BANTU bengi bamanine mpunda ilandile nangue Yesu waaipailue pa kimuti, wali pa bukata bwa bantu babili babiifi. (Mat. 27:35-38) Anzia evio, bantu bange bazumiine nangue Bibilia ipalile kuya yabeepele, musita luili yalanda nangue kisia paapo mubili wakue Yesu waateaniiziwe ni kuya kubiikua mu mankabuli.​—Mark. 15:42-46.

Bantu bange bali bapeelulula ao kutoosia bitabu bya Nsimiko ao Injili, bali batwisika nangue muntu waali wapingulua kwipaiwa etabilue kuziikua mu mankabuli akue, nga evelia kuziikua mu kiina kya mankabuli. Inzi, babo bantu bali bapeelulula, bazumiine nangue kipalile baalia baali baipaiwa juu ya bubiifi, baali bakitilua mu nzila iibeleele. Kabila mpunda umo ali wakuutua Ariel Sabar, walondolola mu kazeeti ka Smithsonian, kilengele bantu bange baye bali ni azo malanga. Walondolola eevi: “Kwipaiwa pa musalaba kubanga kwali malapizio aali akitilua bantu babiifi saana, kabili basomi bange baalandile nangue ni kintu kisili kya mukinzi kutontonkania nangue Baroma baali babapeela babo bantu mukinzi wa kuziikua mu nzila ipalile.” Baroma baali batona kubazyelekania saana bantu baali bapingulua kuya bali babiifi, pakaako, lingi mibili yabo yaali yasiala pa kimuti eevi ikabe kuliiwa na banama ba mu kisonso. Kisia paapo, beelia byaali byasiiwa ku mubili ozo, byaali byapoozua mu kiina kya bantu bengi kya mankabuli.

Anzia evio, bantu bali bavuumbula bintu bya kale, baakivuumbula kintu kiibeleele palua bintu bibanga byasiala ku mibili ya Bayuda bange baaipailue. Mu 1968, bikuza bya muntu walingi waaipailue mu miaka mia ya ku ntendeko byaapatilue. Byaapatilue mu mankabuli a lupua lumo lwa Kiyuda mu peepi ni muzi wa Yerusalemu. Bebio bikuza bibanga byali mu kisoko ao kisanduku kya bikuza. Mu bebio bikuza mubanga mwali ni kikuza kya ku kasingino. Keekio kikuza kyaali kyakonkomeenue ku lubao na musumari wa santimetre 11,5. Sabar walanda eevi: “Kasingino ka mwalalume umo waali wakuutua Yehochanan, kaakwasiizie kusininkizia nangue mpunda ili mu bitabu bya Nsimiko palua kiina kya mankabuli kyakue Yesu ipalile kuya yali ya kisinka.” Kakiine, “kasingino kakue Yehochanan, kaalangiliile mufuano wa muntu umo waaipailue pa musalaba mu nsiku yakue Yesu, ni kwitabilua na Baroma kuziikua nga Bayuda bange.”

Kukoonkana ni vibanga vyali kaako kasingino, bantu kunti baya bali ni malanga apusene-puseene palua aali ibanga yalaaliilemo mubili wakue Yesu pa kimuti. Inzi, kisinka ni keeki, bantu bange babiifi baali baipaiwa, baali baziikua bila kupoozuasie mu kiina kya bantu bengi kya mankabuli. Kakiine mpunda ilandile Bibilia palua mubili wakue Yesu nangue waalalikilue mu kiina kya mankabuli, ipalile kuya yali ya kisinka. Busininkizio bobo bwakwasia mpunda ili mu Bibilia palua kuteaniiwa kwa mubili wakue Yesu ni kubiikua mu kiina kya mankabuli.

Kikilile saana pa byonse ni keeki, Yehova waalandile ntaanzi nangue Yesu wakaziikua mu kiina kya mankabuli kya muntu umo munoonsi, kabili te kuli muntu ali kuviinda kwanzia Mulandu Wakue Leeza kufikiliziiwa.​—Is. 53:9; 55:11.