1. Kunti twasaangua na ki kine twatioka mutima?

KUBALUA busiku, tuli twaluisia maavia kabili tuli twaikwinda saana eevi kuasipikizia. Inzi, kili kyasaangua kyakolele kuluisia maavia etu kine tutiokele mutima. Kansi, tupalile kumona aali ya kutioka mutima nga mueni utusipalile kupokelela, ezile kwiba kiswapilo, kusipa, ni nsaansa yeetu. Lileembo lya Tuswalo ni Mafunde 24:10 pamo ni bulondolozi buli pensina lili lyalanda eevi: “Kine watioka mutima mu nsita ya buavia, maka obe ali kukeepa.” Kakiine, kutioka mutima kunti kwakeefia maka etu atukabiile eevi kuviinda kuluisia maavia atuli twasaakaana nao mu buikazi.

2. Kunti twatioka mutima na bintu ki, kabili tuli kumona ki mu leeli lyasi?

² Kuli bintu bingi bili byalengia tutioke mutima, nga evelia kusipuililika, bilubo byetu, ni maluele. Ao paange kunti twatioka mutima paantu te tuli mukupeelua kifulo kituli twasaangua twatonene mu miilo yakue Yehova, ao paantu tuli twasimikila mu kazonga muli bantu bali bakaana kutuilizia mpunda yeetu. Mu leeli lyasi, tuli kumona bintu bituli kuviinda kukita eevi kuluisia aali ya kutioka mutima.

3. Ni kiki kili kuviinda kutukwasia tuye twali ni malanga aweeme palua bilubo byetu?

³ Kili kyasaangua kyaleengele kukuzia malanga asiweeme palua kusipuililika ni bilubo byetu. Ni keekio kunti kyalengia tutontonkanie nangue paantu tuli twakita bilubo, Yehova takaba kutwingizia mu kyalo kya leenu. Kutontonkania evio te kuweeme ata kaniini. Tupalile kumona siani kusipuililika kwetu? Bibilia ili yalanda nangue fwe bonse ‘twaakitile lizaambi.’ (Bar. 3:23, NWT) Inzi, Yehova teezi kukebulula bilubo byetu ao kukeba tuye twapuililikile. Inzi, Weene ni Baba ali ni ntono akebele kutukwasia. Ali wapembelela. Kabili amanine vituli twaikwinda  eevi kuluisia butope bwetu. Ali wamona malanga asiweeme atuli twaaluka nao palua bilubo byetu, kabili eteaniiziesie kutukwasia.​—Bar. 7:18, 19.

4-5. Kukoonkana ni lileembo lya 1 Yoane 3:19, 20, juu ya ki bankazi babili te baatiokele mutima?

⁴ Tontonkania palwakue Deborah ni Maria. * Musita lwabanga wali mwanike, lingi Deborah waali wazyelekaniiwa. Lingi, taali watasiiwa. Pakaako, lwaakulile, waali waimona kuya walisie wa bule. Lwaali wakita ka kilubo ka kaniini, waali waimona nangue takawaamiapo ata limo. Ni Maria waali ni buavia nga bwenka bobo. Bantu ba mu lupua lwakue baali bamukoosiizia mukinzi. Keekio, kyaalengiizie aye waimona kuya wali wa bule. Kabili, atasie kisia kubatiziiwa, waali watontonkania nangue tapalile buino-buino kuya wali umo wa Bakasininkizia Bakue Yehova!

⁵ Anzia evio, babo bankazi babili te baalekeele kumubombela Yehova. Juu ya ki? Ni paantu baamupoozeele Yehova bifunda byabo kupitila lipepo. (Malum. 55:22) Baainikile nangue Baba weetu wa ku muulu ali ni ntono, amanine nangue bintu bibiipile byaatusaangile mu buikazi bwetu, kunti byatulengia tuye twaimona ovio. Inzi kabili, ali wamona mibeele iweeme ili mu mutima weetu anzia kine fwe beene kunti twaimona nangue te tuli ata na mibeele iweeme.​—Soma 1 Yoane 3:19, 20.

