• “Naali natontonkania nangue mulume wane waali wakita bukambue lingi.”

• “Naamwene mukinzi wane wapua, ni kwiunvua bila nafuaniine, kabili nali wa bule-bule.”

• “Nsyaabuilile ata muntu palua kaako. Naali naemasie bunke.”

• “Naali namwene nga evelia Yehova asili mukunghemena.”

Milandu ili paapa pa muulu ilangiliile mukazi vyali waema musita mulume wakue lwali wamona porno. Kabili kine ali wakita evio waifikiliile, paange mu miezi ingi ao mu miaka ingi, keekio kunti kyalengia mukazi wakue alekele kumuswapila. Mwanakazi umo opilue waalandile eevi: “Naali naiipuzia eevi: ‘Ozu mwalalume undi nakue alinke siani? Eba, kuli ni bintu binge byali wanfiika?’”

Leeli lyasi, liteaniiziwe palua mwanakazi ali ni mulume ali wamona porno. a Lili kulondoluela mafunde alia ali kumuteekia mutima mwanakazi ali mu ezio aali ni kumusininkiziizia nangue Yehova amutonene, kabili atonene kumukwasia eevi aye wali ni mutende wingi ni kusiala wali peepi ni Yehova. b

Anzia kine te uli na buviinde palua kila kantu kali kakita mulume obe, kuli bintu byuli kuviinda kukita eevi uye wali ni mutende wingi. Mona bintu byupalile kutiina.

Tiina kuya waimwene nangue uli ni kilubo. Mwanakazi kunti wamona nangue paange ali ni bilulo bilengiizie mulume wakue aye wamona porno. Alice c waali waimona nangue tafuaniine kuli mulume wakue. Waatendekele kwiipuzia eevi: ‘Juu ya ki mulume wane ali watona kukenta banakazi bange kuliko neene?’ Banakazi bange bopilue bali baimona kuya bali ni kilubo palua bintu bibali bakita musita balume babo lubali bamona porno. Kabili bali batontonkania nangue keekio i kili kyalengia aali ikile kwinooneka. Danielle walanda eevi: “Naali naunvua kipuki saana ni kumona nangue keekio kipuki i kyaali kyalengia mulume aye wamona porno.”

Kine ni weewe uli waiunvua evio, mana nangue Yehova tamwene nangue weewe i alengiizie bintu bili byakita mulume obe. Yakobo 1:14, ili yalanda eevi: ‘Muntu ali wabembua ni kukwatua lwali waanziiwa  na lwinso lwakue lubiipile.’ (Bar. 14:12; Baf. 2:12) Kuliko kukumona kuya wali ni kilubo, Yehova akumwene kuya wali wa mana paantu weewe uli wa kisinka kuli weene.​—2 Mil Nsi. 16:9.

Kabili kili buino kumana nangue kine mulume ali wamona porno, keekio te kilangiliile nangue mukazi wakue tafuaniine. Bantu bali ni kibeelezio palua bintu bya porno, bali balanda nangue porno ili yalengia mwalalume aaluke ni nkulu ya kulaalana, elia isiviinda kufikilizia mwanakazi.

Tiina kwema saana. Catherine waalandile nangue lyonse waali wasyatontonkaniasie palua kilubo kyakue mulume wakue kya kumona porno. Frances waalandile eevi: “Kine nsimanine kuli mulume wane, ndi naema nsita yonse.” Banakazi bange bopilue bali balanda nangue bali baunvua saana busoni kine baisaanga pakati ka Bakristu benaabo, paange baalia bamanine buavia buli na balume babo. Inzi bange bali balanda nangue bali baiunvua kuya batengelue saana paantu bali batontonkania nangue te kuli muntu enikile aali yabo.

Atasie bantu bange bali baiunvua evio. Inzi, kutwalilila kutontonkania palua bebio bintu, kunti kwakulengia ukile kwema. Kuliko kukita evio, ikwinde kupooza maano ku bukibuza bobe pamo ni Yehova. Kukita evio, kuli kukukwasia usipikizie.​—Malum. 62:2; Baef. 6:10.

