1. Bakristu bapalile kuya bali nga kimuti mu nzila ki? (Mona ni foto.)

 MULUMBE ao mezali imo ili yalanda nangue, “Mwela tewizi kutiona kimuti kili kyatingama.” Ezio milandu ili yakeba kulandila palua mibeele imo ya mana, elia ili yakwasia bimuti binge kusiala byaimeene bila kutioka kine kuli mwela ukata: mibeele ya kwaluluka ao kutingama. Ni fwefue tupalile kuya twaaluluka kine bintu byakola mu buikazi bwetu eevi tutwalilile kumubombela Yehova twali ni nsaansa. Mu nzila ki? Tupalile kuya twali ni malanga ateekameene kupitila kuya twaipatanisia kine aali yeetu yaaluluka, ni kuya twakindika malanga ni bupinguzi bwa bange.

2. Ni mibeele ki ili kutukwasia kuya twaipatanisia kine aali yeetu yaaluluka, kabili tuli kulondoluela ki mu leeli lyasi?

² Paantu tuli babombi bakue Yehova, tutonene kuya twali ni malanga ateekameene. Kabili tutonene kuya twali bantu bekefiizie kabili baweeme. Mu leeli lyasi, tuli kumona ezio mibeele viyaabakwasiizie Bakristu bange kuviinda, musita buikazi bwabo lubwaalulukile. Kabili tuli kumona ezio mibeele viili kuviinda kutukwasia ni fwefue. Inzi ntaanzi ya byonse, tusambililenke kupitila mifuano ipuililikile yakue Yehova ni Yesu palua kulangilila malanga ateekameene.

3. Twamana siani nangue Yehova ali ni malanga ateekameene?

³ Yehova ali wakuutua nangue “Muamba” paantu emeene sinta, kabili teezi kutenta. (Mal Miz. 32:4) Anzia evio, ali ni malanga ateekameene. Musita bintu lubili byaaluluka mu keenu kyalo, Leeza weetu ali waaluluka eevi kukwasia mipaango yakue ikabe kufikiliziiwa. Yehova waababumbile bantu kwa mufuano wakue. Waababumbile bali ni buviinde bwa kwipatanisia kine aali yaaluluka. Mu Bibilia muli mafunde ali atukwasia kukwata bupinguzi buweeme atasie kine aali yeetu yaaluluka siani. Mufuano wakue Yehova  muine pamo ni mafunde akue alia aatupeele, bili byatukwasia kumana nangue atasie kine weene ali wakuutua “Muamba,” ali wasaangua wali ni malanga ateekameene.

4. Leeta mufuano ulangiliile nangue Yehova ali ni malanga ateekameene. (Balawi 5:7, 11)

⁴ Nzila yakue Yehova ipuililikile, kabili ili yasaangua yalangiliile malanga ateekameene. Weene teezi kubakitila bantu bintu mu nzila yaviizie saana. Mona Yehova vyaabalangiliile Baisraeli malanga ateekameene. Kwa mufuano, mu aali izimbuilue mu lileembo lya Balawi 5:7, 11 (soma), Yehova waaitabiziizie kila muntu afumie bupe kukoonkana ni buviinde bwakue. Taaloombele kila muntu afumie bupe bwa namuna imo, aye wali munoonsi ao mupabi.

5. Leeta mufuano ulangiliile nangue Yehova ekefiizie kabili ali ni nkumbu.

⁵ Mibeele yakue Yehova ya kwikeefia pamo ni ya nkumbu, ili yamusonsezia kuya wali ni malanga ateekameene. Kwa mufuano Yehova waalangiliile vyali wasaangua waikefiizie musita lwabanga wakeba kwinoona bantu babiipile ba mu Sodoma. Yehova waamulandile Loti kupitila bamalaika, eevi abutukile ku fuasi ya mpili. Loti waaunvuile muenzo wa kuya kooko. Pakaako, waaloombele, eevi weene pamo ni lupua lwakue bapeelue nsaambu ya kubutukila ku Soari, muzi uniini olia waali wapalile kwinoonua na Yehova. Yehova nga waamulandilesie Loti akoonke malaizio akue onse bila kwalulula. Inzi, Yehova waamwitabiziizie Loti aye ku Soari, atasie kine keekio kyaaloombele kwalulula mupaango wa kwinoona ozo muzi. (Kut. 19:18-22) Kisia ma mia a miaka kupita, Yehova waalangiliile nkumbu ku bekazi ba mu Ninawi. Waamutumine kabika Yona aye apunde ku bantu ba mu ozo muzi nangue beene pamo ni muzi wabo bakaba kwinoonua. Inzi musita bekazi ba mu Ninawi lubaalapiile, Yehova waabonvuiliile nkumbu ni kulekela bila kwinoona muzi wa Ninawi.​—Yon. 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Leeta mufuano ulangiliile Yesu vyaamupalile Yehova mu kulangilila malanga ateekameene.

