1. Kine muntu umo mu lupua watengua, bange mu lupua bali baiunvua siani?

EBA, umo pakati ka batonua bobe wakitengua mu kilonghaano? Keekio kunti kyationa mutima! Nkazi umo ali wakuutua Hilda walanda eevi: “Musita mulume wane lwaafuile kisia kupua nakue miaka 41, naamwene keekio kuya kyali kintu kibiipile saana mu buikazi bwane. * Inzi, musita muana wane mwalalume lwaasiile kilonghaano, mukazi, ni baana, naamwene keekio kuya kyakililepo kubiipa mu buikazi bwane.”

2-3. Kukoonkana ni Malumbo 78:40, 41, Yehova ali waiunvua siani kine mubombi wakue wamusia?

² Tontonkania Yehova vyaatiokele mutima, musita bamalaika babanga bali seemu ya lupua lwakue lubaapondokele! (Yud. 6) Tontonkania kabili musita Baisraeli, bantu bakue baali watonene musita lubaali bamusangukila lingi. (Soma Malumbo 78:40, 41.) Uye wali ni kisinka nangue Baba weetu wantono ali ku mu muulu, ali wakisika ku mutima kine mutonua obe wamusia. Amanine buino bulanda buuli naabo. Wakaba kukukoselezia wakunvuiliile nkumbu ni kukukwasia nga viukabiile.

³ Mu leeli lyasi, tuli kulondoluela beelia bituli kuviinda kukita eevi Yehova atukwasie kine mutonua weetu wamusia Yehova. Kabili, tuli kulondolola vya kukwasia bange bali mu bobo buavia. Inzi, tulondoluelenke malanga atupalile kutiina kuya twali nao.

4. Baviazi bengi bali baunvua siani kine muana wabo wamusia Yehova?

⁴ Musita muana mwalalume ao mwanakazi atonenue na baviazi lwali wamusia Yehova, lingi baviazi bakue bali baiipuzia kine  baaikwindile kakiine eevi kumukwasia asiale mu kisinka. Kisia muana wakue mwalalume kutengua, lupua ali wakuutua Luke walanda eevi: “Naali natontonkania nangue kilubo ni kyane. Naatendekele kuloota ni bilooto bibiipile palua keekio kyaakitikile. Nsita inge naali nalila ni mutima wane waali wakisa.” Nkazi umo ali wakuutua Elizabeth waasaakeene ni buavia nga bobo, waali waiipuzia eevi: “Ni kilubo ki kinakitile nali mama? Naali natontonkania nangue kipalile nakyandua kumusambilizia muana wane kisinka.”

5. Kine muntu wamusia Yehova, kilubo ni kyakue ni?

⁵ Tupalile kulanguluka nangue Yehova waapeele kila umo buntungua bwa kusaakula. I kulanda nangue kunti twasaakula kumubombela Yehova ao abe. Bange baana, baviazi babo te baabasiliile mufuano uweeme, inzi babo baana baasaakuile kumubombela Yehova kabili bapinguile kusiala baali ba kisinka. Bange baana, baali ni baviazi baabombele saana eevi kubasambilizia kumutona Yehova, inzi kisia baamuusiile Yehova. Pakaako, kila umo weetu ku mpela apalile kupingula kine ali kumubombela Yehova ao abe. (Yosh. 24:15) Kansi, mwe baviazi bali ni bulanda palua muana weenu waamusiile Yehova, tekuba mwailuula nangue kilubo ni kyenu!

6. Musepuka kunti waiunvua siani kine muviazi wakue wamusia Leeza?

⁶ Nsita inge muviazi ali walekela kisinka ni kusia lupua lwakue. (Malum. 27:10) Keekio kili kyaleeta bulanda bukata saana ku baana bamwene nangue muviazi wabo i apalile kuya wali mufuano uweeme kuli beene. Baba wakue kwa Esther, waatengelue. Esther walanda eevi: “Lingi naali nalila paantu naainikile nangue baba wane taali waya watopa bukebuke kimupasi pa kufikiila kulekela kisinka. Inzi, waapinguile na bufue kulekela kumubombela Yehova loonse. Mutonene baba wane, pakaako, musita lwaatengelue, lyonse naali naiipuzia kine aali yakue ili siani. Kabili, ni mutima wane waatendekele kuya wabulika.”

