1. Londolola bintu byaakitikile musita Yesu lwaakitile kimpezia maano kyakue kya kuanza.

 TONTONKANIA vyaali bintu mu muaka wa 29 Yesu wasyavyelue, Yesu lwaatendekele miilo ya kusimikila. Yesu ni Maria mama wakue, pamo ni basambi bange, baakupilue ku buinga mu Kana, muzi uniini waali ku nkungua (nord) ya muzi wakue Yesu wa Nazareti. Maria abanga wali kibuza wa lupua lwa ba sibuinga ni nabuinga, kabili kipalile waali wakwasia kwemena baeni. Inzi, musita wa buinga, kwaalukile buavia bwaali bwapalile kuleetela busoni lupua lwa ba sibuinga ni nabuinga, pamo ni keekio kyupo kya leenu: bwalua bwaapuile. b Paange mpendua ya baeni yaavulile kupusana ni vibaali baketekeele. Maria waaile lubilo kuli muana wakue ni kumulanda eevi: “Te bakili na divai.” (Yoan. 2:1-3) Yesu waakitile siani? Waakitile kintu kya kupapia: waakitile menda aaluka “divai iweeme.”​—Yoan. 2:9, 10.

2-3. (a) Yesu waakitile bimpezia maano bya siani? (b) Kunti twanoonkelamo siani kine twatoosia bimpezia maano byaakitile Yesu?

² Yesu waakitile bimpezia maano binge bingi mu kipindi kya miilo yakue ya kusimikila. c Waabombiizie maka akue a kupapia eevi kukwasia makumi a maelufu a bantu. Kwa mufuano, mu bimpezia  maano bibilisie byaakitile, waalisiizie balalume elufu isano (5 000), ni kisia paapo balalume elufu ina (4 000). Kine twabiikamo ni banakazi pamo ni banike babanga bali paapo, ezio mpendua kunti yafikiila bantu bakilile pa elufu makumi abili na saba (27 000). (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Mu ezio nghendo yonse ibili, Yesu waakosiizie ni bantu bengi babanga baluele. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Tontonkania bantu bengi vibaapapile musita ubaakosiiziwe ni kulisiiwa mu nzila ya kupapia na Yesu!

³ Loonu, kunti twasambilila bintu bingi kupitila bimpezia maano byaakitile Yesu. Mu leeli lyasi, tuli kulondoluela masomo paleepale ali akosia kiketekelo, alia atuli kuviinda kusambilila kupitila bebio bimpezia maano. Kisia, tuli kulondoluela vituli kuviinda kupala mibeele ya kwikeefia ni nkumbu, elia yaalangiliile Yesu musita lwaali wakita bimpezia maano.

4. Bimpezia maano byakue Yesu bili byatusambilizia masomo ali akosia kiketekelo palwakue ni?

⁴ Bimpezia maano byakue Yesu, bili byatusambilizia masomo ali akosia kiketekelo apanasie palwakue bunke, inzi kabili ni palwakue Baba wakue. Twalanda evio paantu, Yehova i nsulo iine ya bimpezia maano. Miilo 10:38 (NWT), ili yatubuila eevi: ‘Leeza waamubiikile [Yesu] mafuta kupitila mupasi utakatiifu ni maka, kabili, waali waya mwaya kyalo wakita biweeme ni kubakosia baalia bonse baali batitikiilue na Kibanda paantu Leeza waali pamo nakue.’ Kabili languluka nangue mu bintu byonse byaalandile Yesu ni mu beelia byaakitile, pamo ni mu bimpezia maano byakue, waalangiliile mu nzila ipuililikile Baba wakue vyali watontonkania ni kwiunvua. (Yoan. 14:9) Tontonkania masomo atatu atuli kuviinda kusambilila kupitila bimpezia maano byaakitile Yesu.

