1. Loonu bantu bengi bali baitabila siani masoke a mulangue ali afuma mu Bibilia? (Tuswalo ni Mafunde 1:20, 21)

 MU BYALO bingi, lingi tuli twamona balupua ni bankazi betu baimeene mu fuasi muli mwapita bantu bengi. Bali basaansamuka ni kubapeela bantu mpapulo. Paange ni weewe uli wakita enka evio. Kabili, paange keekio kili kyakulengia utontonkanie palua milandu ili mu Tuswalo ni Mafunde, elia ilandiile palua mulangue uli wapunda mu biwanja bya bantu bengi eevi bantu bonvue musoko wakue. (Soma Tuswalo ni Mafunde 1:20, 21.) Bibilia pamo ni mpapulo yeetu bilimo mulangue wa kisinka, i kulanda mulangue wakue Yehova. Ozo i mulangue ukabiile kupata bantu eevi bakafikiile kupata bukose bwa loonse. Tuli twasekelela musita muntu lwali waitabila mpapulo yeetu. Inzi, te bonse bali baitabila. Bange te beezi kutona kumana beelia bili byalanda Bibilia. Bange, bali batuseka. Bali batontonkania nangue Bibilia yaapitilue kale na musita. Bali batontonkania nangue baalia bali bakoonka Bibilia te baweeme, kabili bemwene kuya bali ba nsaambu. Inzi Yehova atwaliliile kumupeela kila muntu mulangue wa kisinka. Mu nzila ki?

2. Loonu, kunti twapata pi mulangue wa kisinka, inzi bantu bengi bali basaakula kukita ki?

² Nzila imo ili yabombia Yehova eevi mulangue wa kisinka upatike, ni kupitila Mulandu wakue, Bibilia. Tulandesie nangue kila muntu kunti wapata keekio kitabu. Ale palua mpapulo yeetu iswapiile Bibilia? Twatasia palua mpaalo yakue Yehova, paantu ezio mpapulo ili mukumoneka mu ndimi ikilile pa elufu imo (1 000). Baalia bali batuilizia, i kulanda baalia bali basoma ni kubombia beelia bibali basambilila, bali banoonkelamo. Anzia evio bantu bengi bali bapingula kukaana kumutuilizia Yehova. Musita ubali basaangua bali ni bupinguzi bwa kukwata, bali batona kwiswapila ao kuswapila bantu benaabo. Kabili kunti bafikiila kutukoosiizia ni mukinzi paantu tusaakuile kukoonka  beelia bili byalanda Bibilia. Leeli lyasi lili kulondoluela kintu kili kyalengia bantu bakite evio. Inzi, kya kuanza tumonenke vituli kuviinda kupata mulangue kufuma kuli Yehova.

3. Mulangue wa kisinka ubiikile mukati kiki?

³ Mulangue kunti walangilila buviinde bwa kubombia beelia bitumanine eevi kukwata bupinguzi buweeme. Anzia evio, mulangue ubiikile mukati bintu bingi. Bibilia ili yalanda eevi: “Kumutiina Yehova i ntendeko ya mulangue, ni kumumana Olia Mutakatiifu Saana i kwinika.” (Tus Maf. 9:10) Pakaako, kine tuli mukukeba kukwata bupinguzi bwa mana, tupalile kukeba Yehova vyali watontonkania palua bebio bintu. Kunti twakita evio kupitila kusambilila Bibilia ni mpapulo iswapiile Bibilia. Kine twakita evio, twalangilila mulangue wa kisinka.​—Tus Maf. 2:5-7.

4. Juu ya ki Yehova weenesie bunke i apalile kutupeela mulangue wa kisinka?

⁴ Yehova weenesie bunke i apalile kutupeela mulangue wa kisinka. (Bar. 16:27) Juu ya ki weene i Nsulo ya mulangue? Kya kuanza, Weene i Kabumba kabili amanine kila kintu palua beelia byaabumbile. (Malum. 104:24) Kya bubili, bintu byonse bili byakita Yehova bilangiliile mulangue. (Bar. 11:33) Kya butatu, masoke akue Yehova a mulangue, lyonse ali abakwasia baalia bali babombia masoke azo. (Tus Maf. 2:10-12) Kine tukebele kupata mulangue wa kisinka, tupalile kwitabila bebio bisinka bya musinzi, ni kulekelela bitutungulule musita utwakeba kukwata bupinguzi kabili bitutungulule ni mu bintu bituli twakita.

