1-2. Kiọ apa nitěbal᷊i Nabi Hagai sarung mariadi su zaman i kitẹ?

”SU RAL᷊UNGU sěngkakondạ, manga toko dingangu bangunan seng marěngụ něnětạ nahaka”. ”Kěbị taumata nẹ̌bingọ . . . Lawọ taumata nẹ̌bera ene ěndịu kětạeng dua měnitẹ̌. Katewe si siạ pěndangeng sěbạe marěngụ”. Ene piram baụ bawera bọu pirang katau apang nasal᷊amatẹ̌ bọu linuhẹ̌ nariadi su Nepal taung 2015. Mạeng hal᷊ẹ̌ makạtakụ kerene nariadi si kau, ěndịu i kau tawe miwul᷊e hal᷊ẹ̌ ene.

² Katewe orasẹ̌ ini, piạ kiọ wal᷊inẹ nariadi bal᷊inẹ kětạeng su sěmbaụ soa arau sěmbaụ negeri. Yehuwa měngẹ̌ngiọ kěbị bangsa su dunia, kụ seng taunge i Sie někoạ ene. Kiọ ini nitěbal᷊i Nabi Hagai. I sie němohẹ, ”Seng ini niwerang i Yehuwa těmbonangu manga tentara: ’Seng mal᷊ighạ, bědang sěngsul᷊ẹ Iạ sarung měngiọ langị, dunia, laudẹ̌, dingangu dul᷊unge.’”​—Hag. 2:6.

3. Apa pẹ̌tatěntange kiọ nisěbạ i Hagai dingangu linuhẹ̌?

³ Kiọ niwerang i Hagai bal᷊inẹ kere linuhẹ̌, kětạeng makarěntang silakạ. Katewe ene makarěntang barang mapia. Yehuwa hala naul᷊ị si kitẹ, ”Iạ sarung měngiọ kěbị bangsa, kụ arětạ maarěga bọu kěbị bangsa sarung sumuẹ̌ sarang wal᷊e ini. Iạ sarung měmenẹ bal᷊e ini dingangu kawawantugẹ̌.” (Hag. 2:7) Apa mangal᷊ene těbal᷊ẹ̌ ini gunang taumata su zaman  i Hagai? Kụ apa mangal᷊ene si kitẹ orasẹ̌ ini? I kitẹ sarung měngěndung sasimbahu manga kakiwal᷊o ene dingangu měngěndung kerea i kitẹ tumol᷊e měngiọ manga wangsa orasẹ̌ ini.

4. Kawe nụe i Yehuwa něgělị tugasẹ̌ si Nabi Hagai?

⁴ Nabi Hagai nakaěbạ tugasẹ̌ penting bọu i Yehuwa. Pěmanda situasine. Hagai ěndịu sěngkatau bọu i sire apang nẹ̌bal᷊ị bọu Babilon sarang Yerusalem su taung 537 SM. Su tempong i sire nahumpạ su Yerusalem, manga ělangu Mawu apidu něnětạ něndarisị bait. (Ezr. 3:8, 10) Katewe tawe nararěna, piạ sěmbaụ situasi nakasusah naung nariadi. I sire nikailangengu sěmangatẹ̌ kụ něngědo něndarisị bait ual᷊ingu piạ sasal᷊ukạ. (Ezr. 4:4; Hag. 1:1, 2) Hakị u ene su taung 520 SM, Yehuwa něpakẹ si Hagai gunang měmahangsang tau Yahudi tadeạu i sire saụ masěmangatẹ̌ kụ mapakasue hal᷊ẹ̌ měndarisị bait. *—Ezr. 6:14, 15.

5. Kawe nụe tatanata bọu i Hagai nakakoạ ělangu Mawu natěnang?

⁵ Timona bọu tatanatang i Hagai ene kai měnoghasẹ̌ pangangimangu tau Yahudi si Yehuwa. Hagai dingangu bahani naul᷊ị su tau Yahudi apang nakadodọ naung, ”’I kamene pakatoghasẹ̌, kụ pěhal᷊ẹ̌e. Ual᷊ingu Iạ dụděndingang si kamene,’ ěngkuěng i Yehuwa těmbonangu manga tentara.” (Hag. 2:4) Bawera ”Yehuwa těmbonangu manga tentara” tantu nakakoạ i sire natěnang. Yehuwa piạ pasukan malaekatẹ̌ mal᷊awọ, hakị u ene tau Yahudi harusẹ̌ měngumbala si Sie tadeạu berhasil.

