1-3. Bantu bali baipuzia biipuzio ki palua lufu, ni ma diini ali abaasuka siani?

 BIBILIA itulaile nangue busiku bumo “kabili tekukaba lufu.” (Nfyulo 21:4) Mu lyasi lya 5, twakisambilila nangue kilubula mulandu kili kyalengia tukaviinde kupata bukose bwa loonse. Inzi, bantu bakilisie mukufua. (Kasimika 9:5) Pakaako, kimo pa biipuzio bya mana bituli twaiipuzia ni keeki: ‘Ni kiki kili kyakitika musita muntu lwali wafua?’

² Kyasuko kya keekio kiipuzio ni kya mana saana musita muntu kampanda u tutonene lwafua. Kunti twaiipuzia eevi: ‘Eba, waya ku pi? Atumuene? Kunti watukwasia? Twakamumona kabili?’

³ Ma diini ali aasuka biipuzio beebio mu nzila ingi ilekenkeene. Ange ali asambilizia nangue kine uli muntu aweeme, ni kuya ku muulu, kabili kine ubiipile ni kuziziiwa mu mulilo wa bukyuzi. Ange ali alanda nangue kine wafua uli kwaluka mupasi ni kuya kwikala ku bantu ba mu lupua lobe baafuile kale. Ni ange ali alanda nangue kisia kufua ni kupingulua, kunti wabuela kabili ku bukose wali ni mubili unge, paange wali muntu unge ao kanama.

4. Ma diini ali asambilizia kintu ki kikata palua lufu?

⁴ Ma diini ali asambilizia bintu bipusene-puseene. Inzi, engi pa aazo ali asambilizia kintu kimo kikata. Ali asambilizia nangue kine muntu wafua kantu kamo kali mukati mwakue kali katwalilila kuya kakosele. Eba, keekio ni kisinka?

5, 6. Ni kiki kili kyakitika musita muntu lwali wafua?

⁵ Yehova amanine kintu kili kyakitika musita bantu lubali  bafua, kabili atubuilile nangue kine muntu wafua, bukose bwakue bwapua. Lufu ni kubula kwa bukose. Kansi, kine muntu kampanda wafua, tali na kantu ata kamo kali katwalilila kuya kaakosele. a Kine muntu wafua taviinda kumona, taviinda kunvua, kabili taviinda kutontonkania ata kantu.

⁶ Likolo Sulemani waaleembele eevi “Bafuile tebeezi kantu ata kamo.” Bantu bafuile tebaviinda kutona ao kusuula kantu, kabili “temuli miilo, aosie mupaango, aosie kumana, aosie mulangue mu mankabuli.” (Soma Kasimika 9:5, 6, 10.) Ni mu Malumbo 146:4, Bibilia ili yatubuila nangue kine muntu wafua, “malanga akue” azeeza.

7. Yesu waalandile ki palua lufu?

⁷ Musita Lazaro kibuza aweeme wakue Yesu lwaafuile, Yesu waabalandile eevi basambi bakue: “Kibuza weetu Lazaro onene.” Inzi, Yesu taali wakebele kulanda nangue Lazaro waali watuziizie. Kupuako, Yesu waabalandile eevi: “Lazaro afuile.” (Yoane 11:11-14) Pakaako, Yesu waapalaniizie lufu na tulo. Taalandile nangue Lazaro waali ku muulu ao pamo ni bantu ba mu lupua lwakue baafuile kale. Kabili, taalandile nangue Lazaro waali wakyula mu mulilo wa bukyuzi ao waavyelue wali muntu unge ao kanama. Bila, ilisie nga evelia Lazaro waali waonene tulo twingi. Maleembo ange ali apalania lufu na tulo twingi. Bibilia ili yalanda nangue musita Stefano lwaipailue, “waaleele tulo mu lufu.” (Miilo 7:60, NWT) Musita Yesu lwatuntumusiizie muana mwanakazi wakue Yairo, waapalaniizie lufu na  tulo. Waalandile eevi: “Tafuile, inzi onenesie.”​—Luka 8:52, 53.

8. Twamana siani nangue Leeza taabumbile bantu baye bafua?

⁸ Eba, Leeza waabumbile ba Adamu ni Eva eevi bafikiile kufua? Ata! Yehova waababumbile eevi basekelele buikazi loonse, baali ni bukose bupuililikile. Musita Yehova lwaabumbile bantu, waabapeele nkulu ya kwikala loonse. (Kasimika 3:11) Baviazi tebeezi kutona kumona baana baabo baaluala ni kufua, Yehova ni weene ali waiunvua evio vyenka palwetu. Inzi, kine Leeza waatubumbile eevi twikale loonse, juu ya ki tuli twafua?