5. Ni biki bili byafumamo musita bantu lubali bakaana kwitabila nangue mulangue wa kisinka uli wafumasie kuli Yehova?

⁵ Bantu bengi batuli twasaakaana naabo mu miilo ya kusimikila, bali baitabila nangue bintu bibazyungulukiile bikitilue buino saana. Inzi, babo bantu bali balanda nangue te kuli Kabumba. Bantu bange batuli twasaakaana naabo, bali balanda nangue bazumiine Leeza, inzi kuya bamwene nangue mafunde a Bibilia aapitilue kale na nsita. Bali basaakula kukoonka lwendo lwabo beene. Keekio kili kyalengia kwaluke ki? Eba, kyalo kiweeme paantu bantu bali mukusaakula kukoonka mulangue wabo beene kuliko kuswapila mulangue wakue Leeza? Eba, bali ni nsaansa ya kisinka ao bali ni kiswapilo kilumine palua musita uli waiza? Bintu bituli mukumona bili mukusininkizia keeki kisinka kya mana kilandile eevi: “Mu kumupinga Yehova te muli mulangue ao buviinde bwa kwinika aosie musoko.” (Tus Maf. 21:30) Keekio kyatukinkizia kumuloomba Yehova atupeele mulangue wa kisinka! Kya bulanda, bantu bengi te beezi kukita evio. Juu ya ki?

6. Nga vilandile Tuswalo ni Mafunde 1:22-25, ni baani basiizi kutona kutuilizia mulangue wakue Yehova?

⁶ Bantu bengi te beezi kutona kutuilizia mulangue wa kisinka musita luuli “wasamuna na lizui likata mu musebo.” Nga vilandile Bibilia, kuli bikundi bitatu bya bantu bili byakaana kukoonka mulangue: “Baalia basili na kibeelezio,” “baalia bali bapunia,” ni “babipuba.” (Soma Tuswalo ni Mafunde 1:22-25.) Kansi, tumone mu peepi bintu bili byalengia babo bantu bakaane mulangue wakue Leeza, kabili tumone vya kutiina kukuzia ezio mibeele.

7. Juu ya ki bantu bange bali basaakula kusiala “bali bantu basili na kibeelezio”?

⁷ “Baalia basili na kibeelezio” i bantu bali bazumina kila kintu kibali kunvua, kabili bali babeepuasie lubilo. (Tus Maf. 14:15, bulondolozi bwa pensina.) Lingi tuli twasaakaana ni bantu ba evio mu miilo yeetu ya kusimikila. Kwa mufuano, tontonkania palua mamilioni a bantu bali mukubeepua na bantunguluzi ba ma diini  ao ba politike. Bange bali bafikiila kukisika musita lubali bainika nangue babo bantunguluzi bakibabeepa. Inzi, baalia bazimbuilue mu Tuswalo ni Mafunde 1:22 bali basaakula kusiala bila bali na kibeelezio paantu batonene kuya bali enka evio. (Yer. 5:31) Bali bakita beelia bibali batona, kabili te beezi kutona kusambilila beelia bili byalanda Bibilia ao kukindika mizilo yakue. Bengi bali baiunvua nga vyaaiunvuile mwanakazi umo wa mu diini imo mu Québec, mu kyalo kya Kanada. Waamulandile eevi Kasininkizia umo waaile kumwendela: “Kine padri weetu ali watuzeezia, ni kilubo kyakue muine, te kilubo kyetu!” Kakiine te tutonene ata kaniini kubapala baalia bali bakaana na bufue!​—Tus Maf. 1:32; 27:12.

