1. Apa niul᷊ị u Alkitapẹ̌ soal i Yehuwa, kụ kawe nụe ene makahiborẹ̌ si kitẹ?

APA i kau mal᷊uasẹ̌ mạeng taumata menghakimi si kau tumuhụ pisi, gahị, arau ukurangu wadang? Tantu tala. I kitẹ tantu mal᷊uasẹ̌ ual᷊ingu Yehuwa tawe menghakimi si kitẹ tuhụ apa kẹ̌kasilong mata! Pěmanda sěmbaụ contoh. Yehuwa naul᷊ị si Samuel sěngkatau anạ i Isai sarung makoạ datung Israel. Anạ sude? Su tempong Samuel němanda manga anạ i Isai, i sie tawe nakasilo apa nikasilong i Yehuwa. Samuel nakasilo si Eliab, anạ i Isai kaiakanenge, kụ nẹ̌bera, ”Tantu ini tau seng nipileng Yehuwa.” Bọu penampilan, i Eliab kakělaěng nẹ̌tatahino makoạ datu. ”Katewe Yehuwa nẹ̌bera si Samuel, ”Abe kětạeng měmanda penampilan dingangu dangẹe, ual᷊ingu bal᷊inẹ i sie Takụ nipile.’” Apa těntirone? Yehuwa nẹ̌bera, ”Taumata měmẹ̌manda apa kẹ̌kasilong mata, katewe Yehuwa měmẹ̌manda naung.”​—1 Sam. 16:1, 6, 7.

2. Kere nilahẹ su Yohanes 7:24, kawe nụe i kitẹ tawe wotonge menghakimi taumata wal᷊inẹ tuhụ apa kẹ̌kasilong bọu likude? Gělịko sasihinge.

² Ual᷊ingu tawe nasukụ, i kitẹ kěbị hanesẹ̌ menghakimi taumata wal᷊inẹ tuhụ apa kẹ̌kasilong bọu likude. (Basa Yohanes 7:24.) Katewe sěběnarẹ̌e, i kitẹ kětạeng makasingkạ mahal᷊i soal u taumata wal᷊inẹ bọu apa kẹ̌kasilong mata. Sasihinge, maning sěngkatau dokterẹ̌ sěbạe pande dingangu piạ lawọ pengalaman, i sie tawe makasingkạ mapaelẹ̌ soal u pasien mạeng kětạeng měmanda pasien ene. Dokterẹ̌ ene harusẹ̌ dumaringihẹ̌ pakapia apa niul᷊ịu pasien ene soal u kasasehate, pěndange, dingangu gejala apa nikahombangenge. Dokterẹ̌ ene lai aramanung sarung měngoro pasien pakironsěn gunang makasilo bageang dal᷊unge bọu wadangu pasien. Mạeng tawe měkoạ ene, dokterẹ̌ ene sarung měkoạ kesimpulan nẹ̌sal᷊a soal u sakịu pasien ene. Kerene lai, i kitẹ tawe kahěngang-hěngang makasingkạ soal u anạu sěmbaụ mạeng kětạeng měmanda apa kẹ̌kasilong mata. I kitẹ harusẹ̌  mẹ̌tawakal᷊i makasingkạ lohongu naunge dingangu tau kerea i sie sěběnarẹ̌e. Tantu i kitẹ tawe makawasa naung, hakị u ene i kitẹ tawe kahěngang-hěngang makasingkạ soal u taumata wal᷊inẹ kere i Yehuwa. Katewe, i kitẹ botonge mẹ̌tawakal᷊i mẹ̌těno si Yehuwa. Kerea carane?

3. Kerea manga běkeng Alkitapẹ̌ su pěngangěndungang ini makatul᷊ung si kitẹ mẹ̌těno si Yehuwa?

³ Kerea Yehuwa měkoạ manga ělang’E? I Sie dụdaringihẹ̌ si sire. I Sie mětẹ̌timbang latar belakang dingangu situasing i sire. Kụ, i Sie matal᷊ěntụ si sire. I kitẹ sarung měngěndung kerea Yehuwa někoạ kěbị ene si Yunus, Elia, Hagar, dingangi Lot. I kitẹ lai sarung měngěndung kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno si Yehuwa su tempong měkoạ anạu sěmbaụ.