9. Juu ya ki muzilo wapeelue ba Adamu ni Eva kuli Yehova waali waweeme kabili bila wakolele kunakila?

⁹ Mu busitani bwa Edeni, Yehova waamulandile eevi Adamu: “Kunti walia mazabo a ku kila kimuti kya mu busitani mpaka kwikuta. Inzi, palua kimuti kya kumana biweeme ni bibiipile, te upalile kuliako, paantu busiku buwakaliako wakafua kakiine.” (Kutendeka 2:9, 16, 17) Muzilo ozo waalisie paswetele, te waali wakolele kunakila, kabili Yehova waali ni nsaambu ya kubabuila ba Adamu ni Eva, biweeme ni bibiipile. Kupitila kumunakila, nga baamulangiliile Yehova nangue bakindikile buteeko bwakue. Kabili, kukita evio nga kwalangiliile nangue baali ni nsantilo ikata palua bintu byabapeele.

10, 11. (a) Sataana waababembele siani ba Adamu ni Eva bakaane kumunakila Leeza? (b) Juu ya ki ba Adamu ni Eva tebaali na nsaambu ata kaniini ya kukaana kumunakila?

¹⁰ Kya bulanda ni keeki, Adamu ni Eva baasaakuile kusimunakila Yehova. Sataana waamuanine Eva eevi: “Eba, ni kakiine Leeza wakilanda nangue te mupalile kulia mazabo a ku kila kimuti kya mu busitani?” Eva waamuasukile eevi: “Kunti twalia mazabo a ku bimuti bya mu busitani. Inzi, palua kimuti kili pa kati ka busitani Leeza wakilanda nangue: ‘Te mupalile kuliako, bila, te mupalile kukumiako, kine mwakita evio mwakaba kufua.’”​—Kutendeka 3:1-3.

¹¹ Sataana wamuasukile kabili eevi: “Kakiine temukaba kufua. Pakuba Leeza amanine nangue busiku bolia bwenka bumwakaliako, menso enu akeezuka, kabili mwakaba nga Leeza, mwamanine biweeme ni bibiipile.” (Kutendeka 3:4-6) Sataana waali watonene Eva atontonkanie nangue waali wapalile kwipinguila muine biweeme ni bibiipile. Mu musita wenka ozo, waamubepele palua beelia byali bya kukitika kine waandua kumunakila Leeza. Sataana waalandile nangue Eva takafua, pakaako Eva waaliileko lizabo, kisia, waamupeeleko ni mulume wakue. Ba Adamu ni Eva  baali bamanine nangue Yehova waali wabakanizie kulia lizabo. Musita ubaaliile lizabo baasaakuile kusinakila muzilo waalisie paswetele kabili usiali wakolele kukoonka. Paantu baalile, baalangiliile nangue te bamukindikile Baba waabo wa ku muulu ali ni ntono. Tebaali na nsaambu ya kusimunakila Leeza!

12. Juu ya ki kili kyationa saana mutima kumana nangue ba Adamu ni Eva baakeene kumunakila Yehova?

¹² Yehova waakisilue saana ku mutima musita lwamuene baviazi beetu ba kuanza bakaana kumukindika! Uli kwiunvua siani kine waboomba saana eevi kukuzia baana bobe mwalalume ni mwanakazi, kisia bakusangukila ni kukita bintu bipuseene ni beelia biubalombele bakite? Eba, teutioka mutima?

13. Yehova waalangiliile ki musita lwamuanine Adamu nangue “wakabuela ku lufunko”?

¹³ Musita ba Adamu ni Eva lubakeene kumunakila Leeza, baazeziizie lisyuko lya kwikala loonse. Yehova waamulandile eevi Adamu: “Pakuba uli lufunko, wakabuela ku lufunko.” (Soma Kutendeka 3:19.) I kulanda nangue Adamu nga waalukile kabili lufunko, nga evelia muntu asinabumbuepo. (Kutendeka 2:7) Kisia Adamu kukita lizaambi, waafuile, taaliko kabili.

