1. Ni aali ki paleepale ili yaleeta muenzo mu buikazi?

 TONTONKANIA palua eezi aali yaasaakeene na bange Bakasininkizia Bakue Yehova. Nestor pamo ni María, mukazi wakue, baatonene kuya kubombela mu kazonga kakabiiluemo saana bakasimika. * Eevi baviinde kukita evio, kyaaloombele basambilile kubombia nfalanga iniini mu buikazi bwabo. Inzi, baali baunvuile baaunvuile muenzo nangue paange te bakaba kuya bali na nsaansa saana kine bali ni nfalanga iniini mu buikazi bwabo. Musita Biniam lwaalukile Kasininkizia Wakue Yehova mu kyalo kimo kili kyapinga miilo yeetu, waatontonkaniizie nangue wakaba kubamba kusaanzua paantu waaluka pakati ka bantu bakue Leeza. Kutontonkania evio, kwaamuleteele muenzo. Inzi, waakilile kunvua muenzo musita lwaatendekele kutontonkania bantu ba mu lupua lwakue vibakaba kukita kine bamana nangue weene waakingila mu diini ya leenu. Valérie waapiiminue ni kukwatua buluele bwa kapoopo kali kasaangua kaaviizie saana, kabili waatendekele kwema juu ya kupata doktere ali kukindika buzumino bwakue buswapiile Bibilia palua milopa. Kakiine, waaunvuile muenzo nangue paange kunti wafua.

2. Juu ya ki tupalile kwikwinda saana eevi kwanzia muenzo weetu?

² Eba, ni weewe waaunvuilepo kale muenzo wa evio? Bengi pakati keetu baaiunvuilepo kale evio. Kine te tusambiliile kulangilila buviinde palua muenzo weetu, keekio kunti kyalengia tuye twakwata bupinguzi bubiipile, buli kulengia paange twainoona ni bukibuza bwetu pamo ni Yehova. Keekio, i kintu kitonene Sataana. Kabili, ali waezia kubombia muenzo utuli nao eevi kutulengia twandue kukoonka mizilo yakue Yehova, ibiikile mukati malaizio a kusimikila mpunda iweeme. (Nfy. 12:17) Sataana ni mubiifi, tali na luse kabili ali ni buviinde. Inzi, weewe kunti waviinda kwisuunga palwakue Sataana. Mu nzila ki?

3. Ni kiki kili kutukwasia kwanzia muenzo weetu?

 ³ Kine tusininkiziizie nangue Yehova atutonene, i kulanda nangue tumumwene wali ku lubali lwetu, Sataana taviinda kutulengia tunvue muenzo. (Malum. 118:6) Kwa mufuano, kaleemba wa Malumbo a 118, waasaakeene ni aali ibanga yamwemia saana. Abanga wali ni baluani bengi, kubiika mukati ni baalia babanga bali ni bifulo bikata (mulongo wa 9, 10). Nsita inge, abanga waisaanga kuya watiintilue saana (mulongo wa 13). Kabili, wapeelue malipizi akata kufuma kuli Yehova (mulongo wa 18). Anzia evio, ozo kaleemba wa Malumbo waasonseziiziwe kwimba eevi: “Nsikaba kutiina.” Ni kiki kyaalengiizie eyunvue kuya wasuungilue? Waainikile nangue anzia kine Yehova waamupeele malipizi, Baba wakue wantono wa ku muulu, i kulanda Yehova, waali wamutonene saana. Kaleemba wa azo Malumbo waali wasininkiziizie nangue anzia kine ali kusaakaana ni aali ki, lyonse, Leeza wakue wantono wakaba kuya waleengele kumukwasia.​—Malum. 118:29.

4. Kine tuswapiile nangue Leeza atutonene, kunti twaanzia muenzo wa siani?

⁴ Tupalile kuya twasininkiziizie nangue Yehova atutonene. Kuya twasininkiziizie evio, kunti kwatukwasia kwanzia muenzo mu nzila itatu: (1) Muenzo wa kwandua kwemena bintu bikabiile lupua lwetu, (2) muenzo wa kutiina muntu, ni (3) muenzo wa kufua. Bantu batwazimbulanga ku ntendeko ya leeli lyasi, baaviindile kwanzia muenzo wabo, paantu baali basininkiziizie nangue Leeza waali wabatonene.

