I KITẸ kěbị tantu mapulu sěbạkeng taumata mapia. Katewe měnodẹ sipatẹ̌ mahimumu arau kapia tawe gampang orasẹ̌ ini. Sěmbaụ alasange ute ual᷊ingu lawọ taumata ”madiri su barang mapia”. (2 Tim. 3:3) I sire ěndịu mapulu měnantu hala sude mapia dingangu ral᷊akị. Botonge ikawera i sire nẹ̌pěndang ”mapia ene ral᷊akị” dingangu ”ral᷊akị ene mapia”. (Yes. 5:20) Alasang bal᷊inẹ i kitẹ masigěsạ měkoạ barang mapia ual᷊ingu i kitẹ tawe nasukụ arau ual᷊ingu apa nikahombangeng i kitẹ su tempong tamai. Arau, aramanung i kitẹ nẹ̌pěndang kere i Anne. * I sie seng taunge mětẹ̌tahamawu si Yehuwa. I sie něngakui, ”Iạ nẹ̌pěndang iạ ini tawe makoạ taumata mapia.”

Katewe sěběnarẹ̌e, i kitẹ kěbị botonge makoạ taumata mapia! Sipatẹ̌ mahimumu arau kapia ene kai hasilu rohkẹ̌ masusi bọu Mawu, kụ rohkẹ̌ ene limembong matoghasẹ̌ bọu pengaruh ral᷊akị taumata wal᷊inẹ arau bọu karal᷊omeng i kitẹ hala. Hakị u ene, mahịe i kitẹ měngěndung apa kapia ene kụ kerea měnodẹ sipatẹ ene.

Sipatẹ̌ mahimumu arau kapia ene mangal᷊ene webasẹ̌ bọu karal᷊akisẹ̌ dingangu barang dal᷊akị. Taumata mapia ene kai maadatẹ̌ dingangu mapia. Taumata mapia sěntiniạ mědẹ̌deạ cara gunang mẹ̌tul᷊ung taumata wal᷊inẹ, kụ i sie sěntiniạ měkẹ̌koạ barang mapia si sire.

I kau aramanung bọu nakasilo taumata kětạeng mapia su keluarga arau hapịe. Katewe ene bědang kurang. Memang, tawẹ apa taumata botonge mapia sabang tempo su kěbị taumata. Alkitapẹ̌ naul᷊ị, ”Tawẹ apa taumata nihino kụ sěntiniạ měkẹ̌koạ barang mapia kụ tawe někoạ dosa.” (Pkh. 7:20) Rasul Paulus lai něngakui, ”Iạ masingkạ su ral᷊ungu watangengku, ene kai su ral᷊ungu wadangku, tawẹ apa barang mapia.” (Rm. 7:18) Hakị u ene, mạeng i kitẹ mapulu makoạ taumata mapia, i kitẹ harusẹ̌ měngěndung bọu i Yehuwa, Simbul᷊u kapia.

Kětạeng Mawu Yehuwa botonge měgělị standar soal u barang mapia. Alkitapẹ̌ nẹ̌bera soal i Yehuwa, ”I Kau mapia kụ apa nikoạ’U mapia. Těntiroiko iạ atorang’U.” (Mz. 119:68) Ayatẹ̌ ene nẹ̌sěbạ Yehuwa mapia dingangu apa nikoạ’E mapia. Mahịe i kitẹ měngěndung darua hal᷊ẹ̌ ene.

