1. Tuli twakeba kulanda ki musita utuli twazimbula mulandu “kisinka”?

“Weewe waamanine siani kisinka?” “Eba, wakuliile mu kisinka?” “Wakita kale miaka inga ntangia kuzumina?” Paange bakwipuziizie kale bebio biipuzio​—ao paange ni weewe wabeepuziizie kale bange. Eba, tuli twakeba kulanda ki musita utuli twazimbula mulandu “kisinka”? Lingi, tuli twabombia ozo mulandu eevi kulondoluela bintu bituzumiine, vituli twapupa, ni nzila yeetu ya buikazi. Bantu bali “mu kisinka” bamanine bintu bili byasambilizia Bibilia, kabili bali baikwinda kubombia mafunde ali mukati. Kukita evio, kuli kwalengia bafume mu masambilizio a bufi a ma diini kabili bali baaluka ni nsaansa mu buikazi anzia kine bekeele mu kyalo kyakue Sataana.​—Yoan. 8:32.

2. Nga vilandile lileembo lya Yoane 13:34, 35, paange ni kintu ki kya kuanza kili kyalengia muntu azumine kisinka?

² Ni kintu ki kya kuanza kyakulengiizie uzumine kisinka? Paange lwendo luweeme luwamwene lwa bantu bakue Yehova i lwalengiizie. (1 Pet. 2:12) Ao paange ni ntono ibali balangilila ku bantu bange. Bengi pakati ka baalia bali baiza ku kulonghaana lya kuanza, bali bamona ezio ntono ni kusiala bailanguluka saana kupita ni bintu bili byalandua koko. Keekio te kya kupapia, paantu Yesu waalandile nangue basambi bakue bakenikua kupitila kutonana beneenke. (Soma Yoane 13:34, 35.) Inzi, kine tutonene kwaluka ni kiketekelo kikata, kuli bintu bingi bitupalile kukita.

3. Kunti kwaaluka ki kine kiketekelo kyetu palwakue Leeza kiimaniinesie pa ntono ili yalangililua na balupua ni bankazi?

³ Kiketekelo kyetu te kipalile kwimaninasie pa ntono ya Kikristu ili yalangilila Bantu bakue Leeza. Juu ya ki? Tulande kusiali muzumizi nobe​—paange mukote ao painia​—wakita lizaambi likata. Ale kine lupua ao nkazi wakuluvia mu nzila kampanda? Ao paange umo kunti waaluka kisanguka, ni kulanda nangue tuzumiinesie bufi. Kine kyakitika evio, eba, kunti watioka mutima ni kulekela kumubombela Yehova? Lisomo litwasambililapo ni leeli: “Kine utonene kukuula kiketekelo muli Leeza juu ya bintu bili byakita  bange, inzi bila wakinkiziiziwe na bukibuza bobe pamo ni Yehova, kitetekelo kyobe kiya kyalumine. Vyuli waiunvua palwakue Yehova ni bantu bakue, kunti kwa kukwasia kukosia kiketekelo mu nzila kampanda. Inzi kabili, ni kintu kya mana kusambilila Bibilia kwa mute, kunvua beelia byuli mukusoma, ni kukebulula eevi waluke ni kisininkizio nangue uli mukusambilila kisinka palwakue Yehova. Upalile kwisininkiziizia we muine nangue Bibilia ili yatusambilizia kisinka palwakue Yehova.​—Bar. 12:2.

4. Nga vilandile lileembo lya Mateo 13:3-6, 20, 21, bange bali bakita siani kine baeziiwa mu kiketekelo kyabo?

⁴ Yesu waalandile nangue bange baaketabila kisinka ‘kwa nsaansa,’ inzi kiketekelo kyabo kyakatopa musita ubakasaanga buavia. (Soma Mateo 13:3-6, 20, 21.) Paange, te baali bainikile nangue baalia bali bamukoonka Yesu bakasaanga maavia. (Mat. 16:24) Ao paange baali bamanine nangue kine baaluka Bakristu, te bakaba kupata buavia ata bumo mu buikazi​—ni kuya mwalisie mpaalo bila maavia. Inzi, mu keenu kyalo kisipuililikile, maavia akaba kuya alimosie. Mu nsita kampanda, aali kunti yapilibuka ni kupunguzia nsaansa.​—Malum. 6:6; Kas. 9:11.