Kunti kyawaama kine wasoma ni kutontonkania palua mpunda ili mu Bibilia, elia ilandiile palua banakazi baali baemene inzi baatekiiziwe mutima kupitila kupepa kuli Yehova. Yehova taali waapuisia maavia abo lyonse, inzi waali wabapeela mutende. Kwa mufuano, Hana “waakisikile saana” juu ya buavia bwabanga wali naabo. Inzi kisia kukita musita waleepele wali mukupepa kuli Yehova, waalukile ni mutende anzia kine taali wamanine beelia byakaba kukitika mu musita uli mukuiza.​—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Bakor. 1:3, 4.

Loomba bakote ba mu kilonghaano bakukwasie. Beene kunti baaluka “kisoolelo kya kwikinga kufuma ku mwela, fuasi ya kubutukilamo kufuma ku mupondo wa nvula.” (Is. 32:2, bulondolozi bwa pensina.) Kabili paange kunti bakulangilila nkazi umo, olia uuli kuviinda kubuilako maavia obe, kabili olia ali kuviinda kukuteekia mutima.​—Tus Maf. 17:17.

Eba, weewe kunti waviinda kumukwasia mulume obe, eevi alekele buavia bwakue bwa kumona porno? Paange weewe kunti waviinda. Bibilia ili yalanda nangue palua kupuisia buavia, ao kuluisia muluani ali ni maka, “kili buino saana bantu kuya bali babili kuliko kuya wali umo.” (Kas. 4:9-12) Bantu bali ni kibeelezio  palua kyupo, bali balanda nangue, lingi ba mulume ni mukazi kunti baviinda kupuisia mibeele izieme saana ya kumona porno, ni kubuela kuswapilana mu kyupo kine bali babombela pamo.

Kulanda kisinka, kipalile olia ali wamona porno, aye watonene kwikwinda ni kulekela kuimona. Eba, ali wamulilila Yehova amupeele maka ni kuloomba bakote bamukwasie? (2 Bakor. 4:7; Yak. 5:14, 15) Eba, ali wakita bintu bya kumukwasia atiine kumona porno? Kwa mufuano, eba ebiikiile mipaka palua kubombia biombo byakue bya kielektronike? Kabili eba, ali watiina aali ili kulengia aponene mu buezio? (Tus Maf. 27:12) Eba, atonene weewe umukwasie, kabili eba, atonene kukubuila kisinka kyonse? Kine i evio, kunti waviinda kumukwasia.

Weewe, kunti wakita siani? Mona ozu mufuano. Felicia waaupilue na Ethan, olia abanga wamona porno musita lwabanga wakili mulumendo. Musita mulume wakue lwali waunvua nkulu ya kumona porno, Felicia ali wakita bintu bya kukwasia mulume wakue amone kyaleengele kulondolola nakue. Ethan walanda eevi: “Ndi namubuila mukazi wane kila kantu bila kumufiika. Mukazi ali wankwasia kwa ntono eevi ntiine bintu bili kungingizia mu buezio, kabili lingi ali wangipuzia palua aali yane. Kabili ali wankwasia kwibiikila mipaka palua kubombia Enternete.” Nga vikili kyasaangua, Felicia ali wakisua paantu Ethan ali watona kumona porno. Felicia walanda eevi:“Inzi kufipua kundi nafipua ni misa indi naunvua tebiizi kumukwasia weene alekele ezio mibeele ibiipile. Kisia kulondolola pamo ni mulume wane palua mibeele yakue, ali wankwasia te kunti ntwalilile kuya nakisilue.”

Bulondolozi bwa evio kunti bwamukwasia mulume alekele kumona porno, kabili kunti bwamukwasia ni mukazi atendeke kumuswapila kabili. Kukila pa byonse, kine mulume ali wamubuila mukazi wakue bintu byonse bila kumufiika, nga evelia kumubuila bintu byali wakita kila busiku ni fuasi kwali waya, keekio kunti kyalengia mukazi amuswapile paantu mulume tali mukumufiika kantu.

