1-2. Mukristu kunti wapalana siani ni kikuulua kikata saana kya masesi engi atekaleene? (1 Bakorinto 15:58)

 MU MUAKA wa 1978, kikuulua kikata saana kya masesi engi atekaleene, kyaakuulilue mu muzi wa Tokyo, mu Japani. Bantu baali baiipuzia kine keekio kikuulua kitwaliliile siani kuya kyaimeene mu ozo muzi waali wapitamo ntensi ingi. Ni kiki kilengiizie te kunti kiye kyapona? Bafundi ba kukuula baakitile keekio kikuulua kiye kyatingamako, inzi bila kutuutika musita wa ntensi. Bakristu bali nga keekio kikuulua. Mu nzila ki?

² Mukristu apalile kuya wali ni malanga ateekameene palua kwimana sinta, ni palua kwaluluka. Apalile kusiala waimeene sinta ni kupingula lyonse kunakila sheria ni mafunde akue Yehova. (Soma 1 Bakorinto 15:58.) Ali wasaangua “waleengele kunakila,” kabili teezi kutiona sheria ni mafunde akue Yehova. Inzi ku lubali lunge, apalile kuya wali ni “maano ateekameene,” ao kuya waaluluka kine aali yaitabizia kukita evio, ao kine iloombele kukita evio. (Yak. 3:17, NWT) Mukristu olia ali wasambilila kuteekamana mu ezio nzila, ali watiina kusiala wauminiine saana pa kantu mu nzila ipitile mipaka, inzi kabili ali watiina kwilekelela lubilo. Mu leeli lyasi, tuli kumona vituli kuviinda kusiala bila kutenta. Kabili, tuli kumona nzila isano ili yabombia Sataana eevi kwezia kutopia bupinguzi bwetu, kabili tuli kusambilila vya kupinga kwikwinda kwakue.

3. Ni sheria ki yakue olia Wapamuulu Saana Ali Wapeelana Mizilo ili mu lileembo lya Miilo 15:28, 29?

³ Yehova i ali ni nsaambu ikata saana ya kupaanga mizilo ao sheria. Kabili lyonse ali wakita sheria yakue iye yaleengele kunvuika ku bantu bakue. (Is. 33:22) Kwa mufuano, kabungue kali katungulula ka mu miaka mia ya ku ntendeko, kaazimbuile nzila itatu ipalile kulangilila Mukristu nangue asiele waimeene bila kutenta: (1) kukaana kupupa mikisi, ni kumupupasie Yehova bunke, (2) kukindika sheria yakue Yehova ilandile nangue milopa ni kintu kitakatiifu,  ni (3) kunakila mafunde a Bibilia a pa muulu alandiile palua lwendo. (Soma Miilo 15:28, 29.) Loonu, Mukristu kunti wasiala siani waimeene sinta mu ezio nzila itatu itwazimbula?

4. Kunti twalangilila siani nangue twamupeelasie Yehova bunke lupupo lwetu? (Nfyulo 4:11)

⁴ Kunti twaimana sinta kupitila kukaana kupupa mikisi, ni kumupupasie Yehova bunke. Yehova waabalandile Baisraeli baye bamupupasie weene bunke. (Mal Miz. 5:6-10) Kabili, musita Yesu lwaaeziiziwe na Kibanda, waalandile paswetele nangue tupalile kumupupasie Yehova bunke. (Mat. 4:8-10) Pakaako, tetwizi kupupa mikisi. Kabili, te tupalile kupupa bantu nga evelia bantunguluzi ba ma diini, bantunguluzi ba politike, ao bantu bavumine saana mu misaapo ya kyalo, ni mu bintu bya kwisaansamusia. Te tupalile kubaalula nga baleeza. Tupalile kusiala twaimeene sinta ku lubali lwakue Yehova, ni kumupupa weenesie bunke, olia ‘waalengele, ao waabumbile byonse.’​—Soma Nfyulo 4:11.