5. Bengi pakati ka balupua ni bankazi balangiliile siani nangue bintu bibazumiine ni bya kisinka?

⁵ Bengi pakati ka balupua ni bankazi neetu, balangiliile nangue bintu bibazumiine ni bya kisinka. Juu ya ki kunti twalanda evio? Kiketekelo kyabo te kiizi kutenta anzia kine muzumizi nabo wabakisia ao waiingizia mu lwendo lusipalile ku Bakristu. (Malum. 119:165) Kila musita ubali basaakaana ni buavia, kiketekelo kyabo kili kyakila kukosa, apana kutopa. (Yak. 1:2-4) Kunti waaluka siani ni kiketekelo kilumine nga keekio?

6. Kiketekelo kya Bakristu ba mu miaka mia ya ku ntendeko kyali kyaimaniine pa ki?

⁶ Musinzi wa kiketekelo kya basambi ba mu miaka mia ya ku ntendeko ya Bakristu, waali waimaniine palua kumana Maleembo ni masambilizio akue Yesu Kristu. Keekio i “kisinka kya mpunda iweeme.” (Bag. 2:5) Keekio kisinka i bintu byonse bituzumiine fwe Bakristu, kubiika mukati ni bintu bituzumiine palua ngeleelo ya kilubula mulandu yakue Yesu ni palua kutuntumuka kwakue. Mutumua Paulo waali wasininkiziizie nangue azo masambilizio aali a kisinka. Juu ya ki twalanda evio? Paantu waali wabombia Maleembo eevi alondolole “wasininkizia nangue Kristu waaemiiziwe ni kutuntumuka nga vikyalandilue.” (Miil Bat. 17:2, 3) Basambi ba mu miaka mia ya ku ntendeko, baaitabiile azo maasambilizio kabili baali baswapiile mupasi utakatiifu ubakwasie kunvua Mulandu Wakue Leeza. Baali bakebulula eevi basininkizie bo beene nangue azo masambilizio aali aswapiile Maleembo. (Miil Bat. 17:11, 12; Baeb. 5:14) Te bakuulile kiketekelo kyabo kukoonkana ni vibaali baiunvuasie ku mutima, kabili te baali bamubombelasie Yehova paantu baali baunvua buino musita ubaali basaakaana pamo ni bazumizi nabo. Inzi, kiketekelo kyabo kyaali kyaimaniine pa “kumana kusili na kilubo palwakue Leeza.”​—Bakol. 1:9, 10.

7. Kuya twali ni kiketekelo palua bisinka bili mu Bibilia kwakaba kutukwasia siani?

⁷ Bisinka bili mu Mulandu Wakue Leeza tebiizi kwaluluka. (Malum. 119:160) Kyakumuenako ni keeki, bebio bisinka tebiizi kwaluluka kine muzumizi neetu watuluvia ao wakita lizaambi likata. Kabili tebiizi kwaluluka kine twasaakaana ni maavia. Kansi, tupalile kumana buino beelia bili byasambilizia Bibilia ni kuya twasininkiziizie nangue ni bya kisinka. Nga evelia nanga viili yakwasia buato busiale sinta musita wa mwela ukata, kine ni fwefue tuli ni kiketekelo kyalumine kiimaniine pa beelia bili byasambilizia Bibilia, twakaba kwimana sinta musita wa maavia. Kunti wakila siani kusininkizia nangue bintu byuzumiine ni bya kisinka?

