LYASI LYA KUSAMBILILA LYA 21
LWIMBO 107 Leeza I Mufuano wa Ntono
Wewe Kunti Wapata Syani Muntu wa Kuupana Nakue?
“Nani ali kuvinda kupata mukazi ali ni buvinde? Kukindama kwakue kupitile kukindama kwa marijani.”—TUS MAF. 31:10.
KIKATA KIINE
Tuli kulondolwela mafunde a Bibilia alia ali kuvinda kukwasia muntu apate mwanakazi ao mwalalume apalile wa kuupana nakue. Kabili tuli kumona bange mu kilonghaano vibali kuvinda kubakwasia baalia batonene kuupa ao kupua.
1-2. (a) Ntanzi ya kutendekezia buchumba, ni biki bipalile kukita lupua ao nkazi asinaupe ao asinaupue? (b) “Buchumba” buli na mana ki? (Mona “Mulandu Ulondolwelue.”)
EBA, utonene kuupa ao kuupua? Kulanda kisinka, te kilombele muntu aye waupile ao waupilue evi aaluke ni nsansa. Anzia evio, ba lupua ni ba nkazi bengi basinaupe ao basinaupue, baye bali balumendo ao bakulu, batonene kupata muntu wa kuupana nakue. Kulanda kisinka, ntanzi ya kutendeka buchumba pamo ni muntu, upalile kuya wali ni burafiki bulumine pamo ni Yehova, upalile kuya waimanine bwino we mwine vyuli, kabili uye wali ni buvinde bwa kupata nfalanga ya kukukwasia kufikilizia bintu bikabiilue mu bwikazi bwa mu kyupo. a (1 Bakor. 7:36) Kine wewe wakita evio, kunti wavinda kwaluka ni kyupo kili ni nsansa.
2 Anzia evio, tekizi kusangua kyaleengele sie lyonse kupata muntu apalile wa kuupana nakue. (Tus Maf. 31:10) Kabili, ata sie kine wewe wapata muntu uutonene kumana bwino, tekizi kusangua kyaleengele kutendekezia buchumba. b Mu leli lyasi, tuli kulondolwela bintu bili kuvinda kubakwasia ba lupua ni ba nkazi basinaupe ao basinaupue, evi bapate muntu apalile wa kuupana nakue ni kutendekezia buchumba. Kabili tuli kumona ba lupua ni ba nkazi bange mu kilonghaano vibali kuvinda kubakwasia baalia batonene kuupa ao kuupua.
NI KIKI KILI KUKUKWASIA KUPATA MUNTU APALILE WA KUUPANA NAKUE?
3. Mukristu asinaupe ao asinaupue apalile kutontonkania palua ki musita lwali mukukeba muntu wa kuupana nakue?
3 Kine ukebele kuupa ao kuupua, kili bwino kumananke mibele yutonene iye yali na muntu wa kuupana nakue ntanzi ya kutendekezia buchumba. Kine te ukitile evio, kunti wasia muntu apalile wa kuupana nakue, ao kutendekezia buchumba pamo ni muntu olia asikupalile. Kakiine, muntu wa kuupana nakue apalile kuya wali Mukristu abatiziiziwe. (1 Bakor. 7:39) Inzi, te kila Mukristu abatiziiziwe ali kupala kwaluka muntu aweme kuli wewe wa kuupana nakue. Pa kako, upalile kwiipuzia evi: ‘Nene ndi ni mipango ki mu bwikazi bwane? Nene nkebele muntu wa kuupana nakue aye wali ni mibele ki? Eba, belia binkebele ku muntu wa kuupana nakue bilangiliile nangue ndi ni maano aweme?’