5. Juu ya ki tuli twakindika sheria yakue Yehova ilangiliile nangue bukose pamo ni milopa, ni bintu bitakatiifu?

⁵ Kunti twaimana sinta kupitila kukindika sheria yakue Yehova ilangiliile nangue bukose pamo ni milopa, ni bintu bitakatiifu. Juu ya ki? Paantu Yehova alandile nangue milopa ilangiliile bukose, bupe bwa mana bufumine kuli weene. (Bal. 17:14) Musita Yehova lwaabapeele bantu nsaambu lya kuanza ya kulia nama, waabakaniizie kulia milopa. (Kut. 9:4) Kabili waabuelele kuleeta azo malaizio musita lwaabapeele Baisraeli Muzilo Wakue Musa. (Bal. 17:10) Kabili Yehova waatunguluile kabungue kali katungulula ka mu miaka mia ya ku ntendeko eevi kafumie malaizio alandile nangue Bakristu bonse “batwalilile kwitiinia . . . ni milopa.” (Miil Bat. 15:28, 29) Tuli twakindika saana azo malaizio musita utuli twapingula matunzo atupalile kwitabila. b

6. Tuli twakita siani eevi kukindika mafunde a pa muulu akue Yehova alandiile palua lwendo?

⁶ Kunti twaimana sinta kupitila kukindika saana mafunde a pa muulu akue Yehova alandiile palua lwendo. (Baeb. 13:4) Mutumua Paulo wabombia bulanzi bwa kupalania eevi kutusoka ‘twipaye’ biungo byetu bya mubili. Keekio kilangiliile nangue tupalile kukita maka etu onse eevi kutiina nkulu yonse ibiipile. Tuli twatiina kukenta ao kukita kintu kyonse kili kulengia tufikiile kukita bukambue. (Bakol. 3:5; Yob. 31:1) Kine twaaluka mu buezio bwa kukita kintu kibiipile, tupalile kufumia mu maano bila kukokola malanga onse abiipile pamo ni bikitua beelia bili kulengia bukibuza bwetu pamo ni Leeza bwinooneke.

7. Tupalile kupingula kukita ki, kabili juu ya ki?

⁷ Yehova atonene tuye ‘twanakila na mutima weetu onse.’ (Bar. 6:17) Lyonse, beelia byali watulanda kukita, bili byasaangua byaweeme saana kuli fwefue, kabili tetuviinda kwalulula sheria yakue. (Is. 48:17, 18; 1 Bakor. 6:9, 10) Tuli twaikwinda saana eevi kukita bintu bya kumusaansamusia Yehova ni kulangilila aali nga elia yaalangiliile kaleemba umo wa Malumbo. Ozo kaleemba waalandile eevi: “Neene mpinguile kunakila malaizio obe nsita yonse, mpaka ku mpela.” (Malum. 119:112) Anzia evio, Sataana wakaba kwezia kutopia bupinguzi bwetu bwa kusiala twaimeene bila kutenta. Ni nzila ki yali wabombia?

8. Sataana ali wabombia siani bukyuzi eevi kwikwinda kutopia bupinguzi bwetu?

⁸ Bukyuzi. Kibanda ali wabombia masaanzo a kimubili ni kupatikizia eevi atopie bupinguzi bwetu. Akebele ‘kutuzakila, ao kutumina,’ eevi kwinoona bukibuza bwetu pamo ni Yehova. (1 Pet. 5:8) Bakristu ba mu miaka mia ya ku ntendeko baatinsiiziwe, baauminue, ni kwipaiwa paantu baapinguile kusiala baimeene bila kutenta. (Miil Bat. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Mpaka  loonu, Sataana atwaliliile kubombia bukyuzi. Tuli mukumona keekio kyakitika mu Urusi ni mu byalo binge. Mu bebio byalo, baalia bali bapinga bali mukubakitila ovio Bakasininkizia Bakue Yehova, ao kubasaukila balupua ni bankazi betu mu nzila inge.

9. Leeta mufuano ulangiliile nangue tupalile kuya twakengeele palua kutintua mu nzila ifyaminiine.

⁹ Kutintua mu nzila ifyaminiine. Kukila pa kubombia bukyuzi, Sataana ali wabombia kabili bikitua bya “bukengezi.” (Baef. 6:11) Mona mufuano wakue lupua umo ali wakuutua Bob. Waaingiziiziwe mu opitali juu ya kukitua operasio yaviizie. Waababuilile ba doktere nangue atasie kine aali yaaluka siani, taviinda kwitabila ata kaniini kubiikua milopa. Doktere wa operasio waaitabiile kukindika bupinguzi bwakue. Anzia evio, mu nsita ya busiku bwa kukiila kukitua operasio, doktere unge waaile kumumona Bob kisia lupua lwakue kubuela ku nsesi. Waamulandile Bob nangue kipalile milopa teiya kubombiiwa, inzi, ili kuya yateaniiziwesie juu ya aali ili kuya yaloombele kuibombia. Paange ozo doktere waatontonkaniizie nangue Bob ali kwalulula maano akue paantu bantu ba mu lupua lwakue tebaliipo. Inzi Bob waasiele waimeene sinta ni kulanda nangue weene tapalile kubiikua milopa atasie kine aali yaaluka siani.