4. Aramanung, kawe nụe i kitẹ mẹ̌tiněna ral᷊akị soal i Yunus?

⁴ Ual᷊ingu běga kěbị haghi soal u situasing i Yunus, i kitẹ aramanung mẹ̌pikirẹ̌ i Yunus kai tawe kapěngumbalaěng, arau lai tawe satia. I sie nakaěbạ parenta langsung bọu Yehuwa gunang měhabarẹ̌ hukumang gunang Niniwe. Katewe i sie tawe timuhụ. I sie simake kapal᷊ẹ̌ kụ nakoạ sarang tampạ bal᷊inẹ, ”timal᷊ang bọu i Yehuwa”. (Yun. 1:1-3) Apa i kau saụ měgělị kesempatan si Yunus gunang měkoạ tugasẹ̌ ene? Tantu tala. Katewe, Yehuwa nẹ̌pěndang Yunus layak saụ makaěbạ kesempatan gunang měkoạ tugasẹ̌ ene.​—Yun. 3:1, 2.

5. Apa kaěndungangu soal i Yunus bọu daroane niwohẹ su Yunus 2:1, 2, 9?

⁵ Mạeng i kitẹ měmanda lohong daroang i Yunus, i kitẹ botonge makasingkạ i sie kai taumata kerea. (Basa Yunus 2:1, 2, 9.) Yunus tantu masau mẹ̌doa si Yehuwa. Katewe, daroane su tempong su ral᷊ungu tiangu kinạ, makatul᷊ung si kitẹ makasingkạ manga sipate mapia, bal᷊inẹ kětạeng mẹ̌tiněna i sie timal᷊ang bọu tugasẹ̌. Bawerane něnodẹ i sie masanạ naung, sěntiniạ makitarimakasẹ, dingangu mapulu tumuhụ si Yehuwa. Hakị u ene, Yehuwa tawe kětạeng němanda pẹ̌sasal᷊ang i Yunus. I Sie simimbahẹ̌ daroang i Yunus dingangu turusẹ̌ něpakẹ si Yunus nakoạ nabi.

6. Maning harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i, kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ dumaringihẹ̌ pakapia?

⁶ Tadeạu botonge dumaringihẹ̌ pakapia, i kitẹ harusẹ̌ masanạ naung dingangu masabarẹ̌. Maning harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i měkoạ ene, piạ tatělu gunane sarung kaěbakeng i kitẹ. Humotong, i kitẹ tawe masahawụ měkoạ kesimpulan nẹ̌sal᷊a soal u taumata wal᷊inẹ. Karuane, i kitẹ botonge limembong makaěna pěndangu anạu sěmbaụ dingangu alasang i sie někoạ sěmbaụ hal᷊ẹ̌. Ene makatul᷊ung si kitẹ limembong matal᷊ěntụ si sie. Kụ katělune, i kitẹ makatul᷊ung anạu sěmbaụ  tadeạu limembong makaěna watangenge hala. Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, taumata hědo kahěngang-hěngang makaěna apa nikapěndangenge mạeng i sie seng bọu nẹ̌běke ene. (Amsal 20:5) Sěngkatau penatua su Asia něngakui, ”Su sěngkatempo, iạ nẹ̌bisara těntal᷊ang bědang tawe dimaringihẹ̌ kěbị faktane. Iạ naul᷊ị su sěngkatau saudari i sie harusẹ̌ měgělị komentarẹ̌ limembong mapaelẹ̌ su pěngangibadang. Katewe, samurine iạ nakasingkạ i sie masigěsạ mẹ̌basa, kụ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i tadeạu botonge makaghělị komentarẹ̌.” Nal᷊ahẹ, kěbị penatua harusẹ̌ ’dumaringihẹ̌ faktane’ těntal᷊ang bědang tawe něgělị sasasa.​—Amsal 18:13.