6. Apa sarung mariadi ual᷊ingu kiọ nitěbal᷊i Hagai?

⁶ Yehuwa něngoro si Hagai gunang paul᷊ị su tau Yahudi, i Sie sarung měngiọ kěbị bangsa. Tatanata ene nakatoghasẹ̌ tau Yahudi apang nakadodọ naung dingangu něngědo něndarisị bait. Tatanata ene něnodẹ Yehuwa sarung měngiọ Persia, měngangawasa dunia su tempo ene. Kụ apa hasile? Humotong, manga ělangu Mawu sarung makasue měndarisị bait. Kụ sarang lai i sire apang bal᷊inẹ tau Yahudi sarung tumol᷊e měněmbah si Yehuwa su bait. Tatanata ene sěbạe nakatoghasẹ̌ manga ělangu Mawu.​—Za. 8:9.

7. I kitẹ mětẹ̌tul᷊ung hal᷊ẹ̌ měngiọ apa orasẹ̌ ini? Lahẹko.

⁷ Apa mangal᷊ene těbal᷊i Hagai si kitẹ orasẹ̌ ini? Sěngsul᷊ẹ lai Yehuwa něngiọ kěbị bangsa, kụ i kitẹ lai mětẹ̌tul᷊ung. Pẹ̌tiněna hal᷊ẹ̌ ini: Su taung 1914, i Yehuwa něhengkẹ si Yesus nakoạ datung Kararatuang’E su sorga. (Mz. 2:6) Su tempong Kararatuang ene něnětạ nẹ̌parenta, ene kai habarẹ̌ dal᷊akị su manga těmbonangu pěměrenta su dunia. Ene mangal᷊ene ”tempo seng nitantu gunang manga wangsa” arau periode waktu tawẹ apa těmbonang nakoạ wakil i Yehuwa seng nasue. (Luk. 21:24) Hakị u ene něnětạ taung 1919, ělangu Mawu něhabarẹ̌ kětạeng Kararatuangu Mawu nakoạ pělaharapengu kěbị taumata. ”Habarẹ̌ mapia soal u Kararatuang” lẹ̌habareng i kitẹ seng něngiọ patikụ dunia.​—Mat. 24:14.

8. Tumuhụ Mazmur 2:1-3, kerea reaksing kal᷊awokange wangsa su habarẹ̌ lẹ̌habareng i kitẹ?

⁸ Kerea reaksingu taumata nakaringihẹ̌ tatanata ene? Kal᷊awokange madiri. (Basa Mazmur 2:1-3.) Manga wangsa nakoạ balisa. I sire madiri měnarimạ Těmbonang seng nipileng i Yehuwa. I sire tawe nẹ̌pikirẹ̌ habaru Kararatuang lẹ̌habareng i kitẹ ene kai ”habarẹ̌ mapia”. Piram baụ pěměrenta nẹ̌sěding hal᷊ẹ̌ měnginjilẹ̌. Maning lawọ  těmbonang mengaku mětẹ̌tahamawu su Mawu, i sire madiri měnarakang kawasang i sire. Hakị u ene kere manga těmbonang su zaman i Yesus, manga těmbonang orasẹ̌ ini limawang su Těmbonang seng nipileng i Yehuwa carane něndariha manga tumatol᷊ene masatia.​—Kis. 4:25-28.

9. Kerea reaksing i Yehuwa su manga wangsa apang madiri měnarimạ?

⁹ Kerea reaksing i Yehuwa su manga wangsa apang madiri měnarimạ? Mazmur 2:10-12 simimbahẹ̌, ”Hakị u ene manga datu, pakatahuěna; manga hakim su dunia, tarimạ sasasa. Pẹ̌tahamawu si Yehuwa dingangu pakaadatẹ̌, kụ pakaral᷊uasẹ̌. Pěngadatẹ̌ su ahus’E, tadeạu Mawu tawe mẹ̌pědu ku i kamene tawe mawinasa, ual᷊ingu pědu-Ne mal᷊ighạ masongkahẹ̌. Kěbị taumata mẹ̌těngkakělung si Sie mal᷊uasẹ̌.” Yehuwa ene mapia kụ něgělị si sire tempo gunang měkoạ putusang nihino. I sire bědang botonge mẹ̌bal᷊ui kụ měnarimạ Kararatuang i Yehuwa. Katewe, tempone mahal᷊i. I kitẹ měbẹ̌biahẹ̌ su ”ěllo pěngěngsuenge” bọu dunia ini. (2 Tim. 3:1; Yes. 61:2) Sěbạe penting orasẹ̌ ini taumata měngěndung katěngadẹ̌ kụ měmile gunang mẹ̌tahamawu si Yehuwa.

