1. Ni nsaambu ki imo ilengele lupua lwakue Yehova luye lwali ni buumo?

TUTONENE kuya twali seemu ya lupua lwakue Yehova. Ale, ni kiki kili kyalengia tuye twali ni mutende ni buumo? Imo pakati ka nsaambu ili yalengia, ni paantu fwe bonse tuli twaikwinda kukindika mupaango wa bumutue ubiikilue na Yehova. Kakiine, musita utuli twakila kumana mupaango wa bumutue, i vituli twakila kwaluka ni buumo.

2. Mu leeli lyasi tuli kupata byasuko bya biipuzio ki?

² Mu leeli lyasi tuli kumona vili vyabomba bumutue mu kilonghaano. Kabili, tuli kupata byasuko bya beebi biipuzio: Bankazi bali ni miilo ki? Eba, ni kisinka nangue kubalua lupua ni mutue wa kila nkazi? Eba, buviinde buli na bakote pa balupua ni bankazi mu kilonghaano ni bumosie ni bolia buli na mutue wa nsesi pa mukazi ni baana bakue? Kansi, tulondoluelenke vitupalile kubamona bankazi.

3. Ni kiki kili kulengia tukile kubatasia bankazi palua miilo ibali babomba?

³ Tuli twabatasia bankazi bali babomba saana eevi kwemena lupua lwabo, kusimikila mpunda iweeme, ni kukwasia bange mu kilonghaano. Kunti twakila kubatasia bankazi kine twatoosia Yehova ni Yesu vibali babamona. Kabili kunti twasambilila vya kubakitila banakazi kine twatoosia mutumua Paulo vyaali wabakitila.

4. Bibilia ilangiliile siani nangue Yehova abamwene banakazi kuya bali ba mana nga evelia vyamwene balalume?

⁴ Bibilia ili yalanda nangue Yehova abamwene banakazi kuya bali ba mana nga evelia vyamwene balalume. Kwa mufuano, mu miaka mia ya ku ntendeko ya Bakristu, Yehova waamiinine mupasi utakatiifu pa banakazi ni  balalume, ni kubapeela buviinde bwa kukita miilo ya kupapia, nga evelia kulanda mu ndimi ilekenkeene. (Miil Bat. 2:1-4, 15-18) Banakazi ni balalume bali mukubiikua mafuta kabili bakaba kuteeka pamo ni Kristu. (Bag. 3:26-29) Banakazi ni balalume bakapeelua kilambu kya bukose bwa loonse pa kyalo. (Nfy. 7:9, 10, 13-15) Kabili, balalume ni banakazi bapeelue miilo ya kusimikila ni kusambilizia mpunda iweeme. (Mat. 28:19, 20) Kwa mufuano, kitabu kya Miilo kili kyalandila palua mwanakazi umo ali wakuutua Prisila. Weene pamo ni mulume wakue Akila baamukwasiizie Apolo, mwalalume waali wasomene saana, amane buino kisinka.​—Miil Bat. 18:24-26.

5. Lileembo lya Luka 10:38, 39, 42, lilangiliile siani nangue Yesu waali wakindika banakazi?

⁵ Yesu waali wabakindika banakazi. Taapalile mibeele ya ba Mafarisayo baali babamwene banakazi kuya bali ba pansi. Beene te baali balanda na banakazi ntaanzi ya bantu, i nkile palua Maleembo. Inzi, Yesu waali walondolola pamo ni banakazi palua bintu bikata bili mu Maleembo, nga evelia vyaali wakita pamo ni basambi bange. * (Soma Luka 10:38, 39, 42.) Kabili waali waitabizia banakazi bamukoonke mu miilo ya kusimikila. (Luk. 8:1-3) Kabili Yesu waabapeele banakazi lisyuko lya kuya kubabuila batumua nangue waakituntumunua.​—Yoan. 20:16-18.

6. Paulo waalangiliile siani nangue waali wabakindikile banakazi?

⁶ Mutumua Paulo waamulangulusiizie Timoteo aye wakindika banakazi. Paulo waamulandile aye wabakitila “banakazi bakulu nga ba mama” kabili aye wabamwene “bakaziana nga bankazi.” (1 Tim. 5:1, 2, NWT) Paulo waamukwasiizie saana Timoteo eevi aaluke Mukristu akosele kimupasi. Inzi, waali wamanine nangue mama wakue kwa Timoteo pamo ni bibi wakue i baatendekele kumusambilizia Timoteo “maleembo atakatiifu.” (2 Tim. 1:5; 3:14, 15, NWT) Mu mukanda waaleembele Paulo ku Baroma, waabapoziizie bankazi wazimbuile meena abo. Paulo waamwene miilo yaali yakita babo bankazi kabili waalandile nangue waali wabatasia palua miilo ezio.​—Bar. 16:1-4, 6, 12; Baf. 4:3.