10. Juu ya ki kutontonkania kwa baalia bali bapuulula sheria yakue Yehova ni muteo? (1 Bakorinto 3:19, 20)

¹⁰ Kutontonkania kwa baalia bali bapuulula sheria yakue Yehova. Kine twatendeka kutontonkania nga bantu bali bapuulula sheria yakue Yehova, kunti twatendeka kumupuulula Yehova, pamo ni mafunde akue. (Soma 1 Bakorinto 3:19, 20.) Lingi, “malanga a bantu bali ni maano,” ali abalengia bantu bakaane kumukindika Leeza. Bakristu baniini ba mu Pergamamu ni mu Tiatira, baatwaminiinue na malanga a bantu babaali baikeele naabo, baalia baali bakita bintu bya bukambue ni kupupa mikisi. Yesu waatumine masoke afinine ku bebio bilonghaano bibili paantu byaali byalekelela bintu bya bukambue. (Nfy. 2:14, 20) Ni loonu, tuli twatintua na bantu batuzyungulukiile eevi twitabile malanga abiipile. Bantu ba mu lupua pamo ni babibuza kunti baezia kutusininkiziizia nangue fwefue tuli ni malanga aviizie saana, kabili kunti batulanda nangue tupalile kutiona sheria yakue Yehova. Kabili kunti baezia kutulanda nangue kufikilizia nkulu yeetu te kubiipile, kabili nangue mafunde a Bibilia alia alandiile palua lwendo, aapitilue kale na musita.

11. Musita utupinguile kusiala twaimeene sinta, ni kiki kitupalile kutiina?

¹¹ Nsita inge, kunti twatontonkania nangue Yehova tatupeele malaizio amonekele paswetele. Kabili paange kunti twaponena mu buezio bwa kukita bintu ‘bipitiliile bintu bileembelue.’ (1 Bakor. 4:6, NWT) Bantunguluzi ba ma diini ba mu nsiku yakue Yesu, babanga bakita lizaambi lya kupitilila pa bintu bileembelue. Baali baongezia sheria yabo beene pa Sheria inge ni kulengia bantu basili na buviinde bamone kyakolele saana kunakila. (Mat. 23:4) Yehova ali watupeela malaizio onvuikilesie paswetele kupitila Mulandu wakue, ni kupitila kuteania kwakue. Te tuli na nsaambu ya kongezia malaizio ange pa malaizio atuli twapeelua na Yehova. (Tus Maf. 3:5-7) Pakaako, te tupalile kupitilila beelia bileembelue mu Bibilia ao kubiika sheria ku balupua ni bankazi neetu palua bintu bisilandilue mu Bibilia.

12. Sataana ali wabombia siani “bufi bwa mpuni”?

¹² Bufi. Sataana ali wabombia “bufi bwa mpuni” ni “bintu bya musinzi bya kyalo” eevi kuzeezia bantu ni kulengia bakasanike. (Bakol. 2:8, NWT) Mu miaka mia ya ku ntendeko, bobo bufi bubanga bwabiikile mukati filozofia iswapiile kutontonkaniasie kwa bantu, masambilizio a Bayuda asipateene na maleembo, ni masambilizio aali alanda nangue Bakristu bapalile kukoonka Muzilo Wakue Musa. Bobo bubanga bwali bufi, paantu bubanga bwabalengia bantu te kunti bapooze maano kuli Yehova, Nsulo ya mulangue wa  kisinka. Loonu, Sataana ali wabombia nzila ya kusalanghania mpunda, ni bitente bya enternete bya bantu bengi juu ya kusalanghania mpunda isili na musinzi pamo ni mpunda ya bufi ili yaleetua na bantunguluzi ba politike. Mu kipindi kya korona (COVID-19), kwakiba kwali mpunda ingi ya evio ya bufi. c Bakasininkizia Bakue Yehova, baalia bakiba bakoonka malaizio akiba afumiiwa na kuteania kwetu, te bakiba baema mu maano nga baalia bakiba bapooza maano ku mpunda ya bufi.​—Mat. 24:45.