Eba, ni weewe waitabila nangue kunti waviinda kumukwasia mulume obe mu ezio nzila? Kine i evio, weewe wamona siani kine wasoma ni kulondolola pamo ni mulume obe leeli lyasi? Ali kwaluka ni mupaango wa kulekela kumona porno, kabili keekio kili kukulengia umuswapile. Mulume apalile kwikwinda kwinika vyuli mukwiunvua palua bobo buavia, kuliko kufipua paantu weewe utonene kulondoluela bobo buavia. Upalile kumukwasia eevi akile kwikwinda kulekela mibeele yakue ni kukupeela weewe fuasi ya kukulengia umuswapile. Mwe bonse babili, mupalile kumana bintu bili byalengia bantu batone kumona porno, ni kumana vya kupuisia azo maavia. d

Kine weewe uli mukutiina nangue paange muli kutendeka kukankabula kine mwalondolola pamo ni  mulume obe palua bobo buavia, kunti wamulanda mukote olia umusiizi kutiina eevi asaanguepo musita umuli kuya mwalondolola. Uye wainikile nangue atasie kine wakobe walekela kumona porno, keekio kunti kyatwama musita pakunti ubambe kumuswapila kabili. Te kutioka mutima. Ikwinde kumona tuntu tuniini tuli mukukwasia kuwaamia bukibuza bwenu. Uye waswapiile nangue mukupita kwa nsita kyupo kyenu kyakaba kubuela kuluma.​—Kas. 7:8; 1 Bakor. 13:4.

Kine mulume obe wabuela kabili kumona porno, eba keekio kilangiliile nangue tali mukulapila ao nangue takaba kuviinda ata kaniini kulekela ezio mibeele? Tekiizi kusaangua evio lyonse. Kine muntu waalukile kale muzia wa kumona porno, kunti watwalilila kuluisia ezio mibeele mu buikazi bwakue bonse. Muntu kunti wabuela kumona porno atasie kine wakita kale miaka ingi bila kuimona. Pakunti keekio te kunti kikitike kabili, apalile kukila kwikwinda kukosia mipaka yakue, atasie kine kimonekele nangue buavia bwakue tebusyapuile. (Tus Maf. 28:14; Mat. 5:29; 1 Bakor. 10:12) Apalile kukuzia ‘malanga a leenu ali atitikila maano’ ni kusambilila ‘kusuula bintu bibiipile’ nga evelia kumona porno, pamo ni mibeele yonse ifiitile, nga evelia kusaapia biungo bya buviazi. (Baef. 4:23; Malum. 97:10; Bar. 12:9) Eba, atonene kwikwinda kukita evio? Kine i evio, weene kunti wafikiila kulekela mibeele yakue loonse. e

Ale kine mulume tatonene kwikwinda kulekela mibeele yakue? Kulanda kisinka, keekio kunti kyakulengia uye watioka mutima lingi, kunvua kipuki ni kwimona kuya wali wa bule. Weewe kunti waaluka ni mutende mu maano, kine waamutuulila Yehova azo maavia. (1 Pet. 5:7) Twalilila kumupalama Yehova kupitila kusambilila, kupepa ni kutontonkania. Musita luuli kuya wakita evio, uye wasininkiziizie nangue ni weene ali mukuya wakupalama. Nga vilandile Isaya 57:15, weene ali pamo ni baalia “basansilue kabili bali ni mutima wa kwikoosia,” kabili atonene kubakwasia eevi babuele kwaluka ni nsaansa. Ikwinde kwaluka Mukristu aweeme saana. Loomba bakote bakukwasie. Kabili twalilila kuya waswapiile nangue paange mu musita uli waiza, mulume obe kunti waaluluka kakiine kufuma ku mutima.​—Bar. 2:4; 2 Pet. 3:9.