1. Kukoonkana ni Malaki 3:16, Yehova ali mukuleemba kitabu ki, kabili kilimo ki?

 MU MIAKA ingi Yehova ali mukuya waleemba kitabu kiibeleele. Keekio kitabu kilimo ntantiko ya meena a bantu, kutendekela pa liina lyakue Abeli, kasininkizia wa kuanza wa kisinka. * (Luk. 11:50, 51) Kutendekela paapo, Yehova ali mukuya waongezia meena mu keekio kitabu, kabili loonu muli mamilioni a meena a bantu. Mu Bibilia keekio kitabu, kili kyakuutua nangue “kitabu kya kulanguluka,” “kitabu kya bukose,” kabili nangue “kitabu kya kukunzua kya bukose.” Mu leeli lyasi tuli kuya twakikuuta nangue “kitabu kya bukose.”​—Soma Malaki 3:16; Nfy. 3:5; 17:8.

2. Ni meena a baani ali mu kitabu kya bukose, kabili meena etu kunti abiikuamo siani mu keekio kitabu?

² Keeki kitabu kiibeleele, kilimo meena a bantu bonse bali bamupupa Yehova na mukinzi ukata ni kuya batonene liina lyakue. Bakaba ni lisyuko lya kupata bukose bwa loonse. Loonu, liina lyetu kunti lyaleembua mu keekio kitabu kine tuli ni bukibuza bwa peepi kabili bwa bunke pamo ni Yehova, bukibuza buswapiile kilubula mulandu kya ngeleelo ya Muana wakue, Yesu Kristu. (Yoan. 3:16, 36) Kakiine, kila umo weetu, atonene liina lyakue liye lyali mu keekio kitabu, anzia kine ali kuya wali ni kiswapilo kya kuya ku muulu ao kwikala pa kyalo.

3-4. (a) Eba, twakapata bukose bwa loonse kine loonu meena etu aleembelue mu kitabu kya bukose? Londolola. (b) Tuli kulondoluela ki mu leeli lyasi ni mu leelia likoonkelepo?

³ Eba, keekio kilangiliile nangue baalia bonse bali ni meena mu keekio kitabu bapatiile mbeela lisyuko lya bukose bwa loonse?  Tuli kupata kyasuko kya keekio kiipuzio mu milandu yakue Yehova yaamulandile Musa ili mu kitabu kya Kufuma 32:33. Yehova waalandile eevi: “Muntu onse ali wankitila lizaambi, nakaba kumuvuta mu kitabu kyane.” Kansi, meena aleembelue loonu mu keekio kitabu kunti afumiiwa ao kuvutua, nga evelia Yehova waaleembelenke meena na kreyo. (Nfy. 3:5, NWT, bulondolozi bwa pensina) Tupalile kusininkizia nangue liina lyetu lisiele mu keekio kitabu mpaka likafikiile kuleembua loonse mu keekio kitabu na bike.

⁴ Keekio kunti kyaleengia tutendeke kwiipuzia biipuzio paleepale. Kwa mufuano, Bibilia ili yalanda siani palua baalia baleembelue meena abo mu kitabu kya bukose, ni baalia basileembelue meena abo mu kitabu keekio? Baalia bali ni meena mu keekio kitabu, bakapata bukose bwa loonse musita ki? Ale palua baalia baafuile bila kupata lisyuko lya kumumana Yehova? Eba, kunti kyakitika meena abo akaleembue mu keekio kitabu? Bebio biipuzio bili kwasukua mu leeli lyasi ni mu leelia likoonkelepo.

NI BAANI BALI NI MEENA MU KITABU?

5-6. (a) Nga vilandile Bafilipi 4:3, ni meena a baani aleembelue mu kitabu kya bukose? (b) Meena abo akaleembua loonse mu kitabu kya bukose musita ki?

⁵ Ni baani bali ni meena aleembelue mu kitabu kya bukose? Pa kunti twasuke keekio kiipuzio tuli kulondoluela misango isano ya bantu. Pakati ka babo bantu, bangepo, meena abo aleembelue mu kitabu kya bukose, ni bange ata.

