Mu muaka waakoonkelepo, lupua lwa Beteli lwaapundiilue nangue ku Beteli ya ku Afrique du Sud, kuloombelue bantu bakwipeela paantu kwakaba kutwalua masini a leenu a kufumia mpapulo. Ni neene naaileembesiizie, kabili naapapile kumona nangue ni neene naasaakuilue. Kabili ni balupua bange batatu baali babombela mu lupua lwa Beteli ya Kanada, ni beene baasaakuilue Dennis Leech, Bill McLellan, pamo ni Ken Nordin. Twaalandilue nangue twakakokola ku Afrique du Sud!

Naamukuutile mama ku telefone ni kumubuila eevi: “Mama, ndi ni mpunda ya kukubuila. Naaluka wa kuya wa ku Afrique du Sud!” Mama wane tabanga walanda saana, inzi abanga wali ni kiketekelo kyakosele ni bukibuza bwa peepi pamo ni Yehova. Taalandile bingi, inzi naainikile nangue watona. Anzia kine ba baba ni mama baakisilue paantu naali wa kuya kule, te baapingile bupinguzi bwane.

Ntaanzi, twaailenke ku Beteli ya Brooklyn. Kooko twaakitile miezi itatu twabeeleziwa mu nzila iibeleele vya kufumia mpapulo ku mapapie. Kisia twaapilukile bato ni kuya ku Le Cap, mu Afriqu du Sud. Mbanga naalisie na miaka 20. Kyungulo, twaatendekele bulendo bwa leepele lwa tre kufuma ku Le Cap twaya ku Johannesbourg. Twaatuziizie lya kuanza ku makia, mu muzi umo uli mu nkeende ili nga kaseba ili yakuutua Karoo. Mubanga mwasapile, mwali byunsi ni liuza. Fwe bonse bana twaasunukiile pa dirisia ni kwiipuzia, ezi nkeende ili siani? Kabili twaali twaiipuzia kine eezi miilo ya leenu yakaba kuya yali siani. Kisia miaka, lutwaabueleleko kabili, twaainikile nangue mizi iniini ya ku ezio fuasi yaali yaweeme kabili yateekameene.

Miilo yane ya kuanza ibanga yali kubomba na masini akupapia a kukwasia kupaanga bisiko ku mapapie ntaanzi ma kazeeti a Lupungu Lwakue Kamwenenena ni Buuke! teanafumiiwe ku mapapie. Musambo wa ku Afrique du Sud, waali wafumia makazeeti mu ndimi ingi ya mu Afrika, apana a kubombiasie mu Afrique du Sud, inzi a kubombia ni mu byalo binge bingi bya mu Afrika. Twaasekeleele saana kumona nangue masini a leenu a kufumia mpapulo atwafumine nao ku Kanada, abanga abombiiwa saana!

Kisia, naabombele mu biro ya kufumia mpapulo, ibanga ya imaniine kufumia mpapulo ku mapapie mu nzila paleepale, kusalanghania mpapulo, ni miilo  ya kupilibula. Mbanga nali ni bintu bingi bya kukita mu buikazi bwane, kabili buikazi bubanga bwasaansamusiizie.

Mu 1968, naamuupile nkazi umo painia ali wakuutua, Laura Bowen, waali waikeele peepi ni Beteli. Abanga waali painia, kabili waali wabomba mu miilo ya kuleemba mu Biro ya Kupilibula. Mu ezio nsiku, te kubanga kwali mupaango wa kwikala ku Betheli kine uupile leenu, pakaako twaapeelue miilo ya kubomba twali bapainia bebeleele. Inzi naaemene mu maano. Kisia kukita miaka likumi nali ku Beteli napeelua byakulia kabili naikeele mu nsesi yaweeme, twaatendekele kwiipuzia, twakaba kuviinda kusita kila kintu kitukabiile na nfalanga iniinisie itwakaba twapata twali bapainia bebeleele? Mu ozo musita twaali twapata dola 35, ya Amerika kila muezi, kine twakumania nsa ituloombelue, kine twabuelela bantu batupalile kubuelela ni kupeelana mpapulo. Ezio nfalanga i yaali yatukwasia kulipila kila kantu, kusita byakulia, kusita miti, kulipila biombo bya kwendako kine twakeba kwienzia, ni kulipila ma depanse ange.