⁶ Yesu waamupalile Yehova mu kulangilila malanga ateekameene. Waatuminue ku kyalo eevi asimikile ku ‘mikooko izeezele, [ya] Baisraeli.’ Inzi, waalangiliile malanga ateekameene musita lwaali wabomba ezio miilo. Kwa mufuano lwendo lumo, mwanakazi umo asili Mwisraeli waamuloombele Yesu amukosie muana wakue mwanakazi, olia abanga wali ni ‘mwela waali wamwemia saana.’ Yesu waalangiliile nkumbu ni kukita nga vyaaloombele ozo mwanakazi kupitila kumukosia muana wakue. (Mat. 15:21-28) Mona mufuano unge. Ku ntendekosie ya miilo yakue ya kusimikila, Yesu waalandile eevi: “Muntu ali wankaana . . . , ni neene nakamukaana.” (Mat. 10:33) Inzi eba, Yesu waamukeene Petro olia waamukeene mara itatu? Bila. Yesu waainikile nangue Petro waalapiile, kabili nangue waali muntu wa kiketekelo. Kisia kutuntumunua Yesu waamonekele kuli Petro, kabili kipalile waamusininkiziizie nangue waamweleele kabili nangue amutonene.​—Luk. 24:33, 34.

7. Nga vilandile Bafilipi 4:5, fwefue tutonene bange batumone siani?

⁷ Twamona nangue Yehova Leeza, pamo ni  Yesu Kristu bali ni malanga ateekameene. Ale fwefue? Yehova atonene fwefue tuye twali ni malanga ateekameene. (Soma Bafilipi 4:5.) Mpilibulo imo ili yapilibula eevi ozo mulongo: “Uye wali ni lulumbi lwa kuya wali ni malanga ateekameene.” Kila muntu kunti waiipuzia eevi: ‘Eba, bantu bamwene neene kuya nali muntu ali ni malanga ateekameene, ali waaluluka kukoonkana ni aali, kabili ali waeleela? Ao eba, ndi nasaangua namwenue kuya nali muntu ali ni malanga aviizie, asiizi kwaluluka, ao muntu ali ni mutue uumine? Eba, ndi natona kupatikizia bange bakitesie enka evelia vintonene kantu kakitue? Ao eba, ndi nabatuilizia bange ni kwaluluka kukoonkana ni vibatonene kine kyapala?’ Vituli kuya twakila kwikwinda kulangilila malanga ateekameene, i vituli kuya twakila kumupala Yehova ni Yesu. Kansi tumone fuasi ibili iloombele kulangilila malanga ateekameene: Kine aali yeetu yaaluluka, kabili kine malanga ni bupinguzi bwa bange bwapusana ni bwetu.

8. Ni kiki kili kutukwasia kuya twali ni malanga ateekameene kine aali yaaluluka? (Mona ni bulondolozi bwa pensina.)

⁸ Tupalile kulangilila malanga ateekameene kine aali yeetu yaaluluka. Kine aali yaaluluka, kunti twapata maavia atusyakiba twaswapiile kupata ata limo. Kwa mufuano, paange mukusitukilasie kunti twapatua na buluele bwaviizie. Ao aali yeetu kunti yaaluluka lubilo ni kuponena mu buavia bwa kupata nfalanga ao paange buteeko bwa koolia kutwikeele kunti bwalengia buikazi bwetu bukole saana. (Kas. 9:11; 1 Bakor. 7:31) Kabili paange kunti twamona kyakolele kine twalandua nangue miilo yeetu mu kuteania yaaluluka ni kulandua tubambe kubombela mu nzila inge ao ku fuasi inge. Atasie kine buavia buye bwakolele siani, kunti twaviinda kwipatanisia mu aali ya leenu kine twakoonka eezi nzila ina: (1) kwitabila nangue aali yaaluluka, (2) kukenta ku ntaanzi apana ku nyuma, (3) kupooza maano ku bintu biweeme mu buikazi, ni (4) kukwasia bange. b Kansi loonu, tumoneko mifuano paleepale ya balupua ni bankazi ilangiliile kukoonka ezio nzila vikuli kwakwasia.