7. Loonu, tuli kulondoluela biipuzio ki?

⁷ Nga vitwamona mu mafungu atwafuma mu kusambilila, te kuli ata Lileembo lili kutulengia tutontonkanie nangue bankazi ni ba pansi ntaanzi ya balupua. Bankazi bali bakwasia saana kilonghaano, kabili bakote baswapiile bankazi bakwasieko eevi kuleeta mutende ni buumo mu kilonghaano. Inzi, kuli biipuzio bipalile kwasukua. Kwa mufuano: Juu ya ki Yehova aloombele nsita kampanda nkazi avuale kintu kya kuvimba ku mutue wakue? Balupuasie bunke i bali basaakulua kwaluka bakote ni babombi bali babombela, eba, keekio kilangiliile nangue kubalua lupua ni mutue wa kila nkazi mu kilonghaano?

8. Nga vilandile Baefeso 5:23, eba, kubalua lupua mu kilonghaano ni mutue wa kila nkazi? Londolola.

⁸ Ata, te evio! Lupua te mutue wa bankazi bonse mu kilonghaano, Kristu i mutue. (Soma Baefeso 5:23.) Mu lupua, mulume ali ni buviinde pali mukazi wakue. Muana mwalalume abatiziiziwe te mutue wakue mama wakue. (Baef. 6:1, 2) Kabili, mu kilonghaano, buviinde bwa bakote pa bankazi ni balupua buli ni mipaka. (1 Bat. 5:12; Baeb. 13:17) Ale palua nkazi asinaupue asiikeele kabili ku nsesi ya baviazi bakue? Ali watwalilila kubakindika baviazi bakue, inzi, takili pensina bumutue  bwakue baba wakue. Kabili, ali wabakindika bakote, inzi nga enka evelia vili balupua mu kilonghaano, mutue wakue ni umosie, Yesu.

9. Juu ya ki nsita kampanda bankazi baloombelue kuvuala kintu kya kuvimba ku mutue?

⁹ Kakiine Yehova asaakuile balalume eevi kutungulula masambilizio ni lupupo mu kilonghaano, inzi taapeele banakazi bobo buviinde. (1 Tim. 2:12) Juu ya ki? Nsaambu yaamulengiizie Yehova amusaakule Yesu kuya waali mutue wa mwalalume, i yenka yaamulengele amusaakule ni mwalalume: Kukwasia kilonghaano kitwalilile kuya kyapaangilue buino. Kine aali kampanda yalengiasie nkazi abombe miilo ipalile kukitua na lupua, Yehova amuloombele akite evio wavuele kintu kya kuvimba ku mutue wakue. * (1 Bakor. 11:4-7) Yehova abalandile bankazi bakite evio apana juu ya kubakoosiizia mukinzi, inzi juu ya kubapeela fuasi ya kunakila mupaango wakue wa bumutue. Kisia kumana ozo mupaango, twasuke keeki kiipuzio: Mitue ya masesi ni bakote bali ni buviinde ki?

10. Ni kiki paange kili kulengia mukote akebe kubiika mizilo mu kilonghaano?

¹⁰ Bakote bamutonene Kristu. Kabili batonene ni “mikooko” ibaloombelue na Yehova ni Yesu baye basuunga. (Yoan. 21:15-17) Juu ya kwemena kilonghaano, mukote alisie ni malanga aweeme kunti watontonkania nangue weene ali nga baba wa baalia bali mu kilonghaano. Kunti watontonkania nangue kine mutue wa nsesi ali ni nsaambu ya kubiika mizilo eevi kusuunga bantu ba mu lupua lwakue, mukote ni weene kunti wabiika mizilo elia yamwene  nangue ili kusuunga mikooko yakue Leeza. Kabili balupua ni bankazi bange kunti bakinkizia bakote baye bakita evio kupitila kubaloomba baye babakwatila bupinguzi. Eba, bakote ba kilonghaano pamo ni mitue ya masesi bali ni buviinde bumo?

11. Miilo ya mitue ya masesi ni ya bakote ipaleene mu nzila ki?

¹¹ Mutumua Paulo waalandile nangue kuli bintu binge bipaleene mu miilo yakue mutue wa nsesi ni yakue mukote wa mu kilonghaano. (1 Tim. 3:4, 5) Kwa mufuano, Yehova atonene bantu bonse ba mu lupua baye bamukindika mutue wa nsesi. (Bakol. 3:20) Kabili atonene balupua ni bankazi bonse mu kilonghaano baye bakindika bakote. Yehova atonene mitue ya masesi ni bakote ba mu kilonghaano baye babasambilizia baalia bali pensina buviinde bwabo, kumutona weene. Kabili bonse bali baemena vili vyaiunvua baalia bali pensina buviinde bwabo. Nga evelia vili vyakita mitue ya masesi iweeme, bakote bali basininkizia nangue baalia bonse bali pensina buviinde bwabo, bali mukukwasiiwa musita wa maavia. (Yak. 2:15-17) Kukila pakaako, Yehova aketekeele mitue ya masesi ni bakote ba mu kilonghaano bakwasie bange kukindika mizilo yakue, inzi baye bakita evio “bakoonkele buino-buino bileembelue” mu Bibilia.​—1 Bakor. 4:6.

