1. Kine loonu bantu bengi bamwene nangue tebaviinda kuswapila muntu uli onse, juu ya ki fwefue tetuviinda kupapa?

 MU KEENU kyalo kyakue Sataana, bantu te bamwene muntu ubali kuviinda kuswapila. Batwaliliile kutionua mutima na lwendo lwa bantu bali bakita bintu bya busulu, bakulu ba mu politike, ni bantunguluzi ba ma diini. Kabili bantu bengi bamwene nangue tebaviinda kubaswapila babibuza babo, bekazi naabo, kabili atasie bantu ba mu lupua. Keekio te kipalile kutupapia. Bibilia yaalandile eevi: “Mu nsiku ya mpeleezio . . . , bantu . . . te bakaba ba kisinka, . . . bakaba bantu ba lwambo, . . . bakaba bapaana ku baluani.” Mu milandu inge, bantu bakalangilila mibeele yakue leeza wa keenu kyalo, olia asiviinda kuswapilua.​—2 Tim. 3:1-4, NWT; 2 Bakor. 4:4.

2. (a) Ni baani batuli kuviinda kuswapila saana? (b) Bantu bange kunti baiipuzia siani?

² Inzi, paantu tuli Bakristu, tumanine nangue kunti twamuswapila saana Yehova. (Yer. 17:7, 8) Tusininkiziizie nangue atutonene kabili nangue ‘takaba kubasia ata kaniini’ babibuza bakue. (Malum. 9:10) Kabili kunti twamuswapila Kristu Yesu paantu waafumiizie bukose bwakue juu yeetu. (1 Pet. 3:18) Kabili, kupitila bintu bituli twasaakaana nabio fwe beene, twaakisambilila nangue Bibilia ili yafumia butunguluzi bupalile kuswapilua. (2 Tim. 3:16, 17) Tuli ni kisinka nangue kunti twamuswapila Yehova, Yesu, ni Bibilia. Inzi, bantu bange kunti baya baiipuzia kine lyonse kunti baviinda kubaswapila balupua ni bankazi mu kilonghaano. Kine i evio, juu ya ki kunti twaviinda kubaswapila?

3. Ni lisyuko ki likata lituli nalio? (Marko 10:29, 30)

³ Yehova atusaakuile eevi tuye twali seemu ya lupua lwakue lwa kyalo kyonse lwa bantu bali bamupupa. Kakiine leelio ni lisyuko liibeleele saana lili lyatukwasia kunoonkelamo saana! (Soma Marko 10:29, 30.) Tuli ni balupua ni bankazi mwaya kyalo bamutonene  Yehova nga fwefue, kabili bali baikwinda saana kubombia mafunde akue mu buikazi bwabo. Lulimi lwetu, tubeelela twetu, ni nvualilo yeetu, kunti yapusana ni yabo, inzi tuli twaiunvua kuya twali peepi naabo atasie kine i lya kuanza kusaakaana naabo. Tuli twatona saana kuya twali peepi naabo pa kumutasia ni kumupupa Baba weetu wa ntono wa ku muulu.​—Malum. 133:1.

4. Juu ya ki tukabiile balupua ni bankazi betu?

⁴ Kuliko nsita inge yonse, loonu, tukabiile kusiala twakwateene pamo ni balupua ni bankazi betu. Nsita inge bali batukwasia kutwama bifunda byetu. (Bar. 15:1; Bag. 6:2) Kabili bali batukinkizia kusiala twakankameene mu miilo yakue Yehova, ni kusiala twalumine kimupasi. (1 Bat. 5:11; Baeb. 10:23-25) Tontonkania vitwasiile kuya twaiunvua kabenge te tusuungilue na kilonghaano eevi kutukwasia kwimana sinta ntaanzi ya baluani betu, i kulanda Sataana Kibanda ni kyalo kyakue kibiipile. Sataana pamo ni baalia bali pensina butunguluzi bwakue, bakaba kubasaukila babombi bakue Leeza leenusie. Pa ozo musita, twakaba kutasia saana kuya twali ni balupua ni bankazi peepi neetu!