7. Yehova ali waiunvua siani palua musepuka ali ni muviazi waatengelue?

⁷ Mwe bamisepuka, kine umo pakati ka baviazi beenu wakitengua, mane nangue mitima yeetu ikisikile pamo ni mitima yeenu! Muye mwali ni kisinka nangue, Yehova ni weene amanine buino bulanda bukata bumuli naabo. Akutonene kabili ali watasia palua bukisinka bobe, kabili ni fwefue balupua ni bankazi twiunvuile enka evio. Kabili, ni weewe languluka nangue, te weewe waakilengia muviazi akwate bupinguzi bobo. Nga vitwamonanga ntaanzi, Yehova amupeele kila umo weetu buntungua bwa kusaakula kumubombela ao abe. Kabili kila muntu waaipeele kuli Yehova ni kubatiziiwa, apalile ‘kutwama bitwamo bya bikitua byakue.’​—Bag. 6:5.

8. Bantu ba mu lupua basiele bali ba kisinka, kunti bakita ki mukupembelela mutonua wabo amubuelele Yehova? (Mona ni kisanduku “ Mubuelele Yehova.”)

⁸ Kine mutonua obe wamusia Yehova, lingi uli kuya waswapiile nangue wakaba kumubuelela Yehova. Kunti wakita ki mukupembelela? Kita maka obe onse eevi kusuunga aali yobe ya kimupasi. Kine wakita evio, uli kuya wali mufuano uweeme ku bantu bange ba mu lupua, kabili paange ni ku olia muntu atengelue. Kabili, uli kuya wali ni maka a kuluisia bulanda bobe. Pakaako, kunti wakita ki eevi utwalilile kuya wali ni kiketekelo kili ni maka?

9. Kunti wakita siani eevi kiketekelo kyobe kiye kyali ni maka? (Mona ni kisanduku kilandile “ Maleembo Ali Akoselezia Kine Mutonua obe Wakimusia Yehova.”)

⁹ Uye wali ni ntantiko iweeme ya kimupasi kabili uikindike. Ni kintu kya mana utwalilile kwikoselezia we muine ni kukoselezia bantu bange ba mu lupua lobe. Kunti wakita siani evio? Pata maka kuli Yehova kupitila kukindika ntantiko ya kusoma Mulandu Wakue Leeza ni kwimbulula ao kutontonkania saana palua beelia biwasoma, ni kusaanguako ku kulonghaana. Nkazi wakue kwa Joanna pamo ni baba wakue baatengelue. Joanna walanda eevi: “Ndi naunvua kuteekamana saana musita undi nasoma palua bantu balondolwelue mu Bibilia nga evelia Abigaili, Esta, Yobu, Yosefu, ni Yesu. Mifuano yabo ili yankoselezia ni kunkwasia kuya nali ni malanga aweeme ali akeefia bulanda bwane. Nghimbo yeetu iibeleele ni yeene ili yankoselezia saana.”

10. Lileembo lya Malumbo 32:6-8 kunti lyatukwasia siani kuluisia malanga ali ationa mutima?

¹⁰ Mubuile Yehova palua kintu kyonse kikuleteele muenzo. Kine waunvua bulanda bukata saana, te kulekela kupepa kuli weene. Twalilila kumuloomba Leeza wantono akukwasie eevi umone bintu nga vyali wamona weene, kabili akukwasie “kwinika ni kukusambilizia mu nzila iupalile kukoonka.” (Soma Malumbo 32:6-8.) Kulanda kisinka, kunti waiunvua kabili misa ku mutima musita luuli mukumubuila Yehova viwiunvuile. Inzi, Yehova amanine buino misa yuli nayo ku mutima. Akutonene saana, kabili atonene umuponguele byonse bili ku mutima obe.​—Kuf. 34:6; Malum. 62:7, 8.

11. Kukoonkana ni Baebrania 12:11, juu ya ki tupalile kuswapila malipizi a ntono akue Yehova? (Mona ni kisanduku kilandile “ Kutengua Kulangiliile Malipizi a Ntono Yakue Yehova Ali Akwasia.”)