9. Ba mulume ni mukazi bamo bamisionere, baasipikiziizie siani meezio abaapatile bila baswapiile?

⁹ Itabila nangue aali yaaluluka. Ba Emanuele ni Francesca baatuminue kuya kubomba miilo ya bumisionere mu kyalo kinge. Lubaali bakitendekasie kusambilila lulimi ni kubamana balupua ni bankazi ba mu kilonghaano kyabo kya leenu, buluele bwa korona (COVID-19) bwaatendekele. Keekio kyaaloombele bekale baitengele ni bantu bange. Kisia mama wakue kwa Francesca waafuile mukusitukila. Francesca waatonene saana kuya kumona lupua lwakue mu ozo musita, inzi te kyaakitikile juu ya buluele bwa korona. Ale waaviindile siani kusipikizia azo maavia? Kya kuanza, ba Emanuele ni Francesca baamuloombele Yehova mulangue wa kubakwasia kusipikizia kila busiku, kabili tekuti batitikilue na lyemo. Kupitila kuteania kwakue, Yehova waasukile mapepo abo pa musita wenka upalile. Kwa mufuano, baakoseleziiziwe na lupua umo, olia waalandile eevi mu viideo imo: “Lutuli twaitabila lubilo nangue aali yeetu yaaluluka, nsaansa yeetu ili yabuela lubilo ni kumana vya kubombia buino aali ya leenu.” c Kya bubili, baapinguile kuwaamia bufundi bwabo bwa kusimikila kupitila telefone, kisia baatendekeziizie lisambililo lya Bibilia. Kya butatu, baaitabiile kukwasiiwa na balupua ni bankazi ba mu kilonghaano kyabo kya leenu, kabili baatasiizie palua ntono ibaalangiliilue. Kila busiku mu muaka walingi, nkazi umo ali ni mibeele iweeme waali wabatumina mpunda ifupi ilimo ni lileembo. Kine ni fwefue  twaitabila aali ya leenu, twakaba kupata nsaansa kupitila beelia bituli ni buviinde bwa kukita.

10. Nkazi umo waaipatanisiizie siani mu aali imo yaalulukile saana mu buikazi bwakue?

¹⁰ Kenta ku ntaanzi apana ku nyuma, kabili pooza maano ku bintu biweeme. Nkazi Christina, wa ku Rumania, olia ekeele mu Japani, waatiokele mutima musita kilonghaano kya lulimi lwa Kingereza kyaali walonghaanamo lukyaationenue. Anzia evio, taatwaliliile kutontonkania palua keekio kyaakitikile. Inzi, waapinguile kukita bingi mu kilonghaano kya lulimi lwa Kijapani kupitila kwikwinda saana kusimikila mu kaako kazonga. Waamuloombele mwanakazi umo ubaali babomba nakue lwa ntaanzi eevi amusambilizie vya kulanda buino loolo lulimi. Ozo mwanakazi waaitabiile kubombia Bibilia ni broshua Sekelela Buikazi Loonse! eevi kumusambilizia Christina lulimi lwa Kijapani. Christina waamanine kulanda buino loolo lulimi, inzi kabili olia mwanakazi waamusambiliziizie loolo lulimi waatendekele kutona kumana bingi palua Bibilia. Kine te tutwaliliile kutontonkania palua bintu byaakipita, ni kupooza maano ku bintu biweeme, elia aali yaakyaluluka lubilo kunti yatuleetela bintu biweeme bitusyakiba twaswapiile ata kaniini.

