1. Apa buktine lawọ keluarga seng kurang mẹ̌kakěndagẹ̌?

ALKITAPẸ̌ něněbal᷊ẹ̌ su ěllo pěngěngsuenge, lawọ taumata tawe tumanịu makěndagẹ̌ su kěluargang i sire. (2 Tim. 3:1, 3) I kitẹ nakasilo těbal᷊ẹ̌ ini naghanapẹ̌ orasẹ̌ ini. Contone, lawọ matatimadẹ̌ seng nẹ̌cere. I sire nẹ̌papědu sěmbaụ su wal᷊inẹ, kụ anạ i sire nẹ̌pěndang tawe kẹ̌kěndageng. Maning keluarga mětẹ̌tanạ su wal᷊e sěmbaụ, i sire aramanung tawe tumanịu marěduhẹ̌. Contone, sěmbaụ penasihat keluarga nẹ̌bera, ”Mamạ, papạ, dingangu mangarariọ tawe měbẹ̌bisara sěmbaụ su wal᷊inẹ, kụ kal᷊awokange tempong i sire nasue su komputer, tablet, HP, arau video game. Maning i sire mětẹ̌tanạ su wal᷊e sěmbaụ, i sire tawe tumanịu masingkạ sěmbaụ su wal᷊inẹ.”

2-3. (a) Tumuhụ Roma 12:10, i kitẹ harusẹ̌ kuměndagẹ̌ si sai? (b) Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini?

² I kitẹ tantu madiri mẹ̌těno kakanoạu taumata su dunia ini tawe tumanịu makěndagẹ̌ su keluarga. (Rm. 12:2) Katewe, i kitẹ harusẹ̌ měngěndung gunang limembong kuměndagẹ̌ su anggota kěluargang i kitẹ dingangu lai kuměndagẹ̌ anạu sěmbaụ su sidang. (Basa Roma 12:10.) I kitẹ harusẹ̌ kuměndagẹ̌ keluarga rohaning i kitẹ arau anạu sěmbaụ, kere i kitẹ kuměndagẹ̌ anggota keluarga marěduhẹ̌ dingangi kitẹ. Mạeng měnodẹ kakěndagẹ̌, i kitẹ sarung makariagạ kasasěmbaụ, kụ ene kai bageang penting su ibadah tutune.​—Mi. 2:12.

³ Gunang mẹ̌tul᷊ung si kitẹ tadeạu piạ kakěndagẹ̌, kụ měnodẹ kakěndagẹ̌ ene, mahịe i kitẹ měngěndung bọu contoh su Alkitapẹ̌.

4. Apa niul᷊ị Yakobus 5:11 soal u kaguwạu kakěndagi Yehuwa?

⁴ Alkitapẹ̌ nělahẹ manga sipati Yehuwa mal᷊ěnggihẹ̌. Contone, Alkitapẹ̌ naul᷊ị, ”Mawu kai kakěndagẹ̌.” (1 Yoh. 4:8) Su tempong i kitẹ nakaěndung soal u sipati Yehuwa, i kitẹ mapulu mẹ̌těngkarani si Sie. Katewe, Alkitapẹ̌ lai naul᷊ị Yehuwa ”napenẹu kakěndagẹ̌”. (Basa Yakobus 5:11.) Bawera ene něnodẹ kaguwạu kakěndagi Yehuwa gunang i kitẹ.