Twaapeelue miilo ya kuya kubombela mu kikundi kiniini kili peepi ni muzi wa Durban, uli mu mbali ya lyezi lya India. Kubanga kwali Baindia bengi, paantu mu muaka wa 1875 eevi, Baindia baali baya kubomba mu makaba a misali. Loonu, babo bantu bali babomba miilo inge inzi batwaliliilesie ni tubeelela twabo, ngelekelo yabo, kubiika mukati ni kyakulia kyabo kibali baeleka babiikilemo tuntu twingi twingi twa kukolezia. Kabili baali balanda Kingereza, pakaako te kyaaloombele tusambilile lulimi lunge juu ya kubasimikila babo bantu.

Bapainia bebeleele baali baloombelue kukita nsa 150 mu miilo ya kusimikila, pakaako, neene pamo ni Laura twaapaangile kukita nsa sita busiku bwa kuanza. Kubanga kwaaluka liuza ni kunuanvi. Te twaali na muntu wa kubuelelela ao wa kusambilizia, pakaako twaali ba kukita nsa sita twasimikilasie nsesi kwa nsesi. Kisia musita twali mukusimikila, naakentele pa nsa, kansi paali papitilesie dakika 40! Naatendekele kwiipuzia, ale twakaba kuviinda siani miilo ya bupainia bwibeleele?

Kisia musita uniini twaapaangile buino ntantiko yeetu. Kila busiku twaatendekele kweleka mikate ni supu ao kafe ni kubiika mu termosi. Musita wa kutuuzia twaali twaimika motoka mu bulelo buli peepi ni kimuti, nsita inge twaali twazyungulukilua na baana baniini Baindia bali mukutupapa! Kisia nsiku iniini, twaafikiile kumona nangue kisia kukita nsa ibili ao itatu mu miilo ya kusimikila, nsa yaali yasialako yaali yapita lubilo saana.

Twaasekeleele kuya kusimikila mpunda ya Bibilia ku bantu ba mu kaako kazonga bali ni mibeele ya kupokelelana! Baindia bengi babanga bali bantu ba mukinzi, basaansamukile kabili bamutonene Leeza. Bantu bengi ba mu diini ya Baindu baaitabiile mpunda itwaali twaya kubasimikila. Baali batona saana kusambilila palwakue Yehova, Yesu, Bibilia, palua kyalo kya leenu kya mutende kili mukwiza, ni kiswapilo palua bafuile. Kisia muaka umo, twaapatile masambilizio a Bibilia 20. Kila busiku, twaali twasekelela kulia kyakulia kya pa midi pamo ni lupua lumo lwa bantu batwali twasambilila naabo Bibilia. Twaali twasaansamuka saana.

Inzi bila kukokola, twaapeelue miilo inge. Twaatuminue kubombela mu miilo ya muputule mu mbali lyezi lya India, mwaweeme. Kila mulungu, twaali twapokelelua ku nsesi ya lupua lumo musita utwaali twaya kwendela bakasimika mu kilonghaano eevi kubomba pamo naabo ni kubakoselezia. Twaalukile bantu ba mu lupua lwabo, kabili twaali twasekelela kupisia musita pamo naabo ni baana babo. Miaka ibili yaapitile yaweeme saana. Kisia mu kusitukilasie naaunvuile musambo wankuuta. Lupua waankuutile, waandandile eevi: “Tutonene mukabe kubuela ku Beteli.” Naasukile eevi: “Tusekeleele saana kuya twali koonu.” Inzi kulanda kisinka, twaali twaitabiile kuya konse kubali kututuma.

Naapeelue miilo ya kubomba mu Kabungue ka Miilo ka ku Musambo, moomo naapatile lisyuko lya kubomba pamo ni balupua bengi bakosele kimupasi, kabili bali ni kibeelezio. Mu ezio nsiku, kisia kangalila kwendela kilonghaano, waali watuma mpunda palua kilonghaano ku musambo. Kisia Kabungue ka Miilo ka ku Musambo, kaali katuma mukanda ku kilonghaano wimaniine palua mpunda yakifuma kuli kangalila wa muputule. Mikanda, ibanga yaleembua eevi kukoselezia ni kufumia butunguluzi bukabiilue. Bakaleemba baali babomba saana eevi kupilibula mpunda yaali yaleeta bakangalila ba  miputule, kufumia mu lulimi lwa Xhosa, Zulu, ni mu ndimi inge kutwala mu Kingereza. Kisia baali bapilibula mikanda ya kufuma ku Musambo ya mu Kingereza ni kuitwala mu ndimi ya mu Afrika. Naatasiizie saana babo bakapilibula baali babomba kwa mute kabili baankwasiizie kwinika maavia aali apata balupua ni bankazi ba mpapa yafi ba mu Afrika.

