1-2. Ni kiki kyakitika ku basambi babili musita ubali mukuya ku Emau?

 TULI mu Nisani 16, mwaka wa 33, Yesu wasyavyelue. Basambi bakue Yesu bali mu bulanda, kabili bonvwile mwenzo. Babili pakati kabo, bafuma mu Yerusalemu ni kuya ku Emau, muzi uli mu kilometre 11 evi, kufuma ku Yerusalemu. Baaba balalume batyokele sana mutima pantu Yesu, olia ubaakiba bakonka waakipaiwa sie bulenu. Baakiba baswapiile nangue Masia wakaba kubakitila Bayuda bintu biweme sana, inzi lonu afwile. Kisia, kwakitika kintu kibasyakiba baswapiile.

² Mwalalume umo wabapalama, kisia wabamba kwenda pamo nabo. Basambi batendeka kumubwila ozo mwalalume bintu bya bulanda belia byaakimupata Yesu. Kisia, ozo mwalalume watendeka kubabwila bintu bibasikalabapo ata limo. ‘Kutendekela mu bitabu byakue Musa mpaka mu bitabu bya bakabika,’ ozo mwalalume walondolola kyaalengele Masia afikiile kwemiiwa ni kufikiila kufua. Musita lubafika ku Emau, basambi bainika nangue ozo mwalalume ni Yesu olia atuntumwinue! Ezia kutontonkania nsansa yaaunvwile basambi kisia kumana nangue Masia akosele!—Luk. 24:13-35.

3-4. Ni kiki kyaakitikile ku basambi bakue Yesu, kabili ni kiki kituli kusambilila mu leli lyasi? (Miilo ya Batumua 1:3)

³ Yesu waamonekele lingi ku basambi bakue mu kelia kipindi kya nsiku 40 ya kupeleezia panu pa kyalo. (Soma Miilo ya Batumua 1:3.) Yesu waabakoseleziizie basambi bakue baalia baali baunvwile bulanda ni mwenzo. Kisia, baalukile ni nsansa ni kupata  maka a kuya kusimikila ni kusambilizia mpunda iweme ya Bukolo basipile. a

⁴ Kunti twanonkelamo kine twasambilila bintu byaakitile Yesu mu kekio kipindi. Mu leli lyasi, tuli kumona Yesu vyaabombiizie ozo musita evi (1) kubakoselezia basambi bakue, (2) kubakwasia basambi bakile kunvwisia Malembo, kabili evi (3) kubabelezia palua miilo ibaali bapalile kubamba kukita mu musita uli waiza. Mu kila aali tuli kumona vituli kuvinda kupala mufuano wakue Yesu.

KOSELEZIA BANGE

5. Juu ya ki basambi bakue Yesu baali bakabiile kukoseleziiwa?

⁵ Basambi bakue Yesu baali bakabiile kukoseleziiwa. Juu ya ki? Pantu bange baasiile masesi abo, lupua lwabo, pamo ni busulu evi kumukonka Yesu nsita yonse. (Mat. 19:27) Bange baali bakitilua bintu bila nsambu pantu baalukile basambi bakue. (Yoan. 9:22) Baasiile bebio bintu, pantu baali basininkiziizie nangue Yesu i Masia olia waali walailue. (Mat. 16:16) Inzi, musita Yesu lwaaipailue, baalukile sana mu bulanda ni kutyoka sana mutima pantu te baali bamanine kabili kine bintu byakaba kwaluka syani.

6. Yesu waakitile ki kisia kutuntumunua?

⁶ Kulanda kisinka, Yesu taamwene nangue basambi bakue babanga bali batope kimupasi pantu sie babanga bali ni bulanda. Waali wamanine nangue bulanda bwabo te bwaali bwaletelue na kusiba na kiketekelo. Pa kako, mu bolia bwenka busiku bwaatuntumwinue, Yesu waatendekele kubakoselezia ba rafiki bakue. Kwa mufuano, waamonekele kuli Maria Magdalene musita lwaali wali mukulila ku kiina kya mankabuli. (Yoan. 20:11, 16) Kabili waamonekele ni ku baalia basambi babili batwalondolwelanga ku ntendeko ya leli lyasi, ni kuli mutumua Petro. (Luk. 24:34) Kunti twasambilila ki kupitila mufuano wakue Yesu? Mona kintu kyaakitikile musita Yesu lwaamonekele kuli Maria Magdalene.

7. Nga vilandile Yoane 20:11-16, Yesu waamumwene Maria wali mukukita ki mu Nisani 16 lukele-keele, kabili kekio kyaamusonseziizie Yesu akite ki? (Mona ni foto.)