5. Kerea Yehuwa něnodẹ tatal᷊ěntụ, kụ kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno si Sie?

⁵ Yakobus 5:11 nẹ̌sěbạ kakěndagi Yehuwa sěngkasio dingangu sipatẹ̌ bal᷊inẹ kụ nakakoạ si kitẹ mapulu mẹ̌těngkarani si Sie, ene kai tatal᷊ěntụ’E. (Kel. 34:6) Sěmbaụ cara Yehuwa něnodẹ tatal᷊ěntụ ene kai su tempong i Sie něgělị ampung su pẹ̌sasal᷊ang i kitẹ. (Mz. 51:1) Su Alkitapẹ̌, tatal᷊ěntụ bal᷊inẹ kětạeng mangal᷊ene měgělị ampung. Tatal᷊ěntụ ene lai kai pěndang matoghasẹ̌ su naungu taumata su tempong i sie nakasilo taumata wal᷊inẹ nasigěsạ kụ i sie mapulu mẹ̌tul᷊ung tau nasigěsạ ene. Yehuwa naul᷊ị pěndang matoghasẹ̌ nikapěndangeng’E gunang mẹ̌tul᷊ung si kitẹ, ene limembong gěguwạ bọu pěndangu sěngkatau matimadẹ̌ wawine su anạe. (Yes. 49:15) Su tempong i kitẹ nasigěsạ, tatal᷊ěntụ i Yehuwa nakakoạ si Sie mapulu mẹ̌tul᷊ung si kitẹ. (Mz. 37:39; 1 Kor. 10:13) I kitẹ botonge měnodẹ tatal᷊ěntụ su anạu sěmbaụ su tempong i kitẹ měgělị ampung si sire dingangu tawe turusẹ̌ mẹ̌pědu su tempong i sire nakatědụ naung i kitẹ. (Ef. 4:32) Katewe, cara kahumotongange i kitẹ měnodẹ tatal᷊ěntụ ene kai mẹ̌tul᷊ung anạu sěmbaụ su tempong i sire nasigěsạ. Mạeng i kitẹ měnodẹ tatal᷊ěntụ su anạu sěmbaụ, i kitẹ seng nẹ̌těno si Yehuwa, contoh kapaelange soal u měnodẹ kakěndagẹ̌.​—Ef. 5:1.

6. Kerea i Yonatan dingangi Daud něnodẹ kakěndagẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ?

⁶ Su Alkitapẹ̌ piạ lawọ běke soal u taumata tawe nasukụ katewe něnodẹ kakěndagẹ̌.  Contone, kěnang pẹ̌tiněna soal i Yonatan dingangi Daud. Alkitapẹ̌ naul᷊ị, ”Yonatan dingangi Daud nakoạ hapị mapia, kụ i Yonatan něnětạ kiměndagẹ̌ si Daud kere i sie kiměndagẹ̌ watangenge hala.” (1 Sam. 18:1) Yehuwa seng němile si Daud gunang makoạ datu měngganti si Saul. Bọu ene, i Saul nakoạ sěbạe iri si Daud kụ mapulu měmate si Daud. Katewe, i Yonatan, anạ i Saul, madiri mẹ̌tul᷊ung si papạe měmate si Daud. Yonatan dingangi Daud nẹ̌diandi gunang tatapẹ̌ makoạ hapị kụ sěntiniạ mẹ̌tatul᷊ung sěmbaụ su wal᷊inẹ.​—1 Sam. 20:42.

7. Apa sěmbaụ hal᷊ẹ̌ botonge makasahaghe si Yonatan dingangi Daud gunang makoạ hapị mapia?

⁷ I kitẹ maherang mạeng mẹ̌tiněna kakěndagẹ̌ nitodẹ i Yonatan dingangi Daud ual᷊ingu sěběnarẹ̌e piạ manga hal᷊ẹ̌ makasahaghe si rẹ̌dua gunang makoạ hapị mapia. Contone, i Yonatan limembong maghurang ěndịu 30 su taunge bọu i Daud. Yonatan tantu botonge mẹ̌pikirẹ̌ i sie tawe makoạ hapị mapia dingangu taumata limembong mangudạ kụ piạ mahal᷊i pengalaman. Katewe, i Yonatan tawe nẹ̌tiněna kerene. I sie tatapẹ̌ měngẹ̌ngarěga si Daud.

8. Tumuhụ si kau, kawe nụe Yonatan kai hapị mapia gunang i Daud?

⁸ Sěběnarẹ̌e, Yonatan piạ alasang gunang iri si Daud. Ual᷊ingu i sie anạ i Datu Saul, i sie piạ alasang gunang měnuntụ hakẹ̌e gunang mẹ̌parenta. (1 Sam. 20:31) Katewe, i Yonatan masanạ naung, kụ i sie lai masatia si Yehuwa. Hakị u ene, i sie dingangu kaguwạu naunge něnarimạ si Daud nakoạ datu tuhụe nipileng Yehuwa. I sie lai masatia si Daud maning ene nakakoạ i Saul sěbạe nẹ̌pědu si sie.​—1 Sam. 20:32-34.

