Langsung ke konten

Langsung ke daftar isi

PĚNGANGĚNDUNGANG 6

Diagạ Kasasatianu!

Diagạ Kasasatianu!

”Sarang mate, iạ tawe měmělọ kasasatiaku!”​—AYB. 27:5.

KAKANTARỊ 34 Dumal᷊eng dingangu Naung Burěsi

TINJAUAN *

1. Kere nilahẹ su paragraf ini, kerea tělung katau Sahiding Yehuwa tatapẹ̌ masatia si Yehuwa?

PẸ̌TINĚNA tatělu hal᷊ẹ̌ nikahombangengu tělung katau Sahiding Yehuwa. (1) Sěngkatau mahuala niorong gurune gunang tumol᷊e acara su sikol᷊ah. Mahuala ene masingkạ acara ene tawe makal᷊uasẹ̌ naungu Mawu, hakị u ene i sie maadatẹ̌ nẹ̌bisara su gurune i sie tawe makatol᷊e acara ene. (2) Sěngkatau anạ esẹ meaěng něnginjilẹ̌ bọu wal᷊e sarang bal᷊e. I sie masingkạ bal᷊e tuhụe kai wal᷊eng hapị su sikol᷊ane kụ mělẹ̌heghesẹ̌ Sahiding Yehuwa. Katewe anạ esẹ ene něnginjilẹ̌ su wal᷊e ene. (3) Sěngkatau esẹ mělẹ̌hal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌ gunang měnukụ kebutuhan keluargane. Piạ su sahěllo, bosẹ̌e nẹ̌dorong si sie pěkoạ hal᷊ẹ̌ tawẹ jujure. Maning i sie sarung kailangengu hal᷊ẹ̌, i sie naul᷊ị i sie harusẹ̌ jujurẹ̌ dingangu tumuhụ hukung ual᷊ingu ene dẹ̌dorongangu Mawu bọu manga ělang’E.​—Rm. 13:1-4; Ibr. 13:18.

2. Kakiwal᷊o apa sarung ěndungang i kitẹ, kụ kawe nụe?

2 Sipatẹ̌ apa piạ si sire tělu? Aramanung i kau nakasilo piram baụ sipatẹ̌, kere kawawahani dingangu jujurẹ̌. Katewe piạ sěmbaụ sipatẹ̌ maarěga ene kai kasasatia si Yehuwa. I sire tělu něnodẹ sipatẹ̌ ene. I sire madiri lumawang atorangu Mawu. Kasasatia nakakoạ si sire němile někoạ kerene. Yehuwa tantu sěbạe mal᷊uasẹ̌ ual᷊ingu i sire něnodẹ sipatẹ̌ ene. I kitẹ lai tantu mapulu makal᷊uasẹ̌ si Amang i kitẹ su sorga. Hakị u ene, mahịe i kitẹ měngěndung tatělu kakiwal᷊o: Apa kasasatia ene? Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ masatia? Kụ kerea měnoghasẹ̌ kapulung i kitẹ tadeạu tatapẹ̌ masatia su tempo masigěsạ?

APA KASASATIA ENE?

3. (a) Su manga ělangu Mawu, apa mangal᷊ene kasasatia? (b) Contoh apa makatul᷊ung si kitẹ makaěna mangal᷊ene bawera kasasatia?

3 Su manga ělangu Mawu, kasasatia ene mangal᷊ene kuměndagẹ̌ lai maněmbah si Yehuwa dingangu kaguwạu naung. Hakị u ene, sabang měkoạ putusang, kahumotongange i kitẹ mẹ̌tiněna apa kapulu-Ne. Pẹ̌tiněna latar belakang bawera kasasatia nipakẹ su Alkitapẹ̌. Bawera kasasatia ene mangal᷊ene lěngkapẹ̌, tawẹ kurange, arau napenẹ. Contone, su tempong tau Israel měgělị sasěmbah binatang si Yehuwa, Hukung naul᷊ị binatang ene tawe wotonge piạ kurange. (Im. 22:21, 22) Manga ělangu Mawu tawe wotonge měgělị binatang tawẹ apa laede, tul᷊ine, matane, arau masakị. Su těngong Yehuwa binatang ene harusẹ̌ lěngkapẹ̌ arau tawẹ kurange. (Mal. 1:6-9) I kitẹ makaěna kawe nụe Yehuwa mapadul᷊i sěmbaụ hal᷊ẹ̌ arau barang ene lěngkapẹ̌ arau tawẹ kurange. Su tempong měměli barang, kere bua, bukẹ̌, arau alatẹ̌, i kitẹ tantu madiri mạeng ene seng nal᷊ohang arau piạ bageange tawe dịe. I kitẹ mapulu barang ene lěngkapẹ̌ arau tawẹ kurange. Kerene lai pěndang i Yehuwa su kakěndagẹ̌ dingangu kasasatia nitodẹ i kitẹ si Sie. Ene harusẹ̌ lěngkapẹ̌ arau tawẹ kurange.

