Naavyelue muaka wa 1954, mu muzi wa St. Paul, Minnesota, mu kyalo kya Amerika. Buikazi bwa baviazi bane bwalisie pa bukata; tebaali banoonsi ao bapabi, kabili twaali Bakatolika. Twaavyelue baana basaano, balalume batatu ni banakazi babili. Neene ndi wa bubili. Lunaali nakili mwanike, naali naya kusoma ku masomo a Bakatolika, kabili naali namukwasia padri ku altare. Anzia evio, naali namanine Bibilia kakaniinisie. Anzia kine naali nazumiine nangue kuli ni Leeza waabumbile bintu byonse, nsinaali nazumiine nangue Kanisa ka Katolika kunti kankwasia kumupupa.

Musita wa muaka wane wa kuanza wa Masomo a Kumana Mizilo ku masomo a William Mitchell, Bakasininkizia Bakue Yehova, ba mulume ni mukazi, baaizile ku nsesi yane. Naali mu miilo ya kufula, ni babo Bakasininkizia baaitabiile kungendela lunge lwendo bawamiinue. Lubaizile, naabepuziizie beebi biipuzio bibili: “Juu ya ki bantu babiipile bali ni buikazi bwaweeme kukila bantu baweeme?” kabili “Muntu  kunti wakita siani eevi aaluke ni nsaansa kakiine?” Naaitabiile kitabu Kweli Iongozayo Kwenye Uzima wa Milele ni Bibilia New World Translation of the Holy Scriptures (Mpilibulo ya Kyalo Kya Leenu), ibanga yaali ni jalada ya kisombe. Kabili naaitabiile kusambilila Bibilia. Kisia kutendeka kusambilila Bibilia, menso aane aizukile. Naaunvuile nsaansa ikata saana kumana nangue Bukolo bwakue Leeza ni buteeko bwakateeka kyalo. Naafikiile kwinika nangue buteeko bwa bantu bwaandua kakiine kabili nangue bwalengia mu kyalo mwizule misa, bukyuzi, kubula kwa nsaambu, ni masaanzo.

Naaipeele kuli Yehova mu lipepo ku ntendeko ya muaka wa 1982. Ni mu wenka ozo muaka, naabatitiziiwe ku kulonghaana kukata kwali ni mutue, “Kisinka kya Bukolo,” kwaakitikile mu kikuulua kikata mu muzi wa St. Paul. Mu mulungu wakoonkelepo, nabuelele ku kyenka keekio kikuulua eevi kukita buezio ao ekzame ili yakita musambi akebele kwaluka zuuzi ao mupinguzi. Ni ku ntendeko ya Muezi wa 10, baambuilile nangue nakiviinda ezio ekzame, ni pakaako naalukile muntu apalile kubomba miilo ya kusakila nsaambu ya bantu.

Ku kulonghaana kooko kwali ni mutue “Kisinka kya Bukolo,” naasaakeene ni Mike Richardson, lupua wa ku Beteli ya ku Brooklyn. Ozo lupua waambuilile nangue biro ya kwimanina bintu bya nsaambu, yakitendekeziiwa ku kitente kikata kya Bakasininkizia Bakue Yehova. Naalangulukile milandu yakue Mwetiopia ili mu lileembo lya Miilo ya Batumua 8:36 ni kwiipuzia eevi ne muine, ‘Ni kiki kili kunganzia kubomba mu Biro Ili Yaimanina Bintu bya Nsaambu?’ Pakaako, naaizuziizie fomu ya kubomba ku Beteli.

Musita unaalukile umo wa Bakasininkizia Bakue Yehova, baviazi bane te baunvuile buino. Baba waangipuziizie kine miilo ya ku Beteli yakaba kumpeela ki kupalania ni binasiile kupata mu miilo yane ya kusakila nsaambu. Naamulondoluele nangue nakaba nayasie kubakwasia. Kabili naamubuilile nangue ku muezi, bakaba bampeela dolare 75, nfalanga yaali yabueziiziwa babombi ba ku beteli kila muezi.

