1-2. Tumuhụ 1 Petrus 4:7, 8, apa makatul᷊ung si kitẹ tumatěngo situasi masigěsạ?

I KITẸ seng kakạranine dingangu pěngěngsuengu ”ěllo pěngěngsuenge”, hakị u ene aramanung i kitẹ sarung makahombang haghing kasasigěsạ. (2 Tim. 3:1) Contone, nal᷊iu wọu pemilihan umum, piạ kerusuhan nariadi su sěmbaụ negeri su Afrika bageang bahẹ. Nal᷊iu bọu ěnungu wul᷊ang, anạu sěmbaụ sene nakahombang situasi masigěsạ ual᷊ingu taumata sene měpẹ̌papate. Apa nakatul᷊ung si sire timatěngo situasi ene? Piạ u něngungsi sarang bal᷊eng anạu sěmbaụ su tampạ limembong aman. Sěngkatau saudara nẹ̌bera, ”Su situasi kerene, iạ mal᷊uasẹ̌ ene dingangu manga hapị. Kụ, i kami botonge mẹ̌tatoghasẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ.”

² Su tempong ”kasasusah masaria” něnětạ, i kitẹ tantu sarung mal᷊uasẹ̌ ual᷊ingu piạ manga hapị mapia kụ makěndagẹ̌ si kitẹ. (Why. 7:14) Hakị u ene, bọu orasẹ̌ ini i kitẹ harusẹ̌ mědal᷊ahapị mapia dingangi sire. (Basa 1 Petrus 4:7, 8.) I kitẹ botonge měngěndung mal᷊awọ bọu i Yeremia. Manga hapịe nakatul᷊ung si sie nakal᷊iu situasi masigěsạ maraning kawawinasang Yerusalem. * Kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno si Yeremia?

3. (a) Aramanung apa sěběnarẹ̌e botonge makakoạ si Yeremia mẹ̌těngkahae bọu taumata wal᷊inẹ? (b) Apa niwěkeng i Yeremia si Barukh, kụ apa hasile?

³ Ěndịu 40 su taunge arau nal᷊iu, Yeremia mětẹ̌tanạ su tal᷊oarang taumata tawe satia, kere lampung dingangu aramanung  anạu sěngkataune bọu Anatot, soa asal᷊i Yeremia. (Yer. 11:21; 12:6) Katewe, i Yeremia tawe nẹ̌těngkahae. I sie nẹ̌běke apa nikapěndangenge su sěkrětarise, i Barukh, kụ sěběnarẹ̌e i sie lai nẹ̌běke si kitẹ. (Yer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Su tempong i Barukh němohẹ pengalaman i Yeremia ini, i rẹ̌dua tantu limembong měngẹ̌ngarěga dingangu makěndagẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ.​—Yer. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Yehuwa nẹ̌dorong si Yeremia gunang měkoạ apa? Kerea tugasẹ̌ ene nakatoghasẹ̌ pẹ̌dal᷊ahapị i Yeremia dingangi Barukh?

⁴ Taunge i Yeremia bahani něhabarẹ̌ su bangsa Israel soal u apa sarung mariadi su Yerusalem. (Yer. 25:3) Tadeạu bangsa ene mapulu mẹ̌tobatẹ̌, Yehuwa nẹ̌dorong si Yeremia gunang měmohẹ su sěmbaụ gulungan kěbị laingatẹ̌ seng bọu nighělị i Yehuwa. (Yer. 36:1-4) Yeremia dingangi Barukh něhal᷊ẹ̌ sěngkasio někoạ tugasẹ̌ nighělị u Mawu ini, kụ ene nikoạ ěndịu pira wul᷊ang. Su kanandụu tempo ene, apa bẹ̌bisarang i rẹ̌dua tantu sěbạe nakatoghasẹ̌ pangangimang i sire.