13. Juu ya ki tupalile kuya twakengeele palua bintu bili byapuululana?

¹³ Bintu bili byapuululana. Te tupalile kulaba kupooza saana maano etu ku “bintu bikindeeme.” (Baf. 1:9, 10) Kwipuuluzia kunti kwatutwamina musita wingi ni maka. Bintu bituli twakita lingi nga evelia kulia, kumina, kwisaansamusia, miilo ya kimubili, kunti byaaluka bya kutupuulula kine tuli twapooza saana maano ku bebio bintu mu buikazi bwetu. (Luk. 21:34, 35) Kukila pakaako, kila busiku tuli twapata mpunda ingi palua bikundi bya bantu bya kupinga, ni bilie bya bakulu ba politike bya kuzongana ao bya kukankabula. Tupalile kusininkizia nangue te tuli mukupuululua na bebio bilie bya kukankabula. Kine te evio, kunti twatendeka kukwasia bebio bintu mu maano ni mu mutima weetu. Sataana ali mukubombia ezio nzila yonse itwafuma mukuzimbula eevi kutopia bupinguzi bwetu bwa kukita biweeme. Kansi tumone vituli kuviinda kupinga nzila yakue Kibanda ni kusiala twaimeene bila kutenta.

14. Ni kiki kili kuviinda kukukwasia kusiala waimeene ku lubali lwakue Yehova bila kutenta?

¹⁴ Tontonkania kintu kyaakulengele wipeele kuli Yehova ni kubatiziiwa. Weewe waakwete bobo bupinguzi paantu waatonene kuya wali ku lubali lwakue Yehova. Languluka kintu kyaakukwasiizie kusininkizia nangue wapata kisinka. Waafikiile kumumana Yehova ni kutendeka kumukindika ni kumutona weene, Baba obe wa ku muulu. Weewe, waakuziizie kiketekelo kyobe, kabili waasonseziiziwe kulapila. Mutima obe waakusonseziizie kulekela kukita bintu bibiipile ni kubamba kwikala kukoonkana ni kutona kwakue Leeza. Weewe waaunvuile buino saana musita luwaainikile nangue Leeza  waakikweleela mazaambi obe. (Malum. 32:1, 2) Weewe, waali waya ku kulonghaana ni kubamba kubabuilako bange bintu biweeme biwaasambiliile. Paantu uli Mukristu epeele kabili abatiziiziwe, loonu uli mukwenda mu nzila ili yatwalana ku bukose, kabili upinguile saana kusiala mu ezio nzila.​—Mat. 7:13, 14.

15. Juu ya ki kusambilila ni kutontonkania ni kwa mana?

¹⁵ Sambilila Mulandu Wakue Leeza ni kutontonkania. Kimuti kili kyasaangua kyazieme saana kabili kyalumine, kine misila yakue ingiile saana mu bulongo. Enka evio ni fwefue kunti twasiala twaimeene bila kutenta kine kiketekelo kyetu kizieme saana mu Mulandu Wakue Leeza. Kimuti lukili kyakula, misila yakue ili yakila kwingila mu bulongo ni kusalanghana. Musita utuli twasambilila ni kutontonkania, tuli twakosia kiketekelo kyetu ni kukila kusininkizia nangue nzila yakue Yehova iweeme saana. (Bakol. 2:6, 7) Tontonkania malaizio akue Yehova, masoke akue, ni busuungi bwakue vibyaakwasiizie babombi bakue mu nsita ya kale. Kwa mufuano, Ezekieli waapoozeleko saana maano musita malaika lwaali wapiima ekalu elia yaamwene Ezekieli mu kimonua. Keekio kintu kyaamwene kyaamukoseleziizie, kabili kili kyatupeela masomo a mana alangiliile vitupalile kukindika mafunde akue Yehova palua lupupo luswetele. d (Ezek. 40:1-4; 43:10-12) Ni fwefue tuli twanoonkelamo kine twapisia musita twali mukusambilila ni kutontonkania palua bintu bifinine ao bya mukati saana bili mu Mulandu Wakue Leeza.