8. Ni kiki kili kutukwasia kupata mulangue uweeme?

⁸ Kuli nsaambu iweeme ili yalengia Bibilia itukinkizie kutiina kusiala twali bantu basili na kibeelezio inzi “mu kulangakana, [ao mu kunvua] tuye twali nga bakulu.” (1 Bakor. 14:20) Tuli twapata mulangue kupitila kubombia mafunde a Bibilia mu buikazi bwetu. Kine twakita evio tuli kumona Bibilia viili yatukwasia kutiina maavia ni kukwata bupinguzi bwa mulangue. Kili buino kutontonkania palua bupinguzi butuli twakwata. Kine twakita kale nsita twali mukusambilila Bibilia ni kulonghaana, kunti twaiipuzia kine ni kiki kilengele te kunti twipeele kuli Yehova ni kufikiila kubatiziiwa. Kine twaabatiziiziwe kale, eba, tuli mukukita buyantanzi palua miilo ya kusimikila ni kusambilizia mpunda iweeme? Eba, bupinguzi bwetu bulangiliile nangue tuli mukutungululua na mafunde a Bibilia? Eba, tuli mukulangilila mibeele ya Kikristu mu bintu bituli twakita pamo ni bange? Kine twamona fuasi ipalile kuwaamia, tupooze maano ku bintu bituli twasambiliziiwa na Yehova beelia bili byalengia “muntu asili na kibeelezio aaluke ni mulangue.”​—Malum. 19:7.

9. Baalia “bali bapunia” bali balangilila siani nangue bali bakaana mulangue?

⁹ Kikundi kya bubili kya bantu bali bakaana kukoonka mulangue wakue Leeza, i baalia “bali bapunia.” Nsita inge, tuli twasaakaana ni bantu ba evio musita utuli twaya mu miilo ya kusimikila. Bali batona kubaseka bange. (Malum. 123:4) Bibilia yaalandile ntaanzi nangue mu nsiku ya mpeleezio, kwakaba kwali bantu bengi bali bapunia. (2 Pet. 3:3, 4) Nga evelia vyaakitile baana balalume, bako bakue Loti muntu wa nsaambu, loonu bantu bange te bali mukupooza maano ku masoke akue Leeza. (Kut. 19:14) Bantu bengi bali babaseka bantu bekeele kukoonkana ni mafunde a pa muulu a Bibilia. Baalia bali bapunia bali basaangua bakinkiziiziwe na “lwinso lwabo lwa mubili.” (Yud. 7, 17, 18) Kakiine, bulondolozi bwa Bibilia palua baalia bali bapunia, bubapalile saana babisanguka pamo ni baalia bali bamukaana Yehova!

10. Nga vilandile Malumbo 1:1, kunti twatiina siani lwendo lwa baalia bali bapunia?

¹⁰ Kunti twaisuunga siani eevi tutiine kukoonka lwendo lwa baalia bali bapunia? Kunti twakita evio kupitila kutiina kupisia nsita pamo ni baalia bali baitendooka palua kila kantu. (Soma Malumbo 1:1.) Keekio kilangiliile nangue te tupalile kutuilizia ao kusoma mpunda yonse kufuma ku babisanguka. Tupalile kuya twakengeele eevi te kunti tutendeke kwitendooka palua kila kantu ni kutwisika palwakue Yehova ni malaizio atuli twapeelua na kuteania kwakue. Pakaako, tupalile kwiipuzia eevi: ‘Eba, lingi ndi naitendooka musita utuli twapokelela butunguluzi bwa leenu ao bulondolozi bwa leenu? Eba, ndi nasaangua naleengele kukeba bilubo bya baalia bali batungulula?’ Kine twalekela lubilo kukita bebio bintu, Yehova ali kusekelela juu yeetu.​—Tus Maf. 3:34, 35.

11. ‘Babipuba’ bali bamona siani mafunde akue Yehova palua lwendo?

 ¹¹ Kikundi kya butatu kya bantu bali bakaana mulangue i keelia kya ‘babipuba.’ Babo bantu ni babipuba paantu bali bakaana kwikala kukoonkana ni mizilo yakue Leeza ilandiile palua lwendo. Bali bakita beelia bibamwene nangue i biweeme pa menso abo. (Tus Maf. 12:15) Babo bantu bali bamukaana Yehova Nsulo ya mulangue. (Malum. 53:1) Musita utuli twasaakaana naabo mu miilo ya kusimikila, lingi bali batuseka saana paantu tuli twakindika mafunde a Bibilia. Inzi, tebaviinda kutupeela bukose buweeme. Bibilia ili yalanda eevi: “Kipuba taviinda kupata mulangue wa kisinka; kabili tali na kantu ata kamo ka kulanda mu miliango ikata ya muzi.” (Tus Maf. 24:7) Kipuba taviinda kufumia musoko ata umo wa mulangue. Keekio, i kilengiizie Yehova atusoke eevi: “Ikala kule ni kipuba”!​—Tus Maf. 14:7.

