1. Situasi masigěsạ apa nikahombangengu lawọ ělang i Yehuwa?

SU PATIKỤ dunia, lawọ ělang i Yehuwa nakahombang situasi masigěsạ arau lai sěbạe nakasusah naung. Apa su sidangu piạ lai anạu sěmbaụ kerene? Pirang katau tau Kristen nakahombang sakị mawěhạ arau nikapatengu taumata ikẹ̌kěndagi sire. Sěnggạ lai sěbạe nasusah naung ual᷊ingu keluarga arau hapị i sire něngědo nẹ̌tahamawu si Yehuwa. Piạ lai nakoạ korban bencana alam. Kěbị anạu sěmbaụ ene perlu makaěbạ pělahiborẹ̌. Kerea i kitẹ botonge mẹ̌tul᷊ung si sire?

2. Kawe nụe pẹ̌sěngsul᷊ẹ i Rasul Paulus perlu makaěbạ pělahiborẹ̌?

² Rasul Paulus masau makahombang situasi makawahaya. (2 Kor. 11:23-28) I sie lai harusẹ̌ tumatěngo ”tune su ral᷊ungu gěsi”, aramanung ini kai piram baụ sakị. (2 Kor. 12:7) I sie lai nasusah naung ual᷊ingu i Demas, hapị sěngkapěhal᷊ẹ̌ dingange, něněntang si sie ’ual᷊ingu makěndagẹ̌ su dunia ini’. (2 Tim. 4:10) I Paulus kai tau Kristen nilanisu rohkẹ̌, kụ i sie masěmangatẹ̌ dingangu puluang mẹ̌tul᷊ung taumata wal᷊inẹ, katewe pěsěngsul᷊ẹ i sie lai mạkadodọ naung.​—Rm. 9:1, 2.

3. Kerea Yehuwa něnadia pělahiborẹ̌ dingangu tul᷊umang gunang i Paulus?

³ Paulus nakatarimạ pělahiborẹ̌ dingangu tul᷊umang. Kerea carane? Yehuwa něpakẹ rohkẹ̌ masusi gunang měnoghasẹ̌ si Paulus. (2 Kor. 4:7; Flp. 4:13) Yehuwa lai něpakẹ anạu sěmbaụ gunang měhiborẹ̌ si Paulus. Paulus nẹ̌sěbạ pirang katau hapịe ene kai ”simbul᷊u pělahiborẹ̌”. (Kol. 4:11) Pirang katau bọu i sire kai i Aristarkhus, Tikhikus, dingangi Markus. I sire něnoghasẹ̌ si Paulus, kụ nẹ̌tul᷊ung si sie tadeạu mẹ̌tatahang. Sipatẹ̌ apa nakakoạ si sire tělu botonge měgělị pělahiborẹ̌? Kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno si sire su tempong měhiborẹ̌ dingangu měnoghasẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ?

4. Kerea i Aristarkhus něnodẹ i sie kai hapị masatia?

⁴ Aristarkhus, sěngkatau saudara bọu sidang Tesalonika su Makedonia, nakoạ hapị masatia gunang i Paulus. Humotong i kitẹ nakawasa soal i Aristarkhus su tempong i Paulus nẹ̌tiwo Efesus su perjalanan utusan injil katělune. Su tempong diměndingang si Paulus, i Aristarkhus nisamẹu taumata lawọ. (Kis. 19:29) Su apang nawebasẹ̌, i sie tawe nẹ̌tiněna kasasal᷊amate, katewe i sie tatapẹ̌ masatia něndingang si Paulus. Pira wul᷊ang bọu ene, su Yunani, i Aristarkhus tatapẹ̌ ene dingangi Paulus maning sědụ turusẹ̌ nẹ̌tawakal᷊i měmate si Paulus. (Kis. 20:2-4) Ěndịu taung 58 M, su tempong i Paulus nakoạ tahanan kụ niwawa sarang Roma, Aristarkhus něndingang si sie maning ene marau, kụ i rẹ̌dua lai sěngkasio nẹ̌tatahang su tempong kapal᷊ẹ̌ nisakeng i sire nasilakạ. (Kis. 27:1, 2, 41) Su apang seng nahumpạ su Roma, kakělaěng i Aristarkhus lai nipěnjara dingangi Paulus, katewe tawe marěngụ. (Kol. 4:10) I Paulus tantu sěbạe natoghasẹ̌ dingangu nahiborẹ̌ ual᷊ingu piạ hapị masatia kerene.

