1-2. (a) Juu ya ki tetwizi kupapa musita utuli twapata maavia? (b) Tuli kulondoluela ki mu leeli lyasi?

 PAANTU tuli bantu bakue Yehova, tetwizi kupapa musita utuli twasaakaana ni maavia. Nga vili vyalanda Bibilia, twinikile nangue “tupalile kupita mu maavia engi pa kwingila mu Bukolo Bwakue Leeza.” (Miil Bat. 14:22) Kabili, tumanine nangue maavia etu onse akapuisiiwasie musita utwakeekala mu kyalo kya leenu kyakue Leeza, moomo ‘temukaba lufu, temukaba malilo, ao kuloosia ao kwema.’​—Nfy. 21:4.

² Yehova teezi kutukingilila eevi te kunti tupatue na maavia. Inzi, ali watukwasia eevi tusipikizie maavia. Mona vyaalandile mutumua Paulo ku Bakristu babanga baikeele mu Roma. Ntaanzi ya byonse, waazimbuile liste ya maavia, alia aapatile weene pamo ni balupua bakue. Kisia, waaleembele eevi: “Beebi byonse, te byatukita kantu, paantu tuli ni maka akue Leeza waatutonene.” (Bar. 8:35-37) Keekio kilangiliile nangue Yehova, kunti wakulengia uviinde atasie kine buavia bobe butwaliliilesie. Kansi, tumone Yehova vyaamukwasiizie Yosefu, kabili tumone vyali kuviinda kukukwasia ni weewe.

3. Buikazi bwakue Yosefu, bwaalulukile siani mukusitukila?

³ Yakobo waalangiliile paswetele nangue abanga wamutonene saana Yosefu, muana wakue. (Kut. 37:3, 4) Keekio kyaalengiizie baana bakulu bakue Yakobo babambe kumunvuila buivu mwalawabo. Musita fuasi luyamonekele, baamusisiizie Yosefu ku kikundi kya basulu ba ku Midiani. Babo basulu baamutweme Yosefu mpaka ku Misri, ku ma mia a ma kilometre. Musita ubaafikile kooko baamusisiizie kabili. Loolo lwendo, Bamidiani baamusisiizie  kuli Potifa, mukulu wa balinzi bakue Farao. Buikazi bwakue Yosefu bwaalulukile lubilo saana, kufuma mu aali ya kuya watonenue saana na baba wakue, ni kwaluka muzia wa pansi wakue muntu umo wa mu Misri!​—Kut. 39:1.

4. Kunti twasaakaana siani ni buavia bupaleene ni bwakue Yosefu?

⁴ Bibilia ili yalanda nangue “bintu bibiipile bili byafikiila kila muntu.” (Kas. 9:11, Holy Bible​—Easy-to-Read Version) Nsita inge, tuli twasaakaana ni maavia “ali aeziiwa bantu bonse,” i kulanda, maavia ali asaakaana na bantu bonse. (1 Bakor. 10:13) Ao paange kunti twasaakaana ni maavia paantusie tuli basambi bakue Yesu. Kwa mufuano, kunti twasekua, twapingua, aosie kukyuziiwa juu ya kiketekelo kyetu. (2 Tim. 3:12) Anzia kine weewe kunti wasaakaana ni buavia bwa siani, Yehova kunti wakukwasia kuviinda. Weene, waakitile siani evio palwakue Yosefu?

5. Potifa waafikiile kwinika ki palua kuviinda kwaali kwaviinda Yosefu? (Kutendeka 39:2-6)

⁵ Soma Kutendeka 39:2-6. Potifa waafikiile kwinika nangue Yosefu abanga wali mulumendo waali ni buviinde saana, kabili waali wabomba kwa mute. Kukila pakaako, waainikile kintu kyaalengiizie Yosefu aye wali evio. Potifa waamwene nangue “Yehova waali walengia kila kintu kyaali kyakita Yosefu kiviindikane.” b Kisia, ozo muntu wa ku Misri waamwaluile Yosefu muntu wakue wa kwimanina nsesi. Kabili, waamupeele Yosefu miilo ya kwimanina nsesi yakue yonse. Keekio kyaalengiizie kwaluke ki? Potifa waanoonkeelemo.

