1. Musita nkazi asinaupue lwali mukutontonkania kuupua apalile kwiipuzia biipuzio ki?

BAKRISTU bonse bali pensina bumutue bupuililikile bwakue Yesu Kristu. Inzi, mwanakazi Mukristu lwali waupua, ali waaluka pensina bumutue bwakue mwalamume asipuililikile. Keekio kunti kyaleeta buavia. Pakaako, mwanakazi lwali mukutontonkania kuupua na mwalalume kampanda, kili buino eipuzie eevi: ‘Ni kiki kilangiliile nangue ozu lupua wakaba waali mutue wa nsesi aweeme? Eba, bintu bya kimupasi i bya mana saana mu buikazi bwakue? Kine te evio, ni kiki kyansininkiziizia nangue wakaba muntu wakatukwasia kusuunga bukibuza bwetu pamo ni Yehova mu lupua lwetu?’ Inzi kabili, nkazi apalile kwiipuzia eevi: ‘Ni mibeele ki iweeme indi naayo inakaba kulangilila mu kyupo? Eba, ndi nalangilila mibeele ya kupembelela ni kupeelana? Eba, ndi ni bukibuza bulumine pamo ni Yehova?’ (Kas. 4:9, 12) Kine mwanakazi wakwata bupinguzi buweeme ntaanzi tanaupue, keekio kunti kyakwasia kyupo kyakue kiye kyali buino kabili kiye kyali ni nsaansa.

2. Tuli kulondoluela ki mu leeli lyasi?

² Mamilioni a bankazi betu Bakristu, bali mukulangilila mufuano uweeme saana wa kunakila balume babo. Bapalile kutasiiwa! Tuli ni nsaansa ya kumubombela Yehova pamo ni babo banakazi ba kisinka! Mu leeli lyasi tuli kusaanga byasuko bya beebi biipuzio bitatu: (1) Ni maavia ki paleepale ali asaakaana na banakazi bopilue? (2) Juu ya ki mukazi asaakule kumunakila mulume wakue? (3) Balume Bakristu pamo ni bakazi, kunti basambilila ki palua kunakila, kupitila mufuano wakue Yesu, Abigaili, ni Maria muka Yosefu kabili mama wakue kwa Yesu?

3. Juu ya ki byupo byonse bili byasaanga maavia?

³ Kyupo ni bupe bupuililikile kufuma kuli Leeza, inzi bantu te bapuililikile. (1 Yoan. 1:8) Keekio i kilengele Mulandu Wakue  Leeza ulande nangue baalia bopeene bapalile kumana nangue bakasaakaana “ni maavia mu buikazi bwabo.” (1 Bakor. 7:28) Ale kansi, tulondoluele maavia kampanda ali aviinda kusaakaana na banakazi bopilue.

4. Juu ya ki mukazi kunti watontonkania nangue kumunakila mulume wakue ni kwikoosiizia mukinzi?

⁴ Paange kukoonkana ni aali yaakuliilemo, mukazi kunti wamona nangue kumunakila mulume ni kwikoosiizia mukinzi. Nkazi umo ali wakuutua Marisol ekeele mu kyalo kya États-Unis walanda eevi: “Ku nkeende kunaakuliile, banakazi baali babuilua lyonse nangue bapalile kuya balingheene ni balalume mu kila kintu. Manine nangue Yehova waabapeele balume buviinde pa bakazi babo, nangue bakazi bapalile kubanakila balume babo, kabili nangue bakazi ni beene bapalile kukindikua. Inzi, malanga a kyalo ali alengia ngie namwene kumunakila lyonse mulume wane kuya kwakolele.”

