MU MIAKA ingi yaapitile, Baisraeli baali bafumia nfalanga eevi kukwasia lupupo lwa kisinka. Inzi mu nsiku yakue Yesu, Bayuda baali balipa misonko ingi yaali yalengiizie buikazi buye bwaaviizie.

Bayuda bonse bakulile baali bafumia kipande kya shekeli (drakma ibili), eevi kukwasia miilo ya mu liema lya kupupilamo ni kisia paapo elia yaali yakitua mu ekalu. Mu miaka mia ya ku ntendeko, ezio nfalanga yaali yabombiiwa eevi yaaluke bupe, ao ikwasie mu miilo ya kusuunga ekalu yaakuulilue na Erode. Bayuda bamo lubaamwipuziizie Petro eevi bamane malanga akue Yesu palua kulipa ozo musonko, Yesu taalandile nangue kibiipile. Kakiine, Yesu waamulangiliile Petro kwa kunti aye apate lufalanga lwa kusonka.​—Mat. 17:24-27.

Bantu bakue Leeza ba mu ozo musita, baali bapalile kulipa kabili musonko unge waali wakuutua kya likumi, i kulanda seemu ya likumi ya byakulia bibaali bazombola ao ya bintu bibaali bapata. (Bal. 27:30-32; Mpen. 18:26-28) Bantunguluzi ba ma diini baali batonta saana nangue kipalile kulipa kya likumi kya kila kintu kyaali kyazombolua na bantu, atasie “minti, dili ni kumin.” Yesu taalandile nangue kulipa kya likumi kubiipile, inzi waalandile nangue nzila yaali yabombiiziamo bakaleemba ni Bamafarisayo muzilo palua kya likumi i yaali yabiipile.​—Mat. 23:23.

Inzi mu ozo musita, Bayuda baali bapatikiziiwa kulipa misonko ingi ku buteeko bwa Roma bwaali bwabateekele. Kwa mufuano, baalia baali bakwete kazonga, baali bapalile kusonka na nfalanga ao bintu bibaali nabio. Mu kulinguila kine muntu akwete bintu 100 waali wafumiapo bintu 20 ao 25 juu ya kusonka. Kabili kila Muyuda waali wapalile kusonkela palwakue muine. Ozu i musonko waaipuziiziwe Yesu na Bamafarisayo. Waalangiliile malanga atupalile kuya twali nao palua kusonka musita lwaalandile eevi: “Kansi, sonke musonko kuli kateeka, Leeza ni ye mumupeele byakue.”​—Mat. 22:15-22.

Kabili kubanga kwaali musonko wa kulipa palua bintu bya kusuluzia byaali byaingila ao kufuma mu kalaale. Ozo musonko waali walipilua ku ma poro, ku bilalo, ku masansa ao mapanda-njia, ku ngingililo ya mizi ikata ao ya nsoko.

Musonko waali waloomba buteeko bwa Roma bantu balipe, waali wakilile kufina. Kaleemba umo Muroma ali wakuutua Tacite waaikeele mu nsita yaali yateeka kateeka Tiberio, Yesu wakili pa kyalo, waalandile nangue bekazi ba “Siria ni Yudea baaloombele bapunguziiziwe musonko, paantu ubanga wabakoleele kulipa.”

Musonko waakilile kufina juu ya nzila ibaali babombia pa kusonkia. Kabili baalia baali basonkia, baali balipa nfalanga ingi pa kunti bapate miilo ya kusonkia. Bakulu ba bakasonkia ba musonko, baali baiunga pamo ni bakulu bange eevi basonkie bintu bingi juu ya kunoonkelamo bo beene. Kipalile Zakayo waali ni bakasonkia ba evio bali pensina buviinde bwakue. (Luk. 19:1, 2) Kakiine, bantu baali bafiitua palua kaako, kabili baali babasuulile bantu baali baya kusonkia.