9. Kerea i kitẹ masingkạ i Yonatan tawe iri si Daud?

⁹ Ual᷊ingu Yonatan makěndagẹ̌ si Daud, i sie tawe iri si Daud. Yonatan kai sěngkatau prajurit bahani dingangu jago měpakẹ panah. Taumata maul᷊ị i sie dingangi papạe, i Saul, ”limembong masahawụ bọu kasiahe” dingangu ”limembong matoghasẹ̌ bọu singa”. (2 Sam. 1:22, 23) Hakị u ene, sěběnarẹ̌e i Yonatan piạ alasang gunang měngobotẹ̌ soal u apa seng nikoạe. Katewe, Yonatan tawe bersaing arau nẹ̌pědu si Daud. I sie něngakui kawawahaning i Daud dingangu kerea i Daud měngẹ̌ngumbala si Yehuwa. Contone, su apang i Daud bọu němate si Goliat, Yonatan něnětạ kiměndagẹ̌ si Daud kere i sie kiměndagẹ̌ watangenge. Kerea i kitẹ botonge měnodẹ kakěndagẹ̌ su anạu sěmbaụ i kitẹ?

10. Apa mangal᷊ene kuměndagẹ̌ anạu sěmbaụ ”kahěngang-hěngang bọu naung”?

¹⁰ Alkitapẹ̌ naul᷊ị i kitẹ harusẹ̌ ’mẹ̌kakěndagẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ kahěngang-hěngang bọu naung’. (1 Ptr. 1:22) Yehuwa něgělị contoh gunang i kitẹ. Kakěndag’E sěbạe gěguwạ. Hakị u ene, mạeng i kitẹ tatapẹ̌ masatia si Sie, tawẹ apa makasahaghe si Sie gunang kuměndagẹ̌ si kitẹ. (Rm. 8:38, 39) Bawera Yunani nitěrjěmah ”kahěngang-hěngang” ene mangal᷊ene měmol᷊eng pakawěnahẹ̌. Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, i kitẹ aramanung masigěsạ měnodẹ kakěndagẹ̌ su anạu sěmbaụ. Su tempong piạ u nakakoạ si kitẹ nẹ̌pědu, i kitẹ harusẹ̌ ”mẹ̌sasabarẹ̌ sěmbaụ dingangu wal᷊inẹ su ral᷊ungu kakěndagẹ̌, mẹ̌tawakal᷊i měndiagạ kasasěmbaụ seng nighělị limiung rohkẹ̌ masusi, dingangu měbiahẹ̌ su ral᷊ungu pẹ̌darame seng nakasěmbaụ”. (Ef. 4:1-3) Mạeng mẹ̌tawakal᷊i měndiagạ ”pẹ̌darame seng nakasěmbaụ”, i kitẹ sarung tawe měmanda pẹ̌sasal᷊ang anạu sěmbaụ. Katewe, i kitẹ mẹ̌tawakal᷊i měmanda anạu sěmbaụ kere cara Yehuwa měmanda si sire.​—1 Sam. 16:7; Mz. 130:3.

11. Aramanung kawe nụe pẹ̌sěngsul᷊ẹ i kitẹ masigěsạ měnodẹ kakěndagẹ̌ su anạu sěmbaụ?

¹¹ Tantu tawe sěntiniạ gampang měnodẹ  kakěndagẹ̌ su anạu sěmbaụ, něngělembo mạeng i kitẹ nakasilo pẹ̌sasal᷊ang i sire. Sěběnarẹ̌e, ene lai nariadi su tau Kristen su abad humotong. Contone, i Euodia dingangi Sintikhe aramanung tawe masalah ’nẹ̌tawakal᷊i něhabarẹ̌ habarẹ̌ mapia sěngkasio dingangi [Paulus]’. Katewe, ual᷊ingu piram baụ alasang, i rẹ̌dua nẹ̌sitori. Hakị u ene, i Paulus něgělị sasasa si rẹ̌dua tadeạu ”piạ tiněna mẹ̌sul᷊ung su tempong mẹ̌tahamawu su Mawu”.​—Flp. 4:2, 3.