Yehuwa mapia. Kapia ene kai bageang tawe mahae wọu sipati Yehuwa. Kěbị sipat’E wal᷊inẹ piạ sěmpụe dingangu kapia-Ne. Pẹ̌tiněna apa nariadi su tempong Yehuwa naul᷊ị si Musa, ”Iạ sarung měmala si kau makasilo kěbị kapia-Ku.” Su tempong i Musa nakasilo kawawantugi Yehuwa, ene lai kapia-Ne, Musa nakaringihẹ̌ tingihẹ̌ naul᷊ị, ”Yehuwa, Yehuwa kai Mawu matal᷊ěntụ dingangu mal᷊ondo, tawe masahawụ mẹ̌pědu kụ napenẹu kakěndagẹ̌ masatia dingangu katěngadẹ̌, kụ něnodẹ kakěndagẹ̌ masatia su hiwune taumata. I Sie měngampung pẹ̌sasal᷊a, dal᷊awang, dingangu dosa, katewe i Sie tawe mapakawebasẹ̌ taumata ral᷊akị bọu hukumang.” (Kel. 33:19; 34:6, 7) Manga bawera ini něnodẹ kapiang Yehuwa nal᷊ahẹ su kěbị apa seng nikoạ’E. Su tempong su dunia, Yesus kai taumata sěbạe mapia, katewe i sie naul᷊ị, ”Tawẹ apa sarang sěngkatau mapia, kětạeng Mawu mapia.”​—Luk. 18:19.

Apa nikoạ i Yehuwa mapia. Kěbị apa nikoạ i Yehuwa něnodẹ i Sie mapia. ”Yehuwa mapia su kěbị, matal᷊ěntụ su kěbị diadikang’E.” (Mz. 145:9) Ual᷊ingu  Yehuwa mapia dingangu tawe měmamile ghati, i Sie něgělị pěbawiahẹ̌ su kěbị taumata dingangu něnadia kebutuhan i sire gunang tatapẹ̌ měbiahẹ̌. (Kis. 14:17) Kapiang i Yehuwa lai nal᷊ahẹ su tempong i Sie něngampung si kitẹ. Sěngkatau pemazmur němohẹ, ”I Kau mapia dingangu sadia měgělị ampung, oh Yehuwa.” (Mz. 86:5) I kitẹ mangimang ”Yehuwa tawe měnahang apa mapia bọu taumata apang masatia si Sie”.​—Mz. 84:11.

Su tempong něndiadi si kitẹ, Yehuwa něgělị si kitẹ kemampuan gunang mẹ̌těno manga sipat’E. Hakị u ene, i kitẹ botonge makoạ taumata mapia dingangu měkoạ barang mapia. (Kej. 1:27) Katewe, manga hal᷊ẹ̌ ene tawe mariadi sẹ̌sane. Yehuwa naul᷊ị i kitẹ harusẹ̌ ’měngěndung měkoạ barang mapia’. (Yes. 1:17) Kerea carane? Mahịe i kitẹ měngěndung tatělu hal᷊ẹ̌ botonge makatul᷊ung si kitẹ.

Humotong, i kitẹ botonge mẹ̌doa mẹ̌dorong rohkẹ̌ masusi. Rohkẹ̌ masusi ini sarung mẹ̌tul᷊ung tau Sahani makoạ taumata mapia su těngong Mawu. (Gal. 5:22) Rohkẹ̌ masusi bọu Mawu botonge makatul᷊ung si kitẹ kuměndagẹ̌ barang mapia dingangu mẹ̌těngkarau bọu barang dal᷊akị. (Rm. 12:9) Bọu ene, Alkitapẹ̌ naul᷊ị Yehuwa botonge makakoạ si kitẹ ”tatapẹ̌ matoghasẹ̌, hakị u kakanoạ dingangu bawerang [i kitẹ] sěntiniạ mapia”.​—2 Tes. 2:16, 17.

Karuane, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌basa Hengetangu Mawu. Su tempong i kitẹ mẹ̌basa Alkitapẹ̌, Yehuwa něněntiro si kitẹ ”kěbị dal᷊eng mapia” dingangu něnadia si kitẹ gunang ”kěbị hal᷊ẹ̌ mapia”. (Amsal 2:9; 2 Tim. 3:17) Mạeng i kitẹ mẹ̌basa Alkitapẹ̌ dingangu mẹ̌tiněna hal᷊ẹ̌ ene, i kitẹ něloho naung i kitẹ dingangu manga barang mapia soal i Yehuwa dingangu kapulu-Ne. Manga barang mapia naresọ su naung i kitẹ samurine sarung piạ gunane si kitẹ.​—Luk. 6:45; Ef. 5:9.