Paantu naali nasyaitabiile kubomba ku tribinali, nsinaile ku Beteli penka palia. Naatendekele miilo yane ku Beteli ya ku Brooklyn, New York, mu muaka wa 1984. Naapeelue miilo mu Biro ili Yaimanina Bintu bya Nsaambu. Kibeelezi kinapatile musita unaali nabomba ku tribinali, kyanteaniizie eevi kubomba miilo yaali yampembeele.

Kikuulua kya misaapo kya Stanley kya mu muzi wa Jersey City, New Jersey, kyaasitilue Muezi wa 11, muaka wa 1983. Balupua baaloombele eevi bapeelue nsaambu ya kuwaamia masinga a mulilo ni ma tuyo a menda mu kikuulua. Musita ubaaile kumona bakulu ba muzi, balupua baalondoluele nangue baali  bakebele kwalula kikuulua kya misaapo kya Stanley kuba kipaka kya kukitilamo kulonghaana kukata kwa Bakasininkizia Bakue Yehova. Kwaalukile buavia. Mizilo ya mu muzi wa Jersey City ilangiliile vya kubombia bikuulua, yaali yalandile nangue bikuulua bya kupupilamo, bipalile kuya byalisie mu nkeende mukuuliluesie masesi a kwikalamo bantu. Kikuulua kya Stanley kyaali kyaimikilue mu nkeende ya nsoko. Pakaako, bakulu ba muzi baakeene kubetabila balupua. Balupua baloombele batuiliziiwe kabili, inzi baakaniinue.

Mu mulungu wane wa mambo ku Beteli, kuteania kwatuele mulandu ku tribinali. Paantu naali nafuminesie leenu mu kubomba miaka ibili ku tribinali ya mu muzi wa St. Paul, Minnesota, naali naizibiile milandu nga ezio. Umo pakati ka babombi neetu waalandile nangue kikuulua kya misaapo kya Stanley, bantu bonse baali bakibombia eevi kukitilamo bintu paleepale nga evelia kumuenamo ma filme ni kombelamo muziki. Ale, juu ya ki balande nangue te mupalile kukitilua lupupo? Tribinali yaatosiizie kabili keekio kintu ni kupingula nangue bakulu ba mu muzi wa Jersey City baationene nsaambu yeetu ya kupupa. Tribinali yaabaanine bakulu ba mu ozo muzi batupeele nsaambu ya kuwaamia kikuulua. Naatendekele kumona Yehova vyaapaalile nzila yaabombiizie kuteania kwakue eevi miilo yakue iye pa ntaanzi. Naaunvuile makola saana kukwasiako.

Balupua baatendekele miilo ikata ya kuwaamia kikuulua, ni pa nsiku 8 Muezi wa 9, 1985, basambi ba masomo a Gileadi baapeelue ma diplome abo mu Kipaka kya mu muzi wa Jersey City, ntaanzi ni muaka umo teunapue kufumina pa musita ukyawaamiiziwe. Naaunvuile nsaansa kakiine kukwasia palwakue Yehova kupitila miilo ya kusakila nsaambu. Yaandeteele nsaansa ikata kukila nsaansa inaali nayo mu miilo ya kusakila nsaambu ntaanzi ya kutendeka kubomba ku Beteli. Nsyaali namanine nangue Yehova ali kumbombia mu miilo inge ingi ya kusakila nsaambu.

Mu miaka ya 1980, ba doktere ni lupitaalo, tebaali bakindika bupinguzi bwa kundapua bila kubiikua milopa bwakue Kasininkizia aluele, kabili wali mukulu. Banakazi bali ni liimi ao mimba baali basaangua mu buavia bukata, paantu lingi bazuuzi baali batontonkania nangue, banakazi bali ni liimi te bali na nsaambu ya kukaana kubiikua milopa. Bazuuzi baali balanda nangue kine mwanakazi ali ni liimi wakaana kubiikua milopa, kunti wafua ni muana kusiala bila wali na mama.