7. Apa kaěndungangu bọu cara i Yehuwa nẹ̌tul᷊ung si Elia?

⁷ Pirang katau anạu sěmbaụ aramanung tawe gampang maul᷊ị pěndang i sire ual᷊ingu latar belakang, budaya, arau sipati sire. Kerea i kitẹ mẹ̌tul᷊ung tadeạu i sire limembong gampang mẹ̌běke lohongu naung i sire? Pẹ̌tiněna cara Yehuwa nẹ̌tul᷊ung si Elia su tempong i Elia timal᷊ang bọu Ratu Izebel. I Elia tawe langsung nẹ̌běke pěndange si Amange su sorga. I sie hědo nẹ̌běke pěndange pirang kamisa tuhụe. Yehuwa kahěngang-hěngang dimaringihẹ̌ su tempong i Elia nẹ̌běke pěndange. Bọu ene, i Yehuwa něnoghasẹ̌ si Elia kụ něgělị tugasẹ̌ penting si sie. (1 Raj. 19:1-18) Anạu sěmbaụ i kitẹ lai aramanung tawe langsung mẹ̌běke pěndang i sire. Hakị u ene, i kitẹ harusẹ̌ masabarẹ̌ měngampal᷊ẹ̌ sarang i sire mapulu mẹ̌běke lohongu naung i sire. Mạeng i kitẹ mẹ̌těno kasasabari Yehuwa, i sire sarung mangimang si kitẹ. Bọu ene, su tempong i sire mẹ̌běke, i kitẹ harusẹ̌ dumaringihẹ̌ pakapia.

8. Tumuhụ Kejadian 16:7-13, kerea Yehuwa nẹ̌tul᷊ung si Hagar?

⁸ Hagar, ělang i Sarai, nakoạ dal᷊akị sipate su apang nakoạ kawing i Abraham. Hagar natiang kụ seng tawe něngadatẹ̌ si Sarai, ual᷊ingu i Sarai tawẹ apa anạe. Situasine nakoạ limembong dal᷊akị sarang i Hagar timal᷊ang ual᷊ingu i Sarai dal᷊akị někoạ si sie. (Kej. 16:4-6) Ual᷊ingu tawe nasukụ, i kitẹ tantu mẹ̌pikirẹ̌ i Hagar kai wawine maobotẹ̌ kụ harusẹ̌ ihukung. Katewe, Yehuwa tawe nẹ̌pikirẹ̌ kerene. I Sie něndolohẹ̌ malaekat’E sarang i Hagar. Su tempong malaekatẹ̌ nẹ̌sombang i Hagar, i sie nẹ̌tul᷊ung si Hagar němal᷊ui tiněnane dingangu něngal᷊amatẹ̌ si sie. I Hagar nẹ̌pěndang Yehuwa měmẹ̌manda si sie dingangu masingkạ kěbị situasine. I sie sěbạe mal᷊uasẹ̌ kụ nẹ̌bera si Yehuwa, ”I Kau Mawu botonge makasilo kěbị haghi . . . [dingangu] seng nakasilo si siạ.”​—Basa Kejadian 16:7-13.