4. (a) Kawe nụe taumata tawe nasukụ botonge masatia? (b) Tumuhụ Mazmur 103:12-14, Yehuwa tawe mělẹ̌harapẹ̌ apa bọu i kitẹ?

4 Apa ini mangal᷊ene i kitẹ harusẹ̌ makoạ taumata masukụ tadeạu botonge masatia? Aramanung i kitẹ nẹ̌pěndang i kitẹ lawọ kurange arau masau měkoạ pẹ̌sasal᷊a. Pẹ̌tiněna darua alasang kawe nụe i kitẹ tawahal᷊uasu matakụ. Humotong, Yehuwa tawe kětạeng měmanda kurang i kitẹ. Hengetang’E naul᷊ị, ”Mạeng pẹ̌sasal᷊a tẹ̌tinganeng’U, oh Yah, i sai wue makatahang, oh Yehuwa?” (Mz. 130:3) I Sie masingkạ i kitẹ tawe nasukụ dingangu marosa, kụ i Sie sadia měgělị ampung. (Mz. 86:5) Karuane, Yehuwa masingkạ kurang i kitẹ, kụ i Sie tawe měharapẹ̌ i kitẹ měkoạ limembong mal᷊awọ bọu apa wotonge ikakoạ i kitẹ. (Basa Mazmur 103:12-14.) Mạeng kerene, apa mangal᷊ene i kitẹ lěngkapẹ̌ arau tawẹ kurange su těngong Yehuwa?

5. Su manga ělang i Yehuwa, kerea kakěndagẹ̌ nakoạ kakunsịu kasasatia?

5 Su manga ělang i Yehuwa, kakunsịu kasasatia ene kai kakěndagẹ̌. Kakěndagẹ̌ su Mawu dingangu maněmbah kětạeng si Amang i kitẹ su sorga, ene harusẹ̌ tatapẹ̌ lěngkapẹ̌ arau tawẹ kurange. Mạeng kakěndagi kitẹ kerene maning piạ sasal᷊ukạ, ene něnodẹ si kitẹ piạ kasasatia. (1 Taw. 28:9; Mat. 22:37) Pẹ̌tiněna saụ soal u tělung katau Sahiding Yehuwa niwěke kanini. Kawe nụe i sire němile někoạ kerene? Apa mahuala ene madiri tumol᷊e acara makal᷊uasẹ̌ su sikol᷊ah, arau apa anạ esẹ mangudạ mapulu ipakamea su mukang tukadẹ̌, arau apa těmbonangu keluarga ene mapulu i sie kailangengu hal᷊ẹ̌? Tantu tala. Katewe, i sire masingkạ atorang i Yehuwa, kụ i sire tělu mětẹ̌tiněna apa makal᷊uasẹ̌ si Amang i sire su sorga. Ual᷊ingu makěndagẹ̌ si Yehuwa, i sire sěntiniạ mětẹ̌tiněna soal i Yehuwa těntal᷊ang bědang tawe někoạ putusang. Dingangu cara ene i sire něnodẹ si sire piạ kasasatia.

KAWE NỤE I KITẸ HARUSẸ̌ MASATIA?

6. (a) Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ masatia? (b) Kerea i Adam dingangi Hawa tawe nakatodẹ kasasatia?