5. Mutue wa nsesi kunti waemiiwa saana na aali ki? (Mona foto ili ku ntendeko ya kazeeti.)

⁵ Mutue wa nsesi wa mu lupua lwa Kikristu, ali watwama wafiniizie miilo ya kwemena bintu bya kimubili bya mu lupua lwakue. (1 Tim. 5:8) Kine uli mutue wa nsesi, paange mu keeki kipindi kya buluele bwa korona, waakiba waunvuile muenzo nangue uli kuzeezia miilo yobe. Paange, waakiba waunvuile muenzo wa kwandua kupata byakulia ni fuasi mwa kwikala lupua lobe. Kabili, paange waakiba waunvuile muenzo nangue kine wazeezia miilo yobe teuviinda kupata inge. Ao nga ba Nestor ni María, batwazimbulanga lwa ntaanzi, paange weewe waakiba watontonkania nangue teuviinda kwikala buino wali ni nfalanga iniini mu buikazi. Sataana waakiviinda kubalengia bantu bengi balekele kumubombela Yehova paantu baakyunvua muenzo wa evio.

6. Sataana ali mukwezia kutulengia tuzumine ki?

⁶ Sataana ali waezia kutulengia tuzumine nangue Yehova teezi kutwemena fwefue, kabili nangue te kuli unge ali watukwasia musita utuli twaemena bintu bikabiile bantu ba mu lupua lwetu. Keekio, kunti kyalengia tutontonkanie nangue tupalile kukita maka etu onse eevi kusuunga miilo yeetu. Kabili, keekio kunti kyalengia tufikiile kupuulula ni mafunde a Bibilia.

7. Yesu watusininkiziizia ki?

⁷ Yesu, amumanine buino saana Baba, kuliko vyamaninue na muntu unge onse. Weene, watusininkiziizia nangue Leeza ‘amanine keelia kitukabiile atasie ntaanzi tetunamuloombe.’ (Mat. 6:8, NWT) Kabili, Yesu amanine nangue Yehova eteaniizie kutupeela bintu bitukabiile. Paantu tuli Bakristu, tuli bantu ba mu lupua lwakue Leeza. Kunti twasininkizia nangue paantu Yehova ni Mutue wa lupua, Weene wakaba kukita kukoonkana ni lifunde lyaafumiizie palua kila mutue wa nsesi, lili mu 1 Timoteo 5:8.

8. (a) Ni kiki kili kutukwasia kwanzia muenzo wa kwandua kupata bintu bikabiile bantu ba mu lupua lwetu? (Mateo 6:31-33) (b) Kunti twapala siani mufuano wa ba mulume ni mukazi balangiliilue ku foto baya kumutwalila nkazi umo kyakulia?

⁸ Kine tusininkiziizie nangue Yehova atutonene, kabili nangue atonene bantu ba mu lupua lwetu, tuli kuya twasininkiziizie nangue twakaba kuviinda kupata bintu bitukabiile. (Soma Mateo 6:31-33.) Yehova atonene kutwemena. Kakiine weene, ali wapeelana wawamiinue kabili  kwa ntono! Musita lwaabumbile kyalo, kuliko kutupeelasie bintu bya musinzi bya kutukwasia kuya twali ni bukose, waakitile bintu bingi bikilile paapo. Waabumbile bintu bingi mu kyalo byakutukwasia tuye twasekelela. (Kut. 2:9) Anzia kine nsita inge tuli twasaanguasie na bintu biniini bya kutukwasia, kili buino kumana nangue bintu bebio bili byatukwasia kutwalilila kuya twakosele. Yehova tali mukwandua kutupeela beelia bitukabiile. (Mat. 6:11) Lyonse tupalile kulanguluka nangue beelia bituli twapeelua na Yehova ni bya mana saana kupita kintu kyonse kituli kwitana loonu. Kabili, musita uli mukuiza wakaba kutupeela bukose bwa loonse. I vyaafikiile kwinika ni ba Nestor ni María.​—Is. 65:21, 22.

