasusah naung ual᷊ingu papate, i kitẹ harusẹ̌ sěbạe mẹ̌tawakal᷊i makoạ ”hapị tutune . . . makoạ anạu sěngkatau su tempong piạ kasasusah”. (Amsal 17:17) Kerea i kitẹ botonge makoạ ”hapị tutune” su tempong anạu sěmbaụ apang nasusah naung ual᷊ingu papate nisihasa gunang tumol᷊e kebiasaan nẹ̌tatěntang dingangu Alkitapẹ̌? I kitẹ harusẹ̌ tumol᷊e darua prinsip Alkitapẹ̌ botonge makatul᷊ung si kitẹ měhiborẹ̌ si sire.

18. Apa nakakoa si Yesus simangị, dingangu apa botonge kaěndungang i kitẹ bọu contoh ini?

¹⁸ ”Sumangị dingangi sire apang sụsangị.” (Rm. 12:15) Aramanung i kau běga maul᷊ị apa su anạu sěmbaụ apang sěbạe nasusah naung. Mạeng i kau simangị, i sire sarung  makasingkạ i kau mapadul᷊i su pěndang i sire. Su tempong i Lazarus nate, i Maria, Marta, dingangu taumata wal᷊inẹ simangị. Ěpạ u ěllo tuhụe, Yesus nahumpạ su tampạ ene kụ i sie lai simangị maning i sie masingkạ i Lazarus sarung sau ipẹ̌biahẹ̌. (Yoh. 11:17, 33-35) Sěběnarẹ̌e, kasasusang naung i Yesus něnodẹ pěndang i Yehuwa su papateng i Lazarus. Ini lai něnodẹ i Yesus makěndagẹ̌ su kěluargang i Lazarus. Tantu i Maria dingangi Marta sěbạe nahiborẹ̌ nakasingkạ pěndang i Yesus. Mẹ̌sul᷊ung lai, su tempong anạu sěmbaụ masingkạ i kitẹ mapadul᷊i dingangu makěndagẹ̌ si sire, i sire sarung makapěndang i sire tawe nitěntang hala katewe piạ lawọ hapị mapadul᷊i si sire.

19. Kerea i kitẹ tumol᷊e sasasa su Pengkhotbah 3:7 su tempong měnoghasẹ̌ anạu sěmbaụ?

¹⁹ ”Tempo gunang marěmasẹ̌ dingangu tempo gunang mẹ̌bisara.” (Pkh. 3:7) Cara wal᷊inẹ měnoghasẹ̌ anạu sěmbaụ apang nasusah naung ual᷊ingu papate ene kai makoa dumararingihẹ̌ mapia. Balạe anạu sěmbaụu mẹ̌běke lohong naunge, kụ abe makakoạ si sie limembong masusah naung ual᷊ingu i kitẹ ”měngkate kạbisarane”. (Ayb. 6:2, 3) Aramanung kasasusang naunge natambah ual᷊ingu keluarga bal᷊inẹ Sahiding Yehuwa něnihasa si sie. Pẹ̌doạe dingange. Pẹ̌dorong ”Dumararingihẹ̌ daroa” měnoghasẹ̌ dingangu mẹ̌tul᷊ung si sie piạ tiněna mapia. (Mz. 65:2) Mạeng situasine nẹ̌tatahino, pẹ̌basạe Alkitapẹ̌ sěngkasio dingange. Arau pẹ̌basạe artikel nẹ̌tatahino bọu publikasing i kitẹ, kere běkeng pěbawiahẹ̌ makatoghasẹ̌ si sie.

20. Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang tuhụe?

²⁰ Sěbạe maarěga nakasingkạ katěngadẹ̌ soal u papate dingangu pělaharapẹ̌ taumata nate saụ ipěbiahẹ̌! (Yoh. 5:28, 29) Hakị u ene, bọu bawera lai kakanoạ, mahịe i kitẹ bahani měněngal᷊ẹ̌ matoghasẹ̌ katěngadu Alkitapẹ̌ dingangu měhabarẹ̌ ene su taumata wal᷊inẹ su kěbị kesempatan. Su pěngangěndungang tuhụe i kitẹ sarung měngěndung cara wal᷊inẹ nipakẹ u Setang gunang měmuni katěngadẹ̌ bọu taumata, ene kai spiritisme. I kitẹ sarung měngěndung apa koateng i kitẹ gunang mẹ̌těngkarau bọu spiritisme dingangu hiburan piạ sěmpụe dingangu spiritisme.