5. Apa něnodẹ i Barukh kai hapị tutune gunang i Yeremia?

⁵ Su apang gulungan ene seng nasueng bohẹe, Yeremia harusẹ̌ měngumbala tul᷊umang i Barukh gunang měhabarẹ̌ laingatẹ̌ su gulungan ene. (Yer. 36:5, 6) Barukh bahani někoạ tugasẹ̌ makawahaya ene. Yeremia aramanung sěbạe mal᷊uasẹ̌ su tempong Barukh nakoạ sarang rělahu bait kụ nẹ̌basa gulungan ene su těngong taumata. (Yer. 36:8-10) Manga pejabat Yehuda nakaringihẹ̌ apa nikoạ i Barukh, kụ i sire něngoro si sie pẹ̌basa gulungan ene su těngong i sire. (Yer. 36:14, 15) Manga pejabat ene němutusẹ̌ gunang maul᷊ị su Datu Yehoyakim soal u apa niul᷊ị i Yeremia. Kụ i sire lai mapia naung nẹ̌bera si Barukh, ”I kau dingangi Yeremia harusẹ̌ tal᷊ang kụ pẹ̌kěmbuni. Abe sarang piạ u makasingkạ su apa i kamene.” (Yer. 36:16-19) Ene těgu mapaelẹ̌!

6. Su tempong timatěngo sasal᷊ukạ, kerea reaksing i Yeremia dingangi Barukh?

 ⁶ Su tempong Datu Yehoyakim nakaringihẹ̌ lohong gulungan niwohẹ i Yeremia, i sie sěbạe pědu kụ něnutung gulungan ene. I sie lai něgělị parenta gunang měnamẹ si Yeremia dingangi Barukh. Katewe, ene tawe nakatakụ si Yeremia. I sie něngalạ gulungan wal᷊inẹ kụ něgělị ene si Barukh. Bọu ene, Yeremia naul᷊ị tatanatang i Yehuwa, kụ i Barukh němohẹ ”kěbị apa mạbawohẹ su gulungan seng nitutung i Yehoyakim datung Yehuda”.​—Yer. 36:26-28, 32.

7. Aramanung apa nariadi su tempong i Yeremia dingangi Barukh něhal᷊ẹ̌ sěngkasio?

⁷ Taumata apang nẹ̌tatahang sěngkasio su tempong sigěsạ biasane sarung mědal᷊ahapị mapia. Hakị u ene, su tempong Yeremia dingangi Barukh něhal᷊ẹ̌ sěngkasio gunang saụ měmohẹ lohong gulungan seng nitutung i Datu Yehoyakim, i rẹ̌dua aramanung limembong masingkạ sipatẹ̌ sěmbaụ su wal᷊inẹ kụ nakoạ hapị mapia. Apa piram baụ cara botonge koateng i kitẹ tadeạu piạ pẹ̌dal᷊ahapị matoghasẹ̌ kere i Yeremia dingangi Barukh?

8. Apa makakoạ si kitẹ masigěsạ mědal᷊ahapị dingangu taumata wal᷊inẹ, katewe kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ turusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i mědal᷊ahapị?

⁸ I kitẹ aramanung masigěsạ mẹ̌běke pěndang i kitẹ su taumata wal᷊inẹ ual᷊ingu piạ taumata bọu nakatědụ naung i kitẹ su tempong tamai. (Amsal 18:19, 24) Arau aramanung i kitẹ nẹ̌pěndang tawẹ apa tempo dingangu katatoghasẹ̌ gunang mědal᷊ahapị. Katewe, abe pěngědo mědal᷊ahapị. Mạeng i kitẹ mapulu makaěbạ tul᷊umang bọu anạu sěmbaụ su tempong sigěsạ, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i mědal᷊ahapị dingangi sire měnětạ orasẹ̌ ini. Sěmbaụ carane ute mẹ̌běke apa tẹ̌tiněnang dingangu nikapěndangeng i kitẹ.​—1 Ptr. 1:22.

9. (a) Kerea Yesus něnodẹ i sie mangimang su manga hapịe? (b) Kawe nụe mẹ̌běke soal u apa tẹ̌tiněnang dingangu nikapěndangeng i kitẹ ene makatoghasẹ̌ pẹ̌dal᷊ahapị? Gělịko contone.