4. Ni bintu ki bili byabiika bange mu mapepo abo palua kukeba muntu wa kuupana nakue?
4 Kulanda kisinka, kine ukebele kuupa uli wapepa kuli Yehova palua kako. (Baf. 4:6) Kulanda kisinka, Yehova talaile nangue babombi bakue bakapata muntu apalile wa kuupana nakue. Anzia evio, ali waemena bintu byutonene ni vyuli waiunvua, kabili kunti wakukwasia musita luuli mukwikwinda kukeba muntu wa kuupana nakue. Kansi, twalilila kumubwila belia byutonene ni vyuli waiunvua. (Malum. 62:8) Mulombe akukwasie kulangilila mibele ya kupembelela ni mulangue. (Yak. 1:5) John, c lupua umo asinaupe, olia ali waikala mu États-Unis, walanda evi palua bintu byali wabiika mu mapepo akue: “Ndi namubwila Yehova mibele intonene elia ipalile kuya yali na muntu unkebele kuupana nakue. Ndi napepa evi mpate fwasi ya kusaakaana ni muntu apalile wa kuupana nakue. Kabili ndi namulomba Yehova ankwasie kukuzia mibele elia yakalengia nkabe nali mulume aweme.” Tanya, nkazi umo wa mu Sri Lanka, walanda evi: “Musita undi nakeba mwalalume apalile wa kuupana nakue, ndi namulomba Yehova ankwasie kusyala nali wa kisinka kuli wene ni kusunga nsansa.” Ata sie kine lonu te upatile muntu apalile wa kuupana nakue, Yehova alaile kukwemena, kukulangilila ntono, ni kukupozako maano nga vyukabiile.—Malum. 55:22.
5. Bakristu basinaupe ao kuupua kunti bapata syani fwasi ya kusaakaana pamo ni muntu unge asinaupe ao asinaupue? (1 Bakorinto 15:58) (Mona ni foto.)
5 Bibilia ili yatusonsezia “kukinkimana mu kubomba miilo yakue Mulopue.” (Soma 1 Bakorinto 15:58.) Kine ukinkimeene ao uli ni bingi bya kukita mu miilo yakue Yehova, kabili kine uli wapisia nsita pamo ni ba lupua ni ba nkazi paleepale, teukaba kukosia sie burafiki buweme pamo nabo, inzi kabili wakaba kupata ni fwasi ya kusaakaana pamo ni balumendo ni bakazyana basinaupe ao kuupua, nga vyuli wewe, kabili baalia bapozele sana maano ku miilo yakue Yehova. Kabili kine waikwinda sana kumusansamusia Yehova, wakaba kwaluka ni nsansa ya kisinka.
Kine uli ni bingi bya kukita mu miilo yakue Yehova, kabili kine uli wapisia musita pamo ni ba lupua ni ba nkazi paleepale, kunti wapata muntu apalile wa kuupana nakue (Mona lifungu lya 5)
6. Musita ubali mukukeba muntu wa kuupana nakue, Bakristu basinaupe ao basinaupue, bapalile kulanguluka ki?
6 Inzi, uye wakengeele evi kukeba muntu wa kuupana nakue te kunti kwaluke kintu kya mana sana mu bwikazi bobe. (Baf. 1:10) Te kuupa ao kuupua kuli kwaleta nsansa ya kisinka, inzi nsansa ya kisinka ili yaletua na kuya twali ni burafiki buweme pamo ni Yehova. (Mat. 5:3) Kabili kine ukili bunke, kunti waya wali ni uru sana wa kubomba sana miilo ya kusimikila. (1 Bakor. 7:32, 33) Bombia bwino sana musita obe. Jessica, wa mu États-Unis, olia waaupilue wasyali na myaka mu pepi ni makumi ana (40), walanda evi: “Naatwaliliile kuya nali ni bingi bya kukita mu miilo ya kusimikila, kabili kekio kyaankwasiizie kuya nali sie ni nsansa ata sie kine nali natonene kuupua.”
KWATA MUSITA WA KUMANA MUNTU VYALI
7. Juu ya ki ni kintu kya mulangue kumutoosia muntu wa kuupana nakue ntanzi ya kulangilila nangue umutonene? (Tuswalo ni Mafunde 13:16)
7 Ale kine wamona lupua ao nkazi umo kuya wapalile kwaluka mulume ao mukazi apalile wa kuupana nakue? Eba, upalile kumwana penka palia vyuli mukwiunvua juu yakue? Bibilia ili yalanda nangue muntu wa mulangue ali wakebanke kumana ntanzi ya kukita kintu. (Soma Tuswalo ni Mafunde 13:16.) Pa kako, ni kintu kya mulangue kupisianke musita wali mukumutoosia muntu pansi-pansi bila kumulangilila kale nangue umutonene. Aschwin wa mu Uholanzi (Pays-Bas), walanda evi: “Nkulu ya kutona kuupa ao kuupua kunti yaiza lubilo, inzi kabili kunti yazeeza lubilo. Pa kako, kine wewe waipeela musita wa kumutoosia muntu, teukaba kutendekezia buchumba buswapiile sie nkulu ya kutona kuupa ao kuupua pantu yene kunti yaiza, kisia ni kuzeeza lubilo.” Kukila pa kako, musita luuli kuya wamutoosia muntu, kunti wafikiila kwinika nangue te upalile kuupana na ozo muntu.