12. Kerea i kitẹ botonge měnodẹ kakěndagẹ̌ su anạu sěmbaụ?

¹² Kerea i kitẹ botonge měnodẹ kakěndagẹ̌ su anạu sěmbaụ orasẹ̌ ini? Mạeng i kitẹ makasingkạ limembong mal᷊awọ soal u anạu sěmbaụ, i kitẹ sarung limembong gampang makaěna si sire dingangu měnodẹ kakěndagẹ̌ si sire. I kitẹ botonge mědal᷊ahapị dingangi sire maning i sire limembong maghurang arau limembong mangudạ bọu i kitẹ, arau i sire bọu latar belakang budaya nẹ̌tatěntang. Pẹ̌tahěndung, i Yonatan limembong maghurang ěndịu 30 su taunge bọu i Daud. Maning kerene, i sie nědal᷊ahapị mapia dingangi Daud. Apa piạ anạu sěmbaụ su sidangu kụ botonge makoạ hapịu maning i sie limembong maghurang arau limembong mangudạ bọu i kau? Mạeng mědal᷊ahapị dingange, i kau něnodẹ i kau ’makěndagẹ̌ su kěbị anạu sěmbaụ’.​—1 Ptr. 2:17.

13. Aramanung, kawe nụe i kitẹ limembong marani dingangu pirang katau anạu sěmbaụ su sidang?

¹³ Apa měnodẹ kakěndagẹ̌ su anạu sěmbaụ ene mangal᷊ene i kitẹ sarung marěduhẹ̌ dingangu kěbị anạu sěmbaụ su sidang? Tala. Ene tawe masuẹ̌ su akal᷊ẹ̌. Tawe nẹ̌sal᷊a mạeng i kitẹ marěduhẹ̌ dingangu pirang katau anạu sěmbaụ ual᷊ingu piạ hal᷊ẹ̌ mẹ̌sul᷊ung ikẹ̌kapuluang i kitẹ dingangi sire. Yesus nẹ̌sěbạ manga rasule ”hapị”, katewe i sie limembong marani dingangi Yohanes. (Yoh. 13:23; 15:15; 20:2) Katewe, i Yesus tawe někoạ si Yohanes limembong kapaelange bọu manga rasulẹ̌ bal᷊inẹ. Contone, su tempong i Yohanes dingangi Yakobus nẹ̌dorong posisi penting su Kararatuangu Mawu, Yesus naul᷊ị si rẹ̌dua, ”Soal u i sai kumaiang su sěmběka koaneng dingangu  kaihiku, iạ tawẹ apa hakẹ̌ gunang měmutusẹ̌ ene.” (Mrk. 10:35-40) Kere i Yesus, i kitẹ lai tawe wotonge měkoạ hapị marěduhẹ̌ dingangi kitẹ limembong kapaelange sul᷊ungu anạu sěmbaụ wal᷊inẹ. (Yak. 2:3, 4) Mạeng i kitẹ měkoạ ene, i kitẹ sarung makailang dame su sidang.​—Yud. 17-19.