6. Muntu kine wakita kabili kilubo kyaakitilenke kunti waiunvua siani?

⁶ Muntu ali mukuluisia mibeele kampanda ibiipile kabili ingiile mukati saana, kunti waponena kabili mu ezio mibeele ni kutioka mutima. Kakiine, tuli twaiunvua ovio kine twakita lizaambi. (2 Bakor. 7:10) Inzi, te tupalile kwimona kilubo mu nzila ipitiliile ni kutontonkania nangue: ‘Neene ndi wa bule saana. Yehova takangeleela ata kaniini.’ Kutontonkania evio te kuweeme, kabili kunti kwalengia tulekele kumubombela Yehova. Languluka beelia bitwasomanga mu lileembo lya Tuswalo ni Mafunde 24:10​—kine twatioka mutima, maka etu kunti akeepa. Kuliko kukita evio, ‘olola bintu’ pamo ni Yehova kupitila kupepa eevi akweleele. (Is. 1:18) Kine Yehova wamona nangue weewe waakilapila kakiine, kabili uli mukukita maka eevi kwaluluka, ali kukweleela. Kukila pakaako, bamone bakote. Bali kukukwasia bateekaniizie eevi waluke kabili ni aali iweeme ya kimupasi.​—Yak. 5:14, 15.

7. Juu ya ki te tupalile kutioka mutima kine tumwene kyakolele kukita bintu biweeme?

⁷ Jean-Luc, mukote umo wa kilonghaano ali waikala mu Ufaransa, wabaana eevi baalia bali baluisia butope kampanda: “Pa menso akue Yehova, muntu wa nsaambu te olia asiizi kukitapo kilubo ata limo, inzi ni olia ali wakisua palua bilubo byakue ni kulapila lyonse.” (Bar. 7:21-25) Pakaako, kine uli mukuluisia butope kampanda, te kwimona kuya wali wa bule. Paantu  fwe bonse tuli twakita bilubo, tukabiile Yehova atulangilile kuwaamia kwakue kusipalilue kwali watulangilila kupitila kilubula mulandu.​—Baef. 1:7; 1 Yoan. 4:10.

8. Kine twatioka mutima, kunti twaya kuli ni eevi tukwasiiwe?

⁸ Kunti twaloomba lupua lwetu lwa kimupasi lwa balupua ni bankazi lutukoselezie! Kunti batutuilizia musita utukabiile kulanda kabili kunti balanda milandu ya kututeekia mutima ni ya kutukoselezia. (Tus Maf. 12:25; 1 Bat. 5:14) Joy, nkazi umo ali wasaangua mu kyalo kya Nigeria kabili ali waluisia aali ya kutioka mutima, walanda eevi: “Bila balupua ni bankazi, nsimanine loonu kine nga ndi kupi! Kukoseleziiwa kundi nakoseleziiwa na balupua ni bankazi kulangiliile nangue Yehova ali mukwasuka mapepo ane. Kupitila beene, naakisambilila ni vya kukoselezia bange.” Inzi, tupalile kulanguluka nangue, balupua ni bankazi, paange te baviinda kumana lyonse musita utukabiile kukoseleziiwa. Pakaako, fwefue i bapalile kumupalama muzumizi neetu akosele kimupasi ni kumubuila palua kintu kitukabiile kukwasiiwa.

