Sara * walanda eevi: “Neene ndi muntu wa busoni, kabili nsiizinke kuya naiswapiile. Pakaako ndi naiunvua katutu kine ndi pamo ni muntu ali waitantamuna kabili ali ni bumuntu bwa kusasa. Inzi ndi naiunvua buino kine ndi pamo ni muntu afuukile kabili ekoosiizie. Muntu wa ezio mibeele, kunti namubuila vindi naiunvua ni maavia ane. Babibuza bane ba peepi, bali ni ezio mibeele.”

Bulondolozi bwakue Sara bwalangilila nangue kine tuli ni bufuuke bantu bange bali kukita bukibuza pamo neetu. Kabili, bufuuke buli bwamusaansamusia Yehova. Mulandu wakue uli watusoka eevi: “Vwale . . . bufuuke.” (Bakol. 3:12) Bufuuke ni kiki? Yesu waalangiliile siani bufuuke? Ezio mibeele kunti yakwasia siani buikazi bwetu bwaluke saana ni nsaansa?

Bufuuke ni aali ya mutende uli wasaangua mukati mwa muntu. Muntu afuukile ali wakitila bange mu nzila ili buino kabili yaweeme, kabili mu buikazi bwakue, ali ni buviinde bwa kusipikizia wateekamene ni kwitiinia ku bintu bili byalengia kufiitua.

Bufuuke ni kalangi kalangiliile maka ali mukati muntu. Mu Bibilia, mulandu wa Kigiriki uzimbuile “bufuuke,” waali wabombiiwa eevi kulondoluela farasi wa mu kisonso waali wabeleziiwa ao kusuungua. Farasi akisielesie ni maka, inzi kumubeelezia bukeebuke kuli kwamukwasia kufuukia maka akue. Enka evio, musita utuli twalangilila mibeele ya kufuuka tuli twaanzia mibeele ibiipile ya kavyalilo ni kwikala na bange mu mutende.

Paange kunti twatontonkania eevi: ‘Neene nsiizi kusaangua nafuukile.’ Twikeele mu kyalo muli bantu bakilile kusasa kabili basiizi kupembelela, pakaako kunti twamona kyakolele kulangilila mutima wa bufuuke. (Bar. 7:19) Kakiine, iloombele kwikwinda eevi tuviinde kukuzia mibeele ya bufuuke, inzi mupasi wakue Yehova wakaba kutukwasia kukosia bupinguzi bwetu bwa kulangilila bufuuke. (Bag. 5:22, 23) Juu ya ki tupalile kukita maka eevi tuviinde kukuzia mibeele ya bufuuke?

Bufuuke ni mibeele ili yakula bantu. Nga evelia vyaalandile Sara, olia utwazimbulanga, tuli twaiunvua buino kine twaisaanga ntaanzi ya muntu ali ni mibeele ya bufuuke. Yesu i mufuano ukilile kuwaama wa muntu waalangiliile mibeele ya bufuuke ni buwaame. (2 Bakor. 10:1) Atasie baanike basyali bamumanine buino baatonene kumupalama.​—Mark. 10:13-16.

Bufuuke buli bwatusuunga pamo ni bekazi neetu. Kine tufuukile tetuya twafiitua lubilo, ao  kukitilana bintu mu kipuki. (Tus Maf. 16:32) Ni keekio kili kyatukwasia tekuti tunvue misa ili yaiza musita utwaluvia muntu kampanda​—i nkile, olia ututonene. Kabili, bufuuke buli bwatukwasia te kunti tubakisie bange kupitila mibeele yeetu ya kwandua kwitiinia.

Anzia kine waali ni miilo ikata ni bintu bingi bya kukita, Yesu waalangiliile bufuuke ku bantu bonse. Mu nsiku yakue, bantu bengi baali basanzilue kabili batopiiziwe na bifunda, pakaako baali bakabiile kutuuzia. Bakoseleziiziwe kakiine musita Yesu lwabalandile eevi: “Ize kuli neene, . . . paantu neene ndi ni mibeele ya bufuuke kabili ndi ni mutima wa kwikoosia.”​—Mat. 11:28, 29.