¹¹ Kwasia bupinguzi bwa bakote ba kilonghaano. Mupaango wa kutenga muntu, ufumine kuli  Yehova. Musita Yehova lwali walapizia mu ntono, ali wakita evio eevi kukwasia kila muntu, kubiika mukati ni olia wakimusia. (Soma Baebrania 12:11.) Bantu bange mu kilonghaano kunti balanda nangue bupinguzi bwakikwatua na bakote bwa kumutenga muntu kampanda te buweeme. Inzi, languluka nangue lingi baalia bali balanda evio, te beezi kulanda bintu bibiipile byakikita ozo muntu. Lingi tetwizi kuya twamanine mpunda yonse. Pakaako, ni kintu kya mulangue kuswapila nangue bakote baakikwata bobo bupinguzi, baakiikwinda saana kukoonka mafunde ali mu Maleembo ni ‘kumupinguila Yehova.’​—2 Mil Nsi. 19:6.

12. Bantu kampanda baakwasiizie mupaango wakue Yehova wa kulapizia, baanoonkelemo siani?

¹² Kine wakwasia bupinguzi bwa bakote bwa kumutenga muntu u utonene, kunti wamukwasia abuele kuli Yehova. Elizabeth, nkazi utwazimbulanga ntaanzi, walanda eevi: “Kyaali kyakolele saana kulekela kupisia musita ni kulanda pamo ni muana weetu mukulu. Inzi, kisia kubuela kuli Yehova, waalandile nangue waali wapalile kakiine kutengua. Kisia, waalandile nangue, waafikiile kusambilila masomo engi aweeme.” Ozo nkazi, watwalilila kulanda eevi: “Naasambiliile nangue lyonse, kulapiziiwa na Yehova kuweeme.” Mulume wakue ali wakuutua, Mark, ni weene walanda eevi: “Kisia musita kupita, muana weetu waambuilile nangue, waatonene kubuela kuli Yehova paantu ni fwefue twaaikwindile saana eevi tekuti tulande ao kupisia musita pamo nakue. Ndi ni nsaansa saana paantu Yehova waatukwasiizie kunakila malaizio.”

13. Ni kiki kili kukukwasia usipikizie bulanda?

¹³ Landa ni babibuza palua aali yuulimo. Pisia musita pamo ni Bakristu bakosele kimupasi bali kukukwasia uye wali ni malanga aweeme. (Tus Maf. 12:25; 17:17) Joanna, utwazimbulanga walanda eevi: “Naali naiunvuile kuya nali bunke. Inzi, kulanziana na babibuza banali naswapiile kwaankwasiizie saana.” Inzi kunti wakita ki kine bantu bange mu kilonghaano balanda bintu byakulengia wiunvue ovio?

14. Juu ya ki tupalile ‘kutwalilila kusipikiziana ni kweleelana mu kwitonena’?

¹⁴ Uye wabasipikiziizie balupua ni bankazi bobe. Kulanda kisinka, tetuviinda kuketekela nangue lyonse kila umo ali kuya walanda bintu biweeme. (Yak. 3:2) Fwe bonse te tupuililikile. Pakaako, te kupapa kine bange baandua kulanda ni weewe bintu biweeme ao balanda bila bamanine bintu bya kukukisia. Languluka ozu musoko wakue Paulo: “Twalilile kusipikiziana ni kweleelana mu kwitonena anzia kine unge ali kuya wali ni nsaambu ya kwivokombela mwinakue.” (Bakol. 3:13, NWT) Nkazi umo ali ni muntu wa mu lupua waatengelue, walanda eevi: “Yehova waankwasiizie ngeleele balupua baali baikwinda kunteekia mutima, inzi kuya bankisia.” Kilonghaano kunti kyakita ki eevi kukwasia bantu ba mu lupua basiele bali ba kisinka?

15. Kunti twakita ki eevi kukwasia bantu ba mu lupua bali ni muntu wabo wa mu lupua wakitengua leenu?

¹⁵ Langilila buwaame ni bukibuza ku bantu ba mu lupua basiele bali ba kisinka. Nkazi umo ali wakuutua Miriam walanda nangue waaunvuile muenzo wa kuya ku kulonghaana kisia  mukulube kutengua. “Naali naunvuile muenzo palua bintu byasiile kuya byalanda bantu. Inzi, kwaali balupua ni bankazi bengi baakisikile palua keelia kyaakitikile, anzia evio, te baali bamufipiilue kaka wane. Kupitila beene nsyaiunvuile kuya nali bunke mu bulanda bwane.” Nkazi umo walanguluka eevi: “Kisia muana weetu kutengua, balupua ba kisinka baizile kututeekia mutima. Bange baalandile nangue te baali bamanine kya kunti balande. Bange baalilile pamo ni neene ni bange baantumiine mukanda wa kunkoselezia. Bintu bebio bibaakitile byaankwasiizie saana!”