6. Kipalile Yosefu waaiunvuile siani palua aali yakue?

⁶ Ezia kumona Yosefu vyaaiunvuile. Ni kiki kyaali watonene saana kuliko bintu binge? Eba, waali watonene kumonua na Potifa ni kulambulua? Kipalile Yosefu abanga watonene saana alekelelue eevi abuele kuli baba wakue. Inzi, anzia miilo yonse yaali wali naayo mu nsesi yakue Potifa, Yosefu waali wakilisie muzia wali pensina buviinde bwakue mukulu asyaali wamubombela Yehova. Yehova taamulengiizie Potifa amulekelele Yosefu aluke uru. Kabili aali yakue Yosefu ibanga yasyakeba kukila kubiipa.

7. Aali yakue Yosefu yaakilile kubiipa mu nzila ki? (Kutendeka 39:14, 15)

⁷ Nga vilandile Kutendeka katue ka 39, muka  Potifa waatendekele kumutona Yosefu, kabili waali wamukeba lingi. Kila musita, Yosefu waali wamukaanina. Kupuako, waamufipiilue saana Yosefu ni kumusongelezia nangue wakisia kumubaka. (Soma Kutendeka 39:14, 15.) Musita Potifa lwaaunvuile ezio mpunda, waamupoozele Yosefu mu buloko, moomo waakitilemo miaka ingi. (Kut. 39:19, 20) Buloko bubanga bwali siani? Mulandu wa Kiebrania ubombiiziwe na Yosefu “buloko” kunti waya wali na mana ya “tanki,” ao “kiina.” Keekio kilangiliile nangue mu mbali yakue mubanga mwali kafinzi, kabili waaisaangile bila wali na kiswapilo. (Kut. 40:15; bulondolozi bwa pensina.) Kabili Bibilia ilangiliile nangue pa musita umo, maulu akue Yosefu abanga akakilue na bizele ni mukosi wakue waali waingiziiziwe mu byuma. (Malum. 105:17, 18) Aali yakue Yosefu ibanga yaya yakila kubiipa. Waafumine mu aali ya kuya wali muzia aswapiilue, ni kwaluka muntu wa pansi akakilue.

8. Anzia kine buavia bwakilamo, kunti twaya twasininkiziizie ki?

⁸ Eba, weewe waaisaangilepo kale mu aali ikolele yaali yaya yakila kubiipa anzia kine waali wapepa saana? Keekio, kunti kyakitika. Yehova teezi kutukingilila eevi te kunti tupatue na maavia mu kyalo kili mukutungululua na Sataana. (1 Yoan. 5:19) Inzi weewe, uye wasininkiziizie eevi: Yehova amanine buino maavia auli mukusaakaana nao, kabili ali wakwemena. (Mat. 10:29-31; 1 Pet. 5:6, 7) Kukila pakaako, Yehova alaile eevi: “Nsikakusia, kabili nsikakulekelela.” (Baeb. 13:5) Yehova kunti wakukwasia eevi usipikizie anzia kine kimwenekele nangue te kuli kiswapilo ku aali yobe. Kansi, tumone keekio vikyaakitikile kuli Yosefu.

9. Ni kiki kilangiliile nangue Yehova abanga wali pamo ni Yosefu musita lwabanga wali mu buloko? (Kutendeka 39:21-23)

⁹ Soma Kutendeka 39:21-23. Atasie mu ezio nsita ibanga yakolele ya kukakua, Yehova waamulengiizie Yosefu aviinde. Mu nzila ki? Kisia musita, Yosefu waafikiile kuswapilua ni kukindikua na mukulu wa buloko nga evelia vyaakitiilue kuli Potifa. Mukulu wa buloko waafikiile kumupeela Yosefu miilo ya kwimanina baalia bonse baali bakakilue. Kakiine, Bibilia ilandile nangue “mukulu wa buloko taali watoosia kantu ata kamo kabanga kali mu minue yakue Yosefu.” Loolo, Yosefu waapatile miilo ya kubomba. Kakiine, bobo bubanga bupilibuko busibanga bwaswapiilue! Muntu waasitaakilue nangue wasiile kumubaka muka mukulu wa tribinali, wapeelua siani keekio kifulo kipalile kupeelua muntu aswapiilue? Kulisie bulondolozi bumo. Nga vilandile Kutendeka 39:23, “Yehova abanga wali pamo ni Yosefu, kabili waalengiizie kyonse kyaali kyakita Yosefu kiviindikane.”

