Mu miaka ingi, bantu bali baponta Bibilia, baali balanda nangue Likolo Belshaza, azimbuilue mu kitabu kya Danieli, taaliko ata kaniini. (Dan. 5:1) Baali bazumiine evio, paantu bantu bali bavumbula bintu bya kale baali tebanasaange busininkizio bulangiliile nangue kakiine waaliko. Anzia evio, keekio kyaalulukile mu muaka wa 1854. Kyaalulukile siani?

Mu ozo muaka, mukenzi wa mu kyalo kya Angleterre, John George Taylor waendeele bituuti paleepale bya mu kibolia kya muzi wa Uru, leenu ili yakuutua Iraque du Sud. Kooko, lwaaingiile mu lupungu lukata, wavumbuilemo bintu bingi bya bulongo bibumbilue byaibulungile kabili byalepeleele. Bebio bintu byonse byaali byaleepele namuna imo, santimetre likumi (10 cm) eevi. Byaali byaleembelueko miandiko ya Kikabari (maleembo a kale saana). Ku kintu kimo pakati ka bintu bebio, kwaali maleembo aali abiikile mukati lipepo lipepeelue Likolo Nabonido, wa ku Babiloni, ni muana wakue wa kuanza Belshaza, eevi bekale miaka ingi. Ni baalia bali baponta bafikiilesie kwitabizia nangue: Beebi bintu byavumbuilue byasininkizia nangue Belshaza waaliko kakiine.

Anzia evio, Bibilia teizi kulandasie nangue Belshaza waaliko, inzi ili yalanda kabili nangue waali likolo. Bantu bali baponta baakeene kabili kwitabila. Kwa mufuano, mu muaka wa 1875 eevi, William Talbot, mwalalume asambiliile bintu bya busayansi, waaleembele nangue bantu bange bali balanda nangue “Bel-sar-ussur [Belshaza] waali wateeka pamo ni Nabonido baba wakue. Inzi te kuli ata kintu kisininkiziizie evio.”

Bobo bubisi bwaapuisiiziwe musita maleembo abanga aali ku kintu kinge, kibumbilue kyabulungheene kabili kyalepeleele, luaasininkiziizie nangue Likolo Nabonido, baba wakue kwa Belshaza, musita umo, waakitile miaka kampanda wafuminenke mu muzi wa Babiloni. Ni kiki kyakitikile musita lwaafuminepo? Kitabu kya Encyclopaedia Britannica kyalanda eevi: “Musita Nabonido lwaile mu kyalo kinge, waamupeele Belshaza kitebe kya bukolo ni seemu ikata ya basoda.” Kansi, Belshaza waabombele kakiine waali kateeka mu Babiloni pamo ni baba wakue mu ozo musita. Pakaako, Alan Millard, muntu ali wavumbula bintu bya kale kabili asambiliile buino palua lulimi, waalandile nangue kyaali kyapalile kakiine “Kitabu kya Danieli kumukuuta Belshaza nangue ‘likolo.’”

Kisinka, ku babombi bakue Leeza, kintu kikata kisininkiziizie nangue kitabu kya Danieli ni kya kisinka kabili kitungulwilue na mupasi wakue Leeza, kili mu Bibilia yenka iine.​—2 Tim. 3:16.