5. Tumuhụ Amsal 17:17, kerea tadeạu i kitẹ makoạ hapị masatia?

⁵ Kere i Aristarkhus, i kitẹ botonge makoạ hapị masatia mạeng i kitẹ tatapẹ̌ ene gunang anạu sěmbaụ, bal᷊inẹ kětạeng su tempo mal᷊uasẹ̌, katewe lai ”su tempong piạ kasasusah”. (Basa Amsal 17:17.) Maning situasi masigěsạ ene seng nal᷊iu, anạu sěmbaụ aramanung bědang perlu makaěbạ pělahiborẹ̌. Sěngkatau saudari nikapateng i papạ dingangi mamạe su ral᷊ungu tělu wul᷊ang arenge Fransiska, * nẹ̌bera, ”Tumuhụ si siạ, kasasigěsạ mawěhạ makakoạ si kitẹ masusah naung diọ marěngụ. Kụ iạ měngẹ̌ngarěga hapị masatia apang mětẹ̌tahěndung iạ bědang nasusah naung, maning papateng matimadẹ̌ku seng marěngụ nal᷊iu.”

6. Mạeng i kitẹ masatia, i kitẹ sarung měkoạ apa?

⁶ Hapị masatia měkẹ̌koạ pengorbanan gunang mẹ̌tul᷊ung anạu sěmbaụ i sire. Contone, sěngkatau saudara arenge Piter  nakaěbạ sakị mawěhạ kụ sarung makapate si sie. Kawinge, i Ketrin, nẹ̌bera, ”Su ěllo ene, sěngkawingang su sidang něngěntudẹ̌ si kami sarang dokterẹ̌. Su tempong nakasingkạ sakị i Piter, i sire apidu němutusẹ̌ tawe měmala kětạeng i kami hala tumatěngo situasi masigěsạ ene. I sire sěntiniạ sadia mẹ̌tul᷊ung si kami su tempong i kami makitul᷊ung.” I kitẹ tantu sěbạe mahiborẹ̌ mạeng piạ hapị tutune duměndingang si kitẹ su haghing tempo masigěsạ.

7-8. Tumuhụ Kolose 4:7-9, kerea i Tikhikus nakoạ hapị botonge kapěngimangeng?

⁷ Tikhikus kai sěngkatau saudara bọu Asia, sěmbaụ provinsi Romawi. I sie kai hapị i Paulus, kụ botonge kapěngimangeng. (Kis. 20:4) Ěndịu taung 55 M, Paulus něngatorẹ̌ tadeạu piạ saudara-saudara měngomol᷊ẹ̌ sumbangan gunang mẹ̌tul᷊ung tau Kristen su Yudea. Kakělaěng, i Tikhikus nẹ̌tul᷊ung někoạ tugasẹ̌ penting ene. (2 Kor. 8:18-20) Bọu ene, su tempong i Paulus nipěnjara kahumotongange su Roma, Tikhikus nakoạ mẹ̌bawawa tatanatang i Paulus. I sie nẹ̌bawa suratẹ̌ dingangu tatanata bọu i Paulus gunang měnoghasẹ̌ sidang-sidang su Asia.​—Kol. 4:7-9.

⁸ I Tikhikus turusẹ̌ nakoạ hapị botonge kapěngimangeng. (Tit. 3:12) Tawe kěbị tau Kristen su tempo ene botonge kapěngumbalaěng kere i Tikhikus. Ěndịu taung 65 M, su tempong i Paulus nipěnjara karuangsul᷊ẹe, i Paulus němohẹ lawọ manga esẹ Kristen su provinsi Asia madiri mědal᷊ahapị dingange, aramanung ual᷊ingu matakụ su sědụ. (2 Tim. 1:15) Katewe, i Paulus botonge měngumbala si Tikhikus, kụ lai něgělị tugasẹ̌ wal᷊inẹ si sie. (2 Tim. 4:12) I Paulus tantu sěbạe měngẹ̌ngarěga hapị mapia kere i Tikhikus.

9. Kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno si Tikhikus?

⁹ I kitẹ botonge mẹ̌těno si Tikhikus mạeng i kitẹ makoạ hapị botonge kapěngimangeng. Contone, i kitẹ tawe kětạeng mẹ̌diandi mẹ̌tul᷊ung anạu sěmbaụ, katewe lai měkoạ hal᷊ẹ̌ piạ gunane gunang mẹ̌tul᷊ung si sire. (Mat. 5:37; Luk. 16:10) Su tempong i sire apang membutuhkan tul᷊umang masingkạ i kitẹ mẹ̌tul᷊ung si sire, i sire sarung sěbạe mahiborẹ̌. Sěngkatau saudari  naul᷊ị alasange. I sie nẹ̌bera, ”I kitẹ sarung matěnang ual᷊ingu masingkạ tau sarung mẹ̌tul᷊ung ene mang mẹ̌tul᷊ung kere seng niriandine.”

10. Kere nilahẹ su Amsal 18:24, taumata apang nakahombang masalah botonge makaěbạ pělahiborẹ̌ bọu i sai?

¹⁰ Kasauange, i sire apang nasusah naung nahiborẹ̌ su apang bọu nẹ̌běke lohongu naung i sire su hapị botonge kapěngimangeng. (Basa Amsal 18:24.) Sěngkatau saudara arenge Bobby nasusah naung ual᷊ingu anạe nisěbang bọu sidang. I sie nẹ̌bera, ”Iạ harusẹ̌ mẹ̌běke pěndangku su taumata botonge kapěngimangengku.” Saudara wal᷊inẹ arenge Diego seng tawe nakaěbạ tanggung jawab su sidang ual᷊ingu někoạ pẹ̌sasal᷊a. I sie nẹ̌bera, ”Iạ membutuhkan ’tampạ aman’ tadeạu iạ botonge mẹ̌běke pěndangku kụ tawe harusẹ̌ matakụ dihakimi.” Diego nẹ̌pěndang manga penatua kai ”tampạ aman” kerene. I sire nẹ̌tul᷊ung si sie timatěngo masalane. Diego lai nakapěndang matěnang ual᷊ingu masingkạ manga penatua tawe mẹ̌běke su taumata wal᷊inẹ soal u apa seng niwěkene.

11. Kerea tadeạu i kitẹ makoạ hapị botonge kapěngimangeng?

¹¹ Tadeạu makoạ hapị botonge kapěngimangeng, i kitẹ harusẹ̌ masabarẹ̌. Su tempong sěngkatau saudari arenge Zhanna nitěntangu kawinge, i sie nakaěbạ pělahiborẹ̌ su tempong nẹ̌běke pěndange su manga hapịe. I sie nẹ̌bera, ”I sire masabarẹ̌ dimaringihẹ̌ maning iạ aramanung pirang sul᷊ẹ mẹ̌běke hal᷊ẹ̌ mẹ̌sul᷊ung.” Mạeng i kitẹ makoạ dumararingihẹ̌ mapia, ene něnodẹ i kitẹ kai hapị mapia.

12. I sai Markus, kụ kerea i sie něnodẹ sipatẹ̌ puluang mẹ̌tul᷊ung taumata wal᷊inẹ?

¹² Markus, isẹ̌sěbạ lai Yohanes, kai sěngkatau Kristen Yahudi bọu Yerusalem. Anạu sěngkataune, i Barnabas, kai utusan injil kụ lawọ taumata masingkạ si sie. (Kol. 4:10) I Markus aramanung bọu keluarga makalạ, katewe hal᷊ẹ̌ materi tawe nakoạ kahumotongange su pěbawiahe. Su kanandụu pěbawiahe, Markus něnodẹ i sie puluang mẹ̌tul᷊ung taumata wal᷊inẹ. Contone, pirang sul᷊ẹ i sie nẹ̌tul᷊ung si Rasul Paulus dingangi Rasul Petrus su tempong i sire někoạ tugasi sire. Ěndịu i Markus něměli kaěng, nědeạ tampạ pẹ̌tikilang, dingangu něnadia kebutuhan wal᷊inẹ. (Kis. 13:2-5; 1 Ptr. 5:13) Paulus nẹ̌bera i Markus ’něhal᷊ẹ̌ sěngkasio dingange gunang Kararatuangu Mawu’, kụ ’nakoạ simbul᷊u pělahiborẹ̌’ si sie.​—Kol. 4:10, 11.