8. Nga vilandile 2 Timoteo 3:14, 15, Timoteo waasininkiziizie siani nangue waazumiine kisinka?

⁸ Timoteo waali wasininkiziizie nangue waali wamanine kisinka. Waainikile siani nangue amanine kisinka? (Soma 2 Timoteo 3:14, 15.) Mama wakue ni bibi wakue i baatendekele kumusambilizia “maleembo atakatiifu.” Inzi, kulanda kisinka, ni weene muine waali wapisia musita ni kubombia maka akue waali mukusambilila azo maleembo. Keekio kyalengele ‘alengiwe kuzumina’ nangue azo maleembo aali a kisinka. Kisia musita kampanda, Timoteo, mama wakue, pamo ni bibi wakue baasambiliile masambilizio a Kikristu. Kakiine Timoteo waakinkiziiziwe na ntono yaalangiliile basambi bakue Yesu. Kabili ezio ntono yaamulengiizie aaluke ni nkulu ikata ya kwiunga ni balupua ni bankazi bakue ba kimupasi ni kubeemena. (Baf. 2:19, 20) Anzia evio, takuulile kiketekelo kyakue kukoonkana ni vyaiunvuile palua beelia byali byakita bange, inzi waakuulile pa bintu byamulengiizie akite bukibuza pamo ni Yehova. Ni weewe upalile kutontonkania palua bintu biwasambiliile palwakue Yehova kufuma mu Bibilia.

9. Ni bisinka ki bitatu bya musinzi byupalile kusininkizia we muine?

⁹ Tendeka na kwisininkiziizia we muine bisinka bitatu bya musinzi. Kya mambo, upalile kusininkizia nangue Yehova Leeza i waabumbile bintu byonse. (Kuf. 3:14, 15; Baeb. 3:4; Nfy. 4:11) Kya bubili, upalile kusininkizia nangue Bibilia ilimo mpunda ifumine kuli Leeza ipeelue bantu. (2 Tim. 3:16, 17) Ni kya butatu, upalile kusininkizia nangue Yehova ali ni libumba liteaniiziwe lya bantu bali bamupupa batungulwilue kuli Kristu, kabili nangue Bakasininkizia Bakue Yehova i leelio libumba. (Is. 43:10-12; Yoan. 14:6; Miil Bat. 15:14) Kusininkizia we muine bebio bisinka bitatu bya musinzi, te kuloombele umane kila kantu kali mu Bibilia. Mupaango obe upalile kuya wali kubombia “buviinde . . . bwa kutontonkania” eevi ukile kusininkizia nangue umanine kisinka.​—Bar. 12:1.

10. Kukila pa kumana kisinka, tupalile kuya twali ni buviinde bwa kukita ki?

¹⁰ Kisia kupua kwisininkiziizia nangue beelia bilandilue palwakue Leeza, Bibilia ni palua bantu bakue Leeza ni bya kisinka, upalile kuya wali ni buviinde bwa kubombia Maleembo eevi kusininkizia bebio bisinka ku bantu bange. Juu ya ki? Paantu tuli Bakristu, tuli ni miilo ya kusambilizia bantu bali batutuilizia​—kubasambilizia bisinka bituli twasambilila mu Bibilia. * (1 Tim. 4:16) Kabili, musita utuli twaikwinda kubakwasia bange bazumine nangue beelia bili mu Bibilia ni bya kisinka, tuli twakosia kiketekelo kyetu palua bebio bisinka.

11. Mutumua Paulo waabiikile mufuano ki musita lwaali wasaambilizia bantu, ale fwefue kunti twamupala siani?

¹¹ Musita mutumua Paulo lwaabasambiliziizie bantu, “waatonene bonvue [waabasininkiziizie, NWT] palwakue Yesu na kulanda bileembelue mu Mizilo yakue Musa ni mu maleembo a bakabika.” (Miil Bat. 28:23) Kunti twamupala siani Paulo musita utuli twasambilizia bange kisinka? Kuliko kubabuilasie beelia bilandile Bibilia, tupalile kukita bingi. Tupalile kubakwasia basambi ba Bibilia basambilile ni kutontonkania saana palua beelia bibali mukusambilila mu Bibilia. Te tutonene bazumine kisinka paantu batutonene fwefue. Inzi, tutonene bakite evio paantu bakisininkizia bene nangue beelia bibali mukusambilila palwakue Leeza weetu wa ntono ni bya kisinka.