9. Weewe, kunti wasambilila ki kupitila mufuano wa ba Nestor ni María?

⁹ Ba Nestor ni María, babanga bali ni nsesi ni miilo yaweeme mu Kolombia. Balanda eevi: “Twaatontonkaniizie palua kuleengia buikazi bwetu eevi tukite bingi mu miilo yakue Yehova. Inzi, tubanga twali ni muenzo nangue tetukaba kwikala twali ni nsaansa ni kooku twalisie ni nfalanga iniini.” Ni kiki kyaabakwasiizie kwanzia muenzo wabo? Baatontonkaniizie palua ntono ibaalangiliilue na Yehova mu nzila ingi. Baalekeele kubomba miilo ibanga yabakwasia kupata nfalanga ingi, paantu babanga basininkiziizie nangue, lyonse Yehova wakaba kubeemena. Baasisiizie nsesi yabo, ni kukuukila mu kazonga kaali kakabiiluemo saana bakasimika ba Bukolo. Baaiunvuile siani palua bupinguzi bubaakwete? Nestor walanda eevi: “Twaaimweneene nangue milandu ili mu Mateo 6:33, ni ya kisinka. Te twakipusua ata kaniini na kintu kyonse kya kimubili. Kabili loonu tuli ni buikazi bwa nsaansa saana.”

10. Juu ya ki bantu bali mukutiinana?

¹⁰ Kubambila pa musita waasangukile ba Adamu ni Eva kuli Yehova, bantu baatendekele kukisiana beenenke. (Kas. 8:9) Kwa mufuano, bantu bali babombia buviinde bwabo eevi kubakitila ovio bantu bange, bangipaani bali mukukita bubiifi saana, ku masomo, banafunzi bange bali babatuka ni kubakitila ovio banafunzi benaabo, kabili ni bantu bange bali babakitila ovio bantu ba mu lupua lwabo. Kakiine, bantu bali babatiina bantu benaabo! Sataana ali mukubombia siani muenzo weetu wa kutiina muntu?

11-12. Sataana ali wabombia siani muenzo wa kutiina muntu pali fwefue?

¹¹ Sataana ali wabombia muenzo wa kutiina muntu, eevi kwezia kutulengia tulekele kusimikila ni kubomba miilo yonse itupeelue na Yehova. Kabili, Sataana ali wakinkizia ma buteeko  eevi akaanie miilo yeetu ni kutuleetela masaanso. (Luk. 21:12; Nfy. 2:10) Mu keenu kyalo kyakue Sataana, bantu bengi bali mukusalangania mpunda ya kuvulunghania bantu ni kulanda bintu bya bufi palua Bakasininkizia Bakue Yehova. Baalia bali baitabizia bobo bufi kunti batendeka kutuseka, atasie kutukitila bintu bibiipile kimubili. (Mat. 10:36) Eba, tuli twapapiiwa na ezio nzila ya bukengezi ili yabombia Sataana? Bila. Ni mu miaka mia ya ku ntendeko waali wabombia ezio yenka nzila.​—Miil Bat. 5:27, 28, 40.

¹² Kutiina kupingua na buteeko te nzila imosie ili yabombia Sataana. Bange bali baunvua muenzo musita lubali batontonkania bantu ba mu lupua lwabo vibakaba kukita kine bamana nangue baakyaluka Bakasininkizia Bakue Yehova. Nsita inge, bali baunvua muenzo saana palua kaako kupita ni muenzo wa kuumua. Bali basaangua babatonene saana bantu babo ba mu lupua, kabili batonene lupua lwabo lumumane Yehova ni kumutona. Bali bakisua kunvua bantu ba mu lupua lwabo balanda bintu bya kumukoosiizia mukinzi Leeza wakisinka, pamo ni bantu bali bamupupa. Anzia evio, mu aali inge, baalia bantu ba mu lupua babanga bapinga lwa ntaanzi, baafikiile kwitabila kisinka kya Bibilia. Eba, ale kine bantu ba mu lupua lwetu batutenga saana mu kila kantu juu ya buzumino bwetu bwa leenu? Tuli kukita siani?

13. Kuya twasininkiziizie nangue Leeza atutonene, kunti kwatukwasia siani kusipikizia kine twasuulua na bantu ba mu lupua lwetu? (Malumbo 27:10)

¹³ Kunti twateekiiwa mutima kupitila milandu iweeme saana ili mu Malumbo 27:10. (Soma.) Musita utuli twalanguluka Yehova vyali watulangilila ntono, tuli twaiunvua kuya twasuungilue atasie kine twasuulua na bantu ba mu lupua lwetu. Kabili, tusininkiziizie nangue wakaba kutupaala juu ya kusipikizia kwetu. Yehova wakaba kutupeela kila kintu kitukabiile mu buikazi bwetu, ni kutukwasia tuye twateekameene kabili twali ni nsaansa, kabili kunti watukwasia tuye twali peepi nakue kupita muntu unge onse ali kutukwasia! Keekio, i kintu kyaaimweneene ni Biniam, olia utwazimbulanga lwa ntaanzi.