5. Ni malanga ki asipateene na Maleembo ali asaangua na bantu kampanda palua banakazi?

⁵ Ku lubali lunge, mwanakazi kunti waya waupilue na mwalalume ali watontonkania nangue banakazi ni ba pansi ntaanzi ya balalume. Nkanzi umo ali wakuutua Ivon, ali waikala mu kyalo kya Amerika ya ku Nkungulua (Kusini) walanda eevi: “Balalume i bali batendeka kulia ni banakazi bakoonkapo. Baana baniini banakazi i bakweleka ni kusamba masaani, inzi baana balalume i bakuteaniiziwa na mama wabo ni bankazi babo, kabili bali babuilua nangue beene ni ‘bamakolo ba mu nsesi.’” Nkazi Yingling ekeele mu Asia, walanda eevi: “Mu lulimi lwetu muli bulanzi bulangiliile nangue te iloombele banakazi baye baali ni maano ao bufundi kampanda. Miilo yabo ni kukita twazi tonse twa pa nsesi, inzi te bali na nsaambu ya kulanda malanga abo ntaanzi ya balume babo.” Mulume ali ni azo malanga asili a ntono kabili asipateene na Maleembo, ali walengia buikazi bwakue mukazi wakue buye bwakolele, ali waandua kumupala Yesu kabili teezi kumusaansamusia Yehova.​—Baef. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Banakazi bopilue bapalile kukita ki eevi kukosia bukibuza bwabo bunke pamo ni Yehova?

⁶ Nga vitwakimona mu lyasi lyakipita, Yehova aloombele balalume Bakristu baye baemena bintu bya kimupasi, vili vyaiunvua bantu ba mu lupua lwabo, ni bintu bibakabiile. (1 Tim. 5:8) Anzia evio, bankazi bopilue, mu nsita yabo iniini ibali basaangua baali naayo, bapalile kupaangamo ni musita wa kusoma ni kutontonkania palua Mulandu Wakue Leeza kila busiku, ni kupepa kufuma ku mutima. Inzi, kukita evio kunti kwaavia. Banakazi bopilue bali ni bingi bya kukita, pakaako kunti bamona nangue te bali na musita ni maka a kusoma ni kutontonkania. Inzi, ni kya mana kwipaangila nsita ya kukita evio. Juu ya ki? Paantu Yehova atonene kila umo weetu akuzie ni kukosia bukibuza bwakue bunke pamo nakue.​—Miil Bat. 17:27.

7. Ni kiki kili kumukwasia mukazi amone kyaleengele kumukindika ni kumunakila mulume wakue?

⁷ Kakiine, mukazi kunti wamona kyakolele kumunakila mulume wakue asipuililikile. Anzia evio, ali kumona kyaleengele kukita evio kine wamana ni kwitabila nsaambu ilengele Maleembo alande nangue weene apalile kumunakila ni kumukindika mulume wakue.

8. Nga vilandile Baefeso 5:22-24, juu ya ki mwanakazi Mukristu opilue ali wasaakula kumunakila mulume wakue?

⁸ Mwanakazi Mukristu opilue, ali wasaakula kumunakila mulume wakue paantu Yehova i vyaloombele akite. (Soma Baefeso 5:22-24.) Ali wasaangua wamuswapiile Baba wakue wa ku muulu, wamanine nangue lyonse ali wakinkiziiwa na ntono kabili lyonse ali wamuloomba kukita bintu eevi anoonkelemo ye mwine.​—Mal Miz. 6:24; 1 Yoan. 5:3.

9. Ni kiki kili kyakitika musita nkazi Mukristu lwali wanakila mulume wakue?

 ⁹ Kyalo kili kyakinkizia banakazi bapuulule mafunde akue Yehova kabili bamone nangue kunakila balume ni kwikoosiizia mukinzi. Kakiine bantu bali bakinkizia azo malanga, te bamumanine Leeza weetu wantono. Yehova taviinda kubapeela baana bakue banakazi batonua mizilo ya kubakoosiizia mukinzi. Nkazi ali waikwinda saana kukoonka mupaango wakue Yehova wa kunakila mulume wakue, ali wakwasia kuleeta mutende mu lupua lwakue. (Malum. 119:165) Mulume wakue, baana bakue pamo ni wenka weene bali banoonkelamo.