6 Kawe nụe i kitẹ kěbị harusẹ̌ masatia? I kitẹ harusẹ̌ masatia ual᷊ingu Setang limawang si Yehuwa, kụ i sie lai limawang si kitẹ. Malaekatẹ̌ seng limawang ini někoạ watangenge Setang, arau ”Tahapěndongka” su taman Eden. I sie něndusa areng i Yehuwa kụ kere naul᷊ị Mawu kai Pěměrenta ral᷊akị, kětạeng mětẹ̌tiněna kapulu-Ne hala, dingangu tawẹ jujure. Kụ i Adam dingangi Hawa lai timol᷊e Setang limawang si Yehuwa. (Kej. 3:1-6) Sěběnarẹ̌e, pěbawiahẹ̌ su taman Eden něgělị si sire lawọ kesempatan gunang měnoghasẹ̌ kakěndagi sire si Yehuwa. Katewe su tempong Setang něnal᷊ukạ, kakěndagi sire tawe lěngkapẹ̌ arau kurang. Hakị u ene siměpụ kakiwal᷊o wal᷊inẹ: Apa piạ taumata tatapẹ̌ masatia su Mawu Yehuwa mạeng i sie tawe kuměndagẹ̌ su Mawu? Arau apa taumata botonge měnodẹ kasasatia? Kakiwal᷊o ene nal᷊ahẹ su kasus i Ayub.

7. Kere nilahẹ su Ayub 1:8-11, kerea pěndang i Yehuwa soal u kasasatiang i Ayub, kụ kerea pěndangu Setang soal u ene?

7 Ayub měbẹ̌biahẹ̌ su tempong tau Israel bědang su Misirẹ̌. Su tempong i Ayub měbẹ̌biahẹ̌, tawẹ apa taumata wal᷊inẹ masatia kere i sie. Kere i kitẹ, i Ayub lai tawe nasukụ. I sie někoạ pẹ̌sasal᷊a. Katewe, Yehuwa makěndagẹ̌ si Ayub ual᷊ingu kasasatiane. Aramanung Setang seng něheghesẹ̌ si Yehuwa soal u kasasatiang taumata. Hakị u ene Yehuwa něngoro si Setang pěmanda si Ayub. Dal᷊engu wiahi Ayub něnodẹ Setang kai tahakontiang! Setang mapulu kasasatiang i Ayub sal᷊ukạteng. Yehuwa mangimang su hapị’E Ayub, kụ i Sie němala Setang měnal᷊ukạ si Ayub.​—Basa Ayub 1:8-11.

8. Kerea Setang něnal᷊ukạ si Ayub?

8 Setang matingkaị dingangu tahapate. I sie němul᷊aho kěbị arětạ i Ayub, němate manga ělange, dingangu něndusa areng i Ayub. I sie lai němate mapul᷊o anạ i Ayub. Bọu ene i sie někoạ i Ayub sěbạe natědụ-tědụ ual᷊ingu bọu těmbọ sarang laedi Ayub nituwongu wisul᷊ẹ̌. Kawing i Ayub sěbạe lụlahunsusah kụ seng tawe nakapẹ̌tiněna mapia, hakị u ene i sie něngoro si Ayub tadeạu měngědo masatia, pěngutukẹ̌ Mawu kụ mate. Ayub mapulu mate katewe i sie tatapẹ̌ něndiagạ kasasatiane. Bọu ene Setang něpakẹ cara wal᷊inẹ. I sie něpakẹ tatělu hapị i Ayub. Pira ěllo i sire nẹ̌bisara dingangi Ayub, katewe tawe něhiborẹ̌ si sie. I sire kai matingkaị nẹ̌bisara si Ayub. I sire naul᷊ị Mawu nakakoạ i Ayub nakahombang sigěsạ kụ Mawu tawe mapadul᷊i si Ayub. I sire lai naul᷊ị i Ayub kai taumata ral᷊akị kụ seng hinone makatarimạ kěbị sigěsạ ene!​—Ayb. 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. Maning tụtatěngo sasal᷊ukạ, i Ayub madiri měkoạ apa?