Pa nsiku 29 Muezi wa 12, 1988, nkazi Denise Nicoleau waazeeziizie milopa ingi saana kisia kuvyala muana wakue mwalalume. Paantu kyaamwenekele nangue bukose bwakue bwaaluka mu buavia, doktere waatonene nkazi etabile kubiikua milopa. Nkazi Nicoleau waakeene. Lukele-keele lwakue, lupitaalo lwaamuloombele zuuzi abapeele ba munganga nsaambu ya kumubiika milopa nkazi. Bila kunti amubuile nkazi Nicoleau aosie kumupeela weene ni mulume wakue fuasi ya kulandapo, ozo zuuzi waabetabiziizie ba munganga kumubiika milopa.

 Pa nsiku 30, Muezi wa 12, Nsiku ya Taano, ba munganga baamubiikile nkazi Nicoleau milopa. Baakitile evio anzia kine mulume wakue ni bantu bange ba mu lupua lwabo babanga baimeene mu mbali yakue nkazi, baakeene kya kufua. Kyungulo kya buenka bobo busiku, bantu paleepale ba mu lupua lwakue, ni mukote umo wa mu kilonghaano ao babili eevi, baakwetue paantu baasitaakilue nangue baakingiliile bulita bwali bwaleelepo nkazi Nicoleau, eevi ba munganga te kunti bamubiike milopa. Nsiku ya Sita lukele-keele, pa nsiku 31, Muezi wa 12, makazeeti a kyalo, televizio, ni ma radio a mu muzi wa New York City, aasalanganiizie mpunda palua kukwatua kwa babo bantu.

Nsiku ya Kuanza lukele-keele, naalandile na zuuzi wa ku tribinali ikata waali wakuutua Milton Mollen. Naalondoluele bintu vibyaali ni kukonkomena nangue ozo zuuzi waabapeele ba munganga nsaambu ya kubiika milopa bila kumutuilizia muluele ao kumupeela fuasi ya kulandapo. Zuuzi Mollen waanganine ngie ku biro yakue, kyungulo kya buenka bobo busiku eevi kulondolola ni kumona kine mizilo ili yalanda siani palua ezio aali. Lupua waali wangimanina mu miilo yane, waali wakuutua Philip Brumley, waantuele ku biro yakue Zuuzi Mollen keekio kyungulo. Zuuzi Mollen waamukupile ozo zuuzi wa ku lupitaalo ni weene eze ku biro. Bulondolozi bwetu bubanga bwaswelele. Musita kampanda yaafikiile lupua Brumley waandembela milandu pa lipapie yaali yaalandile nangue “fukiako lizui.” Leelio lyaali lisoke lyaweeme saana, paantu naali nasyafitilue mukwezia kubasininkiziizia nangue zuuzi wa ku lupitaalo taali na nsaambu.

Kisia nsa imo eevi, Zuuzi Mollen waalandile nangue lukele-keele lwakue, fwefue i baakaba bali ba kuanza kusaamba milandu yeetu. Lutwaali twafuma mu biro, Zuuzi Mollen waalandile nangue, ozo zuuzi wa ku lupitaalo, “lukele wakaba kusuluila.” I kulanda nangue, tekikaba kyalengele kuli ozu zuuzi kusininkizia nangue lupitaalo lwaali ni nsaambu ya kumupatikizia nkazi Nicoleau etabile kubikua milopa. Naamwene nangue Yehova waali wansininkiziizia nangue tuli kuviinda kupata nsaambu. Naapapile kumona Yehova vyaali watubombia eevi kufikilizia kutona kwakue.

Twabombele busiku twaiteania vya kulanda lukele lwakue. Nsesi ya bupinguzi ibanga yaalisie peepi ni Beteli ya ku Brooklyn. Pakaako bengi pakati ka babombi ba mu biro yeetu, baali bayasie lwa pansi. Kisia kikundi kya bazuuzi bana kunvua kwisakila kwetu, baapinguile nangue ozo zuuzi taali wapalile kubapeela nsaambu ba munganga. Tribinali ikata yaamupeele nsaambu Nkazi Nicoleau ni kulanda nangue, kufumia nsaambu ya kundapa muluele bila kumwipuzia ao kumutuilizia, ni kutiona nsaambu ya muntu.