13. Kerea 2 Timotius 4:11 něnodẹ i Paulus měngẹ̌ngarěga tul᷊umang bọu i Markus?

¹³ Paulus tantu sěbạe měngẹ̌ngarěga tul᷊umang i Markus. Hakị u ene, i Markus nakoạ hapị i Paulus. Su tempong i Paulus nipěnjara katělungsul᷊ẹe su Roma, ěndịu taung 65 M, i sie němohẹ suratẹ̌ karuane si Timotius. Su surate ene, Paulus nẹ̌dorong si Timotius gunang pakoạ sarang Roma apidu pěmaringang si Markus. (2 Tim. 4:11) Su tempo ene, aramanung i Paulus masingkạ seng mal᷊ighạ i sie pateng, hakị u ene i sie mapulu i Markus ene ringange. Kụ i Markus nẹ̌tul᷊ung si Paulus. Ěndịu i sie něnadia kaěng dingangu manga barang paketang i Paulus gunang měmohẹ surate. Tul᷊umang dingangu pělahiborẹ̌ bọu i Markus tantu nakatoghasẹ̌ si Paulus su pěngěngsuengu pěbawiahe.

14-15. Tumuhụ Matius 7:12, prinsip apa makatul᷊ung si kitẹ su tempong mẹ̌tul᷊ung taumata wal᷊inẹ?

¹⁴ Basa Matius 7:12. Su tempong nakahombang masalah mawěhạ, i kitẹ tantu sěbạe měngẹ̌ngarěga mạeng piạ u mẹ̌tul᷊ung si kitẹ. Pěmanda pengalaman sěngkatau saudara arenge Ryan. Papạe sěngkělěndịu nate ual᷊ingu nasilakạ. Ryan  naul᷊ị, ”Su tempong i kitẹ lụl᷊ahunsusah, pěndangeng masigěsạ měkoạ hal᷊ẹ̌ biasa kẹ̌koateng i kitẹ ěllo-ěllo. Hakị u ene, tul᷊umang bọu taumata wal᷊inẹ, maning kakělaěng kadodọ, ene sěbạe maarěga.”

¹⁵ Mạeng i kitẹ mapandung dingangu mẹ̌tawakal᷊i makasingkạ situasing anạu sěmbaụ, i kitẹ aramanung makasingkạ cara mẹ̌tul᷊ung si sire. Contone, sěngkatau saudari němutusẹ̌ gunang mẹ̌tul᷊ung si Piter dingangi Ketrin, seng nisěbạ humotong, gunang makoạ sarang dokterẹ̌. I Piter dingangi Ketrin seng tawe makawawa oto, hakị u ene saudari ene někoạ jadwalẹ̌ tadeạu anạu sěmbaụ su sidang mẹ̌darol᷊osẹ̌ měngěntudẹ̌ si rẹ̌dua sarang dokterẹ̌. Apa tul᷊umang ene piạ gunane? I Ketrin nẹ̌bera, ”Pěndangeng mẹ̌sul᷊ungu bawawaěng mawěhạ nihengkẹ bọu běmbang i kami.” Hakị u ene, abe mẹ̌pěndang tul᷊umang nighělịu ene kadodọ gunane. Maning kakělaěng kadodọ, tul᷊umang nighělịu ene makahiborẹ̌ taumata wal᷊inẹ.

16. Bọu contoh i Markus, tatěntiro penting apa botonge kaěndungang i kitẹ soal u měhiborẹ̌ taumata wal᷊inẹ ?

¹⁶ Markus, hapị i Paulus, tantu sěngkatau esẹ masibukẹ̌. I sie nakaěbạ lawọ tugasẹ̌ penting bọu i Yehuwa, sěmbaụ contone ute měmohẹ Injilẹ̌ Markus. Maning kerene, i Markus něnadia tempo gunang měhiborẹ̌ si Paulus, kụ i Paulus lai tawe mahunggeẹ̌ makitul᷊ung si Markus. Sěngkatau saudari arenge Amelia lụl᷊ahunsusah ual᷊ingu i omane nipate. Lawọ anạu sěmbaụ něnadia tempo gunang měnoghasẹ̌ si sie. Amelia sěbạe měngẹ̌ngarěga apa nikoạ i sire. I sie nẹ̌bera, ”Mạeng hapị i kitẹ kahěngang-hěngang mapulu mẹ̌tul᷊ung, i kitẹ gampang mẹ̌bisara dingangi sire kụ i sire tawe kasilong malasẹ̌ mẹ̌tul᷊ung.” I kitẹ kěbị botonge mẹ̌tiněna, ’Tumuhụ taumata wal᷊inẹ, apa iạ puluang mẹ̌tul᷊ung anạu sěmbaụ?’