Kunti twaaluka siani bantu bafuukile nga vyaali Yesu? Kupitila kusambilila Mulandu Wakue Leeza, tuli kumana Yesu vyaali wabakitila bantu kabili vyaali wakita mu aali ikolele. Kine twakita evio, musita utuli kusaanga maavia ali kwezia mibeele yeetu ya bufuuke, tuli kwikwinda kukita nga vyaakitile Yesu. (1 Pet. 2:21) Tumone bintu bitatu byamukwasiizie Yesu aye waali ni bufuuke.

Yesu waali ni mutima wa kwikeefia. Yesu waalandile nangue ‘waali ni mibeele ya bufuuke kabili waali ni mutima wa kwikoosia.’ (Mat. 11:29) Bibilia yazimbuilasie pamo eezi mibeele ibili paantu bufuuke bupalameene saana ni kwikeefia. (Baef. 4:1-3).

Kwikeefia kuli kwatukwasia kutiina kwimona saana ao kufiitua lubilo. Yesu wakitile siani musita bantu lubamulandile bila nsaambu nangue ni “kazule” kabili “kyakolua”? Bikitua byakue byalengiizie bantu baali bamuponta bamoneke kuya bali babufi. Kabili, mu bufuuke waabalandile nangue “mulangue uli wamoneka kuya waali wa nsaambu kupitila bikitua byakue.”​—Mat. 11:19.

Kine muntu walanda kantu kabiipile juu ya rangi yobe ya mpapa, paantu uli mwalalume ao mwanakazi, ao juu ya buikazi bobe, kili buino saana kwikwinda kumwasuka mu bufuuke. Peter, mukote wa kilonghaano kimo kya mu Afrique du Sud, walanda eevi: “Musita undi nainika nangue nafiitua juu ya bintu byalanda muntu unge, ndi naiipuzia eevi, ‘Kabenge ni Yesu nga wakita siani?’” Waongezia eevi: “Nakisambilila kutiina kwimona saana.”

Yesu waali wamanine butope bwa bantu. Basambi bakue Yesu babanga batonene kukita biweeme, inzi musita kampanda, aali yabo ya kusipuililika yaali yabalengia kwandua kukita biweeme. Kyakumuenako ni keeki, Petro, Yakobo ni Yoane baandilue kusiala bakentele nga vibalandilue kuli Yesu mu busiku bwa kukiila kufua kwakue. Yesu waainikile nangue “mutima ulumine, inzi mubili utopele.” (Mat. 26:40, 41) Yesu taabafitiilue batumua bakue paantu waali wamanine nangue te bapuililikile.

Nkazi umo ali wakuutua Mandy, waali waponta saana bange, inzi loonu ali mukwikwinda saana kupala mufuano wakue Yesu wa bufuuke. Walanda eevi: “Ndi mukwikwinda kulanguluka nangue bantu bonse te bapuililikile, kabili ndi napooza maano ku bintu biweeme bibali bakita nga Yehova.” Nkumbu yaamulengiizie Yesu abamone bantu nangue ni batope, eba, kunti yakukwasia ni weewe ubakitile bange mu bufuuke?

Yesu waasiile bintu mu minue yakue Leeza. Musita Yesu lwaali ku kyalo, waasipikiziizie kukitilua bintu bila nsaambu. Te baali bamunvua, baali bamupunia, ni kumuleetela masaanzo. Anzia evio, waatwaliliile kuya wafuukile paantu waali “wamuswapiile Olia ali wapingula mu nsaambu.” (1 Pet. 2:23) Yesu waamanine nangue Baba wakue wa ku muulu wakaba kumukwasia kusipikizia, kabili pa musita upalile, wakabakanda baalia baali bamukitila ovio.

Kine twafiitua, ni kwezia kubabueziizia baalia batukitilanga bila nsaambu, keekio kunti kyalengia bintu bikile kubiipa. Maleembo ali ni nsaambu ya kutulangulusia eevi: “Muntu afiitilue taviinda kukita mutoneene Leeza.” (Yak. 1:20) Anzia kine kunti twaya twali ni nsaambu ya kufiitua, kusipuililika kunti kwalengia tukitilane bintu mu nzila ibiipile.