16. Kilonghaano kunti kyatwalilila kukwasia siani?

¹⁶ Twalilila kukwasia bantu ba mu lupua basiele bali ba kisinka. Ozo musita i ubakabiile saana kulangililua ntono ni kukoseleziiwa kukila kale. (Baeb. 10:24, 25) Nsita inge, bantu ba mu lupua bali ni muntu wa mu lupua lwabo wakitengua, bali bainika nangue bange tebakili mukubalanzia, kusia beene batengelue. Te tupalile kubalengia beyunvue evio! Tupalile saana kubatasia ni kubakoselezia bamisepuka bali ni baviazi baatengelue. Mulume wakue kwa Maria waatengelue ni kumusia weene pamo ni baana. Maria walanda eevi: “Bamo pakati ka balupua ni bankazi baaizile ku nsesi yane ni kunkwasia kweleka byakulia ni kukita lisambililo lya mu lupua. Baaunvuile misa yane ni kulila pamo ni neene. Baansakiile musita bantu lubaatendekele kulanda bintu bya bufi palwane. Baankoseleziizie kikata saana!”​—Bar. 12:13, 15.

17. Bakote kunti bakita ki eevi kubateekia mutima baalia bali ni bulanda?

¹⁷ Mwe bakote, bombie kila fuasi imuli kupata eevi kukoselezia bantu ba mu lupua basiele bali ba kisinka. Muli ni miilo ikata ya kuteekia mutima bazumizi neenu bali ni muntu wa mu lupua lwabo wakimusia Yehova. (1 Bat. 5:14) Muye mwali ba mambo kubakoselezia ntaanzi ni kisia kulonghaana kwa Kikristu. Muye mwabendela ni kupepa pamo naabo. Muye mwasimikila pamo naabo ni musita unge kubakupa eevi mukite naabo lupupo lwa mu lupua. Basuungi ba kimupasi bapalile kwemena, kuilangilila nkumbu ni kuitona mikooko yakue Yehova ili ni bulanda.​—1 Bat. 2:7, 8.

18. Kukoonkana ni 2 Petro 3:9, Leeza atonene bantu bakitile lizaambi bakite ki?

¹⁸ Yehova “tatonene muntu ata umo kuti akazeeze, inzi atonene bonse balapile bibalo byabo  [mazaambi abo, NWT].” (Soma 2 Petro 3:9.) Anzia kine muntu kunti waya wakitile lizaambi, bukose bwakue bukilisie bwa mana kuli Leeza. Languluka nangue Yehova waalipile bei ya pa muulu, i kulanda wafumiizie bukose bwakue Muana wakue mutonua, palua kila umo weetu. Yehova ali waezia kubakwasia mu ntono baalia bonse baamusiile eevi bamubuelele. Aswapiile nangue bakaba kusaakula kukita evio, nga evelia mufuano wakue Yesu palua muana waazeezele viulangiliile. (Luk. 15:11-32) Bengi baasiile kisinka, kisia musita kupita, baasaakuile kumubuelela Baba wabo wantono ali ku muulu. Kabili, balupua ni bankazi mu kilonghaano, baabapokeleele bali ni nsaansa. Nkazi Elizabeth utwazimbulanga ntaanzi, waaunvuile nsaansa kumumona muana wakue wabuela mu kilonghaano. Lwali walanguluka, ali walanda eevi: “Ndi ni nsaansa ikata saana paantu bengi baankoseleziizie tekuti ntioke mutima.”

19. Juu ya ki kunti twatwalilila kumuswapila Yehova?

¹⁹ Lyonse kunti twamuswapila Yehova. Teezi kututungulula ata kaniini mu nzila ya kutukisia. Weene eteaniizisie kukwasia kabili ali peepi ni baalia bamutonene kabili bali bamupupa. Uye wali ni kisinka nangue Yehova takaba kukusia ata kaniini musita luuli mu bulanda. (Baeb. 13:5, 6) Lupua Mark utwazimbulanga ntaanzi walanda eevi: “Yehova taatulekeleele ata kaniini. Teezi kusaangua wali kule ata kaniini musita utuli mu maavia.” Yehova wakaba kutwalilila kukupeela “maka akata.” (2 Bakor. 4:7) Kakiine, kunti wasiala wali wa kisinka kabili wali ni kiswapilo anzia kine muntu uutonene wamusia Yehova.