11. Ni kiki kyaabakwasiizie ba mulume ni mukazi bamo musita ubaalukile mu buavia bwa kupata nfalanga?

¹¹ Kwasia bange. Ba mulume ni mukazi bamo baalia bekeele mu kyalo moolia mukaaniiziwe miilo yeetu, baalukile mu buavia bwa kupata nfalanga musita kyalo lukyaalukile mu buavia bwa nfalanga. Baakitile siani eevi kwipatanisia mu ezio aali? Kya kuanza, baaikwindile kupunguzia ma depanse abo. Kuliko kupoozasie maano ku maavia abo beene, baapinguile kupisia musita wingi mu miilo ya kusimikila kukoonkana ni buviinde bwabo. (Miil Bat. 20:35) Mulume walanda eevi: “Kupisia musita wingi mu miilo ya kusimikila, kwaakwasiizie te kunti tuye twali na musita ukata wa kutontonkania palua maavia etu. Kabili kwaatukwasiizie kupisia musita wingi eevi kukita bintu bitonene Leeza tukite.” Kine aali yeetu yaaluluka, tupalile kulanguluka nangue ni kintu kya mana kutwalilila kukwasia bange, asa kupitila nzila ya kusimikila.

12. Mufuano wakue mutumua Paulo kunti watukwasia siani kwaluluka kukoonkana ni aali mu miilo yeetu ya kusimikila?

¹² Mu miilo yeetu ya kusimikila, kili buino kuya twaaluluka. Tuli twasaakaana ni bantu bazumiine bintu bipusene-puseene, kabili bafumine mu fuasi ipusene-puseene, ni tubeelela tupusene-puseene. Mutumua Paulo waali waaluluka kukoonkana ni aali, ni fwefue kunti twapalako mufuano wakue. Yesu waamusaakuile Paulo eevi aye wali “mutumua wa bazima [ao ntundu].” (Bar. 11:13) Mu ezio miilo yaapeelue, Paulo waali wasimikila ku Bayuda, Bagiriki, basomene, balimi ba pansi, bakindeeme, ni bamakolo. Eevi aviinde kukumia mitima ya babo bantu bapusene-puseene, Paulo waalukile “bintu byonse ku bantu ba misango yonse.” (1 Bakor. 9:19-23, NWT) Waali wapooza maano ku tubeelela twa bantu, aali ya bantu, ni bintu byaali byazumiine bakatuilizia bakue, kisia waali wapatanisia bulondolozi bwakue kukoonkana ni aali. Ni fwefue kunti twawaamia bufundi bwetu bwa kusimikila kine tuli twaaluluka kukoonkana ni aali, ni kwikwinda kutontonkania nzila iweeme ya kumukwasiiziamo kila muntu.

13. Kine twakindika malanga a bange, ni buavia ki butuli kutiina buli mu 1 Bakorinto 8:9?

¹³ Kabili kuya twali ni malanga ateekameene kuli kwatukwasia kukindika malanga a bange. Kwa mufuano, bange bankazi bali batona kwipenta, inzi bange te beezi kutona. Bange Bakristu bali batona kumina bwalua kwa kiasi, inzi bange te beezi kutona ata kaniini. Bakristu bonse bali batona kuya bali ni bukose buweeme, inzi bali basaakula nzila ipuseene ya kutunziluamo. Kine tuli twatontonkania nangue lyonse fwefue i  bali ni nsaambu, ni keekio kyatulengia tubapatikizie balupua ni bankazi betu bakite beelia bitutonene, kunti twabakisia bange ni kulengia kilonghaano kikasanike. Kakiine tetutona kukita evio! (Soma 1 Bakorinto 8:9; 10:23, 24) Kansi, tumone mifuano ibili ilangiliile kubombia mafunde ali mu maleembo vikuli kuviinda kutukwasia kuya twali ni malanga ateekameene ni kusuunga mutende.

14. Ni mafunde ki a Bibilia atupalile kuya twalangulukile musita utuli twapingula palua maubo atupalile kuvuala ni modele weetu wa misisi?

¹⁴ Maubo a kuvuala ni modele wa misisi. Yehova tazimbuile maubo atupalile kuvuala, inzi waatupeele mafunde a kukoonka. Tupalile kuvuala maubo mu nzila ya kumukindika Leeza, twalangiliile malanga ateekameene, kiasi, ni “maano aweeme.” (1 Tim. 2:9, 10, NWT; 1 Pet. 3:3) Pakaako, te tutonene kuvuala maubo mu nzila ili kulengia bange babambe kutontonkaniasie vitumonekele. Kabili, mafunde a Bibilia ali kuya abakwasia bakote kutiina kubiika sheria yabo beene palua kuvuala ni modele wa misisi. Kwa mufuano, bakote ba mu kilonghaano kimo baatonene kubakwasia balupua balumendo baalia baali bakoonkele modele wa misisi waali wavumine ku bantu. Baali basia misisi yali ifupi, inzi yasapaleele. Bakote baaviindile siani kubakwasia babo balumendo inzi bila kubabiikila sheria? Kangalila wa muputule waabasokele bakote babalande eevi balupua, “Kine uli ku jukwa wali mukulanda, ni kooku bakatuilizia bobe bapoozele saana maano ku aali yobe ya kumoneka, mana nangue nvualilo yobe ni modele obe wa misisi bili ni buavia.” Bobo bulondolozi buleengele, bwaakwasiizie balumendo bamane keelia kibapalile kukita, kabili te kyaaloombele bakote babiike sheria. d