Mu ozo musita, kyalo kya Afrique du Sud kyaali mu buteeko buli ni bukapatulula. Kila kikundi kya bantu ba mpapa iibeleele kibanga kyaali ni fuasi yabo, pakaako te kubanga kwali kukitila saana tuntu pamo ni bantu ba mpapa iibeleele. Balupua betu ba mpapa yafi, baali balandasie ndimi yabo, kusimikila mu ndimi yabo, ni kulonghaana mu ndimi yabosie.

Nsyaamanine balupua bengi ba mpapa yafi ba mu Afrika, paantu bantu baali mu kazonga ka kilonghaano kinaali nabombelamo baali balandasie Kingereza. Anzia evio, naapatile lisyuko lya kubamana buino balupua bafi ba mu Afrika pamo ni tubeelela ni mibeele yabo. Naafikiile kwinika maavia abanga apata balupua paantu baali bakaana kukoonka tubeelela ni bintu byaali byazumiine bantu ba kooko. Baali basipile saana! Baali bakaana kukoonka tubeelela twa kale tusipateene na Maleembo, ni bintu bipateene ni mipasi ibiipile, anzia kine baali bapingua saana na bantu ba mu lupua lwabo ni bekala muzi! Bantu bengi baali mu fuasi ya mu kisonso baali bapabi saana. Bengi baali basomene kakaniini ni bange bila, inzi kuya bakindika saana Bibilia.

Naapatile lisyuko lya kubomba mu miilo paleepale ya kulandila buntungua bwa kupupa ni kukaana kwiingizia mu bintu bya politike. Kiketekelo kyane kyaali kyakosa saana musita unaali namona Bakasininkizia banike balangilila mibeele ya kusipa, ni bukisinka lubaali bakumbua ku masomo juu ya kukaana kupepa ni kwimba nghimbo ya kyalo.

Balupua ba mu ka kyalo kaniini ka mu Afrika kali kuutua Swazilandi, baasaakeene ni buavia bunge. Musita Likolo Sobhuza wa 2 lwaafuile, beekazi bonse baalandilue kukoonka tubeelela tuli twakitua kine muntu wafua. Balalume bonse baalandilue kutebula misisi yonse ni banakazi kupunguzia misisi. Balupua ni bankazi bengi baasanzilue saana paantu baakeene kukonka tubeelela tooto twali twakitua juu ya kupupa bankambo ao ba bibi ni ba babu baafuile. Bukisinka bwabo kuli Yehova bwaalengele tusaansamuke saana! Twaasambiliile bintu bingi palua bukisinka bwa babo balupua ba mu Afrika, pamo ni mibeele yabo ya kusipikizia. Keekio kyaakuulile saana kiketekelo kyetu.

Mu 1981, naaile kubombela kabili mu miilo ya kufumia mpapulo, nakwasia vya kubombia ma ordinatere pa kufumia mpapulo. Ozo ubanga wali musita wa weeme saana! Ozo ubanga wali musita waweeme saana! Nzila ya kufumiiziamo mpapulo yaali yaaluluka saana. Mukulu umo wa basulu, mwikazi wa kooko, waapeele musambo masini a leenu eevi tuabombie bila kulipila. Keekio kyaalengiizie tulekele kubombia masini kenda a kale, ni kutendeka kubombia azo masini asano a leenu. Kabili twaapangile masini a leenu a kufumia mpapulo ku mapapie. Twaatendekele kufumia mpapulo ingi saana kuliko lwa ntaanzi!

Ma ordinatere aatukwasiizie kuunda nzila ya leenu ya kupaanga buino milandu ileembelue ku kila lubali kupitila kubombia programe ya kielektronike ili yakuutua MEPS, i kulanda nzila ya kielektronike ya kupaanga ni kufumia mpapulo mu ndimi ingi. Teknolojia yaakilile kuwaamiiwa musita fwe bantu bana baali babombela ku Beteli ya ku Kanada lutwaaile kubombela mu Afrique du Sud! (Is. 60:17) Fwe bonse bana twaaupile bankazi bapainia baweeme, kabili bamutonene saana Yehova. Bill pamo ni neene twaatwaliliile kubombela ku Beteli. Ken ni Dennis baatendekele kusuunga lupua bali panze pa Beteli.

