1. Juu ya ki tuli twaasukapo mu kulonghaana?

 JUU ya ki tuli twaya ku kulonghaana? Kya kuanza, tuli twaya ku kulonghaana juu ya kumulumbania Yehova. (Malum. 26:12; 111:1) Kabili tuli twaya ku kulonghaana eevi tukoseleziane mu enu nsita ikolele. (1 Bat. 5:11) Musita utuli twalendula kuboko ni kwasukapo, tuli twakwasia kumulumbania Yehova ni kukoseleziana.

2. Kunti twaasukapo mu kulonghaana musita ki?

² Kila mulungu tuli twasaangua ni fuasi ya kwasukapo mu kulonghaana. Kwa mufuano ku mpela ya mulungu, kunti twaasukapo mu kulonghaana mu Lisambililo lya Lupungu Lwakue Kamwenenena. Ku kulonghaana kwetu kwa mukati ka mulungu, kunti twaasukapo mu kipindi kya Bunoonsi bwa Kimupasi, mu Lisambililo lya Bibilia lya Kilonghaano ni mu seemu inge iloombele bakatuilizia baleetepo bulondolozi.

3. Ni maavia ki paange atuli twasaakaana nao, kabili lileembo lya Baebrania 10:24, 25 kunti lyatukwasia siani?

³ Fwe bonse tuli twatona kumulumbania Yehova ni kukinkizia balupua ni bankazi neetu. Inzi musita wa kwasuka, paange kunti twasaakaana ni maavia. Paange kunti twaunvua muenzo wa kwasukapo, ao paange kunti twaya twatonene saana kwasukapo, inzi bila kuzimbulua lingi nga vitwakiba twatonene. Ni kiki kili kuviinda kutukwasia mu azo maavia? Bintu byaaleembele mutumua Paulo ku Baebrania kunti byatukwasia kupata kyasuko. Musita lwaalondoluele nangue kulonghaana pamo ni kwa mana, waalandile nangue tupalile kupooza maano ku ‘kukinkiziana.’ (Soma Baebrania 10:24, 25.) Kunti twapunguzia muenzo weetu wa kulendula kuboko ni kwasukapo, kine twalanguluka nangue kunti twabakinkizia bange atasie kupitila kyasuko kileengele kilangiliile kiketekelo kyetu. Kabili kine tebatuzimbuile  lingi, tuli kuya twali ni nsaansa kupitila kumana nangue bange bali kupata fuasi ya kwasukapo.​—1 Pet. 3:8.

4. Ni bintu ki bitatu bituli kulondoluela mu leeli lyasi?

⁴ Kya kuanza, mu leeli lyasi, tuli kulondoluela vya kukinkiziana mu kilonghaano kiniini kilimo bantu baniini ba kwasuka. Kisia, tuli kulondoluela vya kukinkiziana mu kilonghaano kikata, moolia muli bantu bengi bali balendula kuboko juu ya kwasuka. Kupuako, tuli kulondoluela vya kukita eevi milandu ya mu byasuko byetu iye yakinkizia saana bange.

5. Kunti twakinkiziana siani kine mu kulonghaana mulisie bantu baniini?

⁵ Mu kilonghaano kiniini ao mu kikundi, temwizi kusaangua bantu bengi ba kwasuka bali kuviinda kusinikua na olia ali mukutungulula. Paange nsita inge, kili kyaloomba apembeleko eevi muntu afikiile kulendula. Kulonghaana kunti kwaunvuika bila kwasaansamusiizie, kabili keekio tekiviinda kukinkizia. Weewe, kunti wakita siani? Uye waleengele kulendula kuboko lingi. Kine wakita evio, kunti wasonsezia bange bakile kwasukapo.

6-7. Kunti twapunguzia siani muenzo weetu wa kwasuka?

⁶ Weewe, kunti wakita siani kine uli waunvua saana muenzo wa kwasuka? Bengi bali baiunvua evio. Inzi, eevi uye wakinkizia saana balupua ni bankazi bobe, wamona siani kine wakeba nzila ya kupunguzia muenzo obe palua kwasuka? Kunti waviinda siani kukita evio?