⁶ Kikundi kya kuanza kyundilue na baalia baasaakuilue eevi kuya kuteeka pamo ni Yesu ku muulu. Eba, loonu meena abo aleembelue mu kitabu kya bukose? Een. Nga vilandile milandu yakue mutumua Paulo ku ‘babombi nakue’ ba ku Filipi, meena a bantu babiikilue mafuta, baalia bakupilue kuya kuteeka pamo ni Yesu, loonu ali mu kitabu kya bukose. (Soma Bafilipi 4:3.) Inzi, pa kunti meena abo asiale  ali mu keekio kitabu kya mufuano, bapalile kutwalilila kuya bali ba kisinka. Kisia kubiikua kalangi ka kupeleezia, meena abo akasiala loonse mu keeki kitabu. Keekio kya kukitika ntaanzi ya kufua kwabo ao ntaanzi ya kutendeka kwa lyemo likata.​—Nfy. 7:3.

7. Ni kiki kitwamana kupitila Nfyulo 7:16, 17 palua musita wakaleembua loonse mu kitabu kya bukose, meena a bantu mu libumba likata lya mikooko inge?

⁷ Kikundi kya bubili kyundilue na libumba likata lya mikooko inge. Eba, meena abo aleembelue loonu mu kitabu kya bukose? Een. Eba, meena abo akatwalilila kuya ali mu kitabu kya bukose kisia kupusuka pa Armagedoni? Een. (Nfy. 7:14) Yesu waalandile nangue baalia bali nga mikooko, bakaya “mu bukose bwa muyayaya.” (Mat. 25:46) Inzi, baalia bakapusuka pa Armagedoni te bakapata paalia penka bukose bwa loonse. Meena abo akasiala aleembelue na kreyo mu kitabu kya bukose. Mu kipindi kya Buteeko bwa Miaka Elufu, Yesu “wakabasuunga ni kubatwala ku kasulo ka menda a bukose.” Baalia bakakoonka butunguluzi bwakue Kristu, ni kupingulua ku mpela yakue kuya bali ba kisinka kuli Yehova, meena abo akaleembua loonse mu kitabu kya bukose.​—Soma Nfyulo 7:16, 17.

8. Ni meena a baani asileembelue mu kitabu kya bukose, kabili bakapatua na ki?

⁸ Libumba lya butatu lilimo bambuzi, i kulanda baalia bakenoonua pa Armagedoni. Meena abo te ali mu kitabu kya bukose. Yesu walanda nangue “bakaya mu kukandua kwa muyayaya.” (Mat. 25:46) Kupitila kutungululua na mupasi, “babo bantu bakapeelua malapizio a bupinguzi bwa kwinoonua kwa loonse.” (2 Bat. 1:9, NWT; 2 Pet. 2:9) Kunti twalanda nangue kyakaba enka evio ni ku baalia baaukitiile na bufue mupasi utakatiifu lizaambi mu kupita kwa nsita. Ni beene, bakenoonua loonse, te bakapata bukose bwa loonse. Kakiine, te bakatuntumunua. (Mat. 12:32; Mark. 3:28, 29; Baeb. 6:4-6) Kansi loonu, tupooze saana maano ku mabumba abili a bantu bakatuntumunua pa kyalo.

BAALIA BAKATUNTUMUNUA

9. Nga vilangiliile lileembo lya miilo 24:15, ni bikundi ki bibili byakatuntumunua pa kyalo, kabili bebio bikundi bibili bipuseene siani?