5. Juu ya ki paange bange kunti bamona kyakolele kubaswapila balupua ni bankazi?

⁵ Anzia evio, bange bali bamona kyakolele kubaswapila balupua ni bankazi babo, paange paantu baamubuilile lupua ao nkazi umo kintu kisipalile kubuilako bange inzi weene wabuilana, ao paange waandilue kufikilizia bintu bibalayene. Ao paange muntu umo mu kilonghaano waalandile ao waakitile kintu kyaabakisiizie saana. Kine bebio bintu byakitika, paange kunti twamona kyakolele kubaswapila bange. Ale ni kiki kili kuviinda kutukwasia eevi tubaswapile balupua ni bankazi betu?

6. Ntono kunti yatukwasia siani kubaswapila bange? (1 Bakorinto 13:4-8)

⁶ Ntono i musinzi uli walengia kuswapilana. Kitabu kya Bakorinto wa kuanza katue ka 13  kilondoluele mibeele ingi ili yafuma mu ntono. Ezio mibeele kunti yatukwasia kubaswapila ao kubuela kubaswapila bange. (Soma 1 Bakorinto 13:4-8.) Kwa mufuano, mulongo wa 4 ulandile nangue ‘ntono ili yasipikizia, iweeme.’ Yehova ali watulangilila mibeele ya kupembelela atasie musita utuli twamukitila lizaambi. Pakaako, tupalile kuya twabalangilila balupua betu mibeele ya kupembelela kine balanda ao bakita bintu bya kulengia tufiitue ao tukisike. Mulongo wa 5 waongezia eevi: ‘[Ntono] teizi kufiitua. Te ili na mbikizi.’ Te tutonene ‘kuya twali ni mbikizi,’ i kulanda, kusiala twabikiliile bintu bya kukisia bitwakitiilue na balupua betu. Kasimika 7:9 ili yalanda nangue, tetupalile ‘kuya twafiitua lubilo.’ Kakiine kili buino saana kubombia milandu ili mu Baefeso 4:26 ilandile eevi: “Tekuzikie mwafiitilue koba konse”!

7. Mafunde ali mu Mateo 7:1-5 kunti atukwasia siani kubaswapila bange?

⁷ Kintu kinge kili kutukwasia kubaswapila balupua ni bankazi betu, ni kubamona nga Yehova vyali wabamona. Leeza abatonene, kabili teezi kusuunga mazaambi abo. Ni fwefue te tupalile kusuunga mazaambi. (Malum. 130:3) Kuliko kupooza maano ku bilubo byabo, tupalile kwikwinda kukeba mibeele yabo iweeme ni kumona buviinde bubali naabo bwa kukita bintu biweeme. (Soma Mateo 7:1-5.) Tumanine nangue batonene kukita bintu biweeme, kabili te batonene ata kaniini kutukisia paantu ntono ili “yazumina bintu byonse.” (1 Bakor. 13:7, NWT) Ezio milandu te ilangiliile nangue Yehova atonene tubaswapile bange bila pali nsaambu iweeme, inzi atonene tubaswapile paantu belangiliile bo beene kuya bali bantu baswapikikile. *

8. Weewe, kunti wakuzia siani mibeele ya kubaswapila balupua bobe?

⁸ Tetwizi kubaswapila balupua ba evio ao kubatuilizia, ili yatwama musita eevi kubaswapila balupua betu. Weewe, kunti waviinda siani kukita evio? Ikwinde kubamana buino. Uye walondolola naabo ku kulonghaana. Paanga kusimikila pamo naabo. Uye wabalangilila mibeele ya kupembelela eevi kubapeela fuasi ya kulangilila nangue baswapikikile. Ku ntendeko, paange kunti wasaakula bintu bya bunke byuli kubuila muntu uusinamane buino. Musita bukibuza bwenu pamo nakue lubwakaba kufikiila kukosa, paange kunti wapingula kumubuila paswetele vyuli waiunvua. (Luk. 16:10) Inzi, kunti wakita ki kine lupua wakita kintu kyakulengia te kunti umuswapile? Apana kupuisia bukibuza lubilo-lubilo. Kuliko kukita evio, lekela musita upite. Kabili te kulekelela bintu bili byakita bantu baniinisie bikulengie ulekele kubaswapila ni balupua bange. Pakaako, tuli kumona mifuano yaabiikilue na babombi paleepale bakue Yehova ba kisinka, baalia baatwaliliile kubaswapila bange anzia kine bantu bange baabakitiile bintu bya kubakisia.