Katělune, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i sěngapang botonge gunang ’mẹ̌těno apang mapia’. (3 Yoh. 11) Su Alkitapẹ̌, piạ lawọ contoh botonge těnoěng i kitẹ. Tantu i Yehuwa dingangi Yesus kai contoh kapaelange. Katewe i kitẹ lai botonge mẹ̌těno manga tokoh Alkitapẹ̌ mapia. Duang katau tẹ̌tiněnang i kitẹ aramanung i Tabita dingangi Barnabas. (Kis. 9:36; 11:22-24) Pěngěndungke su Alkitapẹ̌ soal u apa seng nikoạ i sire, kụ kerea i sire nẹ̌tul᷊ung taumata wal᷊inẹ. Pẹ̌tiněna apa wotonge koatengu gunang mẹ̌tul᷊ung keluarga arau anạu sěmbaụ su sidang. Bọu ene pěmanda apa gunane si Tabita dingangi Barnabas ual᷊ingu seng někoạ barang mapia su taumata wal᷊inẹ. I kau lai makaěbạ gunane kerene.

I kitẹ lai botonge mẹ̌těno contoh anạu sěmbaụ apang měkẹ̌koạ barang mapia orasẹ̌ ini. Contone, pẹ̌tiněna manga penatua su sidang apang mělẹ̌hal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌ dingangu ”makěndagẹ̌ su  barang mapia”. Pẹ̌tiněna lai soal u saudari-saudari apang masatia ”něněntiro barang mapia” bọu bawera dingangu kakanoạ. (Tit. 1:8; 2:3) Sěngkatau saudari arenge Roslyn nẹ̌běke, ”Hapịku kahěngang-hěngang nẹ̌tawakal᷊i nẹ̌tul᷊ung dingangu něnoghasẹ̌ anạu sěmbaụ su sidang. I sie mětẹ̌tiněna situasing i sire dingangu hanesẹ̌ měgẹ̌gělị hadiah dararodọ arau měkoạ barang makatul᷊ung si sire. Mạeng si siạ, i sie kahěngang-hěngang taumata mapia.”

Yehuwa němahansang umat’E gunang ’mědeạ barang mapia’. (Am. 5:14) Mạeng měkoạ ene, i kitẹ tawe kětạeng kuměndagẹ̌ atorangu Mawu katewe lai makatoghasẹ̌ kapulung i kitẹ gunang měkoạ barang mapia.

Gunang makoạ taumata mapia, i kitẹ tawe harusẹ̌ měkoạ barang makạlaherang gunang taumata wal᷊inẹ arau měgělị hadiah mal᷊al᷊ěghadẹ̌. Pẹ̌tiněna contoh ini: Tumuhụ si kau, su tempong měkoạ lukisan, apa sěngkatau pelukis kětạeng měpakẹ sěmbaụ arau darua sapuan kuas gěguwạ? Tala. Sěběnarẹ̌e, i sie něpakẹ lawọ sapuan kuas kadodọ gunang měkoạ lukisan ene. Kerene lai, kapiang i kitẹ botonge todẹkang bọu lawọ hal᷊ẹ̌ dararodọ koateng i kitẹ gunang taumata wal᷊inẹ.

Alkitapẹ̌ naul᷊ị i kitẹ harusẹ̌ sadia měkoạ apang mapia. (2 Tim. 2:21; Tit. 3:1) Mạeng i kitẹ mẹ̌tarukira situasing taumata wal᷊inẹ, i kitẹ makasingkạ apa harusẹ̌ koateng i kitẹ gunang mẹ̌tul᷊ung si sire dingangu ”měkoạ mapia gunang měnoghasẹ̌ si sire”. (Rm. 15:2) Sěmbaụ hal᷊ẹ̌ botonge koateng i kite ute měmahiạ apang piạ si kitẹ. (Amsal 3:27) Contone, i kitẹ botonge měmaringang kumaěng sěngkasio arau mẹ̌tatoghasẹ̌. Mạeng i kitẹ masingkạ piạ u nasakị, i kitẹ botonge měndoho kartu ucapan, mẹ̌tiwo, arau měnelpon si sie. Nal᷊ahẹ, i kitẹ botonge mědeạ kesempatan gunang maul᷊ị ”apang mapia gunang měnoghasẹ̌ su tempong dibutuhkan, tadeạu piạ gunane si sire apang dimaringihẹ̌”.​—Ef. 4:29.