12. Ni kiki kili kutukwasia kukaana kukoonka lwendo lwa babipuba?

¹² Fwefue te tuli nga baalia bali bakaana masoke akue Leeza. Inzi tuli twasambilila kutona nzila ya kutontonkania yakue Leeza, pamo ni kutona mizilo yakue yonse. Kunti twakosia ezio ntono kupitila kupalania bintu bili byafuma mu kunakila ni beelia bili byafuma mu kukaana kunakila. Tontonkania maavia ali aileetela bantu juu ya kukaana mu bupuba kukoonka masoke a mulangue akue Yehova. Kisia tontonkania viweeme buikazi bobe paantu uli wamunakila Leeza.​—Malum. 32:8, 10.

13. Eba, Yehova ali watutiinta eevi tunakile masoke akue a mulangue?

¹³ Yehova ali wabapeela bantu bonse mulangue wakue, inzi teezi kumutiinta muntu ata umo etabile mulangue ozo. Anzia evio, ali walangilila bintu bili byapata baalia bali bakaana kutuilizia mulangue wakue. (Tus Maf. 1:29-32) Baalia bali basaakula kukaana kumunakila Yehova, bakaba “kuzombola bintu bili byafuma mu nzila yabo.” Pa musita umo, buikazi bwabo te bukaba kubaleetela ata kantu, inzi bwakaba kubaleetela lyemo, maavia, kisia Yehova wakaba kufikiila kubenoona. Ku lubali lunge, baalia bali batuilizia masoke a mulangue akue Yehova ni kuabombia, balailue eevi: “Olia ali wantuilizia, wakaba kwikala wasuungilue, kabili takaba kuvulunghaniiwa na muenzo wa masaanzo.”​—Tus Maf. 1:33.

14-15. Twasambilila ki mu lileembo lya Tuswalo ni Mafunde 4:23?

¹⁴ Musita utuli twabombia mulangue wakue Leeza, lyonse tuli twanoonkelamo. Nga vitwafuma mukulondolola, Yehova ali wakita masoke akue a mulangue aye apatikasie lubilo. Kwa mufuano, kupitila kitabu kya Tuswalo ni Mafunde, ali watupeela masoke a mana ali abomba lyonse. Kansi loonu tulondoluelesie mifuano ina ili pakati ka azo masoke a mulangue.

¹⁵ Suunga mutima obe wa mufuano. Bibilia ilandile eevi: “Kukila pa bintu byonse byusuungile, suunga mutima obe, paantu kooko i ku  nsulo ya bukose.” (Tus Maf. 4:23) Tontonkania bintu bitupalile kukita eevi kusuunga mutima wine-wiine uli mu mubili weetu. Tupalile kulia byakulia biweeme, kwibeelezia mubili weetu ni kutiina mibeele ibiipile. Tupalile kukita bintu bipaleene ni bebio eevi kusuunga mutima weetu wa mufuano. Kila busiku tupalile kwiliisia Mulandu Wakue Leeza. Tupalile kuya twateania kulonghaana kwa Kikristu ni kuya kusaanguako ni kwasukapo. Kabili tupalile kusiala twali ni mute mu miilo ya kusimikila. Kukila pakaako, tupalile kutiina kukuzia mibeele ibiipile kupitila kuya twakengeele palua kintu kyonse kili kuviinda kwinoona malanga etu, nga evelia kwisaansamusia mu bintu bya bukambue ni kupisia nsita pamo ni bantu bali ni lwendo lubiipile.

