1-2. (a) Kawe nụe i kitẹ seng tawe huměkosẹ̌ mạeng pěměrenta mẹ̌sěding ibadang i kitẹ? (b) Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini?

SU TAUNG 2018, nal᷊iu wọu 223.000 penyiar habarẹ̌ mapia mětẹ̌tanạ su negeri měsẹ̌sěding sěnggạ arau kěbị hal᷊ẹ̌ i kitẹ. Ini tawe makaherang. Kere seng niěndungang i kitẹ su pěngangěndungang kal᷊imona, tumatol᷊eng i Kristus mang sarung darihang. (2 Tim. 3:12) Tawẹ soale su apa i kitẹ mětẹ̌tanạ, pěměrenta aramanung sěngkělěndịu mẹ̌sěding si kitẹ měngibadah su Mawu makěndagẹ̌, Yehuwa.

² Mạeng pěměrenta su tampạu nẹ̌sěding si kau měngibadah si Yehuwa, i kau aramanung mětẹ̌tiněna, ’Mạeng nirarihang, apa ene mangal᷊ene Mawu tawe mal᷊uasẹ̌ si kitẹ? Su tempong pěměrenta mẹ̌sěding, apa i kitẹ seng tawe makapěngibadah si Yehuwa? Apa iạ harusẹ̌ měngal᷊ing sarang negeri wal᷊inẹ tadeạu bebasẹ̌ měngibadah su Mawu?’ Pěngangěndungang ini sarung sumimbahẹ̌ manga kakiwal᷊o ene. I kitẹ lai sarung měngěndung kerea tadeạu turusẹ̌ měngibadah si Yehuwa maning nisěding, dingangu hal᷊ẹ̌ apa tawe wotonge koateng i kitẹ.

3. Tumuhụ 2 Korintus 11:23-27, kerea i Rasul Paulus nirarihang, kụ apa kaěndungang i kitẹ bọu pengalaman i sie?

³ Mạeng ibadang i kitẹ nisědingu pěměrenta, i kitẹ aramanung mẹ̌pikirẹ̌ Mawu seng tawe mal᷊uasẹ̌ si kitẹ. Katewe, pẹ̌tahěndung, mạeng darihang, ene bal᷊inẹ mangal᷊ene Yehuwa seng tawe mal᷊uasẹ̌ si kitẹ. Contone, pẹ̌tiněna pengalaman i Rasul Paulus. Mawu mal᷊uasẹ̌ si sie. I sie nakaěbạ kesempatan istimewa gunang měmohẹ 14 suratẹ̌ nakoạ bageang bọu Manga Bukẹ̌ Yunani Kristen. I sie lai rasulẹ̌ gunang  haghing bangsa. Maning Mawu mal᷊uasẹ̌ si sie, i sie tatapẹ̌ nirarihangu sědụ. (Basa 2 Korintus 11:23-27.) Bọu pengalaman i Rasul Paulus, i kitẹ nakaěndung pẹ̌sěngsul᷊ẹ Yehuwa měmẹ̌mala manga ělang’E masatia darihangu sědụ.

4. Kawe nụe dunia mawěngsing si kitẹ?

⁴ Yesus nělahẹ kawe nụe i kitẹ sarung darihang. Yesus naul᷊ị taumata mawěngsing si kitẹ ual᷊ingu i kitẹ bal᷊inẹ bageang bọu dunia ini. (Yoh. 15:18, 19) Hakị u ene, mạeng i kitẹ nirarihang, ene bal᷊inẹ mangal᷊ene i kitẹ tawe makaěbạ al᷊amatẹ̌ bọu Mawu. Katewe, ene něnodẹ i kitẹ měkẹ̌koạ barang nihino.

5. Apa taumata makaědo si kitẹ měngibadah si Yehuwa? Lahẹko.

⁵ Taumata tawe makaědo si kitẹ měngibadah si Yehuwa, Mawung i kitẹ makawasa. Lawọ sědụ seng nẹ̌tawakal᷊i někoạ ene, katewe i sire tawe nakakoạ. Pẹ̌tiněna apa nariadi su tempong Perang Dunia II. Su tempo ene, pěměrenta su lawọ negeri sěbạe matingkaị něndariha manga ělangu Mawu. Bal᷊inẹ kětạeng Nazi Jerman nẹ̌sěding hal᷊ẹ̌ u Sahiding Yehuwa, katewe lai pěměrenta su Australia, Kanada, dingangu manga negeri wal᷊inẹ. Katewe, apa nariadi? Su taung 1939, su tempong sekẹ něnětạ, su patikụ dunia piạ 72.475 penyiar. Katewe su tempong sekẹ něngědo su taung 1945, laporan něnodẹ seng piạ 156.299 penyiar. Hakị u ene, jumlah penyiar natambah nal᷊iu wọu duang sul᷊ẹ limembong mal᷊awọ! Ini tantu ual᷊ingu al᷊amatẹ̌ bọu Yehuwa.