8. Lupua asinaupe ao nkazi asinaupue kunti wamutoosia syani muntu wa kuupana nakue evi kumana kine apalile? (Mona ni foto.)
8 Wewe kunti wamutoosia syani muntu pansi-pansi bila kumulangilila kale nangue umutonene? Ku kulonghaana ao musita umuli mwasangua mwali pamo mu kikundi evi kwisansamusia, wewe kunti watoosia bintu paleepale nga evelia aali yakue ya kimupasi, mibele yakue pamo ni lwendo lwakue. Barafiki bakue ni bani, ali walanda bintu bya syani? (Luk. 6:45) Eba, mipango yakue ipateene ni yobe? Kunti waipuziako ni bakote ao Bakristu bakulile kimupasi baalia bamumanine bwino ozo nkazi ao lupua. (Tus Maf. 20:18) Kunti waipuzia sifa ao mibele yakue viili. (Rut. 2:11) Musita luuli mukumutoosia muntu, ikwinde evi te kunti umukitile bintu bya kumulengia eyunvue ovio. Te kukeba kuya wali pamo nakue musita onse, ni kukeba kumana kila kantu pa lwakue.
Ntanzi ya kumulanda muntu nangue umutonene, pisianke musita wali mukumutoosia pansi-pansi (Mona lifungu lya 7-8)
9. Ntanzi ya kutendekezia buchumba, upalile kuya wasininkiziizie ki?
9 Upalile kukita musita walepele syani wa kumutoosia muntu ntanzi ya kulangilila nangue umutonene? Kine wamubwila kale muntu lubilo-lubilo nangue umutonene, wewe kunti wamoneka nangue tewizi kutontonkania sana ntanzi ya kukwata bupinguzi. (Tus Maf. 29:20) Inzi, kabili kine wakokola sana bila kulanda, kunti wamoneka kuya wali muntu asili na buvinde bwa kukwata bupinguzi, asa kine ni bantu bange baakimana nangue wakiba wamutoosia. (Kas. 11:4) Languluka nangue ntanzi ya kumutoosia muntu juu ya kuupana nakue, te ilombele usininkizie kale nangue wakaba kumuupana nakue. Inzi upalile kuya wasininkiziizie nangue witeaniizie palua kuupa ao kuupua, kabili nangue ozo muntu wa kuupana nakue, kunti wapala kuli wewe kuya wali mukazi ao mulume aweme.
10. Wewe upalile kukita syani kine wainika nangue lupua ao nkazi atonene kukumana bwino inzi mutima obe te uileko kuli ozo muntu?
10 Inzi, wewe kunti wakita syani kine wainika nangue lupua ao nkazi atonene kukumana bwino? Kine waiunvua nangue mutima te uileko kuli ozo muntu, ezia kulangilila evio bila kufiika kupitila bikitua byobe. Te kili bwino kumulengia muntu atontonkanie nangue wewe kunti watona kutendekezia bukibuza pamo nakue, ni koku we mwine bila watonene.—1 Bakor. 10:24; Baef. 4:25.
11. Kine wewe i ali ni miilo ya kukebelana muntu wa kuupana nakue, ni biki byupalile kutontonkaniapo?
11 Mu tuzonga tunge, bavyazi ao bantu bange bakulile kunti batona kubakebela bantu ba mu lupua lwabo basinaupe ao basinaupue, muntu wa kuupana nakue. Inzi mu tuzonga tunge, bantu ba mu lupua ao barafiki, i bali bakebelana muntu apalile wa kuupana nakue ni kupanga evi mwalalume pamo ni mwanakazi bakabe kusaakaana pamo evi kumona kine kunti bapatana. Kine wewe walombua kukita mipango palua bantu ba kutendekezia buchumba ao kyupo, tontonkania palua bintu bili byatona mwalalume ni belia bili byatona mwanakazi, kisia ni bintu bibakabiile kila muntu pa lwakue. Kine wewe wamona nangue pange ozo mwalalume ao mwanakazi kunti wapala kwaluka mukazi ao mulume wakue kwa muntu obe wa mu lupua ao rafiki, ikwinde kumumana bwino, mana bwino mibele yakue; ni kikilile pa byonse ikwinde kumana bwino kine ozo muntu ali ni burafiki bwa pepi pamo ni Yehova. Burafiki bwa pepi pamo ni Yehova i kintu kya mana sana kuliko nfalanga, masomo, ao miilo ili yabomba muntu. Anzia evio, uye walangulukile nangue lupua olia ali mukukebelua muntu wa kuupana nakue, pamo ni nkazi wa kuupua, i bali ni bupinguzi bwa kupeleezia palua kwitabila kuupana ao abe.—Bag. 6:5.