⁷ Weewe, kunti wapata bintu bya kukukwasia kine wabuela kutoosia masoke paleepale aafumiiziwe mu ma kazeeti a ntaanzi a Lupungu Lwakue Kamwenenena. b Kwa mufuano, uye wateania buino. (Tus Maf. 21:5) Vyuli kuya wamanine buino lyasi, i vyuli kumona kyaleengele kulendula kuboko ni kwasukapo. Kabili kita byasuko byobe biye byali bifupi. (Tus Maf. 15:23; 17:27) Kyasuko kifupi kunti kyakulengia te kunti unvue saana muenzo wa kwasuka. Kyasuko kifupi, paange keelia kiswapiilesie musemua umo ao misemua ibili, kunti kyaunvuika lubilo saana ku balupua ni bankazi bobe kuliko kyasuko kileepele kilimo bintu bingi. Kwasuka mu kifupi mu milandu yobe we muine kuli kulangilila nangue weewe waakiiteania buino, kabili nangue waakyunvua buino lyasi.

8. Yehova ali wamona siani musita utuli twaikwinda saana?

⁸ Ale kine weewe waezia kubombia azo masoke paleepale, inzi watwalililasie kunvua saana muenzo wa kwasukapo kukila pa mara imo ao ibili? Uye wasininkiziizie nangue Yehova wakaba kutasia kine weewe waikwinda saana kukita kukoonkana ni buviinde bobe. (Luk. 21:1-4) Yehova tatuloombele tukite kintu kipitile pa buviinde bwetu. (Baf. 4:5) Keba keelia kyuli kuviinda kukita, paanga mupaango wa kukita keekio kintu, kabili pepa eevi uye wali ni mutima uteekameene. Ku ntendeko, fwe bange pakati keetu, mupaango weetu wa kuanza kunti waya wali wa kuleeta kyasuko kimo kifupi.

9. Juu ya ki paange kunti kyakola kwasukapo mu kilonghaano kikata?

⁹ Kine kilonghaano kyenu kilimo bakasimika bengi, paange weewe uli wapata buavia bwibeleele. Paange balupua ni bankazi bengi saana bali balendula maboko juu ya kwasukapo ni keekio kili kyalengia lingi kuboko kobe kuye kwataalukua. Kwa mufuano Danielle, ali wasekelela lyonse kwasukapo mu kulonghaana. c  Ali wamona kukita evio kuya yali seemu ya lupupo lwakue, nzila ya kukinkizia bange, kabili ali wamona ezio kuya yali nzila ya kukosia kiketekelo kyakue muine mu bintu bili byasambilizia Bibilia. Inzi musita lwaakuukiile mu kilonghaano kikata, waatendekele kuzimbuluasie limo-limo, ni nsita inge taali wasinikua ata limo mu kulonghaana konse. Waalandile eevi: “Naali naiunvua ovio. Naali naiunvua nga neene wazeezia lisyuko. Musita lukili kyakitika evio lingi, ndi natendeka kwiipuzia kine kili kyakituasie na bufue.”