6. Hal᷊ẹ̌ positif apa botonge mariadi su tempong i kitẹ nirarihang? Gělịko contone.

⁶ Su tempong darihang, aramanung i kitẹ matakụ. Pěndang kerene normal. Katewe, hal᷊ẹ̌ ene lai makakoạ si kitẹ sauneng masěmangatẹ̌ mẹ̌tahamawu si Yehuwa. Contone, piạ sěngkawingang dingangu anạ i sire bědang kadodọ mětẹ̌tanạ su negeri nẹ̌sěding hal᷊ẹ̌ i kitẹ. Katewe i sire tawe natakụ dingangu tawe něngurang kegiatan gunang Yehuwa. I sire něnětạ nakoạ perintis. Tadeạu botonge měkoạ ene, kawing wawine něngědo něhal᷊ẹ̌ maning gajine marangẹ. Kawing esẹ naul᷊ị ual᷊ingu hal᷊ẹ̌ i kitẹ nisěding, lawọ taumata mapulu masingkạ soal u Sahiding Yehuwa. Hasile, i sie limembong gampang makaěbạ měngangěndung Alkitapẹ̌. Sěngkatau penatua bọu negeri mẹ̌sul᷊ung lai naul᷊ị lawọ penyiar  apang tawe aktif saụ něnginjilẹ̌ dingangu něnětạ diměnta su pěngangibadang.

7. (a) Apa kaěndungang i kitẹ bọu Imamat 26:36, 37? (b) Apa sarung koatengu mạeng pěměrenta mẹ̌sěding hal᷊ẹ̌ i kitẹ?

⁷ Manga sědụ mẹ̌sěding si kitẹ měngibadah ual᷊ingu i sire mapulu i kitẹ matakụ mẹ̌tahamawu si Yehuwa. Aramanung i sire bal᷊inẹ kětạeng mẹ̌sěding hal᷊ẹ̌ i kitẹ, katewe lai měnawuhẹ̌ konti soal i kitẹ, měngoro pětugasẹ̌ měmarikěsa wal᷊eng i kitẹ, mẹ̌bawa si kitẹ sarang pengadilan, arau měnuẹ̌ pirang katau wọu i kitẹ su penjara. I sire mělẹ̌harapẹ̌ i kitẹ matakụ ual᷊ingu pirang katau anạu sěmbaụ seng nipěnjara. Mạeng i kitẹ měmala i sire makakoạ si kitẹ matakụ, aramanung i kitẹ seng tawe masěmangatẹ̌ arau seng měngědo měngibadah si Yehuwa. I kitẹ madiri makoạ kere taumata nilahẹ su Imamat 26:36, 37. (Basa.) Nal᷊ahẹ, i kitẹ madiri pěndang matakụ makawatạ si kitẹ. I kitẹ tawe mẹ̌bingọ ual᷊ingu kahěngang-hěngang mangimang si Yehuwa. (Yes. 28:16) I kitẹ sarung turusẹ̌ mẹ̌doạ dingangu mědeạ laahạ i Yehuwa. Ual᷊ingu Mawu mẹ̌tul᷊ung si kitẹ, i kitẹ mangimang tawẹ apa pěměrentang taumata makaědo si kitẹ tatapẹ̌ masatia měngibadah su Mawu, tawẹ soale kerea katoghase i sire.​—Ibr. 13:6.

8-9. (a) Putusang apa harusẹ̌ koatengu tau Kristen gunang watangeng arau kěluargang i sire? (b) Apa makatul᷊ung si kitẹ měkoạ putusang nihino?