10. Twasambilila ki kupitila milandu yakue nkazi Carol?

¹⁰ Mukazi ali wamunakila mulume wakue, ali walangilila nangue amutonene kabili amukindikile Yehova, olia waatendekeziizie bumutue. Nkazi Carol ali waikala mu kyalo kya Amerika ya ku Nkungulua walanda eevi: “Manine nangue mulume wane ali wakita bilubo, kabili manine nangue vindi nasaangua namukitila musita lwali wakita bebio bilubo, ili yalangilila kine mwene bukibuza bwane ni Yehova kuya bwali bwa mana ao abe. Pakaako ndi naikwinda kutwalilila kunakila paantu ntonene kumusaansamusia Baba wane wa ku muulu.”

11. Ni kiki kili kyamukwasia nkazi ali wakuutua Aneese kuya waeleela, kabili milandu yakue yatusambilizia ki?

¹¹ Mwanakazi opilue kunti wamona kyakolele kunakila ni kukindika, kine amwene nangue mulume wakue teezi kupooza maano ku malanga akue ni ku bintu bili byamwemia. Inzi, mona vili vyakita nkazi opilue ali wakuutua Aneese, musita lwali wasaangua mu ezio aali. Walanda eevi: “Ndi naikwinda eevi tekuti nfiitue. Ndi nalanguluka nangue fwe bonse tuli twaluvia. Kikata kindi nakeba ni kweleela mu kwitonena, nga vili vyakita Yehova. Musita undi naeleela ndi naaluka kabili ni mutende mu maano.” (Malum. 86:5) Mukazi ali waeleela teezi kumona kyakolele kunakila.

12. Mu Bibilia muli mifuano ki?

¹² Bange kunti batontonkania nangue muntu ali wanakila ni mutope. Inzi, azo malanga ni a bufi. Mu Bibilia muli mifuano ingi ya bantu babanga basipile, baalangiliile mibeele ya kunakila. Mona bintu bituli kuviinda kusambilila kupitila mufuano wakue Yesu, Abigaili ni Maria.

13. Juu ya ki Yesu ali wamunakila Yehova? Londolola.

 ¹³ Yesu ali wakindika buviinde bwakue Yehova. Kine ali wakita evio, te paantu abuliilue maano ao bufundi. Masambilizio akue aleengele, kabili onvuikile buino, alangiliile nangue ali ni maano saana. (Yoan. 7:45, 46) Yehova waakindikile saana buviinde bwakue Yesu mpaka waafikiile kwitabila kubomba pamo nakue musita Yehova lwaali wabumba myulu ni kyalo. (Tus Maf. 8:30; Baeb. 1:2-4) Kabili ntangia lwaatuntumwinue Yesu, Yehova waamupeele ‘buviinde bonse mwiulu ni pa kyalo.’ (Mat. 28:18) Anzia kine Yesu ali ni buviinde, lyonse ali wakeba butunguluzi bwakue Yehova. Juu ya ki? Ni paantu amutonene Baba wakue.​—Yoan. 14:31.

14. Balume kunti basambilila ki kupitila (a) Yehova vyali wabamona banakazi? (b) Milandu ili mu Tuswalo ni Mafunde 31?

¹⁴ Balume basambililapo ki? Kine Yehova amuloombele mukazi aye wamunakila mulume wakue, te kulanda nangue abamwene banakazi kuya bali ba pansi ntaanzi ya balalume. Yehova muine waalangiliile keekio kupitila kusaakula banakazi ni balalume eevi bateeke pamo ni Yesu. (Bag. 3:26-29) Yehova waalangiliile nangue amuswapiile Muana wakue kupitila kumupeela buviinde. Enka evio, mulume ali ni mulangue ali wamupeela mukazi wakue buviinde bulingiliile. Bibilia ili yalondolola bintu kampanda bili kuviinda kukita mwanakazi ali ni buviinde. Kwa mufuano, kunti waimanina miilo ipalile kukitua pa nsesi, kusita ni kusisia kisonso, ni kukita busulu. (Soma Tuswalo ni Mafunde 31:15, 16, 18.) Te muzia asili na nsaambu ya kulandapo. Inzi mulume wakue ali wamuswapila ni kutuilizia malanga akue. (Soma Tuswalo ni Mafunde 31:11, 26, 27.) Kine mulume wamukitila mukazi wakue mu nzila ya mukinzi nga ezio, mukazi wakue wakaba kumona kyaleengele kumunakila.