10. Apa reaksi mapaelẹ̌ ual᷊ingu kiọ nisěbạ su Hagai 2:7-9?

¹⁰ Reaksi pirang katau mapaelẹ̌ ual᷊ingu kiọ nitěbal᷊i Hagai. I sie naul᷊ị apa sarung mariadi ual᷊ingu kiọ ene, ”arětạ maarěga [taumata naunge matul᷊idẹ̌] bọu kěbị bangsa” sarung mẹ̌tahamawu si Yehuwa. * (Basa Hagai 2:7-9.) Yesaya dingangi Mikha lai něněbal᷊ẹ̌ ene sarung mariadi ”su ěllo pěngěngsuenge”.​—Yes. 2:2-4; Mi. 4:1, 2.

11. Apa nikoạ u sěngkatau saudara su tempong humotong nakaringihẹ̌ habaru Kararatuang?

¹¹ Pẹ̌tiněna soal u apa nikoạ u sěngkatau saudara arenge Ken, orasẹ̌ ini mělẹ̌hal᷊ẹ̌ su kantor pusat, su tempong nakaringihẹ̌ habaru Kararatuang. I sie bědang nakatahěndung su tempong humotong nakaringihẹ̌ habaru Kararatuang ěndịu 40 taung  tamai. Ken nẹ̌bera, ”Su tempong humotong nakaringihẹ̌ katěngadẹ̌ bọu Hengetangu Mawu, iạ mal᷊uasẹ̌ něngěndung i kitẹ seng měbẹ̌biahẹ̌ su ěllo pěngěngsuenge bọu dunia ini. Iạ nakaěna tadeạu makal᷊uasẹ̌ si Yehuwa dingangu makaěbạ pěbawiahẹ̌ kěkalẹ̌, iạ harusẹ̌ tawe makoạ bageang bọu dunia ini kụ měnumběka si Yehuwa. Iạ nẹ̌doa si Yehuwa kụ apidu někoạ ene. Iạ seng tawe timol᷊e dunia ini kụ něnarimạ tul᷊umang bọu Kararatuangu Mawu tawe ikakiọ.”

12. Su kanandụu ěllo pěngěngsuenge, kerea bait rohaning i Yehuwa napenẹu kawawantugẹ̌?

¹² Nal᷊ahẹ, Yehuwa seng něngal᷊amatẹ̌ manga ělang’E. Su kanandụu ěllo pěngěngsuenge, lawọ taumata něnětạ nẹ̌tahamawu si Sie. Su taung 1914 kal᷊awọe i kitẹ kětạeng pira hiwu. Orasẹ̌ ini seng nal᷊iu wọu ual᷊u juta Sahiding Yehuwa, kụ sabang taung jutane taumata tụtol᷊e acara Pẹ̌tatahěndungang. Ual᷊ingu ene, bait rohani su dunia ene kai ibadah wurěsi nisadiang i Yehuwa, seng napenẹu ”arětạ maarěga bọu kěbị bangsa”. Areng i Yehuwa lai nipakawantugẹ̌ ual᷊ingu pẹ̌bawal᷊ui nikoạ su tempong i sire nẹ̌pakẹ pěbawiahẹ̌ buhu.​—Ef. 4:22-24.

13. Apa těbal᷊ẹ̌ wal᷊inẹ naghanapẹ̌ ual᷊ingu kemajuan luar biasa ini? (Pěmanda gambarẹ̌ sampul.)

¹³ Kemajuan luar biasa ene něngganapẹ̌ těbal᷊ẹ̌ wal᷊inẹ kere su Yesaya pasalẹ̌ 60. Ayatẹ̌ 22 bọu pasalẹ̌ ene naul᷊ị, ”Apang mahal᷊i sarung makoạ sěhiwu, kụ apang kadodọ makoạ bangsa matoghasẹ̌. Iạ, Yehuwa, sarung mapakasahawụ ene su tempone.” Ual᷊ingu piạ lawọ taumata něnětạ něněmbah si Yehuwa, piạ hal᷊ẹ̌ luar biasa nariadi. ”Arětạ maarěga” ini piạ haghing keterampilan dingangu sěmangatẹ̌ gunang měhabarẹ̌ ”habarẹ̌ mapia soal u Kararatuang”. Hasile, ělang i Yehuwa botonge měpakẹ keterampilan niul᷊ị i Yesaya kere ”susu manga wangsa”. (Yes. 60:5, 16, Kitab Suci Terjemahan Dunia Baru [bi12]) Ual᷊ingu tul᷊umang bọu esẹ lai wawine maarěgạ ene, i kitẹ botonge měnginjilẹ̌ su 240 negeri dingangu někoạ lektur su nal᷊iu wọu 1.000 bawera.