10. Juu ya ki paange Yosefu taaiunvuile nangue waaviindile mu kila kintu?

¹⁰ Ezia kabili kutontonkania Yosefu vyaaiunvuile. Kisia kusitaakua bya bufi ni kukakua, eba weewe, kunti watontonkania nangue Yosefu waaiunvuile nangue ali mukuviinda mu kila kintu? Ni kiki kibanga kyatonene saana Yosefu kuliko kintu kinge? Eba, kibanga kyali kwitabilua pa menso akue mukulu wa buloko? Kipalile Yosefu abanga watonene saana kukakulua. Kabili, Yosefu waamuloombele muntu unge abanga wali peepi ni kukakulua amulandileko kuli Farao, eevi afume mu bobo buloko bwa mupamba. (Kut. 40:14) Anzia evio, ozo mwalalume waandilue kulanda kuli Farao penka palia. Keekio kyaalengiizie Yosefu akite kabili miaka ibili wali mu bobo buloko. (Kut. 40:23; 41:1, 14) Inzi, Yehova waatwaliliile kumukwasia Yosefu aviinde. Mu nzila ki?

11. Yehova waamupeele Yosefu buviinde ki bwibeleele, kabili keekio kyaakwasiizie siani kufikilizia mupaango wakue Yehova?

¹¹ Musita Yosefu lwabanga wali mu buloko,  Yehova waamulengiizie likolo wa ku Misri aloote bilooto bibili byaviizie. Farao waatonene saana kumana mana ya bebio bilooto. Musita likolo lwaamanine nangue Yosefu abanga wali ni buviinde bwa kulootolola bilooto, waamukuutile. Kupitila kukwasiiwa na Yehova, Yosefu waalandile mana ya bebio bilooto, kabili waamupapiizie Farao juu ya masoke a mana aafumiizie. Farao lwaamwene nangue Yehova abanga wali pamo ni ozo mulumendo, waamulandile Yosefu emanine byakulia mu Misri yonse. (Kut. 41:38, 41-44) Kisia, kwaalukile nzala ikata mu Misri ni mu Kanaani, kyalo kyaali kyaikelemo lupua lwakue Yosefu. Pa ozo musita, Yosefu abanga wali ni buviinde bwa kupususia lupua lwakue, ni kufikiila kusuunga luvyalo lwaaizile kufumamo Masia.

12. Yehova waamulengiizie Yosefu aviinde mu nzila ki?

¹² Tontonkania palua bintu bya kupapia byaakitikile mu buikazi bwakue Yosefu. Naani waamulengiizie Potifa apooze maano kuli Yosefu muzia wa pansi? Naani waamulengiizie mukulu wa buloko amukitile mu buwaame Yosefu muntu wa pansi waali wakakilue? Naani waamuleeteele Farao bilooto byaviizie, kabili naani waamupeele Yosefu buviinde bwa kulootolola bebio bilooto? Naani waamusonseziizie Farao amusaakule Yosefu eevi emanine byakulia mu Misri? (Kut. 45:5) Kimwenekelesie paswetele nangue Yehova i waalengiizie kila kintu kyaali kyakita Yosefu kiviindikane. Anzia kine bakulube kwa Yosefu babanga batonene kumwipaya, Yehova waaluluile ezio aali eevi afikilizie kutona kwakue.

13. Eba, Yehova ali waingilila mu kila aali ituli twasaakaana naayo? Londolola.

¹³ Twasambilila ki kupitila mpunda yakue Yosefu? Eba, Yehova ali waingilila mu kila aali ituli twasaakaana naayo? Eba, ali watungulula kila kintu mu buikazi bwetu, eevi kulangilila nangue kuli ni nsaambu iweeme ili yalengia bintu byonse bibiipile bikitike? Ata, Bibilia teizi kusambilizia evio. (Kas. 8:9; 9:11) Inzi, kintu kitumanine ni keeki: Musita utuli twasaakaana ni buavia, Yehova ali wamana buavia bobo, kabili ali waunvua musita utuli twalila eevi tukwasiiwe. (Malum. 34:15; 55:22; Is. 59:1) Kukila pakaako, Yehova kunti watukwasia eevi tuviinde kusipikizia buino maavia. Mu nzila ki?