Miilo ya kubomba ku musambo yaakilile kuvula. Mpapulo iswapiile Bibilia yaali yakila kupilibulua mu ndimi ingi ni kufumiiwa ku mapapie, kabili yaali yatumua ku misambo inge. Keekio kyaaloombele kwaluke Beteli ya kukitiluako miilo ingi. Balupua baakuulile kikuulua kimo mu nkeende iweeme, kuzika koba kwa muzi wa Johannesbourg, kabili kikuulua keekio kyaapeelue Yehova mu muaka wa 1987. Naasekeleele kukwasia ezio miilo yaakitilue, ni kubombela mu Kabungue ka ku Musambo wa mu Afrique du Sud.

Naatulumukile saana mu 2001 lunaalandilue ngie mbombele mu Kabungue ka ku Musambo ka leenu ka ku États-Unis. Anzia kine twaakisikile kusia miilo yeetu ni babibuza ku Afrique du Sud, twaasekeleele kutendeka buikazi bwa leenu twali mu lupua lwa Beteli ya ku États-Unis.

Inzi, twaaemene mu maano paantu twaaile kwikala kule ni mama wakue kwa Laura waali wasyakotele. Te twaali na buviinde bwa kumukwasia buino twali ku New York, inzi bankazi batatu bakue Laura baaipeele eevi kumukwasia kimubili, vyaali waiunvua ni palua nfalanga. Baalandile eevi: “Fwefue te twingila mu miilo ya nsita yonse, paantu kine twakwasia kumusuunga mama, keekio kili kumikwasia mutwalilile ni miilo yeenu.” Tuli mukubatasia saana.

Nga vyaakitile ba dada wakue kwa Laura palua kumusuunga mama wabo, kaka wane pamo ni mukazi wakue, baali baikala mu Toronto ku Kanada, ni beene baakwasiizie kumusuunga mama wane abanga waafuiliilue na mulume. Mama wane waakitile miaka ikilile pa 20 waikeele pamo ni kaka wane ni mukazi wakue. Tuli mukutasia saana ntono ibaamulangiliile ni kumwemena mpaka lwaafikiile kufua musita uniini kisia fwefue kufika ku New York. Kakiine yaali mpaalo kuya twali ni bantu ba mu lupua baali batonenesie kwalulula bwikazi bwabo eevi kusuunga baviazi betu baali bakotele. Paange keekio kyaasiile kutukolela saana!

Mu miaka ingi, ku États-Unis naabombele mu miilo ya kufumia mpapulo ili mukukila kwalulua ya leenu ni kuleengiiwa. Musita wakipita, naakiba nabombela mu Biro ili yabombela palua kusita bintu. Ndi ni nsaansa saana kukita miaka 20 nabombela ku musambo ulimo bantu 5 000 eevi, bali mu lupua lwa Beteli pamo ni bantu 2 000 bali baiza kubomba ku Beteli mu nsiku paleepale!

Nsyaali natontonkania nangue kunti nakita miaka makumi sita nalisie koonu. Laura wankwasia na mutima wakue onse mu eezi miaka yonse. Buikazi bwane bwakiba bwaaweeme saana! Twakinoonkelamo saana kupitila miilo paleepale ni bantu bonse baweeme batwakibomba naabo, kubiika mukati ni baalia batwakiba twaendela mu misambo ingi, ao miilo paleepale itwakiba twabomba ku misambo itwakiba twatumuako mu nkeende ingi ya kyalo. Paantu nakifikia kale miaka ikilile pa 80, nakipunguziiziwa miilo paantu balupua balumendo bakibeeleziiwa eevi babombe ezio miilo.

Kaleemba umo wa Malumbo waaleembele eevi: “Ili ni nsaansa ni ntundu elia ili ni Leeza wakue Yehova.” (Malum. 33:12) Kakiine ezio milandu ni ya kisinka! Ndi mukutasia saana paantu nakibomba pamo ni bantu bakue Yehova bali ni nsaansa.