9. Kawe nụe Yehuwa mapia měkoạ si Hagar?

⁹ Apa pẹ̌pandaěng i Yehuwa bọu i Hagar? Yehuwa masingkạ latar belakang i Hagar dingangu apa nikapěndangenge. (Amsal 15:3) Hagar kai tau Misirẹ̌ kụ mětẹ̌tanạ dingangu tau Ibrani. Apa pẹ̌sěngsul᷊ẹ i sie mẹ̌pěndang i sie tau raghị? Apa i sie dụdareạ kěluargane dingangu mapulu mapul᷊ẹ? Bọu ene, bal᷊inẹ kětạeng i sie kawing i Abraham. Su tempo ene, pirang katau esẹ ělang i Yehuwa, piạ kawinge nal᷊iu bọu sěngkatau. Katewe, ene bal᷊inẹ atorang bọu Yehuwa. (Mat. 19:4-6) Hakị u ene, tawe makaherang mạeng hal᷊ẹ̌ kerene makarěntang masalah su ral᷊ungu keluarga, kere pěndang tanudẹ̌ dingangu mawěngsing. Yehuwa masingkạ sipati Hagar tawe měngẹ̌ngarěga si Sarai ene nẹ̌sal᷊a. Katewe, i Sie lai nakaěna pěndang dingangu situasing i Hagar, hakị u ene i Sie mapia měkoạ si Hagar.

10. Kerea tadeạu i kitẹ limembong makasingkạ soal u anạu sěmbaụ?

¹⁰ I kitẹ botonge mẹ̌těno si Yehuwa mạeng i kitẹ mẹ̌tawakal᷊i makaěna sěmbaụ su wal᷊inẹ. Pẹ̌tawakal᷊ịe limembong makasingkạ anạu sěmbaụ. Pẹ̌bawěke dingangi sire su pěngangibadang, su tempong měnginjilẹ̌, dingangu mạeng botonge paringang i sire kumaěng sěngkasio. Mạeng měkoạ ene, i kau aramanung  makasingkạ hal᷊ẹ̌ tawe tẹ̌tiněnangu. Contone, sěngkatau saudari kakělaěng tawe mahosagẹ̌, nạung meang. Sěngkatau saudara piạ lawọ doitẹ̌, nạung maělugẹ̌ kụ tawe makěndagẹ̌ su roitẹ̌. Arau, sěngkatau saudari dingangu manga anạe biasane matěrlambatẹ̌ duměnta su pěngangibadang, nạung dẹ̌darihang su wal᷊e. (Ayb. 6:29) Tantu, i kitẹ tawe wotonge ”lumaụ urusangu taumata wal᷊inẹ”. (1 Tim. 5:13) Katewe, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i makasingkạ soal u anạu sěmbaụ dingangu apa nikahombangeng i sire. Ene makatul᷊ung si kitẹ limembong makaěna si sire.

11. Kawe nụe manga penatua harusẹ̌ kahěngang-hěngang makasingkạ keadaan anạu sěmbaụ?

¹¹ Manga penatua harusẹ̌ kahumotongange makasingkạ latar bělakangu anạu sěmbaụ apang tẹ̌tahimatang i sire. Pẹ̌tiněna contoh sěngkatau pěngawas wilayah arenge Artur. I sie dingangu sěngkatau penatua nẹ̌tiwo saudari kakělaěng meang. Artur nẹ̌bera, ”I kami nakasingkạ kawingu saudari ene nate pira taung bọu i rẹ̌dua nẹ̌kawing. Maning situasine masigěsạ, i sie něněntiro darua anạe soal i Yehuwa, kụ darua anạe ene nakoạ ělang i Yehuwa. Katewe orasẹ̌ ini, i sie seng tawe makasilo mal᷊ahẹ, kụ lai nakahombang depresi. Maning kerene, kakěndagẹ̌ dingangu pangangimange si Yehuwa tatapẹ̌ matoghasẹ̌. I kami nasadarẹ̌ i kami harusẹ̌ měngěndung mal᷊awọ bọu saudari ene.” (Flp. 2:3) Pengawas wilayah ene nẹ̌těno si Yehuwa. Yehuwa masingkạ manga domba-Ne dingangu sigěsạ nikahombangeng i sire. (Kel. 3:7) Mạeng manga penatua masingkạ manga domba tẹ̌tahimatang i sire, i sire sarung limembong gampang mẹ̌tul᷊ung.