17. Mạeng i kitẹ mẹ̌tiněna 2 Korintus 1:3, 4, kerea i kitẹ botonge mawahangsang gunang měhiborẹ̌ taumata wal᷊inẹ?

¹⁷ Piạ lawọ anạu sěmbaụ su sidang membutuhkan pělahiborẹ̌ bọu i kitẹ. I kitẹ botonge měhiborẹ̌ si sire měpakẹ pělahiborẹ̌ seng nikaěbạ i kitẹ bọu taumata wal᷊inẹ. Nina, sěngkatau saudari lụl᷊ahunsusah ual᷊ingu i omane nate, nẹ̌bera, ”Yehuwa  botonge měpakẹ si kitẹ gunang měhiborẹ̌ taumata wal᷊inẹ, asal᷊ẹ̌ i kitẹ mapulu paketang’E.” (Basa 2 Korintus 1:3, 4.) I Fransiska, seng nisěbạ kanini, nẹ̌bera, ”Bawera su 2 Korintus 1:4 ene kahěngang. Pělahiborẹ̌ nikaěbạ i kitẹ, botonge paketang i kitẹ gunang měhiborẹ̌ taumata wal᷊inẹ.”

18. (a) Aramanung, kawe nụe pirang katau gụgěnggang su tempong měgělị pělahiborẹ̌? (b) Kerea tadeạu i kitẹ botonge měhiborẹ̌ taumata wal᷊inẹ? Gělịko contone.

¹⁸ Su tempong i kitẹ mapulu mẹ̌tul᷊ung taumata apang nasusah naung, i kitẹ ěndịu gụgěnggang měngsang mẹ̌bera arau měkoạ apa. Maning kerene, i kitẹ perlu mědeạ cara gunang měnoghasẹ̌ taumata wal᷊inẹ. Sěngkatau penatua arenge Paul bědang nakatahěndung apa nikoạu pirang katau anạu sěmbaụ gunang měhiborẹ̌ si sie su tempong i papạe nate. Paul nẹ̌běke, ”Iạ nakasilo tawe gampang si sire humaung kụ mẹ̌bisara si siạ. I sire běga měngsang mẹ̌berang apa. Katewe, iạ sěbạe měngẹ̌ngarěga kapulung i sire gunang mẹ̌tul᷊ung lai měhiborẹ̌ si siạ.” Saudara wal᷊inẹ nakoạ korban linuhẹ̌ maihạ, arenge Tajon, nẹ̌bera, ”Sěběnarẹ̌e, iạ tawe nakatahěndung pesan niringọ i sire su apang linuhẹ̌ seng nal᷊iu. Katewe iạ nakatahěndung i sire mapadul᷊i si siạ. I sire mapulu masingkạ iạ aman wue arau tala.” Mạeng i kitẹ měnodẹ su taumata wal᷊inẹ i kitẹ mapadul᷊i si sire, i sire tantu sěbạe mahiborẹ̌.

19. Kawe nụe i kitẹ mapulu makoạ ”simbul᷊u pělahiborẹ̌” gunang taumata wal᷊inẹ?

¹⁹ Pěngěngsuengu dunia ini seng kakạranine, hakị u ene keadaan dunia sarung sauneng kakạdal᷊akịe kụ pěbawiahẹ̌ sarung sauneng kakạsigěsạe. (2 Tim. 3:13) Bọu ene lai, i kitẹ tawe nasukụ dingangu hanesẹ̌ měkoạ pẹ̌sasal᷊a makạdugi watangeng i kitẹ hala. Hakị u ene, i kitẹ sarung turusẹ̌ membutuhkan pělahiborẹ̌. Rasul Paulus nakaěbạ pělahiborẹ̌ bọu anạu sěmbaụe. Ene sěmbaụ alasang i sie botonge tatapẹ̌ masatia sarang pěngěngsuengu wiahe. Karimạko i kitẹ kěbị makoạ hapị masatia kere i Aristarkhus, botonge kapěngimangeng kere i Tikhikus, dingangu puluang mẹ̌tul᷊ung kere i Markus. Mạeng měkoạ ene, i kitẹ sarung makatoghasẹ̌ anạu sěmbaụ gunang tatapẹ̌ masatia mẹ̌tahamawu si Yehuwa.​—1 Tes. 3:2, 3.