15. Bakazi kunti basambilila ki kupitila mufuano wakue Yesu?

¹⁵ Bakazi basambililapo ki? Anzia kine Yesu tasyakitile bintu bingi, teezi kumona nangue kumunakila Yehova ni kwikoosiizia mukinzi. (1 Bakor. 15:28; Baf. 2:5, 6) Enka evio, mwanakazi ali ni buviinde kabili ali wakoonka mufuano wakue Yesu, teezi kumona nangue kumunakila mulume wakue ni kwikoosiizia mukinzi. Teezi kumukwasiasie mulume wakue paantu amutonene, inzi kikata kili kyamukinkizia akite evio ni paantu amutonene ni kumukindika Yehova.

16. Kukoonkana ni lileembo lya 1 Samweli 25:3, 23-28, Abigaili waasaakeene ni maavia ki? (Mona foto ku ntendeko ya kazeeti.)

¹⁶ Abigaili waali ni mulume abanga wakuutua Nabali. Nabali abanga wali muntu wa butani, wa kibuli, kabili taali watasia. Abigaili abenge watonene kyupo kyakue kipue, nga waamulekeleele Daudi ni balalume bakue beeze bamwipaye mulume wakue. Inzi taakitile evio. Waapinguile kukwata nzila ipalile eevi kumukingilila Nabali pamo ni bantu bengi ba mu nghanda yabo. Tontonkania kusipa kwaalangiliile Abigaili eevi aviinde kubapalama balalume mia ina (400) baali ni biluilo, ni kulondolola pamo ni Daudi mu nzila ya mukinzi. Kabili anzia kine mulume i waaluviizie, weene waaitabiile kilubo kyaluke kyakue. (Soma 1 Samweli 25:3, 23-28.) Daudi waainikile bila kukokola nangue Yehova waamubombiizie ozo mwanakazi asipile eevi amupeele musoko wa kumukwasia tekuti akite kilubo kikata.

17. Balume kunti basambilila ki kupitila mufuano wakue Daudi ni Abigaili?

¹⁷ Balume basambililapo ki? Abigaili waali mwanakazi ali ni mulangue. Daudi waalangiliile mulangue musita lwaatuiliziizie musoko wakue. Kukita evio, kwaamukwasiizie te kunti aaluke ni lideeni lya milopa. Enka evio, ni mwalalume ali ni mulangue, ali watontonkania  wapoozeleko maano beelia bili byalanda mukazi wakue musita wa kukwata bupinguzi. Paange malanga akue mukazi, kunti amukwasia mulume atiine kukwata bupinguzi bubiipile.

18. Bakazi kunti basambilila ki kupitila mufuano wakue Abigaili?

¹⁸ Bakazi basambililapo ki? Mukazi amutonene ni kumukindika Yehova kunti wakwasia kuleeta aali iweeme mu lupua lwakue atasie kine mulume wakue teezi kumubombela Yehova ao takoonkele mafunde akue. Teezi kukeba nzila isipateene na Maleembo ya kupuisia kyupo kyakue. Kupitila kulangilila mukinzi ni kunakila, ali kwikwinda kumusonsezia mulume wakue asambilile palwakue Yehova. (1 Pet. 3:1, 2) Inzi, anzia kine mulume wakue tapinguile kutendeka kumubombela Yehova, Yehova ali kusaansamuka kumona nangue mwanakazi ozo atwaliliile kumunakila mulume wakue ni kuya wali wa kisinka kuli Yehova.