5. Ni kiki kyaamusonseziizie Yesu akite bimpezia maano? (Mateo 20:30-34)

⁵ Kya kuanza, Yesu pamo ni Baba wakue batutonene saana. Musita lwaali pa kyalo, Yesu waalangiliile vyaali waabatonene saana bantu lwaabombiizie maka akue a kupapia eevi kukwasia baalia babanga baema. Mu lwendo lumo, balalume babili bampofu, baamuliliile Yesu eevi abakwasie. (Soma Mateo 20:30-34.) Mona nangue Yesu ‘waabonvuiliile nkumbu’ kisia, waabakosiizie. Mu Kigiriki, bulanzi bupilibwilue paapa na milandu “kunvua nkumbu,” bulangiliile kunvua nkumbu ikata ifumine mukati. Ezio nkumbu ikata, elia ilangiliile ntono, i yaamukinkiziizie ni Yesu abapeele byakulia baalia bantu babanga bali ni nzala, ni kukosia muntu wa bukoma. (Mat. 15:32; Mark. 1:41) Kunti twaya twali ni kisinka nangue Yehova, Leeza wa “nkumbu ilambaleele,” pamo ni Muana wakue batutonene saana, kabili bali bakisua musita utuli twaema. (Luk. 1:78; 1 Pet. 5:7) Kakiine bapalile kuya batonene saana kufumia maavia onse ali apata bantu!

6. Leeza waamupeele Yesu buviinde bwa kukita ki?

⁶ Kya bubili, Leeza waamupeele Yesu buviinde bwa kupuisia maavia onse a bantu. Musita Yesu lwaakitile bimpezia maano, waalangiliile nangue ali ni buviinde bwa kupuisia maavia onse alia atusiviinda ata kaniini kupuisia ku maka etu fwe beene. Kwa mufuano, weene ali ni buviinde bwa kutufumia mu kintu kili kyalengia bantu baye bapata maavia, i kulanda, lizaambi litwaapyene, pamo ni kintu kyonse kili kyaleetua na lizaambi, kubiika mukati kuluala ni kufua. (Mat. 9:1-6; Bar. 5:12, 18, 19) Bimpezia maano byakue, byaasininkiziizie nangue weene, kunti wakosia buluele bwa “kila namuna,” atasie kutuntumuna bafuile. (Mat. 4:23, NWT; Yoan. 11:43, 44) Kabili, ali ni buviinde bwa kupuisia milula, ni kwanzia mipasi ibiipile. (Mark. 4:37-39; Luk. 8:2) Kakiine, kili kyakoselezia saana kumana nangue Yehova waamupeele Muana wakue bobo buviinde!

7-8. (a) Bimpezia maano byakue Yesu byatupeela busininkizio ki? (b) Ni kimpezia maano ki kyupembeleele kwa nkulu kikabe kukitika mu kyalo kipia kili mukuiza?

 ⁷ Kya butatu, kunti twasininkizia kakiine nangue Bukolo Bwakue Leeza bwakaba kufikilizia bintu biweeme byaalailue. Bimpezia maano byaakitile Yesu musita lwaali pa kyalo wali muntu, byatusambilizia nangue weene wakaba kukita bintu bingi bikilile paapo wali Likolo wa ku muulu wa Bukolo Bwakue Leeza. Tontonkania beelia bitwakaba kwimwena leenusie mu buteeko bwakue Kristu. Twakaba kusekelela kuya twali ni bukose bupuililikile, paantu wakaba kufumiapo buluele ni bulema bonse buli bwaemia bantu. (Is. 33:24; 35:5, 6; Nfy. 21:3, 4) Tetukaaluka na nzala ata kaniini, ao kwema juu ya maavia ali aleetua na maka a kyalo ali ainoona bintu. (Is. 25:6; Mark. 4:41) Twakaba twali ni nsaansa ikata ya kubapokelela batonua betu baalia bakatuntumunua kufuma mu “mankabuli alangulukilue.” (Yoan. 5:28, 29, NWT) Ni kimpezia maano ki kyupembeele kwa nkulu, eevi kikabe kukitika mu kyalo kipia kili mukuiza?