9 Apa nikoạ i Ayub su tempong nakahombang kěbị ene? I sie lai taumata tawe nasukụ. I sie simimbahẹ̌ dingangu pědu su manga mělahiborẹ̌ palsu, kụ i sie nẹ̌bera barang samurine i sie nẹ̌sasěsilẹ̌. Ayub limembong masau mẹ̌bera i sie nihino sul᷊ungu mẹ̌bera Mawu nihino. (Ayb. 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Katewe, maning i sie sauneng nasigěsạ, Ayub madiri lumawang su Mawu Yehuwa. I sie madiri mangimang konting hapị palsu. I sie naul᷊ị, ”Tawe masuẹ̌ su akal᷊ẹ̌ iạ maul᷊ị i kamene nihino! Sarang mate, iạ tawe měmělọ kasasatiaku!” (Ayb. 27:5) Bawera ini něnodẹ i Ayub tatapẹ̌ něndiagạ kasasatiane, tawẹ soale apa mariadi. Ayub madiri měngědo masatia si Yehuwa. I kitẹ lai botonge kerene.

10. Kerea i kau lai terlibat su masalah piạ sěmpụe dingangi Ayub?

10 Setang lai mapulu měnal᷊ukạ si kitẹ. Apa i sie lai měnal᷊ukạ si kau? Setang naul᷊ị i kau tawe kahěngang-hěngang makěndagẹ̌ si Yehuwa, i kau sarung měngědo mẹ̌tahamawu si Sie gunang měnal᷊amatẹ̌ pěbawiahu, kụ i kau lai tawe turusẹ̌ masatia! (Ayb. 2:4, 5; Why. 12:10) Kerea pěndangu nakaringihẹ̌ hal᷊ẹ̌ ene? Apa ene sěbạe nakatědụ naungu? Katewe pẹ̌tiněna hal᷊ẹ̌ ini: Yehuwa mangimang si kau, hakị u ene i Sie něgělị kesempatan si kau. Yehuwa němala Setang měnal᷊ukạ kasasatianu. Yehuwa mangimang i kau sarung tatapẹ̌ masatia dingangu měgělị bukti Setang kai tahakontiang. Kụ i Yehuwa nẹ̌diandi sarung mẹ̌tul᷊ung si kau. (Ibr. 13:6) Sěbạe kehormatan gěguwạ kapěngimangengu Měngangawasa karangetange su alam semesta! Apa i kau nakasilo kawe nụe kasasatia ene penting? Kasasatiang i kitẹ makal᷊ahẹ Setang kai kontiang, makawurěsi areng i Amang i kitẹ, dingangu měnodẹ i kitẹ měmile Mawu makoạ měngangawasang i kitẹ. Apa koateng i kitẹ gunang měndiagạ kasasatia?

CARANE TATAPẸ̌ MASATIA ORASẸ̌ INI

11. Apa wotonge kaěndungang i kitẹ bọu i Ayub?

11 Setang limembong masau měnal᷊ukạ manga ělangu Mawu su ”ěllo pěngěnsuenge”. (2 Tim. 3:1) Su tempo marěndung ini, kerea měnoghasẹ̌ watangeng i kitẹ gunang měndiagạ kasasatiang i kitẹ? I kitẹ botonge saụ měngěndung mal᷊awọ bọu i Ayub. Těntal᷊ang bědang tawe nisal᷊ukatengu Setang, Ayub seng marěngu měnděndiagạ kasasatiane. Pẹ̌tiněna tatělu hal᷊ẹ̌ botonge kaěndungang i kitẹ bọu i Ayub soal u měnoghasẹ̌ watangeng i kitẹ gunang měndiagạ kasasatia.

Apa piram baụ cara měnoghasẹ̌ kapulung i kitẹ gunang měndiagạ kasasatia? (Pěmanda paragraf 12) *

12. (a) Kere nisěbạ su Ayub 26:7, 8, 14, apa nikoạ i Ayub kụ nakakoạ si sie naherang dingangu limembong měngẹ̌ngarěgạ si Yehuwa? (b) Kerea tadeạu i kitẹ maherang dingangu měngarěga Mawu?