⁸ Mạeng pěměrenta su tampạu nẹ̌sěding ibadang i kitẹ, i kau aramanung mětẹ̌tiněna gunang měngal᷊ing sarang negeri tawe nẹ̌sěding hal᷊ẹ̌ u Sahiding Yehuwa. Ini kai putusang i kitẹ hala, kụ taumata wal᷊inẹ tawe wotonge měkoạ putusang gunang i kitẹ. Těntal᷊ang bědang tawe někoạ putusang, i kitẹ botonge měngěndung bọu apa nariadi su anạu sěmbaụ su abad humotong su tempong i sire nirarihang. Su apang i Stefanus niěntungangu watu sarang nate, manga muritẹ̌ su Yerusalem něngal᷊ing sarang manga wilayah su Yudea dingangu Samaria. Piạ lai něngal᷊ing sarang Fenisia, Siprus, dingangu Antiokhia. (Mat. 10:23; Kis. 8:1; 11:19) Katewe, i kitẹ lai botonge měngěndung bọu apa nikoạ i Rasul Paulus su tempong tau Kristen saụ nirarihang. Maning ene makawahaya pěbawiahe, i sie tatapẹ̌ nẹ̌tanạ su tampạ nẹ̌sěding hal᷊ẹ̌ měnginjilẹ̌. I sie někoạ ene ual᷊ingu mapulu měhabarẹ̌ habarẹ̌ mapia dingangu měnoghasẹ̌ anạu sěmbaụ apang mětẹ̌tanạ sene.​—Kis. 14:19-23.

⁹ Apa wotonge kaěndungang i kitẹ bọu manga běke ini? Těmbonangu keluarga harusẹ̌ měmutusẹ̌ apa i sie dingangu kěluargane měngal᷊ing sarang tampạ bal᷊inẹ arau tala. Těntal᷊ang bědang tawe někoạ putusang, i sie harusẹ̌ mẹ̌doa dingangu mẹ̌timbang keadaan kěluargane, dingangu apa gunane arau rugine mạeng i sire měngal᷊ing. Soal u hal᷊ẹ̌ ini, tau Kristen harusẹ̌ ”měmikul᷊ẹ̌ bawawaěnge hala”. (Gal. 6:5) I kitẹ tawe wotonge menghakimi taumata wal᷊inẹ ual᷊ingu putusang nikoạ i sire.

10. Laahạ apa sarung gělịkangu kantor cabang dingangu manga penatua?

¹⁰ Kerea i kau botonge turusẹ̌ měngibadah si Yehuwa maning nisědingu pěměrenta? Kantor cabang sarung měgělị laahạ dingangu těgu su penatua soal u kerea carane makaěbạ kaěng rohani, měngibadah, dingangu měnginjilẹ̌. Mạeng kantor cabang tawe makapěhubungi penatua, manga penatua sarung mẹ̌tul᷊ung si kau dingangu kěbị dal᷊ohong sidang tadẹau turusẹ̌ měngibadah si Yehuwa. I sire sarung  měgělị laahạ nẹ̌tatahino bọu Alkitapẹ̌ dingangu publikasi.​—Mat. 28:19, 20; Kis. 5:29; Ibr. 10:24, 25.

11. Kawe nụe i kitẹ botonge mangimang i kitẹ tawe kal᷊unusangu kaěng rohani, kụ apa wotonge koatengu gunang měndiagạ kaěng rohani?

¹¹ Yehuwa seng nẹ̌diandi manga ělang’E tawe kal᷊unusangu kaěng rohani. (Yes. 65:13, 14; Luk. 12:42-44) Hakị u ene, i kau botonge mangimang organisasi-Ne sarung měnadia kěbị hal᷊ẹ̌ rohani makatoghasẹ̌ si kau. Apa wotonge koatengu? Mạeng hal᷊ẹ̌ i kitẹ nisěding, pědeạ tampạ aman gunang měmuni Alkitapẹ̌ dingangu publikasinu. Abe pělọ kaěng rohani maarěga ene su tampạ gampang kaěbạkeng. I kitẹ kěbị harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i gunang tatapẹ̌ matoghasẹ̌ secara rohani.

12. Kerea penatua měngatorẹ̌ tadeạu pěngangibadang tawe kasingkatengu sědụ?

¹² Kerea soal u pěngangibadang i kitẹ? Manga penatua sarung měngatorẹ̌ tadeạu pěngangibadang koateng dingangu cara tawe gampang kasingkatengu sědụ. Aramanung i sire měgělị laahạ tadeạu pěngangibadang koateng su kelompok kadodọ, kụ ěndịu i sire sarung masau měngganti orasẹ̌ dingangu tampạu pěngangibadang. Tadeạu anạu sěmbaụ tatapẹ̌ aman, i kau harusẹ̌ mẹ̌bisara dingangu tingihẹ̌ masikome su tempong duměnta arau měněntang tampạu pěngangibadang. I kau lai aramanung harusẹ̌ měpakẹ pakeang tawe tumanịu resmi tadeạu tawe kakiral᷊aěngu sědụ.