9. (a) Hana waatwaliliile siani kuswapila mupaango wakue Yehova anzia kine bantu bakue baali ni bifulo babanga bali ni bilubo? (b) Mufuano wakue Hana wakusambilizia ki weewe palua kuswapila mupaango wakue Yehova? (Mona foto.)

⁹ Eba, weewe, waationenuepo kale mutima na lupua ali ni kifulo? Kine i evio, kunti wanoonkelamo kupitila kutoosia mufuano wakue Hana. Mu ozo musita, Koani Mukulu Eli i abanga watungulula mu lupupo lwakue Yehova mu Israeli. Inzi, bantu ba mu lupua lwakue te baabiikile mufuano uweeme. Baana bakue, baalia babanga bali bamakoani, lingi baali bakita bintu bya bukambue bila busoni, inzi baba wabo waali wabasokasie waleengiizie. Yehova taamufumiizie paalia penka Eli mu miilo ya bukoani mukulu. Inzi, Hana taakeene mupaango wakue Leeza, kupitila kukaana kuya kupupa ku liema lya kupupilamo ni kooku Eli wali  koani mukulu. Musita Eli lwaamumwene Hana wali mukupepa wali ni bulanda bukata, waatontonkaniizie ovio nangue Hana waali wakolelue. Bila kwimananke eevi atontonkanie bintu vibili, weene waatendekele kumulanda Hana, olia waali watiokele saana mutima, milandu ibiipile. (1 Sam. 1:12-16) Anzia evio, Hana waapinguile kakiine nangue kine wapata muana wakamutwala ku liema lya kupupilamo, koolia kwali kuya wasuungua na Eli. (1 Sam. 1:11) Eba, lwendo lwa baana bena Eli lubanga lwakipalilesie kololua? Een, kabili kisia musita Yehova waafikiile kubalapizia. (1 Sam. 4:17) Mu ozo wenka musita, Leeza waamupaalile Hana, kupitila kumupeela muana, Samweli.​—1 Sam. 1:17-20.

10. Likolo Daudi waatwaliliile siani kubaswapila bange anzia kine bantu paleepale baamukitiile bintu bibiipile?

¹⁰ Eba, weewe waaiunvuilepo kale ovio na kukitilua bintu mu nzila ibiipile na kibuza obe wa peepi? Kine i evio, mona mufuano wakue Likolo Daudi. Umo pakati ka babibuza bakue, waali wakuutua Aitofeli. Musita Absalomu, muana wakue Daudi, lwaaeziizie kupoka kitebe kyakue baba wakue, Aitofeli ni weene waamukwasiizie mu bobo bukisanguka. Kipalile Daudi waatiokele saana mutima kumona muana wakue, kubiika pamo ni muntu waali wamwene kuya wali kibuza wakue, balekela kumukwasia! Anzia evio, Daudi taalekeleele kooko kukitilua ovio kumulengie alekele kubaswapila bange. Waatwaliliile kumuswapila kibuza unge wa kisinka Hushai, olia waakeene kwiingizia mu bobo bukisanguka. Daudi abanga wali ni nsaambu iweeme ya kumuswapila Hushai. Hushai waailangiliile kuya wali kibuza aweeme, kabili waafikiile ni kubiika bukose bwakue mu buavia juu ya kumukwasia Daudi.​—2 Sam. 17:1-16.