14. Weewe, kunti wasambilila ki kupitila mufuano wakue Biniam?

¹⁴ Biniam waalukile Kasininkizia Wakue Yehova, anzia kine waali wamanine nangue kunti wapata maavia akolele kufuma ku buteeko bwa mu kyalo kyabo. Tontonkania Biniam vyaaviindile kwanzia muenzo wa kutiina muntu kupitila kumana nangue Yehova amutonene. Walanda eevi: “Masaanso abanga akilile kubiipa kukila ni vinaali natontonkania. Inzi, naaunvuile saana muenzo wa kupingua na bantu ba mu lupua kuliko muenzo wa kusaanzua na buteeko.  Naaunvuile muenzo nangue bupinguzi bunaakwete bwa kwaluka Kasininkizia Wakue Yehova bwakaba kumulengia baba wane asizumiine afiitue, kabili nangue bantu ba mu lupua lwane te bakaba kuya bankindika ata kaniini.” Anzia evio, Biniam waali wasininkiziizie nangue lyonse Yehova ali waemena baalia batonenue na weene. Biniam watwalilila kulanda eevi: “Naatontonkaniizie Yehova vyaabakwasiizie bantu bange kusipikizia maavia a kupata nfalanga, kupingulua ovio, ni kusipikizia kukitilua ovio na bikundi bya bantu babiifi. Naali namanine nangue kine nasiala nalamatiliile kuli Yehova, wakaba kumpaala. Musita unaali nakwatua, kabili ni kuumua, naaimweneene Yehova vyali watukwasia lyonse kine twasiala twali ba kisinka kuli weene.” Biniam waamumwene Yehova kuya wali Baba wakue kakiine, kabili ni bantu Bakue baailangiliile kuya bali lupua kwakue kakiine.

15. Juu ya ki te kya kupapia kunvua muenzo wa kufua?

¹⁵ Bibilia ilandile nangue lufu ni muluani. (1 Bakor. 15:25, 26) Kunti twaema saana kine twatontonkania palua kufua, asa kine fwefue ao muntu ututonene aluele saana. Juu ya ki tuli twaunvua muenzo wa kufua? Paantu Yehova waatubumbile twali ni nkulu ya kusekelela buikazi loonse. (Kas. 3:11) Inzi, muenzo wa kufua kunti watukwasia eevi tusuunge bukose bwetu. Kwa mufuano, ozo muenzo kunti watukinkizia tukwate bupinguzi buweeme palua kulia byakulia bili byakuula mubili, ni kuya twabeelezia mubili weetu. Kabili muenzo ozo, kunti watukinkizia kukeba matunzo ku ba munghanga, ni kukeba miti kine kyapala, pamo ni kutiina kubiika na bufue bukose bwetu mu buavia.

16. Sataana ali wabombia siani muenzo wa kufua utuli twavyalua nao?

¹⁶ Sataana amanine nangue fwefue tutonene saana kuya twakosele. Inzi, alandile nangue fwefue kunti twaitabila kufumia kila kintu kituli nakio, atasie bukibuza bwetu pamo ni Yehova, juu ya kusuunga bukose bwetu. (Yob. 2:4, 5) Kakiine Sataana ni wa bufi! Inzi, paantu Sataana i “olia ali ni buviinde bwa kulengia lufu,” ali waezia kubombia muenzo wa kufua utuli twavyalua nao eevi kutulengia tumusie Yehova. (Baeb. 2:14, 15, NWT) Mu aali inge, baalia bali babombiiwa na Sataana, bali batinsia kwipaya bantu bali bamupupa Yehova kine te balekeele kiketekelo kyabo. Nsita inge, Sataana kunti wamona nangue tuli ni maluele apalile kuya kutunzua lubilo ku opitali, kisia kunti wabombia ezio fuasi eevi kutulengia tukite kintu kya kutiona mizilo yakue Leeza. Ba doktere ao bantu ba mu lupua lwetu, kunti batukinkizia eevi twitabile kubiikua milopa, kisia twafikiila kutiona muzilo wakue Leeza. Ao, paange muntu unge kunti watukinkizia tukoonke matunzo ange asipateene na mafunde a Bibilia.