12-13. Nga vikilangiliilue mu Baroma 7:2, buviinde bwa bakote bupuseene siani ni bwa mitue ya masesi?

 ¹² Anzia evio, kuli bupusano bukata pakati ka buviinde buli na mukote mu kilonghaano ni bolia buli na mutue wa nsesi. Kwa mufuano, Yehova abapeele bakote miilo ya kupingula, kabili abapeele buviinde bwa kufumia mu kilonghaano baalia bonse bali bakita mazaambi bila kulapila.​—1 Bakor. 5:11-13.

¹³ Inzi Yehova, apeele mitue ya masesi buviinde kampanda busipeelue bakote ba kilonghaano. Kwa mufuano, amupeele mutue wa nsesi buviinde bwa kubiika mizilo ni kusininkizia nangue ili mukukoonkua na bantu ba mu lupua lwakue. (Soma Baroma 7:2.) Kwa mfuano, mutue wa nsesi ali ni buviinde bwa kupingula nsita ipalile kubuelelapo baana ku nsesi kyungulo. Kabili, ali ni buviinde bwa kulapizia baana kine baandua kunakila ozo muzilo. (Baef. 6:1) Kakiine, mutue wa nsesi ali ni ntono ali walondolola ni mukazi wakue ntaanzi ya kubiika mizilo ya mu nsesi yakue; paantu bonse babili “bali [mubili, NWT] umo.” *​—Mat. 19:6.

14. (a) Kukoonkana ni milandu ili mu Marko 10:45, juu ya ki Yehova ali ni nsaambu ya kumusaakula Yesu aaluke mutue wa kilonghaano? (b) Kabungue Kali Katungulula kali ni miilo ki? (Mona kisanduku “ Miilo ya Kabungue Kali Katungulula.”)

¹⁴ Kupitila kilubula mulandu, Yehova waasitile bukose bwa kila muntu mu kilongaano ni bwa bantu bange bonse. (Soma Marko 10:45; Miil Bat. 20:28; 1 Bakor. 15:21, 22) Pakaako, ali ni nsaambu ya kumusaakula  Yesu, aye wali mutue wa kilonghaano paantu waafumiizie bukose bwakue buye bwali kilubula mulandu. Paantu Yesu i mutue weetu, ali ni buviinde bwa kubiikila mizilo kila muntu, lupua pamo ni kilonghaano kyonse, ni kusininkizia nangue yakoonkua. (Bag. 6:2) Yesu teezi kubiikasie mizilo, inzi ali wakita bingi bikilile paapo. Ali watuliisia fwe bonse kabili atutonene.​—Baef. 5:29.

15-16. Weewe, wasambilila ki kupitila milandu yakue nkazi ali wakuutua Marley ni lupua Benjamin?

¹⁵ Bankazi bali balangilila nangue bamukindikile Kristu, kupitila kukoonka butunguluzi buli bwafumiiwa na balalume basaakuilue eevi kubasuunga. Nkazi ali wakuutua Marley, ali waikala mu kyalo kya États-Unis, walanda malanga ali asaangua na bankazi bengi. Walanda eevi: “Ndi nasaangua namwene miilo yane ya kuya nali mukazi kabili nkazi mu kilonghaano kuya yali ya mana. Mpalile kutwalilila kukindika buviinde bupeelue mulume ni bakote ba mu kilonghaano. Inzi, ndi namona kyaleengele kunakila bumutue paantu bali bankindika ni kuntasia palua miilo indi nabomba.”

¹⁶ Balupua bali balangilila nangue bamanine mana ya mupaango wa bumutue, kupitila kukindika bankazi ni kubamona kuya baali ba mana. Lupua Benjamin ali waikala mu kyalo kya Uingereza, walanda eevi: “Ndi nasambilila bingi kupitila byasuko bili byaleeta bankazi ku kulonghaana, ni kupitila masoke abo palua nzila iweeme ya kusambilila, kusimikila ni kusambilizia buino. Mwene nangue miilo ibali babomba ni ya mana saana.”

17. Juu ya ki tupalile kukindika mupaango wa bumutue?

¹⁷ Kine bonse mu kilonghaano​—balalume, banakazi, mitue ya masesi ni bakote​—bainika ni kukindika mupaango wa bumutue, kilonghaano kili kyaaluka ni mutende. Kabili kintu kikililepo kuwaama, tuli twamulumbania Baba weetu wa ku muulu kabili wantono, Yehova.​—Malum. 150:6.