14. Juu ya ki tuli twafua?

¹⁴ Kabenge ba Adamu ni Eva baamunakiile Leeza, nga bekeele ni leenu baakosele. Inzi, musita ubaakeene kumunakila, baakitile lizaambi, kupuako baafuile. Lizaambi  lili nga buluele bubiipile saana, butwaambuile ku baviazi beetu ba kuanza. Fwe bonse tuli twavyalua twali ni lizaambi, ni keekio i kilengiizie tuye twafua. (Baroma 5:12) Inzi, Leeza tatonene buikazi bwa bantu buye bwali eevi. Leeza taatonene ata kaniini tuye twafua, ni Bibilia ili yakuuta lufu kuba ‘mulwani’.​—1 Bakorinto 15:26.

15. Kumana kisinka palua lufu kuli kwatufumia siani mu buzia?

¹⁵ Kisinka palua lufu kili kyatufumia mu buzia bwa masambilizio engi a bufi. Bibilia ili yatusambilizia nangue bantu bafuile tebaviinda kunvua misa ao bulanda. Tetuviinda kubalaanzia, ni beene tebaviinda kutulaanzia. Tetuviinda kukwasia bantu bafuile kabili ni beene tebaviinda kutukwasia. Tebaviinda kutukisia, pakaako tetupalile kubatiina. Inzi, ma diini engi ali atubuila nangue bantu bafuile bekeele ku fuasi imo eevi, kabili kunti twabakwasia kine twamupeela nfalanga muntu kampanda eevi akite tuswalo. Kansi, kine twamana kisinka palua lufu tetuviinda kuzeziiwa na masambilizio azo a bufi.

16. Ma diini ali asambilizia bufi ki palua bantu bafuile?

¹⁶ Sataana ali wabombia ma diini a bufi eevi kutubeepa ni kukita tutontonkanie nangue bantu bafuile batwaliliile kuya bakosele. Kwa mufuano, ma diini ange ali asambilizia nangue musita muntu lwafua, kantu kamo kali mu kati mwetu kali katwalilila kwikala ku fuasi inge. Eba, diini yobe ili yasambilizia evio, ao ili yakusambilizia beelia bilandile Bibilia palua bantu bafuile? Sataana ali wabombia bufi eevi kukita bantu bafume kuli Yehova.

17. Juu ya ki lisambilizio lya kuzizia bantu mu mulilo wa bukyuzi lili lyamukisia Leeza?

¹⁷ Beelia bili byasambilizia ma diini engi, bibiipile saana. Kwa mufuano, ange ali asambilizia nangue bantu babiipile  bakaziziiwa loonse mu mulilo wa bukyuzi. Bufi bobo ni kumutuka Yehova. Taviinda ata kaniini kulekelela muntu akyule mu musango ozo! (Soma 1 Yoane 4:8.) Kunti waiunvua siani kine wamona muntu kampanda wazizia minue ya muana pa mulilo eevi kumulapizia? Uli kumumona kuba muntu abiipile saana. Teutona ata kaniini kukita bukibuza pamo ni ozo muntu. Sataana atonene tumumone Yehova kuba muntu abiipile saana!

18. Juu ya ki te tupalile kutiina bantu bafuile?

¹⁸ Ma diini ange ali alanda nangue kine bantu bafua, bali baaluka mipasi. Ma diini azo ali asambilizia nangue tupalile kukindika ni kutiina mipasi ezio, paantu, kunti yaaluka bibuza bili ni maka engi ao baluani babiipile saana. Bantu bengi bazumiine bobo bufi. Bali batiina bantu bafuile, ni pakaako bali babapupa kuliko kumupupa Yehova. Languluka nangue bafuile tebeezi kwiunvua ata kantu, pakaako tetupalile kubonvua muenzo. Yehova ni Kabumba weetu. Weene ni Leeza wakisinka, kabili tupalile kumupupa weene sie.​—Nfyulo 4:11.

19. Kumana kisinka palua lufu kunti kwatukwasia siani?

¹⁹ Musita utwamana kisinka palua lufu, tuli twalubuka kufuma mu masambilizio a bufi a ma diini. Kabili, keeki kisinka kili kyatukwasia tuzumine bulayo buweeme saana butwalailue na Yehova palua buikazi bwetu ni palua musita weetu uli mukuiza.

20. Twakaba kusambilila ki mu lyasi likoonkelepo?

²⁰ Mu nsita ya kale, Yobu mubombi wakue Leeza waipuziizie eevi: “Kine muntu wafua, kunti wabuela kabili ku bukose?” (Yobu 14:14) Eba, kunti kyakitika muntu waafuile kale akabuele kabili ku bukose? Kiasuko kili mu Bibilia kitupeelue na Leeza, kili kyasaansamusia kakiine. Twakaba kumona mpunda ezio mu lyasi likoonkelepo.