14. Tumuhụ Filipi 2:3, apa makatul᷊ung si kitẹ tadeạu tawe mẹ̌pěndang limembong mapaelẹ̌ bọu taumata wal᷊inẹ?

¹⁴ Mạeng i kitẹ měnodẹ kakěndagẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ, i kitẹ tawe mẹ̌tawakal᷊i makoạ limembong kapaelange bọu anạu sěmbaụ su sidang. Pẹ̌tahěndung, i Yonatan tawe iri si Daud, kụ i sie lai tawe nẹ̌tawakal᷊i gunang makoạ datu. I kitẹ kěbị botonge mẹ̌těno si Yonatan. Abe iri su anạu sěmbaụ ual᷊ingu kemampuan i sire, ”katewe, dingangu kasasanạu naung, mẹ̌pěndang taumata wal᷊inẹ limembong penting bọu [i kitẹ]”. (Basa Filipi 2:3.) Turusẹ̌ pẹ̌tahěndung, kěbị anạu sěmbaụ su sidang botonge makatul᷊ung sidang. Mạeng i kitẹ tatapẹ̌ masanạ naung, i kitẹ sarung makasilo manga sipatẹ̌ mapaelẹ̌ bọu anạu sěmbaụ i kitẹ, kụ i kitẹ botonge mẹ̌těno si sire.​—1 Kor. 12:21-25.

15. Apa wotonge kaěndungangu bọu pengalaman i Saudari Tanya dingangu kěluargane?

¹⁵ Su tempong i kitẹ nakahombang sasal᷊ukạ tawe tẹ̌tiněnang, Yehuwa něhiborẹ̌ si kitẹ limiung kakěndagẹ̌ dingangu tul᷊umangu anạu sěmbaụ. Kěnang pẹ̌tiněna apa nariadi si Saudari Tanya dingangu kěluargane su apang i sire bọu timol᷊e Pertemuan Internasional ”Kasih Tidak Akan Berakhir”! taung 2019 su Amerika Serikat. Tanya nẹ̌běke, ”I kami seng su ral᷊eng mẹ̌bal᷊ị sarang hotelẹ̌, kụ piạ oto wal᷊inẹ nakasol᷊ang otong i kami. Memang tawẹ apa naral᷊esẹ, katewe i kami himěkosẹ̌, bọu ene i kami siměbang bọu oto kụ dimarisị su wiwihu  ral᷊eng. Piạ sěngkatau su ral᷊eng sěmběka němaringang si kami gunang sumake otone. I sie kai anạu sěmbaụ seng timol᷊e pertemuan mẹ̌sul᷊ung. Kụ bal᷊inẹ kětạeng i sie naědung. Piạ lima anạu sěmbaụ bọu Swedia lai naědung. Saudari-saudari nělahěkụ si siạ dingangu manga anạku wawine, kụ ene nakakoạ si kami natěnang. Iạ naul᷊ị su anạu sěmbaụ i kami tawẹ apa-apa wue, kụ i sire botonge měněpasẹ̌ daral᷊engang i sire. Katewe, i sire madiri měněntang si kami. I sire tatapẹ̌ ene dingangi kami sarang petugas kesehatan narěnta, kụ i sire něngatorẹ̌ tadeạu i kami makaěbạ tul᷊umang. Su kanandụu tempo masigěsạ ene, i kami nakapěndang kakěndagi Yehuwa. Pengalaman ene nakatoghasẹ̌ kakěndagi kami su anạu sěmbaụ kụ ene lai nakatoghasẹ̌ kakěndagẹ̌ dingangu pěngangarěgang i kami si Yehuwa.” Apa i kau nakatahěndung su tempong i kau membutuhkan tul᷊umang piạ anạu sěmbaụ něnodẹ kakěndagẹ̌ si kau?

16. Apa piram baụ alasang i kitẹ měnodẹ kakěndagẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ?

¹⁶ Kěnang pẹ̌tiněna apa hasile mạeng i kitẹ měnodẹ kakěndagẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ. I kitẹ makahiborẹ̌ anạu sěmbaụ su tempong i sire nakahombang sigěsạ. I kitẹ makatoghasẹ̌ kasasěmbaụ su tal᷊oarang ělangu Mawu. I kitẹ něnodẹ i kitẹ kai muriti Yesus, kụ ene makakoạ taumata naunge mapia mapulu měněmbah si Yehuwa. Kụ limembong penting, i kitẹ makawantugẹ̌ si Yehuwa, ”i Amang matal᷊ěntụ dingangu Mawu simbul᷊u pělahiborẹ̌”. (2 Kor. 1:3) Karimạko i kitẹ kěbị turusẹ̌ měnodẹ kakěndagẹ̌!