⁸ Musita lwaali wakita bimpezia maano, Yesu waalangiliile mibeele ya kwikeefia ni nkumbu saana, mibeele itupalile kupalako. Kansi tumone mifuano ibili. Tutendeke na lyasi lya buinga bwa ku muzi wa Kana.

9. Yesu waakitile ki ku nsiku nkulu ya buinga? (Yoane 2:6-10)

⁹ Soma Yoane 2:6-10. Musita bwalua lubwaapuile ku nsiku nkulu ya buinga, eba, kyaali kyaloombele mpakasie Yesu akitepo kintu kimo? Ata. Te kwaali bukabika bwaalandile nangue Masia  wakakita bwalua mu kimpezia maano. Inzi, tontonkanianke weewe vyuli kunvua kine bwalua bwapua ku buinga bobe. Kipalile Yesu waaunvuiliile nkumbu loolo lupua, asa ba sibuinga ni nabuinga, kabili taatonene bazyelekane. Pakaako, nga vitwalandanga lwa ntaanzi, waakitile kimpezia maano. Waakitile litre 390 eevi, ya menda yaaluke bwalua buweeme saana. Paange waafumiizie bwalua buingi evio, eevi bunge busialepo bwa kubombia musita unge ao eevi basisie juu ya kubakwasia nfalanga babo ba mulume ni mukazi baali baupeene leenu. Kakiine babo ba mulume ni mukazi baali baupeene leenu, baatasiizie saana!

10. Ni bulondolozi ki bunge bwa mana buli mu lyasi lili mu Yoane katue ka 2? (Mona ni foto.)

¹⁰ Tontonkania bulondolozi bunge bwa mana buli mu Yoane katue ka 2. Eba, weewe wainikanga nangue Yesu taaizuziizie weene muine menda mu ngeso? Kuliko kubalengia bantu bapooze maano kuli weene, waabalandile babombi bezuzie menda mu ngeso. (Mulongo wa 6, 7) Kabili, kisia kukita menda aaluka bwalua, Yesu taatwememo bwalua wenka muine ni kumutwalila olia waali waimaniine buinga. Inzi, waabalandile babombi batwale. (Mulongo wa 8) Yesu taatweme likopo lya bwalua ni kulendula ntaanzi ya baeni waitasia nangue, ‘Tompe bwalua bunakita!’

11. Kunti twasambilila ki kupitila kimpezia maano kyaakitile Yesu?

¹¹ Kunti twasambilila ki kupitila kimpezia maano kyaakitile Yesu kya kukita menda aaluke bwalua? Twasambililapo lisomo lya kwikeefia. Yesu taailenduile palua keekio kimpezia maano kyaakitile, kakiine taailenduile ata kaniini palua kintu kyonse kyaakitile. Inzi waali wamupeela Baba wakue bulumba bonse ni mukinzi lingi, kabili waikefiizie. (Yoan. 5:19, 30; 8:28) Kine twamupala Yesu kupitila kuya twaikefiizie fwe beene, tetuviinda kwitantamuna juu ya bintu bituli twakita. Palua kintu kyonse kituli kuviinda kukita mu miilo yakue Yehova, tuye twaitasia, apana juu yeetu fwe beene, inzi juu yakue Leeza aweeme saana, olia utuli ni lisyuko lya kubombela. (Yer. 9:23, 24) Tupalile kumupeela mukinzi wapalile kupeelua. Tetuviinda ata kaniini kufikilizia kintu kyonse kiweeme bila kukwasiiwa na Yehova.​—1 Bakor. 1:26-31.