17. Nga vilandile lileembo lya Baroma 8:37-39, juu ya ki te tupalile kutiina kufua?

¹⁷ Anzia kine tetwizi kutona kufua, tumanine nangue Yehova taviinda kulekela kututona atasie kine twafua. (Soma Baroma 8:37-39.) Kine babibuza bakue Yehova bafua, ali wasiala wabalangulukile, nga evelia bakikoselesie. (Luk. 20:37, 38) Atonene kubabuezia ku bukose. (Yob. 14:15) Yehova waalipile bei ikata eevi ‘tukabe twali ni bukose bwa muyayaya.’ (Yoan. 3:16) Tumanine Yehova vyatutonene ni vyali watwemena. Kansi, kuliko kumusia Yehova kine twaluala ao kine twaunvua muenzo wa kufua, tumuswapile weene atuteekie mutima, atupeele mulangue ni maka. Keekio, i kintu kyaakitile ni ba Valérie pamo ni mulume wakue.​—Malum. 41:3.

18. Weewe, kunti wasambilila ki kupitila mufuano wakue Valérie?

¹⁸ Musita lwaalukile ni miaka 35, Valérie waapiiminue ni kukwatua buluele bwa kapoopo bwaviizie saana, kabili busili na bantu bengi. Mona ntono viyaamukwasiizie kwanzia muenzo  wa kufua waali nao. Walanda eevi: “Musita unaamanine nangue ndi ni buluele bwa kapoopo, neene pamo ni mulume wane twaatulumukile saana. Pa kunti nfikiile kukosa, naali napalile kukitua operasio ikata. Naaile kumona ba doktere bengi, inzi bonse baakeene kunkita operasio isili ya kubombia milopa. Naaunvuile muenzo, inzi naakeene kubiikua milopa juu ya muzilo wakue Leeza! Mu buikazi bwane, Yehova waandangiliile saana ntono. Loonu, ndi ni fuasi ya kumulangilila weene ntono. Kila musita unaali napata mpunda ibiipile, keekio kyaali kyalengia nkile kupingula kumusaansamusia Yehova kuliko kumulengia Sataana aviinde. Kisia, naafikiile kukitua operasio bila kubiikua milopa. Anzia kine maluele ane atwaliliile, lyonse Yehova ali watupeela beelia bitukabiile. Kwa mufuano, mu kulonghaana kutwaakitile ku mpela ya mulungu ntaanzi ya kukwatua buluele, twaasambiliile lyasi lilandile nangue, ‘Kuluisia Maavia a mu enu Nsiku Twasipile.’ * Leeli lyasi lyaatuteekiizie saana mutima. Twaali twabuela kulisoma kabili. Kusambilila maasi a evio pamo ni kukita bintu nga evelia kusimikila, kulonghaana, kwaankwasiizie neene pamo ni mulume wane kusiala twateekameene ni kukwata bupinguzi buweeme.”

19. Ni kiki kyakaba kukitikasie leenu?

¹⁹ Kupitila kukwasiiwa na Yehova, Bakristu mu seemu yonse ya kyalo, bali mukuviinda kusipikizia maavia ni kumupinga Kibanda. (1 Pet. 5:8, 9) Ni weewe, kunti waviinda. Leenusie, Yehova wakaba kumuana Yesu pamo ni baalia bali mukuteeka nakue eevi bakabe ‘kulovia bikitua byonse byakue Kibanda.’ (1 Yoan. 3:8) Kisia paapo, pa kyalo, bantu bakue Leeza bali bamubombela, ‘te bakatiina ata kantu, kabili tekukaba ata kintu kya kubatutumia.’ (Is. 54:14; Mik. 4:4) Inzi, ntaanzi ozo musita teunafike, tupalile kukita maka saana eevi kwanzia muenzo weetu.

20. Ni kiki kyakaba kutukwasia kwanzia muenzo weetu?

²⁰ Tupalile kutwalilila kuya twasininkiziizie nangue Yehova atonene babombi bakue kabili ali wabasuunga. Kintu kyakaba kutukwasia ni keeki, kutontonkania ni kulondoluela Yehova vyaasuungile babombi bakue mu nsita ya kale. Kabili, kunti twatontonkania Yehova vyaatukwasiizie kusipikizia aali yaviizie. Kupitila kukwasiiwa na Yehova, kunti twaviinda kwanzia muenzo weetu!​—Malum. 34:4.