12 Ual᷊ingu i Ayub naherang su kěbị apa seng nikoạ i Yehuwa, kakěndage su Mawu nakoạ kakạguwạe. Ayub něnadia tempo gunang mẹ̌tiněna diadikang i Yehuwa. (Basa Ayub 26:7, 8, 14.) Ayub sěbạe naherang su tempong nẹ̌tiněna soal u dunia, langị, binawa, dingangu dělụ. I sie něngakui kasingkạe soal u diadikang i Yehuwa kětạeng mahal᷊i. Ayub lai sěbạe měngẹ̌ngarěga Hengetang i Yehuwa. I sie nẹ̌bera, ”Iạ něndesọ bawera-Ne.” (Ayb. 23:12) Ayub naherang nakasilo diadikang i Yehuwa kụ i sie sěbạe měngẹ̌ngarěga si Yehuwa. I sie makěndagẹ̌ si Amange dingangu mapulu makal᷊uasẹ̌ naung’E. Hasile, i Ayub limembong mapulu měndiagạ kasasatiane. I kitẹ lai harusẹ̌ mẹ̌těno si Ayub. I kitẹ masingkạ limembong mal᷊awọ soal u diadikang sul᷊ungu taumata apang měbẹ̌biahẹ̌ su tempong i Ayub. Si kitẹ lai piạ Alkitapẹ̌ lěngkapẹ̌ makatul᷊ung si kitẹ makasingkạ soal i Yehuwa. Kěbị apa niěndungang i kitẹ sarung makakoạ si kitẹ maherang dingangu měngarěga si Yehuwa. Ini sarung makakoạ si kitẹ kuměndagẹ̌ dingangu tumuhụ si Sie. Pěndang ene lai sarung makakoạ si kitẹ mapulu měndiagạ kasasatiang i kitẹ.​—Ayb. 28:28.

Carane měnoghasẹ̌ kapulung i kitẹ gunang měndiagạ kasasatia ute mẹ̌těngkarau bọu pornografi (Pěmanda paragraf 13) *

13-14. (a) Kere nilahẹ su Ayub 31:1, kerea i Ayub něnodẹ i sie matuhụ? (b) Kerea i kitẹ mẹ̌těno si Ayub?

13 Katatuhụ i Ayub su kěbị situasi nakatul᷊ung si sie tatapẹ̌ masatia. Ayub masingkạ tadeạu tatapẹ̌ masatia, i sie harusẹ̌ matuhụ. Sěběnarẹ̌e, sabang i kitẹ tumuhụ, ene makatoghasẹ̌ kapulung i kitẹ gunang měndiagạ kasasatia. Ayub nẹ̌tawakal᷊i timuhụ su Mawu su pěbawiahe ěllo-ěllo. Contone, i sie maingatẹ̌ soal u kakanoạe su manga wawine. (Basa Ayub 31:1.) Ayub seng bọu nẹ̌kawing, hakị u ene i sie masingkạ tawe wotonge měnodẹ minat romantis su wawine bal᷊inẹ kawinge. Orasẹ̌ ini, dunia sěbạe napenẹu sasal᷊ukạ su hal᷊ẹ̌ seksual. Kere i Ayub, apa i kitẹ tawe měgělị perhatian su taumata bal᷊inẹ kawing i kitẹ? Apa i kitẹ lai tawe měmanda gambarẹ̌ cabul arau pornografi su haghing běntukẹ̌? (Mat. 5:28) Mạeng i kitẹ mẹ̌kakědangu watangeng ěllo-ěllo, ene sarung makatoghasẹ̌ kapulung i kitẹ gunang měndiagạ kasasatia.

Carane měnoghasẹ̌ kapulung i kitẹ gunang měndiagạ kasasatia ute seimbang měmanda hal᷊ẹ̌ materi (Pěmanda paragraf 14) *

14 Ayub lai matuhụ si Yehuwa su soal u hal᷊ẹ̌ materi. Ayub nakaěna mạeng i sie mangimang su arětạe, i sie sarung měkoạ dosa gěguwạ kụ sarung mawinasa. (Ayb. 31:24, 25, 28) Orasẹ̌ ini, i kitẹ měbẹ̌biahẹ̌ su tal᷊oarang taumata měngẹ̌ngal᷊imona hal᷊ẹ̌ materi. Mạeng seimbang měmanda roitẹ̌ dingangu arětạ, kere niul᷊ị u Alkitapẹ̌, i kitẹ sarung měnoghasẹ̌ kapulu gunang tatapẹ̌ masatia.​—Amsl. 30:8, 9; Mat. 6:19-21.

