MU NSITA ya kale, lupua lwa mwanakazi asakilue, lwaali lwapeelua nfwamba pa musita wa kuupa. Nfwamba ezio, yaali yabiikile mukati bintu bya mutengo, banama ao nfalanga. Nsita inge nfwamba ezio, yaali yalipua kupitila kubomba miilo, nga evelia vikibanga kyali palwakue Yakobo, olia waaitabiile kumubombela baba wakue kwa Raheli mu miaka saba eevi bamwitabizie kumuupa Raheli. (Kut. 29:17, 18, 20) Juu ya ki baali balipa nfwamba ku lupua lwa mwanakazi?

Muntu umo asomeene palua Bibilia, ali wakuutua Carol Meyers walanda eevi: “Kipalile nfwamba yaali yalipua paantu lupua lwa mwanakazi lwaali lwazeezelua na miilo yaali yabomba mwanakazi mu lupua lwakue, kabili miilo ezio ibanga yali ya mana mu [makaba] a mu lupua.” Kabili, paange kulipa nfwamba ezio kwaali kwakwasia kukosia bukibuza bwaali bwaalukako ozo musita, pakati ka bantu ba mu lupua lwa mwalalume ni lwa mwanakazi. Bantu ba mu lupua lwa mwalalume ni lwa mwanakazi baali baaluka ni fuasi ya kukwasiana mu nsita ya maavia. Kukila pa kaako, ezio nfwamba yaali yalangilila nangue mwanakazi opilue, kabili nangue walekela kwemenua ni kusuungua na baba wakue ni kutendeka kwemenua ni kusuungua na mulume wakue.

Kulipa nfwamba, te kwaali kwalangiliile nangue mwanakazi abanga wali kiombo kyaali kyasitua ao kyasisiiwa. Kitabu kimo kilandiile palua Israeli ya kale kilandile eevi: “Kuloombua kulipa nfalanga ao bintu bilingeene ni ezio nfalanga kwalengia kyupo kya Baisraeli kimoneke nangue kibanga kyali kusita. Inzi, kimonekele nfwamba yaali yamwenue nga evelia kuziba kipulo ku bantu ba mu lupua lwa mwanakazi, inzi apana nga bei ya kulipa juu ya kusita mwanakazi.”

Loonu mu byalo binge bantu batwaliliile kukoonka kabeelela ka kulipa nfwamba ku buko bwa ku lupua lwa mwanakazi. Musita baviazi Bakristu lubali baloomba nfwamba, bali bakita maka eevi ‘kuteekamana kuye kwamanikile ku bantu bonse,’ kupitila kutiina kuloomba bintu bingi beelia bilangiliile mibeele ya kusiteekamana. (Baf. 4:5, NWT; 1 Bakor. 10:32, 33) Kukita evio, kuli kwalangilila nangue te bantu bali ‘batonesia nfalanga’ ao bali ni mibeele ya kutona kupata bingi. (2 Tim. 3:2) Kukila pa kaako, kine baviazi Bakristu batiina kuloomba nfwamba ingi ilangiliile kusiteekamana, keekio kili kukwasia olia wakaba kwaluka mulume te kunti atintue kwalulula busiku bwa kwingila mu kyupo mpaka akafikiile kupata nfalanga itosiizie ya kulipa nfwamba ku buko. Kabili, keekio kili kukwasia olia wakaba kwaluka mulume te kunti emone nangue apalilesie kulekela miilo yakue ya bupainia paantu apalile kubomba nsita yonse miilo ya kimubili eevi apate nfalanga ya kusita bintu bingi saana byaloombelue ku buko.

Mu byalo binge, bei ya nfwamba ili yabiikua na mizilo ya buteeko. Mu byalo bya evio, baviazi Bakristu bali bakindika mizilo ezio. Juu ya ki? Mulandu Wakue Leeza uloombele Bakristu baye “banakila buteeko” ni mizilo isipingeene na mizilo yakue Leeza.​—Bar. 13:1; Miil Bat. 5:29.