10. Kunti twakita siani eevi tukile kwaluka ni fuasi ya kwasukapo?

¹⁰ Eba, ni weewe waaiunvuilepo kale nga evelia vyaaiunvuile Danielle? Kine i evio, paange kunti waponena mu buezio bwa kulekela kwasukapo ni kutendeka kutuiliziasie kulonghaana. Inzi, te kulekela kwikwinda kwasukapo. Weewe, kunti wakita siani? Paange kuteania byasuko bingi palua kila kulonghaana kunti kwakukwasia. Kisia, kine tebakusinikile ku ntendeko ya lisambililo uli kuya walisie ni fuasi inge ya kwasukapo musita kulonghaana lukuli mukuya kwatwalilila. Musita luuli mukuteania Lisambililo lya Lupungu Lwakue Kamwenenena, tontonkania kila lifungu vilikwateene ni mutue wa lyasi. Kine waakita evio, kipalile uli kuya wali ni byasuko biweeme byuli kuviinda kuleeta mu lisambililo. Kukila pakaako, weewe kunti waiteania kwasuka pa mafungu alandiile bisinka bya mukati beelia bikolele saana kulondolola. (1 Bakor. 2:10) Juu ya ki? Paantu, paange mu ezio seemu ya lisambililo kunti kwaalukasie bantu baniini ba kwasukapo. Ale kine weewe wabombia azo masoke, inzi kisia kulonghaana kuingi, wafikiila kumona nangue buavia bwa kusipeelua fuasi ya kwasukapo butwaliliilesie? Ntaanzi ya kulonghaana, kunti walanda ni lupua olia ali kutungulula ni kumubuila kiipuzio kyuli kuya kutona kwasuka.

11. Lileembo lya Bafilipi 2:4 lyatukinkizia kukita ki?

¹¹ Soma Bafilipi 2:4. Kupitila kutungululua na mupasi, mutumua Paulo waabakinkiziizie Bakristu baye bakenta bintu bikabiile bantu bange. Kunti twabombia siani ozo musoko musita wa kulonghaana? Kupitila kulanguluka nangue ni bange batonene kwasukapo nga fwefue.

12. Ni nzila ki iweeme ya kubakinkizia bange mu kulonghaana? (Mona ni foto.)

 ¹² Tontonkania eevi: Kine uli mukulondolola pamo ni babibuza bobe, eba kunti watona weewe uye walanda bingi saana ni kulengia beene balandeposie kaniini? Kulanda kisinka, teutona kukita evio! Uli kutona muye mwakomboziana mu kulanda. Enka evio ni mukulonghaana, tutonene kukwasia bantu bengi baasukepo kine kyaviindikana. Kakiine, kubapeela balupua ni bankazi fuasi ya kulangilila kiketekelo kyabo, kuli pakati ka nzila iweeme saana ya kubakinkizia. (1 Bakor. 10:24) Kansi tumone vituli kuviinda kukita evio.

13. Kunti twakwasia siani bantu bengi mu kulonghaana baasukepo?

¹³ Nzila imo ni eezi, kunti twakita byasuko byetu biye byali bifupi, keekio kili kulengia bantu bengi bapate musita wa kwasukapo. Bakote pamo ni bakasimika baalia bali ni kibeelezio kunti balangilila mufuano wa kukoonka. Atasie musita luuli mukuleeta kyasuko kifupi, tiina kulandila palua tuntu twingi saana. Kine weewe walanda kila kantu mu lifungu, muli kusialasie tuntu tuniini twa kulanda bange. Kwa mufuano mu leeli lifungu litulimo, twapeelua masoke abili: kuleeta byasuko bifupi, ni kutiina kulondoluela tuntu twingi saana. Kine weewe i wa kuanza kupeelua fuasi ya kwasuka mu leeli lifungu litulimo, ikwinde kuzimbulankekosie musoko umo.

14. Ni kiki kili kutukwasia kupingula kine kunti twalendula kuboko mara inga? (Mona ni foto.)

¹⁴ Bombia maano eevi upingule kine kunti walendula kuboko mara inga juu ya kwasuka. Kine twalendula kuboko kwetu lingi saana, kunti twamulengia lupua wa kutungulula eyunvue kuya watintilue kutusinika lingi, atasie kine bange tebanapeelue fuasi ya kwasukapo. Keekio kunti kyalengia bange balekele kulendula maboko abo.​—Kas. 3:7.

15. (a) Tupalile kukita siani kine te batuzimbuile juu ya kuleeta kyasuko? (b) Olia ali mukutungulula kunti walangilila siani nangue amupoozeleko maano kila umo? (Mona kisanduku kilandile, “ Kine Uli Mukutungulula.”)