9. Malumbo 41:3 ni 94:19 ali atuteekia siani mutima?

⁹ Muloombe Yehova akukwasie. Kine te twiunvuile buino, maka-maka kine twapua musita waleepele twali mukuluisia buluele, kunti twamona kyakolele kutontonkania mu nzila iweeme. Anzia kine loonu, Yehova teezi kutukosia mu nzila ya kimpezia maano, ali watuteekia mutima ni kutupeela maka atukabiile eevi tusipikizie. (Soma Malumbo 41:3; 94:19.) Kwa mufuano, Yehova kunti wasonsezia Bakristu neetu beeze batukwasie kukita miilo kampanda ya pa nsesi itukabiile ao kutusitila bintu kampanda ku nsoko. Kunti wasonsezia balupua bapepe pamo ni fwefue. Ao kunti watulangulusia milandu ya kukoselezia ili yasaangua mu Bibilia, nga evelia kiswapilo kyetu kya kwaluka ni bukose bupuililikile bila maluele ni misa, mu kyalo kya leenu kili mukuiza.​—Bar. 15:4.

10. Juu ya ki Isang taasiele watiokele mutima kisia aksida yakue?

¹⁰ Isang, ali waikala mu kyalo kya Nigeria, waasaangilue na aksida yabiipile saana yaamulengele asiale wali wa bulebe. Doktere wakue waamwanine nangue takendapo kabili. Isang waalandile eevi: “Naatiokele mutima ni kusaansika mu mutima.” Eba, waasielesie wasaansikile? Ata! Ni kiki kyaamukwasiizie? Walanda eevi: “Neene ni mukazi wane te twaalekeele ata kaniini kupepa kuli Yehova ni kusambilila Mulandu wakue. Kabili, twaapinguile kuya twatasia palua bintu biweeme bituli nabio, kubiika mukati kiswapilo kyetu kya kwikala mu kyalo kya leenu.”

11. Cindy waapatile siani nsaansa musita lwaali waluele?

¹¹ Cindy, ali waikala mu kyalo kya Mexico, waakwetue buluele bwaviizie saana. Waakitile siani eevi aviinde kusipikizia? Musita lubaali bamundapa, waapinguile kuya wasimikila kubalua busiku. Waleemba eevi: “Kukita evio kwankwasiizie kupooza maano ku bange kuliko kupooza maano ku operasio, ku misa yane ao vyaali buluele bwane. Naali nakita eevi: Musita wa kulondolola pamo ni ba doktere ao ba munghanga, naali nabeepuzia palua lupua lwabo. Kisia naali nabeepuzia juu ya ki baasaakuile eezi miilo ikolele. Kukita evio, kwaali kwalengia tekuti kiye kyakolele kusaakula lyasi lili kukumia mutima wabo. Bengi baalandile nangue lingi tekiizi kukitika muluele kubeepuzia nangue ‘Mwabuuka siani?’ Kabili bengi baantasiizie paantu naali nabeemena. Bange baampeele adrese ni nimero yabo ya telefone. Pakaako, mu ozo musita ukolele wa buikazi bwane, Yehova waampeele nsaansa ya mukati yaampapiizie ni ne muine!”​—Tus Maf. 15:15.

12-13. Baluele ao bantu kampanda batopeleele bali baviinda siani kukita miilo ya kusimikila, kabili bali bapata mazabo ki?

 ¹² Baluele ni balemeene bali baiunvua kutioka mutima paantu tebaviinda kubomba mu miilo ya kusimikila nga vibatonene. Inzi, bengi bali baviinda kupata nzila ya kusimikila. Mu États-Unis, nkazi umo ali wakuutua Laurel waakitile miaka 37 waleelesie mu masini aali amukwasia kupeema! Waali ni buluele bwa kapoopo, waakitilue lingi operasio, kabili waali ni buluele bwa mpapa. Inzi, azo maavia onse abiipile saana te aamulengele asiale tondolo. Waali wasimikila ku ba munghanga ni bantu bange baali baya ku nsesi yakue. Waapatile mazabo ki? Waakwasiizie bantu 17 eevi, baaluke Bakasininkizia Bakue Yehova! *

¹³ Richard, mukote umo wa kilonghaano ali wasaangua mu kyalo kya Ufaransa, ali ni musoko wa kubapeela baalia basiviinda kufuma pa nsesi yabo ao bali mu kikuulua kya kundapiluamo. Walanda eevi: “Kunti nabaana baye bali ni kiombo kya kulangisiiziapo mpapulo. Musita bantu lubali kuya bapita, bali kukimona ni kwipuzia. Bulondolozi bubali kukita, buli kubakoselezia babo balupua ni bankazi betu basili na buviinde kabili bwa kusimikila nsesi kwa nsesi.” Kabili, baalia basili na buviinde bwa kufuma pa nsesi yabo, ni beene kunti babomba miilo ya kusimikila kupitila kuleemba mikanda ao kupitila telefone.