14. Putusang apa harusẹ̌ koatengu kěbị taumata orasẹ̌ ini?

¹⁴ Su ěllo pěngěngsuenge, ual᷊ingu manga wangsa nikiọ, taumata harusẹ̌ měkoạ  putusang. Apa i sire sarung měnumběka Kararatuangu Mawu, arau mangimang su pěměrentang dunia ini? Ini kai putusang harusẹ̌ koatengu kěbị taumata. Maning ělang i Yehuwa tumuhụ hukungu pěměrenta su tampạ i sire nẹ̌tanạ, i sire tatapẹ̌ netral su urusangu politikẹ̌ dunia ini. (Rm. 13:1-7) I sire masingkạ kětạeng Kararatuangu Mawu botonge mapakasue masalang kěbị taumata. Kararatuang ene bal᷊inẹ bageang bọu dunia ini.​—Yoh. 18:36, 37.

15. Sasal᷊ukạ mawěhạ apa soal u kasasatia nilahẹ su bukẹ̌ Wahyu?

¹⁵ Bukẹ̌ Wahyu nělahẹ sasal᷊ukạ su kasasatiang ělangu Mawu su kanandụu ěllo pěngěngsuenge. Sasal᷊ukạ mawěhạ ene sarung turusẹ̌ kahombangeng i kitẹ. Sistem politikẹ̌ dunia ini sarung měnuntụ si kitẹ měněmbah si sire kụ sarung měndariha si sire apang madiri. (Why. 13:12, 15) I sire sarung ”memaksa kěbị taumata měnarimạ tatiala su lima koaneng arau su rěhụ i sire, baebe taumata wiasa arau lai taumata penting, taumata kalạ arau lai taumata masusah, dingangu taumata bebasẹ̌ arau ělang”. (Why. 13:16) Manga ělang su tempong tamai nighělịkang tatiala gunang měnodẹ i sai bosẹ̌e. Kerene lai, kěbị taumata su zaman i kitẹ lẹ̌harapeng piạ tatiala kiasan su lima arau su rěhụ i sire. Tiněna dingangu kakanoạ i sire sarung měnodẹ i sire měnumběka sistem politikẹ̌.

16. Kawe nụe orasẹ̌ ini penting měnoghasẹ̌ kasasatiang i kitẹ si Yehuwa?

¹⁶ Apa i kitẹ sarung měnarimạ tatiala kiasan ini kụ měnumběka sistem politikẹ̌? Taumata madiri měnarimạ sarung makahombang sigěsạ dingangu mawahaya. Bukẹ̌ Wahyu nělahẹ, ”Tawẹ apa makapěměli arau makapẹ̌bal᷊ụ mạeng tawẹ apa tatiala.” (Why. 13:17) Katewe manga ělangu Mawu masingkạ apa sarung koatengu Mawu si sire apang piạ tatiala kere nilahẹ su Wahyu 14:9, 10. Sul᷊ungu měnarimạ tatiala ene, i sire sarung kere měmohẹ, ”Tataghuaneng i Yehuwa” su limang i sire. (Yes. 44:5) Ini tempone i kitẹ měmarikěsa apa kasasatiang i kitẹ si Yehuwa ene matoghasẹ̌. Mạeng měkoạ ene, Yehuwa sarung mal᷊uasẹ̌ maul᷊ị i kitẹ tataghuaneng’E.