WEWE KUNTI WATENDEKEZIA SYANI BUCHUMBA?
12. Kine ukebele kutendekezia buchumba, kunti wakita syani evi ufikiile kumubwila olia uukebele kuchumbia?
12 Kine ukebele kutendekezia buchumba, kunti wakita syani evi ufikiile kumubwila olia uukebele kuchumbia? d Kunti wapanga kulondolola pamo ni ozo muntu pa fwasi imuli kuya mwamwenue na bantu, ao kupitila telefone. Mubwile bila kumufiika nangue umutonene kabili nangue ukebele kumumana bwino. (1 Bakor. 14:9) Kisia kukita evio, upalile kumusiila musita wa kunti atontonkanie vya kukwasuka. (Tus Maf. 15:28) Kabili kine ozo muntu wakaana, kindika mawazo akue.
13. Kunti wakita syani kine muntu wakulanda nangue atonene mutendekezie buchumba? (Bakolosai 4:6)
13 Kunti wakita syani kine muntu wakulanda nangue atonene mutendekezie buchumba? Kipalile ozo muntu waakikwinda sana pa kwiza kukulanda nangue akutonene, pa kako, langilila mibele iweme ni mukinzi. (Soma Bakolosai 4:6.) Kine ukebele akusiileko musita wa kutontonkania ntanzi ya kumwasuka kine kunti waitabila kutendekezia buchumba, mubwile. Anzia evio, ikwinde kumwasuka bila kukokola. (Tus Maf. 13:12) Inzi, kine te utonene, mubwile mu nzila ya buwame kabili bila kumufiika. Mona vyaakitile Hans, wa mu Austria, musita nkazi umo lwaamulandile batendekezie buchumba. Waalandile evi: “Naamubwilile bupinguzi bwane mu nzila iweme, inzi bila kumufiika. Naakitile evio bila kukokola evi te kunti aye waswapiile bufi. Kabili, juu ya kutiina kumulengia asyale waswapiile bufi, naali nakengeele evi te kunti ndande ao nkite kantu ka kulengia amone nangue pange nakaba kwalulula mawazo ane.” Inzi, kine ni wewe waitabila kutendekezia buchumba pamo ni ozo muntu, mubwile amane, kisia londolole vimwakaba kukita buchumba bwenu. Belia byukebele palua buchumba kunti byapusana ni belia bikebele mwinobe kukonkana ni tubelela twa ku fwasi kuwaakuliile ao juu ya nsambu inge.
BANGE KUNTI BABAKWASIA SYANI BAKRISTU BATONENE KUUPA AO KUUPUA?
14. Kunti twabakwasia syani kupitila milandu yetu Bakristu basinaupe ao basinaupue?
14 Fwe bonse kunti twabakwasia syani Bakristu baalia batonene kuupa ao kuupua? Kunti twakita evio, kupitila kuya twakengeele mu milandu ituli twalanda. (Baef. 4:29) Kunti twaiipuzia evi: ‘Eba, ndi nalanda ao kukita bintu bya kulengia baalia batonene kuupa ao kuupua bazyelekane? Eba, musita undi namona lupua asinaupe wali mukulanda pamo ni nkazi asinaupue, ndi natontonkania nangue batoneene evi bakabe kuupana?’ (1 Tim. 5:13) Kukila pa kako, te tupalile ata kanini kubalengia Bakristu basinaupe ao basinaupue, bemone nangue mu nzila imo babulilue kantu kamo evi, pantu tebanaupe ao tebanaupue. Hans, olia utwaazimbulanga lwa ntanzi, walanda evi: “Ba lupua ni ba nkazi bange bali baipuzia nangue, ‘Juu ya ki teunaupe? Teusyakulile.’ Bobo bulanzi buli bwabalengia baalia basinaupe ao basinaupue bemone nangue te bapalile kabili kekio kunti kyalengia beyunvue nangue bapalile kukita lubilo.” Kakiine, kili bwino sana kukeba fwasi ya kubatasia Bakristu baalia basinaupe ao basinaupue!—1 Bat. 5:11.