14. Ni kyakumuenako ki kiweeme kyaatubiikiile Likolo Daudi?

¹⁴ Kuli bintu bingi bili byalengia tekuti tupeelue kifulo ao miilo kampanda ituli twasaangua twatonene mu kilonghaano ao mu muputule. Bintu bebio kunti byaya byali, kukota saana, maluele ao bintu binge. Kine tuli mu ezio aali, kunti twasambiliila kupitila mufuano wakue Likolo Daudi. Weene waali watonene saana kukuula ekalu yakue Leeza. Inzi, Leeza waamwanine nangue te weene asaakwilue eevi kukuula. Anzia evio, Daudi waamukwasiizie olia waasaakwilue na Leeza eevi kukita ezio miilo. Daudi waafumiizie ni bulongio mukwitonena eevi kukwasia ezio miilo. Kakiine, keekio ni kyakumuenako kiweeme saana kitupalile kukoonka!​—2 Sam. 7:12, 13; 1 Mil Nsi. 29:1, 3-5.

15. Lupua Hugues waanziizie siani aali yakue ya kutioka mutima?

¹⁵ Maluele aalengiizie lupua Hugues, ali wasaangua mu kyalo kya Ufaransa alekele kubomba wali mukote mu kilonghaano, kabili taali na buviinde kabili bwa kukita ni miilo iniinisie ya pa nsesi. Waleemba eevi: “Ku ntendeko, naaimwene kuya nali wa bule kabili naatiokele mutima. Inzi, kisia musita kampanda, naamwene nangue ni kintu kya mana  kulekela kunvua bulanda palua bintu binsili kabili na buviinde bwa kukita, ni keekio kyaalengele ngaluke ni nsaansa ya kumubombela Yehova kukoonkana ni buviinde bwane. Mpinguile kusilekela ata kaniini. Gideoni ni balalume bakue mia itatu (300) baali batopele, inzi baatwaliliile ni bului. Ni neene nakaba kutwalilila kuluisia!”​—Bap. 8:4.

16. Kunti twasambilila ki kupitila mufuano wa bamalaika?

¹⁶ Bamalaika ba kisinka batubiikiile mifuano iweeme. Musita wa buteeko bwakue Likolo mubiifi Ahabu, Yehova waakupile bamalaika eevi balande nzila ya kumubeepelamo ozo likolo. Bamalaika kampanda baaleetele malanga abo. Inzi, Leeza waasaakuile malaika umo ni kumwana nangue malanga akue i ali kubomba. (1 Mak. 22:19-22) Eba, bamalaika bange ba kisinka baatiokele mutima ni kutontonkania nangue, ‘Juu ya ki nakizeezia musita ni malanga ane kya mpuni?’ Kulanda kisinka, te baakitile evio. Kakiine bamalaika bali basaangua baikefiizie saana kabili bali batona mukinzi onse umuile Yehova.​—Bap. 13:16-18; Nfy. 19:10.

17. Tupalile kukita siani kine twatioka mutima paantu te tukwete kifulo mu miilo yakue Yehova?

¹⁷ Tonta maano ku lisyuko lituli nalio lya kukuutua ku liina lyakue Leeza ni kusimikila Bukolo bwakue. Kunti twaaluka ni bifulo ni kisia byapua, inzi te byene bili byalengia tuye twakindeeme pa menso akue Leeza. Kwikeefia i kuli kwalengia Yehova, balupua ni bankazi batutone. Kansi muloombe Yehova akukwasia eevi usiale waikefiizie. Tontonkania palua mifuano iweeme ili mu Bibilia ya babombi bakue Yehova baalangiliile mibeele ya kwikeefia. Babombele balupua bobe mu kwitonena, mu nzila yonse yuli kuviinda.​—Malum. 138:6; 1 Pet. 5:5.