14. Yehova ali watukwasia siani mu nsita ya maavia?

 ¹⁴ Nzila imo ili yabombia Yehova eevi kutukwasia ni eezi, ali watuteekia mutima ni kutukoselezia. Lingi ali wakita evio pa musita wenka upalile. (2 Bakor. 1:3, 4) Keekio i kyaakitikile kuli lupua Eziz, ali waikala mu kyalo kya Turkmenistan. Weene, waapingwilue kukakua miaka ibili juu ya kiketekelo kyakue. Ozo lupua walanda eevi: “Mu nsita ya lukele-keele lunaapatile buavia bwane, lupua umo waandangiliile Isaya 30:15, ilandile eevi: ‘Mwakaba ni maka kine mwatwalilila kuya mwateekameene ni kuswapila.’ Leelio lileembo, lyaankwasiizie lyonse kusiala nateekameene ni kumuswapila Yehova mu kila kintu. Kutontonkania palua leelio lileembo, kwaankwasiizie mu musita onse unaakitile nakakilue.” Eba weewe, kunti walanguluka mu buikazi bobe, musita Yehova lwaakukwasiizie kupitila kukuteekia mutima ni kukukoselezia pa musita wenka uwaali wakabiile kukwasiiwa?

15-16. Kintu kyaaimweneene Tori kyakusambilizia ki weewe?

¹⁵ Lingi tetwizi kwinika nangue Yehova ali mukutukwasia kusipikizia buavia bwetu. Tuli twafikiila kwinika evio, mpakasie buavia lubwapua. Nkazi umo ali wakuutua Tori, waainikile nangue keekio ni kisinka. Muana wakue waali wakuutua Mason, waakitile miaka sita waluele buluele bwa kapoopo, kisia waafikiile kufua. Kakiine, Tori waatiokele mutima. Walanda eevi: “Ndi natontonkania nangue paange te kuli buavia bunge bukilile kukola nga bobu kuli neene nga mama.” Waongezia eevi: “Ndi ni kisinka nangue ni baviazi bange kunti bangitabizia nangue kumona muana obe wali mukwema, kubiipile saana kuliko kwema we muine.”

¹⁶ Anzia kine buavia bobo bwaamulengiizie Tori aaluke ni bulanda bukata musita lwaamumwene muana wakue wali mukwema saana, kisia musita waatontonkaniizie Yehova vyaamukwasiizie  kusipikizia. Walanda eevi: “Lundi natontonkania palua ezio nsita, ndi namona kuboko kwakue Yehova kwa ntono nsita yonse ya buluele bwakue muana wane. Kwa mufuano, atasie musita Mason lwaaluele saana bila wali na buviinde bwa kumona baeni, balupua ni bankazi baali baenda nsa ibili baiza ku opitali. Lyonse mu kiumba kya kupembelela, mubanga mwasaangua muntu waiteaniizie kabili watonene kukwasia. Kukila pakaako, balupua ni bankazi baali batukwasia bintu bya kimubili bitwaali twakabiile. Atasie mu musita waali wakolele saana, te twaali twabulua na kantu katwaali twakabiile.” Yehova waamupeele Tori keelia kyabanga wakabiile eevi asipikizie, kabili waakitile enka evio ni kuli Mason.​—Mona kisanduku kilandile: “ Yehova Waatupeele Keelia Kyenka Kitwaali Twakabiile.”

17-18. Ni kiki kili kuviinda kutukwasia kwinika ni kutasia bintu bitwaakikitilua na Yehova mu nsita ya maavia? (Malumbo 40:5)

¹⁷ Soma Malumbo 40:5. Muntu ali wapiluka lupili, ali wasaangua wapaangile kufika pa muulu. Anzia evio, musita lwali mukuya, kuli kwasaangua fuasi ingi mwali kwimana ni kusekelela bintu biweeme byali kumona. Enka evio ni weewe, lingi uye wakwata musita wa kwimana ni kutontonkania Yehova vyali mukuya wakulengia uviinde atasie kine uli mu maavia. Ku mpela ya kila busiku, uye waiipuzia eevi: ‘Leelo namona Yehova wampaala mu nzila ki? Anzia kine buavia butwaliliilesie, Yehova ali mukunkwasia siani kusipikizia?’ Tontonkania kine kunti wainika atasie kintu kimo kyaakikita Yehova eevi akukwasie.

¹⁸ Kaakiine, weewe kunti waya wapepa eevi buavia bobe bupue. Keekio kyunvuikile, kabili kipalile. (Baf. 4:6) Inzi, kabili tupalile kulanguluka mpaalo ituli naayo mu ozo musita wa buavia. Kisia, Yehova atulaile kutupeela maka ni kutukwasia eevi tusipikizie. Kansi, lyonse uye watasia paantu Yehova ali mukuya wakukwasia. Kisia, weewe wakaba kumona Yehova vyali mukuya wakukwasia kuviinda nga evelia vyaakitile kuli Yosefu, atasie mu nsita ya buavia.​—Kut. 41:51, 52.