Kere i Yehuwa, i kitẹ mapulu měkoạ barang mapia su kěbị taumata. Hakị u ene, i kitẹ tawe měmile ghati. Sěmbaụ cara kapaelange mẹ̌těno si Yehuwa ute měmahiạ habarẹ̌ mapia Kararatuang su kěbị taumata. Kere seng niparentang i Yesus, i kitẹ mapulu měkoạ mapia sarang lai su taumata apang mawěnsing si kitẹ. (Luk. 6:27) Měnodẹ kapiang naung arau měkoạ mapia su taumata wal᷊inẹ ene tawe nẹ̌sal᷊a ual᷊ingu ”tawẹ apa hukung lumawang manga hal᷊ẹ̌ ene”. (Gal. 5:22, 23) Mạeng i kitẹ měkoạ mapia maning piạ lawọ masalah arau dẹ̌darihang, aramanung i kitẹ makakoạ taumata wal᷊inẹ mapulu měngěndung katěngadẹ̌ dingangu měmantugẹ̌ Mawu.​—1 Ptr. 3:16, 17.

”Taumata mapia makaěbạ hasilẹ̌ bọu apa nikoạe.” (Amsal 14:14) Apa piram baụ hasilẹ̌ sarung kaěbakeng i kitẹ? Mạeng i kitẹ mapia su taumata wal᷊inẹ, aramanung i sire lai sarung mapia si kitẹ. (Amsal 14:22) Maning taumata wal᷊inẹ tawe někoạ barang mapia gunang i kitẹ, i kitẹ tawe wotonge měngědo měkoạ barang mapia si sire. Hasile, naung i sire sarung makoạ mal᷊owọ, kụ i sire sarung limembong mapia si kitẹ.​—Rm. 12:20.

Mạeng i kitẹ měkoạ barang mapia dingangu měngědo měkoạ barang dal᷊akị, i kitẹ lai sarung makaěbạ gunane. Lawọ anạu sěmbaụ seng nakapěndang hal᷊ẹ̌ ene. Pěmanda pengalaman i Nancy. I sie něngakui, ”Kangerẹ, iạ měbẹ̌biahẹ̌ měbẹ̌batụ kapuluku, masau měkoạ barang amoral, dingangu tawẹ sopange. Katewe su tempong iạ něngěndung dingangu timol᷊e atorangu Mawu soal u barang mapia, iạ nakapěndang limembong mal᷊uasẹ̌. Orasẹ̌ ini iạ limembong měngarěga watangengku.”

Alasang kahumotongange i kitẹ měnodẹ sipatẹ̌ mapia ual᷊ingu měkoạ hal᷊ẹ̌ ene makal᷊uasẹ̌ si Yehuwa. Maning mahal᷊i taumata nakasilo apa seng nikoạ i kitẹ, Yehuwa nakasilo ene. I Sie měmẹ̌manda kěbị kakanoạ dingangu tiněnang i kitẹ mapia. (Ef. 6:7, 8) Apa hasile? Yehuwa mal᷊uasẹ̌ su taumata mapia. (Amsal 12:2) Hakị u ene, mahịe i kitẹ turusẹ̌ měnodẹ sipatẹ̌ mapia. Yehuwa nẹ̌diandi sarung měgělị ”kawawantugẹ̌, adatẹ̌, dingangu pẹ̌darame su taumata apang měkẹ̌koạ barang mapia”.​—Rm. 2:10.