18-19. Kunti wasaanga siani nsaansa mu miilo yobe ya kusimikila kine kazonga kobe tekeezi kukita buyantanzi?

¹⁸ Eba, musita kampanda uli watioka mutima paantu bantu ba mu kazonga kobe tebeezi kukita buyantanzi, ao paantu bantu baniinisie i bali basaangua ku masesi? Mu aali nga ezio, kunti twakita siani eevi kusuunga ni kukizia nsaansa yeetu? Masoke kampanda ali akwasia, ali mu kisanduku kilandile, “ Nzila ya Kukizia Nsaansa mu Miilo Yobe ya Kusimikila.” Kabili ni kintu kya mana kuya twali ni malanga aweeme palua miilo ya kusimikila. Keekio kili na mana ki?

¹⁹ Languluka nangue kikata kyetu ni kusimikila liina lyakue Leeza ni Bukolo bwakue. Yesu waalangiliile paswetele nangue bantu baniini i bakasaanga nzila ili yatwala ku  bukose. (Mat. 7:13, 14) Musita utuli twakita miilo ya kusimikila, tuli twasaangua ni lisyuko lya kubomba pamo ni Yehova, Yesu ni bamalaika. (Mat. 28:19, 20; 1 Bakor. 3:9; Nfy. 14:6, 7) Yehova ali wakula baalia batonene kumubombela. (Yoan. 6:44) Kansi kine muntu tetabiile lutwamwendela lya kuanza, paange kunti watuilizia lunge lwendo.

20. Yeremia 20:8, 9 kunti yatusambilizia ki palua kuluisia aali ya kutioka mutima?

²⁰ Kunti twasambilila bintu bingi kupitila kabika Yeremia. Mu kazonga mwaali wabombela, bantu tebaali batona kutuilizia ata kaniini. Bantu baali bamutuka ni kumuseka “koba konse.” (Soma Yeremia 20:8, 9.) Mu musita umo, waatiokele mutima saana kabili waatonene kulekelasie kusimikila. Inzi, taalekeele. Juu ya ki? Paantu “mulandu wakue Yehova” waali nga mulilo mukati mwakue Yeremia, kabili waandilue kusyala wausuungile mukati! Ni fwefue kunti twaaluka nga Yeremia, kine twasambilila Mulandu Wakue Leeza ni kutontonkania saana palua bintu bituli mukusambilila. Kine twakita evio, nsaansa yeetu kunti yakila kuvula, ni bantu bengi kunti batendeka kututuilizia.​—Yer. 15:16.

21. Kunti twaanzia siani aali ya kutioka mutima anzia kine ileetelue naki?

²¹ Deborah nkazi utwazimbulanga ntaanzi walanda eevi: “Kutioka mutima kunti kwaya kwali kiluilo kili ni maka kili kyabombia Sataana.” Inzi, biluilo byakue Sataana tebili na maka ntaanzi yakue Yehova Leeza. Kansi, palua kintu kyonse kili kukulengia utioke mutima, muloombe Yehova akukwasie. Wakaba kukukwasia kuluisia kusipuililika ni bilubo byobe. Wakaba kukukwasia mu nsita ya maluele. Wakaba kukukwasia kusiala wali ni malanga aweeme palua bifulo. Kabili wakaba kukukwasia uye wali ni malanga aweeme palua miilo yobe ya kusimikila. Kukila pa byonse, mubuile Baba obe wa ku muulu vyuli waiunvua. Kupitila kukwasiiwa na weene, kunti waviinda kwanzia aali ya kutioka mutima.