11. Mubombi umo wakue Nabali waalangiliile kuswapila mu nzila ki?

¹¹ Tontonkania kabili mufuano umo waabiikile mubombi umo wakue Nabali. Daudi pamo ni babombi bakue, baabasuungile buino babombi bakue Mwisraeli umo waali wakuutua Nabali. Kisia musita kupita, Daudi waamuloombele Nabali, olia waali wanoonkele, abapeeleko byakulia byonse byaali ni buviinde bwa kubapeela balalume bakue Daudi. Musita Nabali lwaakeene kubapeela babo balalume bintu biniini bibaaloombele, Daudi waafiitilue saana ni kupingula kwipaya kila mwalalume wa mu nsesi yakue Nabali. Mubombi umo waatwele mpunda ezio kuli Abigaili muka Nabali. Paantu mubombi ozo abanga wali muntu wa mu nsesi yakue Nabali, waaswapiile nangue Abigaili kunti wapususia  bukose bwakue. Kuliko kubutuka, waaswapiile nangue Abigaili kunti waviinda kuwaamia ezio aali. Kipalile waali wasininkiziizie evio paantu kila muntu waali wamanine nangue Abigaili ni mwanakazi ali ni mulangue. Bintu byaakitikile kisia paapo byaalangiliile nangue Abigaili ni mwanakazi ali ni mulangue. Abigaili waalangiliile mibeele ya kusipa kupitila kumwanzia Daudi te kunti afikilizie mupaango wakue. (1 Sam. 25:2-35) Abigaili waaswapiile nangue Daudi ali kukita bintu mu nzila iweeme.

12. Yesu waalangiliile siani nangue waali wabaswapiile basambi bakue anzia kine babanga bakita bilubo?

¹² Yesu waabaswapiile basambi bakue anzia kine babanga bali ni bilubo. (Yoan. 15:15, 16) Ba Yakobo ni Yoane baamuloombele Yesu eevi baye bali ni bifulo biibeleele mu Bukolo. Mu ozo musita, Yesu taatendekele kutwisika palua kintu kyaali kyabakinkiziizie kumubombela Yehova ao kubakumba te kunti baye bali batumua. (Mark. 10:35-40) Kisia musita, Yesu lwaakwetue mu nsita ya busiku, basambi bakue bonse baamubutukile. (Mat. 26:56) Anzia evio, Yesu taalekeele ata kaniini kubaswapila. Waali wamanine buino bilubo byabo; anzia evio, weene “waabatonene mpaka ku mpela.” (Yoan. 13:1, NWT) Kabili, Yesu lwaatuntumwinue, waabapeele batumua 11 ba kisinka miilo ya mana ya kutungulula miilo ya kukita basambi ni kwemena mikooko yakue. (Mat. 28:19, 20; Yoan. 21:15-17) Abanga wali ni nsaambu ya kubaswapila babo balalume basipuililikile. Bonse baabombele mu kisinka mpaka ku mpela ya buikazi bwabo paanu pa kyalo. Kakiine, Hana, Daudi, mubombi wakue Nabali, Abigaili, ni Yesu baabiikile mufuano waweeme wa kubaswapila bantu basipuililikile.

13. Ni kiki kili kulengia tumone kyakolele kubaswapila bange?

¹³ Eba, weewe waamubuilile kale lupua mpunda isipalile kubuilako bange, kisia wafikiila kwinika nangue ozo lupua waakibuilako bange? Keekio, kunti kyakisia saana. Lwendo lumo, nkazi umo waamubuilile mukote umo kintu kyakue kya bunke kisipalile kubuilako bange. Busiku bwaakoonkelepo, mukazi wakue kwa ozo mukote waamukuutile ozo nkazi eevi amukoselezie, kabili kyaamonekele paswetele nangue waamanine beelia byaabuililue mukote pa bunke. Kulanda kisinka nkazi waamwene kyakolele saana kumuswapila ozo mukote. Inzi, nkazi waakitile kintu kiweeme ni kuloomba akwasiiwe. Ozo nkazi waaile kumumona mukote unge, kisia waakwasiiziwe eevi abuele kabili kubaswapila bakote.

14. Ni kiki kyaamukwasiizie lupua umo kubuela kabili kubaswapila bange?

¹⁴ Lupua umo waakitile musita waleepele wabafipiilue bakote babili baali wamwene nangue taviinda kubaswapila. Anzia evio, waatendekele kutontonkania palua milandu yaalandile lupua umo, waali wakindikile saana. Ezio milandu yaali yaleengelesie, inzi yali ni mana ikata. Yaali yalandile eevi: “Sataana i muluani, apana balupua betu.” Ozo lupua, waatontonkaniizie wapoozeleko maano palua bobo bulanzi ni palua keelia kyaali wapalile kukita. Kisia kupepa kuli Yehova eevi amukwasie, waafikiile kubuezia mutende pamo ni babo bakote babili.