16. Juu ya ki lileembo lya Tuswalo ni Mafunde 23:4, 5 ni lya mana saana kuli fwefue loonu?

¹⁶ Sekelela beelia byukwete. Bibilia ili yatusoka eevi: “Te kwitopia we muine na kupata bunoonsi. . . . Musita luuli kupoozapo menso obe, tebuliipo paantu kakiine buli kumena mapaapi nga nzwiba ni kupupuka mu muulu.” (Tus Maf. 23:4, 5) Bantu kunti bazeeziasie lubilo nfalanga ni bintu byabo. Inzi, banoonsi bengi pamo ni bapabi, bali mukwema saana palua kupata nfalanga. Lingi kwemiiwa na beebi bintu, kuli kwabalengia bakite bintu bili byainoona lulumbi lwabo, bukibuza bwabo, atasie ni bukose bwabo. (Tus Maf. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Ku lubali lunge, mulangue uli watukwasia kuya twali ni malanga ateekameene palua nfalanga. Malanga a evio ali atusuunga eevi tutiine mibeele ya kutona kupata bingi, kabili ali atukwasia kusaansamukila ni kusekelela beelia bitukwete.​—Kas. 7:12.

17. Kunti twapata siani “lulimi lwa muntu ali ni mulangue” nga evelia vilandile lileembo lya Tuswalo ni Mafunde 12:18?

¹⁷ Tontonkania ntaanzi ya kulanda. Kine te tukengeele milandu yeetu kunti yakisiana saana. Bibilia ili yalanda eevi: “Milandu ili yalandua bila kutontonkania, ili yatunka nga kipanga, inzi lulimi lwa muntu ali ni mulangue, luli lwakosia.” (Tus Maf. 12:18) Tuli twakwasia kusuunga mutende musita utuli twatiina kulanda-landa palua bilubo bya bange. (Tus Maf. 20:19) Eevi bulanzi bwetu buye bwakosia bange kuliko kubakisia, lyonse, tupalile kusoma Mulandu Wakue Leeza ni kutontonkania.  (Luk. 6:45) Kine twatontonkania palua beelia bili byalanda Bibilia, milandu yeetu, kunti yaaluka nga “nsulo ya mulangue” uli wabateekia mutima bantu bange.​—Tus Maf. 18:4.

18. Kubombia lileembo lya Tuswalo ni Mafunde 24:6 kunti kwatukwasia siani mu miilo ya kusimikila?

¹⁸ Koonka malaizio ali aleetua mu kuteania. Bibilia ili yatupeela masoke a mana alandile eevi: “Weewe wakaba kuluana bului bobe kupitila butunguluzi bwa mulangue, kabili bintu bili byafikiliziiwa kupitila bantu bengi ba kuleeta musoko.” (Tus Maf. 24:6, bulondolozi bwa pensina.) Kubombia leelio lileembo kunti kwatukwasia siani kwaluka bakasimika ni bakasambilizia baweeme? Kuliko kusimikila ni kusambilizia mu nzila yeetu fwe beene, tuli twaikwinda kukoonka masoke atuli twapeelua. Tuli twapata butunguluzi bwa mulangue ku kulonghaana kwetu kwa Kikristu. Ku kulonghaana kooko, bantu bali ni kibeelezio kya kusoka bali bafumia maasi aswapiile Bibilia, pamo ni kupisia biputulua eevi kutubeelezia. Kukila pakaako, kuteania kwakue Yehova, kuli kwatupeela biombo bya mana, i kulanda bitabu ni ma viideo, beelia bili byakwasia bantu kunvua Bibilia. Eba, uli mukusambilila vya kubombia buino biombo bebio?

19. Weewe, uli waiunvua siani palua mulangue uli wafumia Yehova? (Tuswalo ni Mafunde 3:13-18)

¹⁹ Soma Tuswalo ni Mafunde 3:13-18. Kakiine, tuli mukutasia saana palua masoke ali mu Mulandu Wakue Leeza! Kabenge te azo masoke, fwefue nga tuli bantu ba musango ki? Mu leeli lyasi, twamona mifuano paleepale ya masoke aweeme ali mu kitabu kya Tuswalo ni Mafunde. Kakiine, Yehova ali watupeela milandu ya mulangue kupitila Maleembo. Kansi, tupingule lyonse kukita bintu kukoonkana ni mulangue uli wafumia Yehova. Bantu bengi te bamwene nangue mulangue wakue Yehova ni wa mana. Inzi fwefue, tusininkiziizie nangue “baalia baukwete [mulangue] na maka bakaba kukuutua nangue bali ni nsaansa.”