15. Ni sheria ki ya Bibilia pamo ni mafunde ali atukwasia pa kusaakula matunzo atupalile kukoonka? (Baroma 14:5)

¹⁵ Matunzo. Kila Mukristu apalile kupingula  mubili wakue vyupalile kutunzua. (Bag. 6:5) Musita Bakristu lubali basaakula matunzo a kukoonka, bapalile kunakila sheria ya Bibilia ya kwitiinia ni milopa pamo ni bintu bya mipasi ibiipile. (Miil Bat. 15:20; Bag. 5:19, 20) Kunti bapingula bo beene matunzo abali kutona kukoonka, kufumiakosie matunzo a kubombia milopa ni mipasi ibiipile. Bange bali basaakula kuya kutunzuasie ku opitali, inzi bange bali basaakula kutunzua mu nzila ibeleele. Paange kuli matunzo amo, alia atumwene fwefue palwetu nangue i aweeme ao abiipile. Anzia evio, tupalile kukindika nsaambu ya balupua ni bankazi betu ya kusaakula bo beene matunzo abatonene kukoonka. Pakaako, tupalile kuya twalangulukile beebi bintu bina: (1) Bukolo Bwakue Leeza sie, i bwakapuisia maluele loonse. (Is. 33:24) (2) Kila Mukristu apalile kuya ‘wasininkiziizie’ saana keelia kiweeme kuli weene musita lwali mukukwata bupinguzi palua matunzo akue. (Soma Baroma 14:5.) (3) Tetwizi kubapingula bange palua beelia bibali basaakula, kabili tetwizi kukita kintu kyonse kya kulengia bange bepuutale. (Bar. 14:13) (4) Bakristu bali balangilila ntono ni kwinika nangue buumo bwa kilonghaano ni bwa mana saana kuliko malanga abo beene. (Bar. 14:15, 19, 20) Kine twasiala twalangulukile bebio bintu, twakaba kutwalilila kusuunga bukibuza bwa peepi pamo ni balupua ni bankazi ni kukwasia kuleeta mutende mu kilonghaano.

16. Mukote wa mu kilonghaano kunti walangilila siani nangue ali ni malanga ateekameene musita lwali wakita bintu pamo ni bakote nakue? (Mona ni ma foto.)

¹⁶ Bakote bapalile kulangilila mufuano uweeme palua kuya bali ni malanga ateekameene. (1 Tim. 3:2, 3) Kwa mufuano, mukote tapalile kuya waswapiile nangue lyonse malanga akue ali kukoonkua paantusie weene akulile kuliko bakote bange. Ali wasaangua wainikile nangue mupasi wakue Yehova, kunti wasonsezia mukote onse mu kabungue ka bakote alande bintu bili kukwasia kukwata bupinguzi bwa mulangue. Kabili kine tepali lifunde lya Bibilia lyationua, mukote olia ali ni malanga ateekameene ali waitabizia bupinguzi buli bwakwatua na bantu bengi mu kabungue ka bakote, atasie kine keelia kyatonene weene kipuseene ni bobo bupinguzi.

17. Ni mpaalo ki ili yapata Bakristu bali balangilila malanga ateekameene?

¹⁷ Bakristu bali bapata mpaalo ingi kupitila kulangilila malanga ateekameene. Tuli twasekelela bukibuza buweeme pamo ni balupua ni bankazi, kabili ni kilonghaano kili kyaaluka ni mutende. Tuli twasekelela bumuntu ni tubeelela tupusene-puseene mu bantu bakwateene bali bamupupa Yehova. Kukila pa byonse, tuli twasaangua ni nsaansa ya kumana nangue tuli twamupala Leeza olia ali ni malanga ateekameene, Yehova.