15. Juu ya ki kubuela kubaswapila bange kunti kwatwama musita? Leeta mufuano.

¹⁵ Eba, weewe waazeziiziepo kale miilo mu kilonghaano? Keekio kunti kyakisia. Grete pamo ni mama wakue babanga bali Bakasininkizia ba kisinka mu kipindi kya buteeko bwa Ujerumani ya Nazi, mu miaka ya 1930 musita miilo yeetu luyaali yakaaniiziwe. Grete abanga wasekelela miilo ya kufumia ma kopi a Lupungu Lwakue Kamwenenena a kupeela balupua ni bankazi bakue. Inzi, musita balupua lubaamanine nangue baba wakue abanga wapinga kisinka kya Bibilia, baamupokele ezio miilo, batiinine nangue baba wakue kunti wasongela kilonghaano ku bantu babanga babapinga. Grete taapatilesie bobo  buavia bumo. Mu Bului bwa Bubili bwa Kyalo, ba lupua te babanga bamupeela Grete pamo ni mama wakue ma kazeeti, kabili babanga bakaana kubalanzia musita ubabanga basaakaana naabo mu musebo. Keekio kyaalengiizie Grete akisike saana, kabili kyaatweme musita waleepele pa kunti afikiile kubeleela babo balupua ni kubuela kubaswapila kabili. Inzi kisia musita, waafikiile kwinika nangue kipalile Yehova waakibeleela kale babo balupua. Pakaako, ni weene apalile kukita evio. *

16. Juu ya ki tupalile kwikwinda saana eevi tufikiile kubaswapila balupua ni bankazi betu?

¹⁶ Kine ni weewe waasaakeenepo kale ni ezio aali ili yationa mutima, ikwinde eevi ubuele kubaswapila bange. Paange kunti kyatwama musita waleepele, inzi kili buino wikwinde. Kwa mufuano, kine twaaimweneene kale vili vyakitana kyakulia kili ni sumu, keekio kunti kyatulengia tuye twakengeele saana palua byakulia bituli twalia. Anzia evio, kyakulia kimo kibiipile tekiviinda kutulengia tulekele kulia. Evio vyenka, mufuano ubiipile wa muntu umo, te upalile kutulengia tulekele kubaswapila balupua bonse ni bankazi betu, baalia batumanine nangue te bapuililikile. Kine twabuela kabili kubaswapila bange, tuli kwaluka ni nsaansa saana. Kabili, keekio kunti kyatukwasia kwinika keelia kituli kuviinda kukita eevi tukwasie kuleeta mutima wa kuswapilana mu kilonghaano.

17. Juu ya ki kuswapilana ni kwa mana saana, kabili twakaba kulondoluela ki mu lyasi likoonkelepo?

¹⁷ Mu keenu kyalo kyakue Sataana, kuswapilana ni kuniini saana. Inzi, kunti twabaswapila balupua ni bankazi betu paantu tubatonene ni beene batutonene. Kuswapila kwa evio, kuli kwaongezia nsaansa loonu, kabili kwakaba kutusuunga musita utwakaba kusaakaana ni maavia ku ntaanzi. Upalile kukita siani kine bange baakitile kintu kya kukutiona mutima ni kukulengia te kunti uye wabaswapiile kabili? Ikwinde kumona ezio aali nga Yehova vyali wamona, bombia mafunde a Bibilia, kuzia ntono yobe ku balupua bobe, kabili sambilila mifuano ili mu Bibilia. Kine twakita evio, twakaba kusekelela mpaalo ya kuya twali ni babibuza bengi ‘bali balamatilila saana kuliko lupua.’ (Tus Maf. 18:24) Te kitosiiziesie kuya twabaswapiile bange, inzi ni beene bapalile kumana nangue kunti batuswapila. Mu lyasi likoonkelepo, twakaba kumona vya kulangilila nangue tupalile kuya twali bantu baswapiilue na balupua betu.