⁷ Soma Yoane 20:11-16. Mu Nisani 16, lukele-keele, banakazi bamo baalia babanga bali ni mibele ya kulamatilila, baaile ku kiina kya mankabuli kolia kwaali kwalaalikilue Yesu.  (Luk. 24:1, 10) Umo pakati ka babo banakazi, abanga wali Maria Magdalene. Musita Maria lwaaile ku kiina kya mankabuli, waasangile mu kiina bila mwali kantu. Pa kako, wene waaile kubabwilako ba Petro ni Yoane. Babo balalume, baabambile lubilo baya ku kiina kya mankabuli, ni Maria waabakonkele. Kisia kusininkizia nangue mu kiina kya mankabuli te mwaali kantu, babo balalume baabwelele ku masesi. Inzi, Maria wene waasyele koko wali mukulila. Taali wamanine nangue Yesu amumwene. Yesu, waamwene mensozi akue ozo mwanakazi wa kisinka, kabili waakumiiziwe sana. Pa kako, Yesu waamwenekele kuli Maria, kisia waakitile kintu kimo kileengele sie, kelia kyaamuteekiizie sana Maria mutima. Yesu waalandile nakue, ni kumupeela miilo ya mana, miilo ya kuya kubabwila ba lupua bakue palua kutuntumunua kwakue Yesu.—Yoan. 20:17, 18.

8. Kunti twamupala syani Yesu?

⁸ Kunti twamupala syani Yesu? Nga evelia vyaakitile Yesu, kine twamana nangue ba lupua ni ba nkazi netu bali mu maavia, kunti twaikwinda sana kubasonsezia evi batwalilile kumubombela Yehova. Kabili, tupalile kwibiika pa fwasi yabo musita utuli mukulanda nabo. Mona aali yaasaakeene ni nkazi umo ali wakuutua Jocelyn, olia waafwiliilue na dada wakue mu aksida imo yaviizie. Walanda evi: “Naakitile myezi ingi nali mu bulanda bukata nsita yonse.” Inzi, lupua umo pamo ni mukazi wakue, baamukupile ku nsesi yabo, baamutwiliziizie kwa nkumbu, kabili baamusininkiziizie nangue wene ni wa mana pa menso akue Leeza. Jocelyn walanda evi: “Naatyokele sana mutima, kabili naaiunvwile nga nene abundile mu lyezi lyafi, lilimo mulula. Inzi, Yehova waababombiizie babo ba mulume ni mukazi evi kumpususia. Baankwasiizie kwaluka kabili ni nkulu ya kutwalilila kumubombela Yehova.” Ni fwefue kunti twabakoselezia bange kupitila kubatwilizia twapozeleko sana mano musita ubali mukulanda bintu bili ku mutima wabo. Kabili kunti twakita evio, kupitila kulanda nabo twaibiikile pa fwasi yabo, ni kubakoselezia evi batwalilile kumubombela Leeza.—Bar. 12:15.

KWASIA BANGE BONVUE MALEMBO

9. Basambi bakue Yesu baasaakeene ni bwavia ki, kabili Yesu waabakwasiizie syani?

⁹ Basambi bakue Yesu baaitabiile Mulandu Wakue Leeza ni kwikwinda sana evi kubombia ozo Mulandu mu bwikazi bwabo. (Yoan. 17:6) Inzi, te baainikile kintu kyaalengiizie Yesu epaiwe nga muntu mubifi. Yesu waali wamanine nangue basambi bakue babanga bali ni kiketekelo, kabili baali bamutonene Yehova. Inzi, waainikile nangue baali bakabiile kukila kunvwisia Malembo. (Luk. 9:​44, 45; Yoan. 20:9) Pa kako, waabakwasiizie kukila kunvwisia belia bibaali basoma mu Malembo. Mona Yesu vyaakitile evio, musita lwaamonekele ku baalia basambi babili mu musebo wa kuya ku Emau.

10. Yesu waabasininkiziizie syani basambi bakue nangue kakiine wene abanga wali Masia? (Luka 24:18-27)

¹⁰ Soma Luka 24:18-27. Mona nangue Yesu taababwilile penka palia babo balalume kine wene waali ni. Inzi, waabepuziizie bipuzio. Juu ya ki? Pange waali wakebele balande bo bene belia bibanga byali mu mano ni mu mitima yabo. Kabili i vibaakitile. Baamubwilile nangue baali baswapiile nangue Yesu ali kubakombola Baisraeli kufuma mu buteeko bwa Baroma bolia bwaali bwabatitikiile. Yesu waabalekeleele balande vibaali baiunvwile. Kisia waabombiizie Malembo evi kubakwasia bamane nangue bukabika bwingi bwaafikiliziiziwe pa lwakue. b Kisia musita, mu kekio kyenka kyungulo, waasaakeene pamo ni bange basambi ni kubabwila mana ya bobo bwenka bukabika. (Luk. 24:33-48) Kunti twasambilila ki kufuma mu ezi mpunda?