17. Apa harusẹ̌ tahěndungang i kitẹ soal u kasasabari Yehuwa?

¹⁷ Su kanandụu ěllo pěngěngsuenge ini, Yehuwa seng něnodẹ kasasabarẹ̌ sěbạe gěguwạ. I Sie madiri sarang sěngkatau mawinasa. (2 Ptr. 3:9) I Sie něgělị su kěbị taumata kesempatan gunang mẹ̌tobatẹ̌ kụ měkoạ putusang nihino. Katewe kasasabar’E piạ batase. I sire apang madiri měnarimạ kesempatan ini sarung makahombang situasi kere nikahombangeng i Firaun su zaman i Musa. Yehuwa nẹ̌bera si Firaun, ”Sěběnarẹ̌e, Iạ botonge měpakẹ kawasa-Ku gunang měhukung si kau lai rakyatu dingangu sakị makapate. I kamene mambeng mawinasa bọu dunia ini. Katewe, i kau bědang Takụ niwala wiahẹ̌ tadeạu Iạ botonge měnodẹ katatoghasẹ̌-Ku, kụ tadeạu patikụ dunia makasingkạ areng-Ku.” (Kel. 9:15, 16) Samurine, kěbị bangsa sarung makasingkạ kětạeng i Yehuwa Mawu tutune. (Yeh. 38:23) Kerea ene sarung mariadi?

18. (a) Kiọ apa lai nisěbạ su Hagai 2:6, 20-22? (b) Kerea i kitẹ masingkạ bawerang i Hagai sarung maghanapẹ̌ su tempo mahi?

¹⁸ Hasụe su taunge bọu i Hagai nate, Rasul Paulus němohẹ gunang měnodẹ bawera su Hagai 2:6, 20-22 ene sarung maghanapẹ̌ su tempo mahi. (Basa.) Paulus němohẹ, ”Orasẹ̌ ini i Sie seng nẹ̌diandi, ’Bědang sěngsul᷊ẹ lai Iạ sarung měngiọ, bal᷊inẹ kětạeng dunia, katewe lai langị.’ Bawera ’bědang sěngsul᷊ẹ lai’ něnodẹ Mawu sarung mapakailang manga hal᷊ẹ̌ seng nikiọ,  kụ bal᷊inẹ apa nikoạ’E, tadeạu apa tawe nakiọ sarung tatapẹ̌ ene.” (Ibr. 12:26, 27) Kiọ ini nẹ̌tatěntang dingangu kiọ nisěbạ su Hagai 2:7. Kiọ ini mangal᷊ene i sire apang kere i Firaun, kụ madiri měnarimạ hakẹ̌ i Yehuwa gunang mẹ̌parenta sarung binasaěng sarang karěngụe.

19. Apa tawe makiọ, kụ bọu apa i kitẹ masingkạ?

¹⁹ Apa tawe makiọ, arau ipakailang? Paulus lai němohẹ, ”Ual᷊ingu i kitẹ sarung měnarimạ Kararatuang tawe makiọ, mahi i kitẹ turusẹ̌ měnarimạ kapia naung i Yehuwa makạlaherang, nakakoạ i kitẹ botonge měkoạ pelayanan masusi gunang i Sie měpakẹ cara makal᷊uasẹ̌ si Sie, dingangu pěndang matakụ lai maadatẹ̌.” (Ibr. 12:28) Su apang kiọ pěngěngsuenge seng nal᷊iu, kětạeng Kararatuangu Mawu tatapẹ̌ ene. Ene sarung tatapẹ̌ ene su tampạe.​—Mz. 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. Putusang apa harusẹ̌ koatengu taumata, kụ kerea i kitẹ̌ mẹ̌tul᷊ung si sire?

²⁰ Tempone seng kakạnibụe. Taumata harusẹ̌ měmile: Mạeng měmile měnumběka dunia ini, i sire sarung binasaěng. Mạeng měmile mẹ̌tahamawu si Yehuwa kụ měkoạ pẹ̌bawal᷊ui su pěbawiahi sire gunang měkoạ kapulu-Ne, i sire sarung makaěbạ pěbawiahẹ̌ kěkalẹ̌. (Ibr. 12:25) I kitẹ botonge mẹ̌tul᷊ung taumata měkoạ putusang penting ini, bọu hal᷊ẹ̌ měnginjilẹ̌. Mahịe i kitẹ mẹ̌tul᷊ung limembong lawọ taumata tadeạu měnumběka Kararatuangu Mawu. Kụ karimạko i kitẹ turusẹ̌ mẹ̌tahěndung bawerang i Yesus ini: ”Habarẹ̌ mapia soal u Kararatuang ini sarung ihabarẹ̌ su patikụ dunia, makoạ kesaksian su kěbị bangsa, bọu ene kiamatẹ̌ sarung marěnta.”​—Mat. 24:14.