⁹ Bibilia ilandiile palua bikundi bibili bya bantu byakatuntumunua, byali ni kiswapilo kya kwikala loonse pa kyalo. Bebio bikundi, i “bantu ba nsaambu” ni “bantu basili ba nsaambu.” (Soma Miilo 24:15.) “Bantu ba nsaambu,” i baalia baamubombeele Yehova mu kisinka musita ubaali bakikosele. Inzi, “bantu basili ba nsaambu,” te baamubombeele Yehova mu kisinka. Kakiine, mu aali ingi lwendo lwabo te lubanga lwali lwa nsaambu. Paantu bebio bikundi bibili byakatuntumunua, eba, kunti twalanda nangue meena a bantu ba mu bebio bikundi aleembelue mu kitabu kya bukose? Eevi twasuke keekio kiipuzio, tulondoluele kila kikundi palwakue.

10. Juu ya ki “bantu ba nsaambu” bakatuntumunua, kabili, bamo pakati kaabo bakapata lisyuko ki? (Mona kabili mu kaanu kazeeti, mutue ulandile, “Biipuzio Kufuma ku Bakabeleenga,” palua kutuntumunua pa kyalo.)

¹⁰ “Bantu ba nsaambu” i kikundi kya buna. Ntaanzi ya kufua kwabo, meena abo aali aleembelue mu kitabu kya bukose. Eba, meena abo aafumiiziwe mu keekio kitabu musita ubaafuile? Ata, paantu ku maano akue Yehova, babo bantu bakitwaliliilesie kuya “bakosele.” Yehova “ni Leeza, apana wa bafuile, inzi wa baalia bakosele, paantu kuli weene bonse bakosele.” (Luk. 20:38, NWT) Keekio kilangiliile nangue musita bantu ba nsaambu lubakatuntumunua pa kyalo, meena abo akamoneka mu kitabu kya bukose, anzia kine ku ntendeko akaba aleembelue na “kreyo.” (Luk. 14:14) Bila kutwisika, bange pakati ka baalia bakatuntumunua bakapata lisyuko lya kubomba bali “bakulu mu kyalo kyonse.”​—Malum. 45:16.

11. Bantu “basili ba nsaambu” bakaba bakabiile kusambilila ki ntaanzi meena abo teanaleembue mu kitabu kya bukose?

 ¹¹ Kupuako, mona kikundi kya busano, i kulanda, kikundi kya “bantu basili ba nsaambu.” Paange, paantu te baali bamanine mizilo yakue Yehova, baali baikeele mu nzila isili ya nsaambu ntaanzi ya kufua kwabo. Pakaako, meena abo te aaleembelue mu kitabu kya bukose. Kupitila kubatuntumuna, Leeza wakabapeela fuasi ya kulengia meena abo akafikiile kuleembua mu keekio kitabu. Kyakaloomba babo “bantu basili ba nsaambu” bakakwasiiwe saana. Ntaanzi ya kufua kwabo, bange pakati kaabo baali bakita bintu bibiipile saana. Pakaako, bakaba bakabiile kusambiliziiwa mafunde a nsaambu akue Yehova. Eevi kubasambilizia vya kukita evio, Bukolo bwakue Leeza bwakatungulula miilo ikata saana ya kusambilizia isinakituepo ku kyalo.

12. (a) Ni baani bakabasambilizia bantu basili ba nsaambu? (b) Ni kiki kyakabapata baalia bakakaana kwitabizia beelia bibakasambiliziiwa?

¹² Ni baani bakabasambilizia baalia bantu basili ba nsaambu? Libumba likata pamo ni baalia bantu ba nsaambu bakatuntumunua. Eevi bantu ba nsaambu bakaleembue meena abo mu kitabu kya bukose, bakaba bakabiile kukuzia bukibuza bwabo pamo ni Yehova ni kwipeela bo beene kuli weene. Buya ntaanzi bwa babo bantu basili ba kisinka bwakaba bwapoozelueko maano saana na Yesu Kristu pamo ni bapinguzi nakue. (Nfy. 20:4) Baalia bonse bakakaana kwitabila kooko kukwasiiwa, bakafumiiwapo, atasie kine bakaba bali na miaka 100. (Is. 65:20) Yehova pamo ni Yesu kunti basoma mitima, kabili te bakalekela ata muntu umo eevi akeezie kuleeta buinooni bonse mu kyalo kya leenu.​—Is. 11:9; 60:18; 65:25; Yoan. 2:25.