Carane měnoghasẹ̌ kapulung i kitẹ gunang měndiagạ kasasatia ute měndiagạ pělaharapi kitẹ tatapẹ̌ matoghasẹ̌ (Pěmanda paragraf 15) *

15. (a) Apa tẹ̌tiněnang i Ayub kụ nakakoạ si sie tatapẹ̌ něndiagạ kasasatiane? (b) Kawe nụe mẹ̌tiněna pělaharapẹ̌ sarung gělịkang i Yehuwa ene makatul᷊ung si kitẹ?

15 Ayub tatapẹ̌ mětẹ̌tiněna al᷊amatẹ̌ sarung gělịkangu Mawu kụ ene nakariagạ kasasatiane. I sie mangimang Mawu mapadul᷊i su kasasatiane. (Ayb. 31:6) Su tempong timatěngo sasal᷊ukạ, i sie mangimang samurine Yehuwa mang měngal᷊amatẹ̌ si sie. Ini nakakoạ si sie tatapẹ̌ něndiagạ kasasatiane. Yehuwa sěbạe mal᷊uasẹ̌ ual᷊ingu i Ayub masatia, kụ něgělị kakakalạ si Ayub, maning i sie bědang tawe nasukụ! (Ayb. 42:12-17; Yak. 5:11) Bọu ene, i Ayub lai sarung makaěbạ limembong lawọ al᷊amatẹ̌. Apa i kau lai mangimang Yehuwa sarung měngal᷊amatẹ̌ kasasatianu? Mawung i kitẹ tawe měbẹ̌bal᷊ui. (Mal. 3:6) Mạeng mẹ̌tahěndung i Sie měngẹ̌ngarěga kasasatiang i kitẹ, i kitẹ sarung měndiagạ pělaharapẹ̌ tatapẹ̌ ene su naung i kitẹ.​—1 Tes. 5:8, 9.

16. Apa harusẹ̌ koateng i kitẹ?

16 Hakị u ene, turusẹ̌e diagạ kasasatianu! Pẹ̌sěngkatempo, aramanung i kau mẹ̌pěndang kětạeng i kau hala měnděndiagạ kasasatia. Katewe sěběnarẹ̌e, i kau tawe sẹ̌sanu. I kau sarung makoạ bageang bọu jutane taumata apang měnděndiagạ kasasatia su patikụ dunia. I kau lai sarung masuẹ̌ su barisan esẹ dingangu wawine masatia apang kangerẹ tatapẹ̌ masatia maning pěbawiahi sire su ral᷊ungu bahaya. (Ibr. 11:36-38; 12:1) Karimạko i kitẹ kěbị měbiahẹ̌ tuhụ bawerang i Ayub: ”Iạ tawe měmělọ kasasatiaku!” Bọu ene lai, karimạko kasasatiang i kitẹ makawantugẹ̌ si Yehuwa sarang karěngụe!

KAKANTARỊ 124 Sěntiniạ Masatia

^ par. 5 Apa kasasatia ene? Kawe nụe Yehuwa měngẹ̌ngarěga sipatẹ̌ ini? Kawe nụe kasasatia penting si kitẹ? Pěngangěndungang ini sarung mẹ̌tul᷊ung si kitẹ makaěbạ sasimbahu manga kakiwal᷊o ini su Alkitapẹ̌. Pěngangěndungang ini lai makatul᷊ung si kitẹ makasingkạ kerea měnoghasẹ̌ watangeng i kitẹ tadeạu tatapẹ̌ masatia bọu ěllo sarang ěllo. Měkoạ kěbị ini sarung makarěntang al᷊amatẹ̌ gěguwạ si kitẹ.

^ par. 49 KETERANGAN GAMBARẸ̌: Su tempong bědang mangudạ, i Ayub něněntiro diadikang i Yehuwa su pirang katau anạe.

^ par. 51 KETERANGAN GAMBARẸ̌: Sěngkatau saudara madiri měmanda pornografi dingangu manga hapịe.

^ par. 53 KETERANGAN GAMBARẸ̌: Sěngkatau saudara madiri měměli televisi gěguwạ dingangu mal᷊ěghadẹ̌ ual᷊ingu ene bal᷊inẹ kebutuhan kụ i sie lai tawe makamampo měměli ene

^ par. 55 KETERANGAN GAMBARẸ̌: Sěngkatau saudara něnadia tempo gunang kahěngang-hěngang mẹ̌tiněna dingangu mẹ̌doa soal u pělaharapẹ̌ měbiahẹ̌ su Firdaus.