Ba Nicolas pamo ni Céline, bene baasaakeene ni bwavia bunge. Baafumine ku musambo wa mu Ufaransa, ni kutumua mu kilonghaano kinge. Balanda evi: “Ku ntendeko, twaaunvwile makola, inzi kisia, twaatendekele kunvua ovio juu ya kusia benetu. Tubanga twali tetunaaluke ni burafiki bulumine pamo ni ba lupua ni ba nkazi ba mu kilonghaano, molia mutwaatuminue.” a Kukonkana ni aza maavia atwalanda, wewe kunti wakita syani evi uvinde kwipatanisia na kilonghaano kinge kelia kiwakukilamo? Bange kunti bakukwasia syani? Kabili, kunti wakita syani evi ukoseleziiwe ni kukoselezia bange?

BINTU BINA BYA KUKUKWASIA KWIPATANISIA NA KILONGHAANO KINGE

1. Muswapile Yehova. (Malum. 37:5) Nkazi Kazumi, wa mu Japani, waafumine mu kilonghaano molia mwaakitile myaka 20 musita mulume wakue lwaatuminue evi aye abombele miilo ya kimubili ku fwasi inge. Wene “waalekeele syani Yehova atungulule nzila [yakue]”? Walanda evi: “Naamubwilile Yehova byonse byaali mu mutima wane, kubiika mukati, mwenzo unaali nao, kwiunvua nali bunke, ni vimbanga naema. Lyonse lunaali nakita evio, waali wampeela maka ambanga nakabiile.”

Wewe kunti wakita syani evi ukile kumuswapila Yehova? Nga evelia sie kimuti vikili kyasangua kyakabiile menda ni bintu binge bili byasangua mu bulongo evi kikule, kiketekelo kyetu ni kyene kili kyasangua kyakabiile menda a mufuano ni bintu binge evi kikule. Nicolas, olia utwazimbulanga, wamwene nangue kutontonkania palua mifuano ya balalume bazimbwilue mu bibilia, baalia baipeele sana evi kumubombela Leeza, nga evelia Abrahamu, Yesu, ni Paulo, kwaamukwasiizie akile kuswapila nangue Yehova wakaba kumukwasia. Ntantiko ya kila busiku ya lisambililo lya bunke teivinda kukukwasia sie evi usipikizie maavia auli kusaakaana  nao pantu wakuukila ku fwasi inge, inzi kabili ili kukukwasia upate bintu belia byuli kuvinda kubwilako bange mu kilonghaano kiwaakikukilamo.

2. Tekuba wapalania kilonghaano kyulimo na kelia kyubanga walimo. (Kas. 7:10) Musita Jules lwaafumine mu kyalo kya Bénin ni kuya mu Amerika, abanga wapalile kwipatanisia ni tubelela tolia twaasangile twapuseene sana ni twa ku Benin. Walanda evi: “Naamwene nangue mbanga napalile kuya namubwila kila muntu unaali nasaakaana nakue palua bwikazi bwane.” Pantu kekio kibanga kyapuseene ni kelia kyabanga waizibiile, waatendekele kwitenga ni ba lupua ni ba nkazi ba mu kilonghaano. Inzi, kisia kubamana bwino ba lupua ni ba nkazi, waalulwile namuna yakue ya kutontonkania. Walanda evi: “Lonu, nainika nangue, fwasi yonse panu pa kyalo, bantu ni bamo sie. Bapusene sie mu namuna ya kulanda ni ya kukita bintu. Ni kintu kya mana kwitabila kila muntu evelia vyenka vyali.” Pa kako, tekuba wapalania kilonghaano kyulimo na kelia kyubanga walimo. Anne-Lise, painia umo mwanakazi, walanda evi: “Nsyaakuukile evi nsange bintu binaasiile. Naakuukile evi nsambilile bintu bya lenu.”

Bakote ni bene te bapalile kuya bapalania kilonghaano kibalimo lonu na kelia kibabanga balimo lwa kale. Kine ba lupua bali bakita bintu mu nzila ipuseene ni elia imubanga mwabombia mu kilonghaano kyenu, kekio te kilangiliile nague bali mukwandua kukita bintu bwino. Ni kintu kya mulangue kumana aali ya mu kilonghaano kyulimo ntanzi ya kuleta mawazo obe. (Kas. 3:1, 7b) Kili bwino kubasambilizia ba lupua kupitila mufuano obe kuliko kubapatikizia bakonke mawazo obe.—2 Bakor. 1:24.