Cathy, nkazi wa mu kyalo kya Ujerumani, lingi waali watontonkania eevi: ‘Kine tewiizi kwisakila, te kuli muntu wakaba kukusakila.’ Inzi, musita lwaasambiliile kumuswapila Yehova, malanga akue aalulukile. Walanda eevi: “Loonu nsiizi kuya nakabiile kwisakila lyonse. Ndi natona kulangilila bufuuke, paantu manine nangue Yehova wakawaamia kila kintu kibiipile kili mu kyalo.” Kine waakitiilue kale bintu bila nsaambu, kukoonka mufuano wakue Yesu  wa ku muswapila Leeza, kwakaba kukukwasia ni weewe kusiala wafuukile.

Yesu waalandile nangue kine tutonene kuya twali ni nsaansa tupalile kuya twafuukile. Waalandile eevi: “Bali ni nsaansa ni baalia bafuukile.” (Mat. 5:5) Ale mona bufuuke vibuli bwakwasia mu aali nga eezi ili paapa pensina.

Bufuuke buli bwapuisia kusyunvuana mu kyupo. Robert, lupua umo wa mu kyalo kya Australia, walanda eevi: “Naamulandile mukazi wane milandu ingi ya kumukisia insyali nateengele. Kine walandanga kale milandu ibiipile mu kipuki, teuviinda kuibwezia. Naaiunvuile ovio saana lunainikile nangue naamukisiizie saana mukazi wane.”

“Fwe bonse lingi tuli twaluvia” mu bulanzi bwetu, kabili milandu yeetu ya kuzatuka kunti yaleeta buavia mu kyupo kyetu. (Yak. 3:2) Mu ezio aali, bufuuke buli bwatukwasia tuye twatekameene ni kutoosia bulanzi bwetu.​—Tus Maf. 17:27.

Robert waakitile maka kukuzia mibeele ya kuteekamana ni kwitiinia. Ni biki byafuminemo? Walanda eevi: “Loonu, musita neene ni mukazi wane lutuli twaandua kunvuana, ndi naikwinda kumutuilizia napoozeleko ni maano, kutenda nafuukile kabili bila kwilekelela nfiitue. Bukibuza pamo ni mukazi wane bwawaama saana.”

Bufuuke buli bwatukwasia kwikala buino ni bantu bange. Baalia basiizi kukokola kufiitua te beezi kupata babibuza bengi. Inzi, bufuuke buli bwatukwasia ‘kusuunga . . . mutende uli watukwatania pamo.’ (Baef. 4:2, 3) Cathy, olia utwazimbulanga kale, walanda eevi: “Bufuuke buli bwandengia ngie nasaansamukiilesie muntu onse undi nasaakaana nakue anzia kine bantu bange bali basaangua bakolele kunvuana nabo.”

Bufuuke buli bwaleeta mutende wa mukati. Mu Bibilia, bufuuke ni mutende bili byapalaniiwa ni “mulangue kufuma ku muulu.” (Yak. 3:13, 17) Muntu afuukile ali waikala ni “mutima utekameene.” (Tus Maf. 14:30) Martin, waakitile maka eevi kwaluka ni mibeele ya bufuuke. Walanda eevi: “Loonu nsiizi kukonkobeziasie kaalia kantonene kakitue, ndi ni mutende wa mukati ni nsaansa.”

Kakiine, iloombele kwikwinda saana pakunti tuviinde kukuzia mibeele ya bufuuke. Lupua unge walanda eevi: “Kulanda kisinka, mu nsita kampanda, ndi nafiitua saana.” Inzi, Yehova, olia ali watukinkizia kukoonkezia mibeele ya bufuuke, wakaba kutukwasia mu bobo buavia. (Is. 41:10; 1 Tim. 6:11) Yehova kunti ‘wapuililila kubeeleziiwa kwetu,’ kabili kunti ‘watubiika maka.’ (1 Pet. 5:10) Pa musita kampanda, kunti twalangilila mibeele ya “bufuuke ni kuwamiiziana kwakue Kristu” nga vyakitile Paulo.​—2 Bakor. 10:1.