11-12. (a) Kunti twasambilila ki kupitila nzila yaabombiizie Yesu evi kusambilizia kisinka kya Bibilia? (Mona ni ma foto.) (b) Lupua umo waamukwasiizie syani musambi wakue wa Bibilia?

 ¹¹ Kunti twamupala syani Yesu? Kya kwanza, musita luuli mukumusambilizia musambi wa Bibilia, uye waipuzia bipuzio kwa bufundi evi kumukwasia alande belia bili mu mano ni mu mutima wakue. (Tus Maf. 20:5) Kisia kwinika vyali mukwiunvua, mulangilile vya kupata malembo alia ali kumukwasia mu aali yakue. Kisia, te kumubwila vya kukita. Inzi, mukwasie atontonkanie palua malembo, kabili mulekele ye mwine amone vya kunti abombie mafunde a Bibilia mu bwikazi bwakue. Mona bintu byaasaakeene ni lupua umo wa ku Ghana, olia ali wakuutua Nortey.

¹² Musita Nortey lwabanga wali na myaka 16, waatendekele kusambilila Bibilia. Inzi kisia musita unini, lupua lwakue lwaatendekele kumupinga. Ni kiki kyaamukwasiizie atwalilile kusambilila Bibilia? Mwalimu wakue waabombiizie lilembo lya Mateo katue ka 10 evi kumulondolwela nangue Bakristu ba kisinka bakakyuziiwa. Nortey walanda evi: “Pa kako, musita unaatendekele kukyuziiwa naali nasininkiziizie nangue naapatile kisinka kya Bibilia.” Kabili, mwalimu wakue waamukwasiizie evi atontonkanie palua lilembo lya Mateo 10:16, evi aye wakengeele, kabili aye walangilila mukinzi musita lwali walandila palua bintu bya dini pamo ni bantu ba mu lupua lwakue. Kisia kubatiziiwa, Nortey waatonene kwaluka painia, inzi baba wakue waali watonene aye ongezie masomo ku iniversite. Kuliko kumubwila belia byaali wapalile kukita, mwalimu wakue waamwipuziizie bipuzio paleepale, kisia waamukwasiizie evi atontonkanie kupitila mafunde a Bibilia. Nortey waapingwile kukita ki? Wene waapingwile kutendeka miilo ya nsita yonse. Baba wakue waamukumbile ku nsesi. Nortey waaiunvwile syani palua bintu byaamupatile? Mwine walanda evi: “Nsininkiziizie nangue naakwete bupinguzi buweme.” Kine tuli twabasonsezia bange baye batontonkania kupitila malembo, tuli kubakwasia bakosie kiketekelo ni kutwalilila kumubombela Yehova.—Baef. 3:16-19.

BABELEZIE BA LUPUA EVI BAALUKE “BUPE MU BANTU”

13. Yesu waakitile ki evi kusininkizia nangue miilo yakue Baba wakue yakatwalilila kubombua kisia wene kubwela ku muulu? (Baefeso 4:8)

¹³ Musita lwabanga wali pa kyalo, Yesu waali waemena sana miilo elia ibaamupeele kuli Baba wakue. (Yoan. 17:4) Inzi, taali watontonkania nangue wene sie bunke i abanga wali ni buvinde bwa kubomba bwino belia bibaamulandile kuli  Yehova. Mu miilo yakue ya kusimikila, elia yaakitile mu myaka itatu ni nusu, waababeleziizieko ni bange vya kubomba ezio miilo. Ntanzi ya kubwela ku muulu, Yesu waabapeele basambi bakue miilo ya kusunga mikooko ikindeeme yakue Yehova, ni kutungulula miilo ya kusimikila ni kusambilizia. Pange bange pakati ka babo basambi baali bakili sie na myaka 20 evi. (Soma Baefeso 4:8.) Babo balalume baali baipeele, baali balamatiliile, kabili babanga babomba kwa mute. Yesu waabombiizie syani kelia kipindi kya nsiku 40 ya kupeleezia evi kubabelezia babo balalume baaluke “bube mu bantu”?—Baef. 4:8.