3. Uye Wabomba sana mu kilonghaano kyulimo lonu. (Baf. 1:27) Anzia kine kili kyalomba musita pamo ni maka engi evi kukuukila mu kilonghaano kinge, ni kintu kya mana kuya twasangua ku kulonghaana lyonse, kutendekela sie musita utwakuukilamo. Kine kyavindikana, apana kulonghaana kupitila kubombia nzila ya kielektroniki. Juu ya ki? Pantu kine ba lupua ni ba nkazi tebezi kukumona ku kulonghaana ao kine bali bakumona sie limo-limo, eba, bali kuvinda kukukwasia syani? Lucinda, olia waakuukiile mu muzi ukata uli mu Afrique du Sud pamo ni baana bakue babili banakazi, walanda evi: “Naalandilue ngiye naikwinda kubomba sana mu kilonghaano kinaakuukiilemo, kuya nasimikila pamo ni bange, ni kuya naasukapo ku kulonghaana. Kabili, twaabalandile ba lupua baye babombia nsesi yetu juu ya kulonghaana kwa kuya mu miilo ya kusimikila.”

“Kukwasyania” mu miilo ya kiteokrasi pamo ni ba lupua ni ba nkazi ba mu kilonghaano kyulimo lonu i nzila iweme ya kukwasia bange “bazumine mpunda iweme.” Anne-Lise, olia utwazimbulanga, waakoseleziiziwe na bakote ba mu kilonghaano kyabo ezie kusimikila na ba kasimika bonse. Kukita evio kwaamukwasiizie syani? Walanda evi: “Bila kukokola, naainikile nangue ezio i nzila iweme sana ya kwizibila bantu mu kilonghaano.” Kukila pa bintu byalanda ozu kasininkizia, nzila inge ya kumukwasia muntu abezibile bantu ni kwiunvua nangue ni wene wa mu kekio kilonghaano ni ezi: kwipeela mu miilo ya busaka ni ya kusunga Nsesi ya Bukolo. Kine wewe waikwinda kuya wabomba sana mu kilonghaano kyulimo lonu, bila kukokola, ba lupua ni ba nkazi bali kutendeka kutona kuya bali pamo ni wewe,  kabili ni wewe uli kubamona kuya bali bantu ba mu lupua lobe.

4. Keba ba rafiki ba lenu. (2 Bakor. 6:​11-13) Kwemena bange i nzila iweme sana ya kupatilamo ba rafiki. Pa kako, uye wafika ntanzi ya musita ku Nsesi ya Bukolo, kabili uye wasyala kakanini kisia kulonghaana juu ya kulanzyana na ba lupua ni ba nkazi evi ubamane bwino. Kabili, ikwinde sana kumana meena abo. Kubiikilila meena a bantu, kuya wasansamukile, ni kuya waleengele kupalamua, kwakaba kulengia bange bakupalame ni kutona kukumana bwino ni kwaluka ba rafiki bobe baweme.

Kuliko kunvua mwenzo nangue pange tebavinda kwaluka ba rafiki bobe, te kuya waifiika vyuli evi bakutone, uye wali sie evelia vyenka vyuli wasangua. Kekio, kili kubakwasia ba lupua ni ba nkazi bamane bwino bumuntu bobe. Kita nga evelia vyaakitile Lucinda. Walanda evi: “Lonu, tukwete ba rafiki bengi pa pepi pantu fwefue i baatendekele kuya twabakupa ku nsesi yetu.”