16. Mutima wimeene sinta waamusuungile siani Bob? (Malumbo 112:7)

¹⁶ Kita mutima obe uye waimeene sinta. Likolo Daudi waalandile nangue takaba kuzeezia ata kaniini ntono yakue kuli Yehova, musita lwaaimbile eevi: “Mutima wane wimeene sinta, We Leeza.” (Malum. 57:7) Ni fwefue kunti twaaluka ni mutima wimeene sinta ni kumuswapila saana Yehova. (Soma Malumbo 112:7.) Mona keekio vikyaamukwasiizie Bob, olia utwazimbulanga lwa ntaanzi. Musita ubaamulandile nangue milopa ili kuya yabiikilue peepi, juu ya aali iloombele kuibombia, waasukile bila kukokola nangue kine kuli ni aali ili kulengia abiikue milopa, weene ali kufuma mu opitali penka paalia. Kisia musita, Bob waalandile eevi: “Nsyaali na masiaka ata kaniini ao kunvua muenzo palua keelia kili kukitika.”

17. Kunti twasambilila ki kupitila aali yaamupatile Bob? (Mona ni foto.)

 ¹⁷ Bob waasiele waimeene sinta paantu waakwete bupinguzi bwa kusiala wazieme bila kutenta ntaanzi tanatwalue mu opitali. Kya kuanza, waali watonene kumulengia Yehova asaansamuke. Kya bubili, waasambiliile Bibilia wapoozeleko maano pamo ni mpapulo yeetu iswapiile Bibilia eevi kumana vibilandile palua butakatiifu bwa bukose ni milopa. Kya butatu, waali wasininkiziizie nangue kukoonka malaizio akue Yehova kwakaleeta mpaalo ya loonse. Ni fwefue kunti twaaluka ni mutima wimeene sinta atasie kine twasaakaana ni maavia a siani.

18. Mufuano wakue Baraka watusambilizia siani kumuswapila Yehova? (Mona foto ili ku ntendeko ya kazeeti.)

¹⁸ Muswapile Yehova. Mona Baraka vyaaviindile kupitila kuswapila butunguluzi bwakue Yehova. Pa ozo musita Baisraeli te babanga baiteaniizie palua kuluana vita, kabili te babanga bali ata na kiluilo. Inzi Yehova waamulandile Baraka aye aluane na kisepe kya basoda kili ni biluilo ao ma sila, kyaali kyatunguluilue na Sisera, mukulu wa kisepe wa Kanaani. (Bap. 5:8) Debora, kabika mwanakazi waamulandile Baraka akookele ku bonde eevi aye aluane na Sisera, olia waali watweme ma shario mia kenda (900) a vita. Kyaali kyapalile kuya kyakolele saana ku Baisraeli kuluana mu fuasi ya bonde pamo ni kisepe kili ni ma shario, paantu mu fuasi ya bonde ma shario aali aenda lubilo. Atasie kine Baraka waali wamanine evio, waaitabiile kuya kooko. Musita basoda lubaakookele ku Lupili lwa Tabori, Yehova waatumine nvula ikata saana kufuma ku muulu. Ma shario akue Sisera aazieme mu ntipa, kabili Yehova waamukwasiizie Baraka aviinde mu ezio vita. (Bap. 4:1-7, 10, 13-16) Enka evio ni fwefue, Yehova wakaba kutukwasia kuviinda kine twamuswapila weene pamo ni butunguluzi bwali watupeela kupitila kuteania kwakue.​—Mal Miz. 31:6.

19. Juu ya ki weewe utonene kusiala waimeene sinta?

¹⁹ Paantu tukilisie mu keenu kyalo, lizibo lyetu lya kusiala twaimeene sinta lyakaba kutwalilila. (1 Tim. 6:11, 12; 2 Pet. 3:17) Kansi tupingule kukaana kutensiiwa na bukyuzi, kutintua mu nzila ifyaminiine, kutontonkania kwa bantu, bufi, ni kupuululua. (Baef. 4:14) Kuliko kukita evio, tusiale twaimeene bila kutenta ni kutwalilila kumutona Yehova lyonse ni kunakila malaizio akue. Inzi, mu wenka ozo musita tupalile kuya twali ni malanga ateekameene. Mu lyasi likoonkelepo, twakaba kumona ba Yehova ni Yesu vibali basaangua bali mifuano ipuililikile palua kulangilila malanga ateekameene.