KUTUNTUMUNUA PALUA BUKOSE NI PALUA BUPINGUZI

13-14. (a) Mu nsita yaapitile, twaali twaunvua siani milandu yakue Yesu ili mu Yoane 5:29? (b) Ni kiki kitupalile kumana palua ezio milandu?

¹³ Kabili, Yesu waalandile palua baalia bakatuntumunua paanu pa kyalo. Kwa mufuano  waalandile eevi: “Nsa ili mukuiza elia baalia bonse bali mu mankabuli alangulukilue bakonvua lizui lyakue ni kufuma, baalia baakitile bintu biweeme bakatuntumunua palua bukose, ni baalia baakitile bintu bibiipile bakatuntumunua palua bupinguzi.” (Yoan. 5:28, 29, NWT) Yesu waali wakeba kulanda ki?

¹⁴ Lwa ntaanzi, twaali twamanine nangue milandu yakue Yesu yaali yakeba kulandila palua bintu byakakita bantu kisia kutuntumunua kwabo, i kulanda, bange bakabuela ku bukose ni kukita bintu biweeme, inzi bange bakabuela ku bukose ni kukita bintu bibiipile. Anzia evio, mona nangue Yesu talandile nangue baalia bakafumasie buleenu mu mankabuli a kulangulukua bakakita bintu biweeme ao bakakita bintu bibiipile. Weene, wabombia musita waapitile. Walanda palua baalia “baakitile bintu biweeme” ni baalia “baakitile bintu bibiipile.” Keekio kilangiliile nangue baakitile bebio bintu ntaanzi ya kufua kwabo. Keekio kyaunvuika, paantu te kuli ata muntu wakalekelelua kukita bintu bibiipile mu kyalo kya leenu. Bantu basili ba nsaambu bapalile kuya bakitile bebio bintu bibiipile ntaanzi ya kufua kwabo. Ale, tupalile kunvua mu nzila ki milandu yakue Yesu ya ‘kutuntumunua palua bukose’ ni ya ‘kutuntumunua palua bupinguzi’?

15. Ni baani “bakatuntumunua palua bukose,” kabili juu ya ki?

¹⁵ Bantu ba nsaambu, baalia baakitile bintu biweeme ntaanzi tebanafue, “bakatuntumunua palua bukose” paantu meena abo akaba aleembeelue mbeela mu kitabu kya bukose. Keekio kilangiliile nangue kutuntumunua kwa “baalia baakitile bintu biweeme” kulondolwelue mu Yoane 5:29, i kwenka koolia kutuntumunua kwa “bantu ba nsaambu” kuzimbuilue mu lileembo lya Miilo 24:15. Bobu bulondolozi bupateene ni milandu ili mu lileembo lya Baroma 6:7, ilandile eevi: “Muntu kine wafua, kibalo [lizaambi] tekikili na buviinde bwa kumuteeka.” Pakaako, musita babo bantu ba nsaambu lubaafuile, Yehova waaeleele mazaambi abo, inzi wakalanguluka bintu byonse bibaakitile musita ubaali bakikosele bilangiliile bukisinka bwabo. (Baeb. 6:10) Kakiine baaba bantu ba nsaambu bakatuntumunua, bakaba bakabiile kusiala bali ba kisinka eevi meena abo akasiale ali mu kitabu kya bukose.

16. “Kutuntumunua palua bupinguzi” kulangiliile ki?