15. (a) Kukonkana ni lifunde lili mu Baroma 15:2, ni kiki kitupalile kutontonkania ntanzi ya kumukwasia muntu apate wa kuupana nakue? (Mona ni foto.) (b) Ni masomo ki a mana awaakisambilila kupitila video?
15 Ale kine tuli mukutontonkania nangue lupua ntwani ni nkazi ntwani kunti bapatana sie bwino kine baupana? Bibilia ili yatulanda nangue tupalile kukita belia bili byatona bantu bange. (Soma Baroma 15:2.) Bakristu bengi basinaupe ao basinaupue te bezi kutona kulandua ntanzi ya muntu asinaupe ao asinaupue nangue wewe ni ntwani kunti mwapatana kine mwaupana. Kabili tupalile kukindika belia bibatonene. (2 Bat. 3:11) Ni bange kunti batona tubakwasie kukeba muntu wa kuupana nakue, inzi te tupalile kukita evio kine te tulandilue. e (Tus Maf. 3:27) Bange Bakristu basinaupe ao basinaupue bali batona kukeba muntu wa kuupana nakue mu nzila ifyaminiineko. Lydia, nkazi wa mu Ujerumani, walanda evi: “Kunti wamukupa ozo lupua ni nkazi, pamo ni ba lupua ni ba nkazi bange mu kikundi kikata. Wewe kunti wakita evio juu ya kumupeela sie lupua ni nkazi fwasi ya kunti basaakaane, kisia balekeele bene bapingule belia bibatonene.”
Kusangua mu kikundi kikata kuli kwabapeela Bakristu basinaupe ao kuupua fwasi ya kusakaana (Mona lifungu lya 15)
16. Ni kiki kipalile kulanguluka Bakristu basinaupe ao basinaupue?
16 Fwe bonse, i kulanda, bopeene ni baalia basinaupe ao kuupua, kunti twaaluka ni nsansa mu bwikazi! (Malum. 128:1) Pa kako, kine utonene kuupa ao kuupua, inzi teunapate muntu apalile, twalilila kupoza maano ku miilo yakue Yehova. Nkazi Sin Yi, wa mu Macao, walanda evi: “Kine wapalania musita uwakapisia pamo ni wa kobe mu paradiso, uli kwinika nangue musita wa kwikala lonu bila kuupa ao bila kuupua ni ufupi. Sekelela ozo musita luukili bunke, kabili ubombie bwino.” Inzi, wewe kunti wakita syani kine wakipata kale muntu apalile wa kuupana nakue, kabili mwaakitendekezia kale buchumba? Mu lyasi likonkelepo, twakaba kulondolwela vya kukita evi buchumba bwenu bumuletele Yehova mukinzi.
LWIMBO 137 Banakazi ba Kiketekelo, ba Nkazi Bakristu
a Evi kukukwasia umane kine witeaniizie palua kuupa ao kuupua, mona ku jw.org lyasi lilandile, “Urafiki wa Kimapenzi—Sehemu ya 1: Je, Niko Tayari Kuanzisha Urafiki wa Kimapenzi?”
b MULANDU ULONDOLWELUE: Mu leli lyasi ni mu lelia likonkelepo, mulandu “buchumba” ulangiliile kipindi kili kyapisia mwalalume ni mwanakazi bali mukukeba kumanana bwino evi bakabe kufikiila kupingula kine kunti kyapala bopane ao abe. Kabili mu byalo binge, buchumba buli bwasangua bwali burafiki palua kuupana, kipindi kya kumumana muntu. Buchumba, ao burafiki bwa kutonana buli bwatendeka musita mwalalume ni mwanakazi lubali babwilana bila kufiika nangue batoneene. Kabili kekio kipindi kili kyatwalilila mpaka musita ubapingula kuupana ao mpaka musita ubapingula kupwisia buchumba.
c Meena a bantu bange alulwilue.
d Lingi, mu fwasi inge, lupua i ali waya kumwana mwanakazi evi batendekezie buchumba ao burafiki palua kuupana. Inzi, kili bwino ni bankazi baye babalanda balupua palua kutendekezia buchumba. (Rut. 3:1-13) Evi upate mpunda ingi, mona lyasi lilandile “Vijana Huuliza . . . Nitamwambiaje Jinsi Ninavyohisi?” mu Buuke! ya pa nsiku 22, Mwezi wa 10, 2004.
e Mona video mu jw.org, elia ilandile Wanapata Matokeo ya Muzuri kwa Kupigania Imani Yao—Wakristo Wenye Hawajaoa ao Kuolewa..