12-13. Baviazi kunti bakita ki eevi kubakwasia baana babo batwalilile mu kisinka?

¹² Kakiine mwe baviazi mutonene baana beenu batwalilile mu kisinka. Pange kunti mwatontonkania nangue bakaba kukita buyantanzi kimupasi kine baaluka ni babibuza baweeme mu kilonghaano. Inzi, pakunti baana benu basininkizie nangue bazumiine kisinka, bakabiile bintu bingi kuliko kwaluka ni babibuza baweeme. Bapalile kuya baali ni bukibuza bwabo bunke pamo ni Leeza ni kusininkizia nangue beelia bili byasambilizia Bibilia ni bya kisinka.

¹³ Kine baviazi batonene kubasambilizia baana baabo kisinka palwakue Leeza, bapalile kubabiikila mufuano kupitila kuya baali bantu bali basambilila Bibilia kwa mute. Bapalile kuya baali ni musita wa kutontonkania palua beelia bibali mukusambilila. Kine bakita evio, bakaba kuviinda kubasambilizia baana babo baye bakita nga beene. Bapalile kubasambilizia baana babo vya kubombia biombo bya kukwasia kusambilila Bibilia nga evelia: kitabu Musaada wa Kutafuta Habari, ma viideo, Aplikasio ya JW Library ni mpapulo inge. Bapalile kubasambilizia nga evelia vibali basambilizia basambi babo ba Bibilia. Kine bakita evio, bakaba kubakwasia baana babo bamutone Yehova, ni nzila yali wabombia eevi kukasania byakulia bya kimupasi, i kulanda nangue​—“muzia wa kisinka ni wa maano.” (Mat. 24:45-47)  Mwe baviazi te kunti muye mwapeleelasie pa kubasambilizia baana benu bisinka bya musinzi bya Bibilia. Bakwasie bakosie kiketekelo kyabo kupitila kubasambilizia ‘bintu bikata byakue Leeza’ kukoonkana ni miaka ni buviinde bwabo.​—1 Bakor. 2:10.

14. Juu ya ki tupalile kusambilila bukabika buli mu Bibilia? (Mona ni kisanduku “Kunti Walondolola Mana ya Bobu Bukabika?”)

¹⁴ Bukabika buli mu Bibilia ni bwene ni seemu ya mana saana ya Mulandu Wakue Leeza ili yatukwasia tukile kumuketekela Yehova. Ati, ni bukabika ki bwakosiizie kiketekelo kyobe? Paange, kunti wazimbula bolia bulandiile palua “nsiku ya mpeleezio.” (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Inzi, ni bukabika ki bunge bwafikiliziiziwe buli kuviinda kukosia kiketekelo kyobe? Kwa mufuano, eba, kunti walondolola bukabika buli mu kitabu kya Danieli katue ka 2 ao ka 11 vibwafikiliziiziwe ni vibuli mukufikiliziiwa leenu? * Kine kiketekelo kyobe kikosele kyaimaniine pa Bibilia, te kiviinda kutioka. Mona kyakumuenako kya balupua baasaanzilue saana mu kyalo kya Ujerumani musita wa Bului bwa Bubili bwa Kyalo. Anzia kine te baali bamaniisie bukabika bulandiile palua nsiku ya mpeleezio, baali baketekeele saana Mulandu Wakue Leeza.

15-17. Kusambilila Bibilia, kwabakosiizie siani balupua babanga basaanzua na buteeko bwa Nazi?