¹⁶ Eba, ale palua baalia baali bakita bintu bibiipile ntaanzi ya kufua kwabo? Anzia kine mazaambi abo aavutilue musita ubaafuile, te baamubombeele Yehova ni kulangilila bukisinka musita ubaali bakikosele. Meena abo te aleembelue mu kitabu kya bukose. Keekio kilangiliile nangue kutuntumunua kwa “baalia baakitile bintu bibiipile,” i kwenka koolia kutuntumunua kwa “bantu basili ba nsaambu” kulondolwelue mu lileembo lya Miilo 24:15. Kutuntumunua kwabo, kwakaba kwali ‘kutuntumunua palua bupinguzi.’ * Keekio kilangiliile nangue Yesu wakabamwenenena ni kubatoosia bantu basili ba nsaambu. (Luk. 22:30) Kisia musita kupitapo, Yesu wakamana kine babo bantu bapalile kuleembua mu kitabu kya bukose. Meena a babo bantu basili ba nsaambu, akaleembua mu kitabu kya bukose, kinesie balekela lwendo lwabo lwa kale lubiipile ni kwipeela kuli Yehova.

17-18. Baalia bonse bakatuntumunua pa kyalo bapalile bakakite ki, kabili “bikitua” bizimbuilue mu Nfyulo 20:12, 13, bipalile kuya byali bya musita ki?

¹⁷ Ibe lwa ntaanzi babanga bali bantu ba nsaambu ao basili ba nsaambu, kyakapala baalia bakatuntumunua bakakindike mizilo  yakaba mu kitabu kya leenu kya kukunzua, keelia kyakeezulua mu miaka elufu (1 000). Mutumua Yoane walondolola beelia byaamwene mu kimonua: “Naamwene bafuile, bakulu ni banike, baimeene ntaanzi ya kitebe kya bukolo, ni bitabu bya kukuunzua byaaizwilue. Inzi kitabu kinge kya kukuunzua kyaaizwilue; keekio ni kitabu kya kukuunzua kya bukose. Bafuile baapingwilue kupitila bebio bintu bileembelue mu bitabu bya kukuunzua kukoonkana ni bikitua byabo.”​—Nfy. 20:12, 13, NWT.

¹⁸ Baalia bakatuntumunua bakapingulua kukoonkana ni “bikitua” bya pi? Eba, byakaba byali bikitua bibaakitile ntaanzi ya kufua? Ata! Languluka, baalipiile mazaambi abo a kale musita ubaafuile. Kansi paapa, “bikitua byabo” tebiviinda kuya bwali bikitua bya mu buikazi bwabo bwa kale. Inzi, bebio, bipalile kuya byali bikitua byabo kukoonkana ni kubeeleziiwa kwabo mu kyalo kya leenu. Atasie bantu ba kisinka nga evelia ba Noa, Samweli, Daudi, ni Danieli, bakasambilila palwakue Yesu Kristu ni kulangilila kiketekelo mu ngeleelo yakue. Kine baaba bantu bakaba ni bingi bya kusambilila, bantu basili ba nsaambu beene bakaba ni bintu bingi saana bya kusambilila!

19. Ni kiki kyakakitika ku baalia bakakaana leelio lisyuko liweeme saana?

¹⁹ Ni kiki kyakakitika ku baalia bakakaana leelio lisyuko liweeme saana? Nfyulo 20:15 yalanda eevi: “Onse asyaali waleembelue liina lyakue mu keeki kitabu kya bukose, waapoozelue mu kikuka kya mulilo.” Een, bakeenoonua loonse. Kakiine, ni kintu kya mana kuya twasininkiziizie nangue liina lyetu lileembelue mu kitabu kya bukose kabili litwaliliile kuya lyalimo!

20. Ni miilo ki ya mana saana yakakitua mu kipindi kya Buteeko bwa Miaka Elufu? (Mona foto ili ku ntendeko ya kazeeti.)

²⁰ Kakiine, kipindi kya Buteeko bwa Miaka Elufu kyakaba kyaweeme saana! Keekio kipindi kyakabiika mukati miilo ikata saana ya kusambilizia isinakituepo na bantu bakue Leeza pa kyalo. Kabili, mu ozo musita lwendo lwa bantu ba nsaambu ni lwa baalia basili ba nsaambu lwakatoosiiwa. (Is. 26:9; Miil Bat. 17:31) Ezio miilo ikata saana ya kusambilizia yakakitua siani? Lyasi lyetu likoonkelepo lyakaba kutukwasia kumana ni kutasia ezio ntantiko iweeme saana.