⁹ Su tempong Yesus jujurẹ̌ nẹ̌běke pěndange su manga hapịe, ene něnodẹ i sie mangimang si sire. (Yoh. 15:15) I kitẹ botonge mẹ̌těno si Yesus mạeng mẹ̌běke karal᷊uasẹ̌, kaghaghěnggang, dingangu kasasusang naung i kitẹ su hapị. Daringihẹ̌ pakapia su tempong piạ u mẹ̌běke si kitẹ, kụ ěndịu i kitẹ sarung makasingkạ tiněna, pěndang, dingangu cita-citang i kitẹ mẹ̌sul᷊ung dingangi sire. Pěmanda sěmbaụ contoh. I Cindy, saudari umure 29 su taunge nědal᷊ahapị dingangi Marie-Louise, sěngkatau perintis umure 67 su taunge. Sabang hamisẹ̌ mal᷊ukadẹ̌, i rẹ̌dua měnginjilẹ̌, kụ i rẹ̌dua jujurẹ̌ mẹ̌bawěke soal u kěbị haghi. Cindy nẹ̌bera, ”Iạ mal᷊uasẹ̌ nẹ̌bawěke manga  hal᷊ẹ̌ serius dingangu manga hapị ual᷊ingu ini nakatul᷊ung si siạ limembong nakasingkạ dingangu nakaěna pěndang i sire.” Kere i Cindy, mạeng i kitẹ mẹ̌běke su hapị soal u apa tẹ̌tiněnang dingangu nikapěndangeng i kitẹ lai dumaringihẹ̌ su tempong i sire mẹ̌běke, pẹ̌dal᷊ahapị i kitẹ sarung matoghasẹ̌. Nal᷊ahẹ, mẹ̌bawěke jujurẹ̌ dingangu hapị, ene makatoghasẹ̌ pẹ̌dal᷊ahapị.​—Amsal 27:9.

10. Tumuhụ Amsal 27:17, apa hasile mạeng i kitẹ měhal᷊ẹ̌ sěngkasio dingangu anaụ sěmbaụ?

¹⁰ Kere apa seng nariadi si Yeremia dingangi Barukh, su tempong i kitẹ měhal᷊ẹ̌ sěngkasio dingangu anạu sěmbaụ kụ nakasilo sipati sire mapaelẹ̌, i kitẹ botonge měngěndung bọu i sire dingangu sauneng mědal᷊ahapị mapia dingangi sire. (Basa Amsal 27:17.) Contone, su tempong měnginjilẹ̌, kerea pěndangu nakaringihẹ̌ hapịu bahani timatawang pangangimange arau bahani nẹ̌bisara soal i Yehuwa dingangu kapulu-Ne? Aramanung i kau sarung limembong kuměndagẹ̌ si sie.

11-12. Gělịko contoh kerea měnginjilẹ̌ sěngkasio botonge makatoghasẹ̌ pẹ̌dal᷊ahapị i kitẹ.

¹¹ Pẹ̌tiněna darua contoh něnodẹ kerea měhal᷊ẹ̌ sěngkasio su pelayanan botonge makatoghasẹ̌ pẹ̌dal᷊ahapị. I Adeline, sěngkatau saudari umure 23 su taunge, němaringang hapịe, i Candice, gunang měnginjilẹ̌ su tampạ tawe masau lẹ̌hal᷊ẹ̌kang. Adeline nẹ̌bera, ”I kami mapulu limembong masěmangatẹ̌ dingangu mal᷊uasẹ̌ měnginjilẹ̌. I kami harusẹ̌ mẹ̌tatoghasẹ̌ tadeạu botonge turusẹ̌ měgělị kapaelange si Yehuwa.” Apa nikapěndangeng i rẹ̌dua ual᷊ingu něhal᷊ẹ̌ sěngkasio? I Adeline naul᷊ị, ”Sabang bawělo, i kami nẹ̌bawěke soal u pěndang i kami, manga hal᷊ẹ̌ apa nakatoghasẹ̌ si kami, dingangu kerea Yehuwa něngahạ si kami su pelayanan. I kami sěbạe mal᷊uasẹ̌ botonge nẹ̌bawěke soal u kěbị ene kụ i kami limembong nakasingkạ sěmbaụ su wal᷊inẹ.”

¹² Laïla dingangi Marianne, darua saudari mahuala bọu Prancis, něnginjilẹ̌ karěngụe limang kamisa su Bangui, ibu kota Republik Afrika Tengah. Laïla nẹ̌běke,  ”Iạ dingangi Marianne nakahombang kasasigěsạ, katewe i kami nẹ̌bisara mapia dingangu něnodẹ kakěndagẹ̌, kụ ene nakatoghasẹ̌ pẹ̌dal᷊ahapị i kami. Iạ nakasilo i Marianne gampang menyesuaikan diri dingangu situasi wuhu. I sie lai makěndagẹ̌ su taumata sene dingangu masěmangatẹ̌ měnginjilẹ̌. Ini nakakoạ si siạ limembong měngadatẹ̌ si sie.” I kitẹ tawe harusẹ̌ měngal᷊ing sarang negeri wal᷊inẹ gunang makapěndang hal᷊ẹ̌ kerene. Sabang měnginjilẹ̌ dingangu anạu sěmbaụ, i kitẹ botonge limembong masingkạ sěmbaụ su wal᷊inẹ kụ pẹ̌dal᷊ahapị i kitẹ sauneng matoghasẹ̌.

13. Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, apa mariadi mạeng i kitẹ měhal᷊ẹ̌ sěngkasio dingangu hapị i kitẹ?

¹³ Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, mạeng i kitẹ měhal᷊ẹ̌ sěngkasio dingangu hapị, i kitẹ tawe kětạeng makasilo manga sipatẹ̌ mapaelẹ̌ katewe lai pẹ̌sasal᷊a nikoạ i sire. Apa makatul᷊ung si kitẹ tatapẹ̌ mědal᷊ahapị mapia dingangi sire? Mahịe saụ měngěndung bọu i Yeremia. Apa nakatul᷊ung si sie němanda sipatẹ̌ mapia bọu taumata wal᷊inẹ dingangu něgělị ampung su pẹ̌sasal᷊ang i sire?

14. Apa nikaěndungang i Yeremia bọu Yehuwa, kụ kerea ene nakatul᷊ung si sie?

¹⁴ I Yeremia němohẹ bukẹ̌ Yeremia. Kụ, ěndịu i sie lai němohẹ bukẹ̌ 1 dingangu 2 Raja-Raja. Tugasẹ̌ ene tantu nakatul᷊ung si sie nakasilo tatal᷊ěntụ i Yehuwa su taumata tawe nasukụ. Contone, i sie masingkạ su tempong Datu Ahab nẹ̌tobatẹ̌ bọu kakanoạe ralakị, Yehuwa něngatorẹ̌ tadeạu i Ahab tawe makasilo kěluargane mawinasa. (1 Raj. 21:27-29) Kerene lai, Yeremia masingkạ i Manasye někoạ pẹ̌sasal᷊a limembong gěguwạ bọu i Ahab, katewe Yehuwa mapulu měgělị ampung su tempong i Manasye nẹ̌tobatẹ̌. (2 Raj. 21:16, 17; 2 Taw. 33:10-13) Manga peristiwa ene tantu nakatul᷊ung si Yeremia mẹ̌těno kasasabarẹ̌ dingangu tatal᷊ěntụu Mawu. Ene nakakoạ si sie masabarẹ̌ dingangu matal᷊ěntụ su manga hapịe.​—Mz. 103:8, 9.

15. Kerea Yeremia nẹ̌těno kasasabari Yehuwa su tempong Barukh tawe fokus su tugase?

¹⁵ Kěnang pẹ̌tiněna kerea Yeremia nẹ̌tul᷊ung si Barukh su tempong i Barukh su sěngkatempo tawe fokus su tugase. Yeremia tawe masahawụ nẹ̌tiněna i Barukh seng tawe mẹ̌bal᷊ui, katewe i sie nẹ̌tul᷊ung si Barukh. Yeremia něhabarẹ̌ si Barukh tatanata mapia dingangu terus terang bọu Mawu. (Yer. 45:1-5) Apa kaěndungang i kitẹ bọu běke ini?

16. Kere nitodẹ su Amsal 17:9, apa harusẹ̌ koateng i kitẹ gunang měndiagạ pẹ̌dal᷊ahapị?

¹⁶ I kitẹ tawe makapěharapẹ̌ anạu sěmbaụ masukụ. Hakị u ene, su tempong měnětạ mědal᷊ahapị dingangu anạu sěmbaụ, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i měndiagạ pẹ̌dal᷊ahapị ene. Mạeng hapị někoạ pẹ̌sasal᷊a, i kitẹ aramanung harusẹ̌ měgělị sasasa mapia katewe terus terang kụ dasare bọu Hengetangu Mawu. (Mz. 141:5) Kụ, mạeng i sire nakatědụ naung, i kitẹ harusẹ̌ měgělị ampung. Mạeng i kitẹ seng něgělị ampung, i kitẹ harusẹ̌ lumawang kapulu gunang saụ mẹ̌sěbạ pẹ̌sasal᷊ang i sire arau mẹ̌běke hal᷊ẹ̌ ene su taumata wal᷊inẹ. (Basa Amsal 17:9.) Su kanandụu situasi masigěsạ ini, sěbạe penting měmanda sipatẹ̌ mapia bọu anạu sěmbaụ i kitẹ sul᷊ungu měmanda pẹ̌sasal᷊ang i sire. Mạeng měkoạ ene, pẹ̌dal᷊ahapị i kitẹ dingangi sire sarung matoghasẹ̌, kụ pẹ̌dal᷊ahapị kerene sěbạe penting su kasasusah masaria.