19. Mukazi apalile kukaana kumunakila mulume wakue musita ki?

¹⁹ Anzia kine mukazi Mukristu ali wanakila, taviinda kumwitabizia mulume wakue kine wamulanda atione mizilo ao mafunde a Bibilia. Tulande, nkazi ali ni mulume asizumiine, walandua na wakwakue nangue abeepe, eebe, ao eingizie mu lwendo lusipateene na Maleembo. Yehova Leeza i Muntu wa mambo apalile kukindikua na Bakristu bonse, kubiika mukati ni bankazi bopilue. Kine nkazi waloombua kutiona mafunde a Bibilia, apalile kukaana ni kulondolola mu nzila iweeme inzi wasipile, juu ya ki taviinda kukita keelia kibamulanda na mulume wakue akite.​—Miil Bat. 5:29.

20. Twamana siani nangue Maria waali ni bukibuza bwa peepi pamo ni Yehova?

²⁰ Maria abanga waali ni bukibuza bwa peepi pamo ni Yehova. Kakiine waali wamanine buino Maleembo. Mu bulondolozi bwakue pamo ni Elizabeti mama wakue kwa Yoane Mubatizi, waazimbuile Maleembo a Kiebrania akilile pa makumi abili eevi. (Luk. 1:46-55) Kabili, tontonkania palua keeki: Anzia kine Maria waali wasakilue na Yosefu, malaika wakue Yehova taaile kumumonanke Yosefu. Malaika waatendekelenke kulondolola ni Maria ni kumubuila nangue wakaba kuvyala Muana wakue Leeza. (Luk. 1:26-33) Yehova waali wamumanine buino Maria kabili waali wasininkiziizie nangue Maria wakaba  kumutona ni kumusuunga Muana wakue. Kabili, bila kutwisika Maria waatwaliliile kuya wali ni bukibuza bwaweeme pamo ni Yehova atasie kisia Yesu kufua ni kutuntumunua eevi kuya ku muulu.​—Miil Bat. 1:14.

21. Balume kunti basambilila ki kupitila beelia bilandile Bibilia palwakue Maria?

²¹ Balume basambililapo ki? Mulume ali ni mulangue ali wasaansamuka kine mukazi wakue amanine buino Maleembo. Teezi kufiitua ni kutontonkania nangue mukazi wakue ali kupoka bumutue. Ali wasaangua wainikile nangue, nkazi amanine buino Bibilia ni mafunde akue, kunti wakwasia saana lupua lwakue. Kakiine anzia kine mukazi asomene saana kukila mulume wakue, mulume i apalile kutungulula lupupo lwa mu lupua ni miilo inge ya kiteokrasi.​—Baef. 6:4.

22. Bakazi kunti basambilila ki kupitila mufuano wakue Maria?

²² Bakazi basambililapo ki? Mwanakazi apalile kunakila mulume wakue, inzi ye muine i apalile kusuunga kiketekelo kyakue kyalumine. (Bag. 6:5) Pakaako, apalile kwikebela musita wa kukita lisambililo lyakue lya bunke ni kutontonkania palua beelia byali kusambilila. Keekio kili kumukwasia kutwalilila kumutona Yehova ni kumukindika kabili ali kuya wamunakila mulume wakue wali ni nsaansa.

23. Banakazi bali banakila bali bainoonsia siani bo beene ni kukwasia lupua lwabo pamo ni kilonghaano?

²³ Bakazi bali batwalilila kunakila balume babo paantu basonseziiziwe na ntono kuli Yehova, bali basaanga nsaansa kukila baalia bali bakaana mupaango wakue Yehova palua bumutue. Bali bababiikila mufuano uweeme balumendo ni bakaziana. Kabili bali bakwasia kuleeta ntono ni aali ya mutende mu lupua ni mu kilonghaano. (Tit. 2:3-5) Leenu, babombi bengi ba kisinka bakue Yehova ni banakazi. (Malum. 68:11) Fwe bonse, ibe tuli balalume ao banakazi, tuli ni miilo ikindeeme mu kilonghaano. Mu lyasi likoonkelepo, twakaba kulondoluela vya kufikilizia miilo ezio.