12. Kerea i Yip Yee nakaěbạ gunane ual᷊ingu nẹ̌tawakal᷊i nakasingkạ soal u sěngkatau saudari su sidange?

¹² Aramanung piạ anạu sěmbaụ su pěndangu makạl᷊usiang. Katewe, mạeng mẹ̌tawakal᷊i makasingkạ latar bělakange, aramanung i kau limembong tumal᷊ěntụ si sie. Kěnang pẹ̌tiněna pengalaman i Yip Yee, sěngkatau saudari mětẹ̌tanạ su Asia. I sie nẹ̌bera, ”Su sidangku, piạ sěngkatau saudari tingihe sěbạe maihạ. Tumuhụ si siạ saudari ene tawe tumanịu sopan. Katewe, su apang bọu něnginjilẹ̌ dingange, iạ buhudeng nakasingkạ kangerẹ i sie masau mẹ̌tul᷊ung matimade mẹ̌bal᷊ụ kinạ su pasarẹ̌. I sie harusẹ̌ mẹ̌bisara maihạ tadeạu měmaměli duměnta sarang i sie.” Yip Yee lai nẹ̌bera, ”Iạ něngěndung iạ harusẹ̌ makasingkạ latar bělakangu anạu sěmbaụ tadeạu limembong makaěna si sire.” Tantu, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i makasingkạ soal u anạu sěmbaụ. Katewe, mạeng i kau tumol᷊e sasasang Alkitapẹ̌ gunang měmuka naung pakal᷊oahẹ̌, i kau nẹ̌těno si Yehuwa makěndagẹ̌ su ”kěbị haghing taumata”.​—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13.

13. Tumuhụ Kejadian 19:15, 16, apa nikoạu manga malaekatẹ̌ ual᷊ingu i Lot mědẹ̌děngụ, kụ kawe nụe?

¹³ Su tempo sěbạe penting su pěbawiahe, i Lot mal᷊ongge timol᷊e laahạ i Yehuwa. Su tempo ene, darua malaekatẹ̌ nakoạ sarang i Lot kụ něngoro si sie pẹ̌bawa kěluargane suměbang bọu Sodom. Kawe nụe? Darua malaekatẹ̌ ene nẹ̌bera, ”I kami sarung měminasa tampạ ini.” (Kej. 19:12, 13) Dịěllone mal᷊ukadẹ̌, Lot dingangu kěluargane bědang tawe něněntang bal᷊eng i sire. Hakị u ene, manga malaekatẹ̌ ene saụ něgělị laingatẹ̌ si Lot. Katewe ”i Lot turusẹ̌ mědẹ̌děngụ”. Aramanung i kitẹ mẹ̌pikirẹ̌ i Lot tawe nẹ̌pandung laingatẹ̌ bọu i Yehuwa arau lai tawe timuhụ. Katewe, Yehuwa tawe něngědo nẹ̌tawakal᷊i měnal᷊amatẹ̌ si sie. ”Ual᷊ingu Yehuwa timal᷊ěntụ si [Lot],” manga malaekatẹ̌ něněngal᷊ẹ̌ limang i Lot dingangu kěluargane kụ nẹ̌bawa si sire siměbang bọu soa ene.​—Basa Kejadian 19:15, 16.

14. Aramanung kawe nụe Yehuwa timal᷊ěntụ si Lot?

¹⁴ Yehuwa aramanung timal᷊ěntụ si Lot ual᷊ingu piram baụ alasang. I Lot aramanung mawěhạ měněntang bal᷊ene ual᷊ingu matakụ su taumata su rělahu soa Sodom. Bọu ene lai, piạ bahaya wal᷊inẹ. Piạ lawọ lohangu aspalẹ̌ su lembah maraning Sodom, kụ i Lot masingkạ seng piạ darua datu nasuẹ̌ su lohang ene. (Kej. 14:8-12) Ual᷊ingu i Lot kai kawing esẹ dingangu papạ, i sie tantu gụgěnggangu kěluargane. Bọu ene lai, i Lot kai makalạ, hakị u ene bal᷊ene su Sodom aramanung sěbạe mapaelẹ̌. (Kej. 13:5, 6) Tantu kěbị hal᷊ẹ̌ ene tawe mariadi alasang si Lot gunang tawe langsung tumuhụ parentang i Yehuwa. Katewe, Yehuwa tawe kětạeng němanda pẹ̌sasal᷊ang i Lot. I sie němanda i Lot kai ”taumata nihino”.​—2 Ptr. 2:7, 8.