13. Apa kaěndungang i kitẹ bọu anạu sěmbaụ su bekas Uni Soviet?

¹³ Soal u hal᷊ẹ̌ měnginjilẹ̌, keadaan su haghing negeri ene nẹ̌tatěntang. Katewe, i kitẹ makěndagẹ̌ si Yehuwa dingangu mal᷊uasẹ̌ mẹ̌běke soal u Kararatuang su taumata wal᷊inẹ, hakị u ene i kitẹ tantu makaěbạ cara gunang měnginjilẹ̌. (Luk. 8:1; Kis. 4:29) Sejarawan Emily B. Baran nẹ̌bisara soal u hal᷊ẹ̌ měnginjilẹ̌ kẹ̌koatengu Sahiding Yehuwa su bekas Uni Soviet. I sie naul᷊ị, ”Su tempong pěměrenta naul᷊ị i sire tawe wotonge měnginjilẹ̌ su taumata wal᷊inẹ, Sahiding Yehuwa nẹ̌bawěke dingangu lampung, hapị su pělahal᷊ẹ̌kang, dingangu manga hapị i sire wal᷊inẹ. Suwụe, i sire nisuẹ̌ su kamp kerja paksa. Katewe su tampạ ene, i sire něnginjilẹ̌ su tahanan wal᷊inẹ.” Nal᷊ahẹ, maning hal᷊ẹ̌ i kitẹ nisěding, anạu sěmbaụ su bekas Uni Soviet tawe něngědo něnginjilẹ̌. Mạeng su tempo mahi hal᷊ẹ̌ měnginjilẹ̌ sědingang su tampạu, karimạko i kau mẹ̌těno si sire!

14. Laingatẹ̌ apa niwohẹ su Mazmur 39:1?

¹⁴ Pakaingatẹ̌ abe pěmahiạ informasi penting. Su tempong hal᷊ẹ̌ i kitẹ nisěding, i kitẹ harusẹ̌ masingkạ kange ”tempo gunang marěmasẹ̌”. (Pkh. 3:7) I kitẹ harusẹ̌ měmuni informasi rahasia, kere arengu anạu sěmbaụ, tampạu pěngangibadang, kerea carane i kitẹ měnginjilẹ̌, dingangu  kerea carane i kitẹ nakaěbạ kaěng rohani. I kitẹ tawe maul᷊ị manga hal᷊ẹ̌ ene su pětugasu pěměrenta, hapị, arau keluarga su negeri tampạ i kitẹ mětẹ̌tanạ dingangu su negeri wal᷊inẹ. Mạeng maul᷊ị informasi kerene, i kitẹ makawahaya anạu sěmbaụ i kitẹ.​—Basa Mazmur 39:1.

15. Setang mapulu měkoạ apa si kitẹ, hakị u ene apa harusẹ̌ koateng i kitẹ?

¹⁵ Abe wala masalah dararodọ makarusa kasasěmbaụ i kitẹ. Setang masingkạ rumah tangga napahiạ tawe matahang marěngụ. (Mrk. 3:24, 25) I sie sarung turusẹ̌ měndusa kasasěmbaụ i kitẹ. I sie mělẹ̌harapẹ̌ i kitẹ sarung lumawang anạu sěmbaụ, bal᷊inẹ lumawang si sie.

16. Contoh mapaelẹ̌ apa botonge ěndungang i kitẹ bọu Saudari Gertrud Poetzinger?

¹⁶ Tau Kristen matělang su rohani lai harusẹ̌ maingatẹ̌. Kěnang pẹ̌tiněna apa nariadi su darua saudari apang nilanisẹ̌, Gertrud Poetzinger dingangi Elfriede Löhr. I rẹ̌dua dingangu sěngkatau saudari nisuẹ̌ su kamp konsentrasi. Gertrud iri su tempong Elfriede nẹ̌bawa nasẹ̌ makatoghasẹ̌ su saudari-saudari wal᷊inẹ su kamp ene. Samurine, i Gertrud namea, bọu ene nakitul᷊ung si Yehuwa. I sie němohẹ, ”Mạeng taumata wal᷊inẹ limembong terampil dingangu nighělịkangu lawọ tanggung jawab, i kitẹ harusẹ̌ měngěndung měnarimạ ene.” Kerea i sie nakailang pěndang iri su naunge? Gertrud nẹ̌tiněna i Elfriede kai mahimumu kụ sipate mapaelẹ̌. Hakị u ene, i sie saụ nědal᷊ahapị mapia dingangi Elfriede. Samurine i rẹ̌dua nawebasẹ̌ bọu kamp konsentrasi kụ tatapẹ̌ masatia si Yehuwa sarang pěngěngsuengu pěbawiahi sire su dunia. Mạeng i kitẹ mẹ̌tawakal᷊i tumatěngo masalah dingangu anạu sěmbaụ, i kitẹ sarung tatapẹ̌ masěmbaụ.​—Kol. 3:13, 14.

17. Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ turusẹ̌ tumol᷊e laahạ bọu organisasing Yehuwa?

¹⁷ Turusẹ̌ tol᷊e laahạ. Mạeng tumol᷊e laahạ bọu manga penatua, i kitẹ sarung marau bọu masalah. (1 Ptr. 5:5) Contone, su sěmbaụ negeri nẹ̌sěding hal᷊ẹ̌ i kitẹ, manga penatua seng něngatorẹ̌ tadeạu penyiar kětạeng botonge měgělị kesaksian tawe resmi kụ abe pěgělị bukẹ̌ bawasang. Katewe, sěngkatau perintis nẹ̌pěndang i sie limembong masingkạ daerah ene kụ i sie něgělị bukẹ̌ bawasang. Apa tětal᷊e? Tawe nararěna, polisi nẹ̌kiwal᷊o si sie dingangu anạu sěmbaụ apang něgělị kesaksian. Su tempong i sire něgělị kesaksian, nạung piạ pětugasẹ̌ tụtol᷊e si sire kụ nakaěbạ bawasang seng nipahiạ i sire. Apa kaěndungang i kitẹ bọu pengalaman ini? I kitẹ harusẹ̌ tumol᷊e laahạ maning i kitẹ tawe setuju. Yehuwa sěntiniạ měngal᷊amatẹ̌ si kitẹ mạeng i kitẹ měhal᷊ẹ̌ sěngkasio dingangu saudara-saudara  apang nipile-Ne gunang měngahạ si kitẹ.​—Ibr. 13:7, 17.

18. Kawe nụe tawe wotonge měkoạ atorang tawe perlu?

¹⁸ Abe pěkoạ atorang tawe perlu. Mạeng penatua měkoạ atorang tawe perlu, i sire sarung makawěhạ taumata wal᷊inẹ. Saudara Juraj Kaminský nẹ̌běke apa nariadi su tempong hal᷊ẹ̌ i kitẹ nisěding su bekas Cekoslowakia. I sie nẹ̌bera, ”Su tempong lawọ penatua nisamẹ, saudara-saudara apang nal᷊ěmbe gunang měngahạ sidang dingangu wilayah něnětạ někoạ daftar atorang gunang manga penyiar. Daftar ene lohone apa wotonge dingangu tawe wotonge koateng i sire.” Yehuwa tawe něgělị izin si kitẹ měkoạ atorang gunang anạu sěmbaụ. Měkoạ atorang tawe perlu bal᷊inẹ cara kapaelange gunang měndiagạ anạu sěmbaụ. I saing měkoạ ene sěběnarẹ̌e kai mětẹ̌tawakal᷊i makoạ tuang gunang pangangimangu anạu sěmbaụe.​—2 Kor. 1:24.

19. Tumuhụ 2 Tawarikh 32:7, 8, kawe nụe i kitẹ botonge tatapẹ̌ mawahani tawẹ soale apa koatengu Setang?

¹⁹ Sědụ i kitẹ kahumotongange, Setang arau Iblis, mang tawe měngědo měndariha manga ělang i Yehuwa masatia. (1 Ptr. 5:8; Why. 2:10) Setang dingangu apang tụtol᷊e si sie sarung mẹ̌tawakal᷊i mẹ̌sěding ibadang i kitẹ si Yehuwa. Katewe, maning matakụ, i kitẹ tawe měngědo mẹ̌tahamawu si Yehuwa. (Ul. 7:21) Yehuwa ene dingangi kitẹ, kụ i Sie sarung turusẹ̌ mẹ̌tul᷊ung si kitẹ maning hal᷊ẹ̌ i kitẹ nisěding.​—Basa 2 Tawarikh 32:7, 8.

20. Apa mapulu turusẹ̌ koatengu?

²⁰ Karimạko i kitẹ piạ kapulu mẹ̌sul᷊ung dingangu anạu sěmbaụ su abad humotong. I sire naul᷊ị su měngangawasa su tempo ene, ”I kamenẹe pěmutusẹ̌ hala sude nẹ̌tatahino su těngong Mawu: Tumuhụ si kamene arau tumuhụ su Mawu. Mạeng i kami, i kami tawe makapěngědo mẹ̌bisara soal u apa seng nikasilo dingangu nikaringihi kami.”​—Kis. 4:19, 20.