 Musita uniini kisia paapo, tribinali iine ya pa muulu ya mu muzi wa New York, yaalandile nangue Nkazi Nicoleau waali ni nsaambu ya kukaana kubiikua milopa. Bobo bubanga bupinguzi bwa kuanza pa bupinguzi buna bwaakwetue na ma tribinali akata palua kubiikua milopa mu byalo paleepale bya mu Amerika, bunaali ni lisyuko lya kukwasia. (Mona kisanduku “Nsaambu Paleepale Yaapatilue Kufuma ku Tribinali Ikata.”) Kabili naakwasyene ni lupua unge ni nkazi ba ku Beteli mu miilo ya kusakila nsaambu palua kupoka baana, kutiona kyupo, ni mizilo ilandiile palua kubombia tuzonga ni bikuulua.

Musita unaamumwene lya kuanza mukazi wane Dawn, waali wakeenue kabili abanga wasuunga baana batatu. Waali wabomba eevi ekwasie mu buikazi ni kubomba miilo ya bupainia. Waapitile mu buikazi bubanga bwaaviizie, kabili naapapiiziwe saana na bupinguzi bwakue bwa kumubombela Yehova. Mu muaka wa 1992, twaalongheene kulonghaana kwa kazonga mu New York City, kwaali ni mutue “Batwami ba Lubuuto”, kabili naamwipuziizie kine kunti twamanana buino. Twaupeene kisia muaka umo. Kuya naali ni mukazi ali wamubiika lyonse Yehova pa ntaanzi, kabili asaansamukile, kwaali bupe kufuma kuli Yehova. Kakiine, Dawn waali wankitila bintu biweeme mu nsiku yonse ya buikazi bwetu.​—Tus Maf. 31:12.

Musita utwaupeene, baana baali ni miaka 11, 13, ni 16. Naatonene kuya nali baba wabo aweeme. Pakaako, naasomene mpapulo yeetu napoozeleko maano ni kubombia buino kila kantu kanapatilemo, kalandiile palua muviazi wa baana ba kusaanga. Mu miaka kampanda yaakoonkelepo, kwaali ni maavia. Inzi, naali ni nsaansa paantu baana baafikiile kumona nangue ndi kibuza wabo ubaswapiile ni baba wabo abatonene. Lyonse babibuza ba baana betu baali baiza ku nsesi yeetu, kabili twaali twatona saana kuya twaali pamo ni babo bamisepuka baweeme.

Mu muaka wa 2013, neene ni Dawn twaakukiile ku muzi wa Wisconsin eevi kusuunga baviazi betu baali basyakotele. Kya kupapia, miilo yane ya ku Beteli te yapuile. Naakupilue kuya naya kukwasia kuteania kwetu mu miilo paleepale ya kusakila nsaambu.

Muezi wa 9, 2018, naasaangile nangue lingi naali nakolola ntaanzi ya kulanda. Doktere weetu waampiimine, inzi taaviindile kwinika kyaalengele buavia bwane. Kisia, Muezi wa 1, 2019, doktere unge waambuilile nangue kipalile ndi ni buluele busimanikile, kabili kisia nsita kunti bwainoona saana mubili wane onse.

Nsiku itatu kisia paapo, lunaali nasaapa musaapo wane unaali natonene saana, naaponene ni kutioka kuboko kwane kwa kulio. Mu buikazi bwane bonse naali nasaapa ozo musaapo kabili naali naumanine buino. Pakaako, naainikile nangue naatendekele kuzeezia buviinde bwane bwa kutungulula kwiteensia kwa biizo ao biungo byane. Naapapile kumona vyakulile lubilo buluele bwane. Naakilile kwaluka ni buavia bwa kulanda, kwipilibula, ni kumina.

Ndi ni nsaansa ikata paantu naaviindile kukwasia kuteania kwakue Yehova kupitila miilo yane ya kusakila nsaambu. Kabili ndi ni nsaansa paantu naleembele mpunda ingi mu ma kazeeti ali asomua na ba doktere, bantu bali basakila nsaambu, ni bazuuzi. Kabili naalandile maasi a kusakila nsaambu ya Bakasininkizia Bakue Yehova ya kusaakula kukitua operasio ni kundapua bila kubiikua milopa. Anzia evio, nde kulandasie nga vilandile milandu ili mu Luka 17:10: ‘Ndi muzia wa mpuni. Keelia Kinakikita i keelia kinakiba napalile kukita.’