14. Yesu waabasambiliziizie ki basambi bakue mu kelia kipindi kya nsiku 40 ya kupeleezia panu pa kyalo? (Mona ni foto.)

¹⁴ Yesu waabapeele basambi bakue masoke alia abaali bapalile kupeelua. Inzi, waakitile evio mu nzila ya buwame. Kwa mufuano, musita lwaainikile nangue bamo pakati ka basambi bakue babanga bali ni masyaka, waabasokele. (Luk. 24:25-27; Yoan. 20:27) Kabili, waabakwasiizie evi baye bapoza mano ku kwemena bantu bakue Yehova kuliko kupoza mano ku kukeba nfalanga. (Yoan. 21:15) Kabili, waabalangulusiizie nangue te bapalile kuya baema sana kine bange bapeelua bifulo mu miilo yakue Yehova. (Yoan. 21:20-22) Wene waaboolwele palua mawazo asipalile alia ababanga bali nao palua Bukolo. Kabili waabakwasiizie bapoze sana mano ku miilo ya kusimikila mpunda iweme. (Miil Bat. 1:6-8) Bakote kunti bamupala syani Yesu?

15-16. (a) Bakote kunti bamupala Yesu mu nzila ki? Londolola. (b) Patrick waanonkeelemo syani kupitila kusokua?

¹⁵ Bakote kunti bamupala syani Yesu? Bapalile kubabelezia ni kubakwasia balalume, kubiika mukati ni baalia bakili sie balumendo sana, evi baaluke ni buvinde bwa kubomba miilo ingi mu kilonghaano. c Bakote te bapalile kuswapila baalia babali babelezia baye bapwililikile. Bapalile kubapeela masoke babo ba lupua balumendo mu nzila ya ntono evi baaluke ni kibelezio ni kwinika nangue bapalile kulangilila mibele ya kwikeefia, bukisinka ni kutona kubombela bange.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

¹⁶ Mona lupua ali wakuutua Patrick vyaanonkeelemo musita ubaamupeele masoke. Musita  lwaali wakili mulumendo sana, waali wabeleziizie kulanda wasasile, kabili waali wabakitila bange bintu mu nzila isili ya buwame, ata sie ba nkazi. Mukote umo waainikile butope bwakue Patrick, kisia waamusokele. Inzi, waakitile evio mu nzila ya buwame. Patrick walanda evi: “Ndi ni nsansa pantu ozo mukote waakitile evio. Lingi, naali natyoka mutima musita unaali namona ba lupua bange bapeelua miilo elia inaali natona sana. Inzi, masoke akue ozo mukote, aankwasiizie kwinika nangue naali napalile kupoza sana mano ku kubombela ba lupua ni ba nkazi naikefiizie kuliko kupoza sana mano ku kifulo mu kilonghaano.” Kekio, kyaamukwasiizie Patrick afikiile kwitabilua kwaluka mukote wali na myaka 23.—Tus Maf. 27:9.

17. Yesu waalangiliile syani nangue wali wabaswapiile basambi bakue?

¹⁷ Yesu taabapeele sie basambi bakue miilo ya kusimikila, inzi kabili wabapeele ni miilo ya kusambilizia. Pange basambi baaiunvwile nangue te bali na buvinde bwa kubomba ezio miilo. Inzi, Yesu taali watwisikile ata kanini nangue bakaba kwandua kubomba ezio miilo, kabili, i vyaabalandile. Yesu waalangiliile nangue waali wabaswapiile sana. Pa kako, waabalandile evi: “Nga evelia vinaatuminue na Tawe, ni nene wenka namituma.”—Yoan. 20:21.

18. Bakote kunti bamupala syani Yesu?

¹⁸ Bakote kunti bamupala syani Yesu? Bakote baalia bali ni mulangue bali babapeelako bange miilo. (Baf. 2:19-22) Kwa mufuano, kunti babalomba balumendo bakwasie miilo ya kukita busaka ni kuwamia Nsesi ya Bukolo. Bakote kunti babapeela ba lupua miilo ya kubomba, ni kubabelezia. Kisia, bapalile kuswapila nangue babo ba lupua bali kubomba sie bwino ezio miilo. Mukote umo wa lenu olia ali wakuutua Matthew, walanda nangue ali watasia sana pantu bakote baalia babanga bali ni kibelezio baamubeleziizie kubomba miilo paleepale mu kilonghaano, kabili baali baswapiile nangue wene wakaba kuibomba bwino. Mwine walanda evi: “Musita unaali naandua kubomba bwino, baali bankwasia evi nsambilile kupitila bilubo byane ni kufikiila kuwamia.” d

19. Tupalile kupingula kukita ki?

¹⁹ Yesu waabombiizie kelia kipindi kya nsiku 40 ya kupeleezia panu pa kyalo evi kukoselezia bange, kubasambilizia ni kubabelezia. Kansi, tupingule kukonka mufuano wakue mu pepi. (1 Pet. 2:21) Wene, wakaba kutukwasia evi tukabe kuvinda kukita evio. Kakiine waalaile evi: “Ndi pamo nenu nsiku yonse mpaka ku mpeleezio ya mpangilo ya bintu.”—Mat. 28:20, NWT.