¹⁵ Musita buteeko bwa Nazi lubwali bwateeka mu kyalo kya Ujerumani, balupua bengi ni bankazi baatwelue mu nkambi ya busaanso. Hitler pamo ni mukulu umo wa buteeko abanga wakuutua Heinrich Himmler, babanga babasuulile saana Bakasininkizia Bakue Yehova. Nga vyaalandile nkazi umo, Himmler waalandile eevi ku kikundi kimo kya bankazi babanga baali mu nkambi ya busaanso: “Ozo Yehova weenu, ali wateeka ku muulu, inzi paanu pa kyalo fwefue i bali mukuteeka! Twakaba kumona kine naani wakaba kutwalilila, kine ni mwemue ao ni fwefue ba Nazi!” Ni kiki kyabakwasiizie bantu bakue Yehova batwalilile kuya baali bakisinka?

¹⁶ Babo Basambi ba Bibilia baali bamanine nangue Bukolo Bwakue Leeza bwaatendekele kuteeka mu 1914. Musita ubaapatile masaanzo engi  te baapapile. Inzi, babo bantu bakue Leeza baali basininkiziizie nangue buteeko bwa bantu tebuviinda kwanzia mipaango yakue Leeza ifikiliziiwe. Hitler tabanga wali na buviinde bwa kwinoona lupupo lwa kisinka ao kuleeta buteeko buli ni maka kupita Bukolo Bwakue Leeza. Balupua betu, baali basininkiziizie nangue busiku bumo, bukolo bwakue Hitler bwakaba kufikiilasie kupona.

¹⁷ Kakiine, bintu byaali byazumiine balupua ni bankazi byaali bya kisinka. Bila kukokola, buteeko bwa Nazi bwaaponene, ni Heinrich Himmler​—olia waalandile nangue “paanu pa kyalo fwefue i bali mukuteeka”​—waali wasyabutukasie eevi epususie. Lwaali wabutukile, waasakeene ni lupua Lübke. Waainikile nangue ni ozu lupua abanga wakakilue. Himmler waamwipuziizie eevi lupua Lübke, watiokele saana mutima: “We Musambi wa Bibilia, uli ni mpunda ki?” Lupua Lübke waamwanine Himmler nangue Bakasininkizia Bakue Yehova baali bamanine bila kutuisika nangue bukolo bwa Nazi bwakapona, kabili nangue baakaaluka ni buntungua. Himmler​—olia waali walanda saana bintu bibiipile palua Bakasininkizia Bakue Yehova, waasielesie tondolo. Musita uniini kisia paapo, waaminine sumu. Twasambililapo ki? Kusambilila Bibilia pamo ni bukabika buli mukati, kunti kwalengia tukile kumuketekela Leeza, ni kusiala sinta musita utwasaanga buezio.​—2 Pet. 1:19-21.

18. Nga vilandile Yoane 6:67, 68, juu ya ki tukabiile kuya twali ni ‘kumana kusili na kilubo ni buviinde bwine bwine bwa kwinika’ nga vyaaleembele Paulo?

¹⁸ Eevi kulangilila nangue tuli Bakristu bakisinka, kila umo weetu apalile kulangilila ntono. Inzi kabili, tukabiile kuya twali ni “kumana kusili na kilubo ni buviinde bwine bwine bwa kwinika.” (Baf. 1:9, NWT) Kine te evio, kunti twavulanganiiwa “na mwela wa musango onse wa masambilizio a bantu ba bufi” ni a baalia baasaangukile. (Baef. 4:14) Musita basambi bengi bakue Yesu lubaalekeele kumukoonka, mutumua Petro waalangiliile nangue, waali wazumiine nangue Yesu waali ni “twebo tuli twaleeta bukose bwa muyayaya.” (Soma Yoane 6:67, 68.) Anzia kine pa ozo musita Petro taaunvuile mana yonse ya milandu yaalandile Yesu, waasiele wali wakisinka paantu waali wainikile kisinka palwakue Kristu. Ni weewe kunti wakosia kiketekelo kyobe palua beelia bili byasambilizia Bibilia. Kine wakita evio, kiketekelo kyobe kyakaba kusiala sinta musita wa buezio. Kabili, wakaba kukwasia kulumia kiketekelo kya bange.​—2 Yoan. 1, 2.