17. Kerea Yeremia něnodẹ i sie kai hapị tutune su tempo masigěsạ?

¹⁷ Nabi Yeremia něnodẹ i sie kai hapị  tutune su tempo masigěsạ. Sěngsul᷊ẹ tempo, i Ebed-melekh, sěngkatau pejabat istana, něnal᷊amatẹ̌ si Yeremia bọu lohang maral᷊ung napenẹu legẹ. Bọu ene, i Ebed-melekh natakụ manga pějabatẹ̌ sarung měnilakạ si sie. Su tempong Yeremia nakaringihẹ̌ ene, i sie tawe kětạeng marěmasẹ̌, kụ něharapẹ̌ hapịe botonge tumatěngo masalah ene sẹ̌sane. Maning su ral᷊ungu selẹ̌, Yeremia nẹ̌tawakal᷊i nẹ̌tul᷊ung. I sie něhabarẹ̌ diandi makahiborẹ̌ bọu i Yehuwa su hapịe i Ebed-melekh.​—Yer. 38:7-13; 39:15-18.

18. Tumuhụ Amsal 17:17, apa harusẹ̌ koateng su tempong hapị i kitẹ nakahombang kasasigěsạ?

¹⁸ Orasẹ̌ ini, anạu sěmbaụ i kitẹ nakahombang haghing kasasigěsạ. Contone, lawọ nakoạ korban bencana alam, perang, arau kasasigěsạ bal᷊inẹ. Mạeng ene mariadi, pirang katau bọu i kitẹ aramanung botonge měmaringang si sire mẹ̌tanạ dingangi kitẹ. Sěnggạ lai botonge mẹ̌tul᷊ung secara materi. Katewe, i kitẹ kěbị botonge mẹ̌doa tadeạu Yehuwa mẹ̌tul᷊ung si sire. Mạeng makaringihẹ̌ anạu sěmbaụ nasusah naung, i kitẹ ěndịu běga harusẹ̌ maul᷊ị arau měkoạ apa. Katewe, i kitẹ kěbị botonge mẹ̌tul᷊ung. Contone, i kitẹ botonge měnadia tempo gunang hapị i kitẹ. I kitẹ dumaringihẹ̌ pakapia su tempong i sie mẹ̌bisara. I kitẹ lai botonge maul᷊ị si sie ayatẹ̌ makahiborẹ̌ ikẹ̌kapulung i kitẹ. (Yes. 50:4) Sěbạe penting su hapị i kitẹ ute i kitẹ ene dingangi sire su tempong i sire membutuhkan si kitẹ.​—Basa Amsal 17:17.

19. Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ piạ pẹ̌dal᷊ahapị matoghasẹ̌ měnětạ orasẹ̌ ini?

¹⁹ Bọu orasẹ̌ ini, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i mědal᷊ahapị lai měnoghasẹ̌ pẹ̌dal᷊ahapị dingangu anạu sěmbaụ. Kawe nụe? Ual᷊ingu manga sědụ i kitẹ sarung měpakẹ haghing konti gunang měndusa kasasěmbaụ i kitẹ. I sire mẹ̌tawakal᷊i tadeạu i kitẹ seng tawe mangimang dingangu mẹ̌tul᷊ung sěmbaụ su wal᷊inẹ. Katewe apa nikoạ i sire ene sia-sia. I sire tawe makakoạ si kitẹ měngědo kuměndagẹ̌ su anạu sěmbaụ. I sire tawe makarusa pẹ̌dal᷊ahapị i kitẹ. Pẹ̌dal᷊ahapị i kitẹ sarung tatapẹ̌ ene, bal᷊inẹ kětạeng su kanandụu kasasusah masaria, katewe lai sarang karěngụe!