12. Kunti twapala mibeele yakue Yesu ya kwikeefia mu nzila ki inge? Leeta mufuano.

¹² Mona nzila inge ituli kuviinda kupalamo mibeele ya kwikeefia yakue Yesu. Tontonkania eezi aali: Mukote umo wapisia nsita ingi wali mukumukwasia mubombi umo ali wabombela, akili mulumendo eevi ateanie lyasi lyakue lya kuanza lya bantu bonse. Paantu mukote waakimukwasia, ozo lupua mulumendo walanda buino lyasi ni kilonghaano kyasekelela. Kisia kulonghaana, lupua umo waiza kumumona ozo mukote ni kumulanda nangue: ‘Lupua Ntwani wa ntwani walandanga buino saana lyasi, weewe wamonanga siani?’ Eba, mukote apalile kulanda nangue, ‘Een, inzi nakikita nsita ingi namukwasia’? Ao eba, apalile kulanda waikefiizie nangue, ‘Een walandanga buino. Ndi mukunvua buino saana juu yakue’? Kine twikefiizie, tetuviinda kwipeela bulumba juu ya bintu biweeme bituli twabakitila bange. Tuli kusekelela kumana nangue Yehova ali wamona ni kutasia palua beelia bituli twakita. (Palania ni Mateo 6:2-4; Baeb. 13:16) Musita utuli twapala mibeele yakue Yesu ya kwikeefia, kakiine tuli twamusaansamusia Yehova.​—1 Pet. 5:6.

13. Yesu waamwene ki lwaafikile peepi ni muzi wa Naini, kabili waakitile siani? (Luka 7:11-15)

¹³ Soma Luka 7:11-15. Tontonkania kintu kyaakitikile mukati ka miilo ya kusimikila yakue Yesu. Weene waaile ku Naini, muzi wa mu Galilaya ubanga wali peepi ni muzi wa Shunemu, koolia kwaatuntumwinue muana mwalalume mwina mama umo kuli Elisha. (2 Mak. 4:32-37) Musita Yesu lwaapaleeme ku muliango, waamwene kikundi kya bantu kyafuma mu muzi kyaya ku maziiko. Keekio kintu kyaakitikile,  kyaali kyaleetele bulanda, paantu mama umo mukanfwilua waafwiliilue na muana umosie waali wakwete. Inzi ozo mama abanga wali mu bulanda, tabanga wali bunke, abanga wali pamo ni libumba likata lyaafumine mu muzi. Yesu waaimikile keekio kikundi kya bantu, ni kukita kintu kimo kya kupapia kuli ozo mama abanga wali mu bulanda: waamutuntumuine muana wakue mwalalume! Bobo, bubanga bwali butuntumuko bwa kuanza pakati ka butuntumuko butatu bwaakitile Yesu bulondolwelue saana mu bitabu bya Nsimiko.

14. Ni bulondolozi ki bunge bwa mana buli mu lyasi lili mu Luka katue ka 7? (Mona ni foto.)

¹⁴ Mona bulondolozi bunge bwa mana buli mu lyasi lili mu Luka katue ka 7. Eba, weewe wainikanga nangue Yesu ‘waamukentele’ olia mama abanga wali mu bulanda kisia “waamunvuiliile nkumbu”? (Mulongo wa 13) Paange Yesu waamwene ozo mama vyaali walila wali mukwenda peepi ni mubili wakue muana wakue, ni kumunvuila nkumbu ozo mama. Yesu taamunvuiliilesie bulanda ozo mama, inzi waamulangiliile nkumbu yakue. Kakiine waamulanziizie mu lizui lya kumuteekia mutima, ni kumuana eevi: “Talala.” Kisia waakitile kintu kimo eevi kumukwasia. Yesu waamutuntumuine ozo muana ni ‘kumubuezia kuli nghina.’​—Mulongo wa 14, 15.