¹⁵ Kine bakasimika bengi balenduile maboko  abo juu ya kwasuka mu lisambililo, paange tetuviinda kwasukapo lingi nga vitutonene. Nsita inge olia ali mukutungulula kunti waandua kutuzimbula atasie limo. Keekio kunti kyationa mutima, inzi tupalile kwikwinda eevi te kunti tufiitue kine te tuzimbuilue.​—Kas. 7:9.

16. Kunti twabakinkizia siani baalia bali baasuka?

¹⁶ Kine weewe waandua kwasukapo lingi nga vyutonene, wamona siani kine watuilizia wapoozeleko maano musita bange lubali mukwasuka ni kubatasia kisia kulonghaana palua byasuko byabo? Kine wabatasia balupua ni bankazi palua byasuko byabo, kunti bakinkiziiwa na kutasia kobe nga vibasianga kukinkiziiwa na byasuko biwakiba wakebele kuleeta. (Tus Maf. 10:21) Kutasia, ni kwene ni nzila inge ituli kuviinda kubombia eevi kukinkiziana.

17. (a) Baviazi kunti bakwasia siani baana babo kuteania byasuko bipalile kukoonkana ni miaka yabo? (b) Nga vilangiliile viideo, ni nzila ki ina ya kukwasia kuteania kyasuko? (Mona ni bulondolozi bwa pensina.)

¹⁷ Kunti twakinkiziana siani mu nzila inge ku kulonghaana? Kine uli muviazi, bakwasie baana bobe bakili banike baye bateania byasuko bipalile kukoonkana ni miaka yabo. (Mat. 21:16) Nsita inge musita wa lisambililo, bintu bikata nga evelia maavia a mu kyupo, ao bintu bilandiile palua lwendo, bili byalondololua. Anzia evio, kunti kwasaangua lifungu limo ao mafungu abili, alia ali kuviinda kwasukapo  mwanike. Kabili bakwasie baana bobe bamane juu ya ki paange tebaviinda kusinikua kila musita ubali kuya kulendula maboko abo. Kubabuila evio, kunti kwabakwasia te kunti batioke mutima kine bamona kwasinikuasie bange kuliko kusinikua beene.​—1 Tim. 6:18. d

18. Musita utuli mukwasuka, kunti twatiina siani kubalengia bange bapooze saana maano kuli fwefue? (Tuswalo ni Mafunde 27:2)

¹⁸ Fwe bonse kunti twaviinda kuteania byasuko bya kukuula, beelia bili kumuleetela Yehova mukinzi, ni kukinkizia Bakristu beneetu. (Tus Maf. 25:11) Nsita imo-imo lutukebele kulanda mu kifupi palua bintu bitwaimweneene, tupalile kutiina kulanda bingi saana juu yeetu fwe beene. (Soma Tuswalo ni Mafunde 27:2; 2 Bakor. 10:18) Inzi twikwinde kupooza maano kuli Yehova, ku Mulandu wakue, ni ku bantu bakue bonse. (Nfy. 4:11) Kulanda kisinka, kine kiipuzio kya lifungu kiloombele tuleete bulondolozi palwetu fwe beene, kipalile kukita evio. Mufuano umo wa evio, uli mu lifungu likoonkelepo lya leeli lyasi.

19. (a) Kine twabapoozako maano bantu bonse mu kulonghaana, ni kiki kili kwalukako? (Baroma 1:11, 12) (b) Weewe pa lobe wasekelela ki palua kwasuka mu kulonghaana?

¹⁹ Paantu te kuli mizilo isasile ibiikilue palua kuleeta byasuko, fwe bonse kunti twaikwinda kukita byasuko byetu biye byakinkiziizie. Keekio, kunti kyaaluka na mana ya kwasukapo lingiko. Ao kunti kyaaluka na mana ya kusiala twateekameene kukoonkana ni fuasi itwapeeluanga ya kwasukapo ni kusekelela, paantu ni bange bapatanga lisyuko lya kwasukapo. Kupitila kupooza maano ku bintu bikabiile bantu bange mu kulonghaana, fwe bonse kunti twasekelela “kusintulana mu kukoseleziana.”​—Soma Baroma 1:11, 12. e