15. Sul᷊ungu menghakimi kakanoạu taumata wal᷊inẹ, apa kapaelange koateng i kitẹ?

¹⁵ Sul᷊ungu menghakimi taumata wal᷊inẹ tuhụ kakanoạe, kěnang pẹ̌tawakal᷊i makaěna pěndange. Veronica, sěngkatau saudari su Eropa, nẹ̌tawakal᷊i někoạ ene. I sie nẹ̌běke, ”Piạ sěngkatau saudari sěntiniạ kakělaěng nasusah naung. I sie madiri mědal᷊ahapị dingangu taumata wal᷊inẹ. Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, iạ matakụ mẹ̌bisara dingange. Katewe iạ nẹ̌pikirẹ̌, ’Mạeng iạ makoạ i sie, iạ mapulu piạ hapị.’ Hakị u ene, iạ němutusẹ̌ gunang mẹ̌kiwal᷊o kerea pěndange. Kụ i sie něnětạ  nẹ̌běke apa nikapěndangenge. Orasẹ̌ ini, iạ limembong nakaěna si sie.”

16. Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌doa mẹ̌dorong tul᷊ung si Yehuwa tadeạu limembong matal᷊ěntụ?

¹⁶ Kětạeng Yehuwa botonge kahěngang-hěngang makaěna si kitẹ. (Amsal 15:11) Hakị u ene, pẹ̌dorong tul᷊ung si Yehuwa tadeạu i kau botonge měmanda taumata wal᷊inẹ kere cara i Sie měmanda dingangu makasingkạ kerea tadeạu limembong matal᷊ěntụ si sire. Daroa nakatul᷊ung si saudari arenge Anzhela gunang limembong matal᷊ěntụ. Sěngkatau saudari su sidange něnodẹ kakanoạ dal᷊akị. Anzhela něngakui, ”Pěndangeng, iạ mapulu měmorotesẹ̌ si sie, kụ mẹ̌těngkarau bọu i sie. Katewe, iạ nẹ̌doa tadeạu Yehuwa mẹ̌tul᷊ung si siạ makaěna si saudari ene.” Apa Yehuwa simimbahẹ̌ daroang i Anzhela? I sie naul᷊ị, ”I kami něnginjilẹ̌ sěngkasio, bọu ene i kami nẹ̌bawěke karěngụe pirang kaorasẹ̌. Iạ kahěngang-hěngang dimaringihẹ̌ si sie. Orasẹ̌ ini, iạ limembong makěndagẹ̌ si sie, kụ mapulu turusẹ̌ mẹ̌tul᷊ung si sie.”

17. I kitẹ harusẹ̌ turusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i měkoạ apa?

¹⁷ I kau tawe makapěmile anạu sěmbaụ sude sarung tal᷊ěntụkangu. Kere i Yunus, Elia, Hagar, dingangi Lot, i sire kěbị nakahombang masalah. Kụ pirang katau nakahombang masalah ual᷊ingu pẹ̌sasal᷊ang i sire hala. Katewe sěběnarẹ̌e, i kitẹ kěbị bọu nakahombang masalah ual᷊ingu pẹ̌sasal᷊ang i kitẹ hala. Hakị u ene, Yehuwa nẹ̌dorong si kitẹ tadeạu měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung su taumata wal᷊inẹ. (1 Ptr. 3:8) Mạeng i kitẹ tumuhụ si Yehuwa, i kitẹ makatoghasẹ̌ persaudaraan su patikụ dunia. Hakị u ene, su tempong měkoạ anạu sěmbaụ, karimạko i kitẹ turusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i dumaringihẹ̌ si sire, limembong makasingkạ si sire, dingangu matal᷊ěntụ si sire.