15. Kunti twasambilila ki kupitila kimpezia maano kyaakitile Yesu?

¹⁵ Kunti twasambilila ki kupitila kimpezia maano kyaakitile Yesu kya kumutuntumuna muana mwina mama umo mukanfwilua? Twasambilila nangue tupalile kulangilila nkumbu ku baalia bafwiliilue. Kulanda kisinka tetuviinda kutuntumuna bafwile nga vyaakitile Yesu. Inzi, nga evelia vyaakitile Yesu, kunti twabonvuila nkumbu kupitila kutoosia aali yabo. Kili buino kuya twali ba kuanza kulangilila nkumbu, kupitila kulanda ni kukita beelia bituli kuviinda kukita eevi kubakwasia ni kubateekia mutima. d (Tus Maf. 17:17; 2 Bakor. 1:3, 4; 1 Pet. 3:8) Atasie kulanda milandu ileengele ni kukita tuntu tuniini, kunti kwabakoselezia ni kubateekia saana mutima.

16. Nga vili kilangililo kili pa foto, weewe wasambilila ki kupitila keelia kyaasaakeene na mama umo waali wafwiliilue buleenu na muana wakue?

¹⁶ Mona kintu kimo kya kwimwena. Miaka ingi  yaapitile, nkazi umo waamwene mama umo wali mukulila ku mbali yakue musita ubaali baimba lwimbo mu kulonghaana. Loolo lwimbo lubanga lwalandila palua kiswapilo kya kutuntumunua. Kabili ozo mama abanga waafwiliilue buleenu na muana wakue mwanakazi. Paantu ozo nkazi waali wamanine evio, bila kukokola, waaile kwimana pamo nakue wamukwete, ni kwimba pamo nakue seemu ya lwimbo ibanga yasieleko. Kisia musita, ozo mama waalandile eevi: “Naaiunvuile kuya natonenue saana na balupua ni bankazi.” Waatasiizie saana paantu waaile ku kulonghaana. Walanda eevi: “Ku Nsesi ya Bukolo, i kutuli twakwasiiwa.” Tuye twasininkiziizie nangue Yehova ali wamona ni kutasia atasie tuntu tuniini tutuli twakita eevi kulangilila nkumbu ku baalia bafwiliilue, kabili “basansikile mutima.”​—Malum. 34:18.

17. Twasambilila ki mu leeli lyasi?

¹⁷ Kunti twakinkiziiwa saana kine twasambilila mpunda ili mu Bibilia ilandiile palua bimpezia maano byaakitile Yesu. Ezio mpunda, ili yatusambilizia nangue Yehova pamo ni Yesu batutonene saana, kabili Yesu ali ni buviinde bwa kupuisia maavia onse a bantu. Kukila pakaako, ili yatusambilizia nangue kunti twaswapila saana nangue mpaalo ilailue kukitua mu Bukolo, yakaba kufikiliziiwa leenusie. Musita utuli kuya twatoosia ezio mpunda, kunti twatontonkania vya kupala mibeele yakue Yesu. Wamona siani kine waipaangila ntantiko ya kusambilila pa bunke ao mu lupua palua bimpezia maano binge byaakitile Yesu? Keba masomo auli kuviinda kusambililapo, kisia babuileko bange beelia biwasambilila. Kine weewe wakita evio, kunti wapisia bulondolozi bwa kukuula pamo ni bange!​—Bar. 1:11, 12.

18. Twakaba kulondoluela ki mu lyasi likoonkelepo?

¹⁸ Peepi ni ku mpela ya miilo yakue ya kusimikila, Yesu waakitile butuntumuko bwa butatu, kabili bwa kupeleezia pakati ka butuntumuko bwaakitile buzimbuilue mu Bibilia. Inzi bobo butuntumuko bwaakitile, bubanga bwaibeleele paantu waamutuntumuine kibuza wakue mutonua, kabili waakitile evio mu aali ipuseene saana. Kunti twasambilila ki palua keekio kimpezia maano? Kabili kunti twakosia siani kiketekelo kyetu mu kiswapilo kya kutuntumunua? Lyasi likoonkelepo lyakaba kwasuka bebio biipuzio.