“POKELELANE”

Pange bange kunti baunvua mwenzo wa kwingila mu Nsesi ya Bukolo. Pa kako, wewe kunti wakita syani evi kubakwasia baalia bakuukila mu kilonghaano kyenu? Paulo waabalandile evi Bakristu: “Pokelelane nga evelia Kristu vyaamipokeleele.” (Bar. 15:7) Kupitila kumupala Yesu, bakote kunti bavinda kukwasia baalia bakuukila mu kilonghaano kyabo evi te kunti bonvue mwenzo. (Mona kisanduku kilandile, “ Wewe, Kunti Wakita Syani evi te Kunti Weeme Kine Wakuukila mu Kilonghaano Kinge?”) Inzi, kulanda kisinka, fwe bonse mu kilonghaano, pamo ni banike, tuli ni bintu bitupalile kukita evi kukwasia baalia bakuukila mu kilonghaano kyetu bapate ba rafiki.

Kupokelela bange kubiikile mukati kubaalika ku nsesi yetu. Kabili, kubiikile mukati kukita bintu bimo evi kubakwasia. Kwa mufuano, nkazi umo waamutweme nkazi unge, olia waakuukiile bulenu mu kazonga kabo. Kisia, waamubwilile vya kukita palua kulipila transporo. Kulanda kisinka, kekio kyaamukwasiizie sana ozo nkazi wa lenu kwizibila kako kazonga ka lenu.

ULI NI FWASI YA KUKULA KIMUPASI

Musita kizenga lukili kyakula, kili kyaiubula lingi ntanzi ya kunti mapapi akue aaluke ni buvinde bwa kupupuka.  Enka evio, kine wewe wakuukila mu kilonghaano kinge, upalile kwiubula, i kulanda, upalile kufumia kwema konse kolia kuli mukukulengia te kunti upupuke mu nzila ya mufuano, i kulanda, te kunti ubombe sana mu miilo yakue Yehova. Ba Nicolas ni Céline balanda evi: “Kukuuka i kubeleziiwa kuweme sana. Kwizibila bantu ba lenu ni fwasi ya lenu kwaatukwasiizie kwaluka ni mibele ya lenu.” Jean-Charles, olia utwazimbulanga, walondolola lupua lwakue vilwaanonkeelemo. Walanda evi: “Kukuukila mu kilonghaano kya lenu kwaakikwasia baana betu bakile kukula kimupasi ni kumupalama Yehova. Kisia sie myezi inini, mwana wetu mwanakazi waatendekele kukita bipindi bya ku kulonghaana kwa mukati ka mulungu, ni mwana wetu mwalalume waalukile kasininkizia asinabatiziiwe.”

Wewe kunti wakita syani kine aali yobe ili mukulengia wandue kukuukila ku fwasi inge, kwa mufuano, kolia kukabiilue ba kasimika bengi? Kunti kyawama kine watendeka kumona kilonghaano kyulimo lonu nga kilonghaano kya lenu kupitila kubombia bintu paleepale bilandilue mu leli lyasi. Uye wamuswapiile Yehova, uye wabomba sana mu kilonghaano kyulimo lonu kupitila kusimikila pamo ni bange ni kwikwinda sana kwakula ni ba rafiki ba lenu ao kulumia burafiki bobe pamo ni ba rafiki baalia bauli nabo lonu. Kabili, pange kunti waikwinda kubakwasia bantu ba lenu ao bantu bange baalia bakabiile kukwasiiwa. Pantu ntono i mibele ili yalengia bantu benike Bakristu ba kisinka, kukwasia bange kunti kwalengia wewe ukile kukula kimupasi. (Yoan. 13:35) Uye waisininkiziizie nangue “ngeleelo ya ozu musango i ili yamuwamina Leeza.”—Baeb. 13:16.

Anzia maavia, Bakristu bengi baavindile kwipatanisia ni aali ya mu kilonghaano kinge kibaakuukiilemo. Kansi ni wewe kunti wavinda! Anne-Lise walanda evi: “Kukuukila mu bilonghaano binge kwaankwasiizie nkile kutona bange.” Lonu, Kazumi asininkiziizie nangue, kine muntu wakuukila mu kilonghaano kinge “Yehova wakaba kumukwasia mu nzila elia yasinamonepo.” Ale tulande syani pa lwakue Jules? Walanda evi: “Ba rafiki baanapatile baankwasiizie ngiunvue nga nene ali sie kwetu. Lonu, ndi ni ba rafiki baweme mu kilonghaano kya lenu, kabili nsitonene kufumamo.”