1. Ni biki byaatukitiile kale Yesu?

 TE KULI muntu ata umo waakwasiizie kale bange kumupita Yesu. Musita wene lwabanga wali pa kyalo, waabombiizie buvinde bwakue bwa kupapia evi kukwasia bange. (Luk. 9:12-17) Waaipeele evi aaluke bupe bukilile pa bonse kupitila kufumia bukose bwakue pa lwetu. (Yoan. 15:13) Tangu lwaatuntumwinue, Yesu atwaliliile kutukwasia. Nga evelia sie vyaalaile, wene waamulombele Yehova apongole mupasi wakue utakatifu evi kutusambilizia ni kututeekia mutima. (Yoan. 14:16, 17; 16:13) Kabili, kupitila kulonghaana kwetu kwa kila mulungu, Yesu atwaliliile kutupeela bintu bitukabiile evi tuvinde kubasambilizia bantu Bibilia mu kyalo kyonse ni kukita basambi.—Mat. 28:18-20.

2. Ni bani bali pakati ka “bupe mu bantu,” bolia buzimbwilue mu Baefeso 4:7, 8?

² Tontonkania palua bupe bunge bufumine kuli Yesu. Mutumua Paulo waalembele nangue kisia Yesu kupiluka ku muulu, “waapeele bupe mu bantu.” (Soma Baefeso 4:7, 8.) Paulo waalondolwele nangue Yesu waapeele bobu bupe evi buye bwakwasia kilonghaano mu nzila paleepale. (Baef. 1:22, 23; 4:11-13) Lonu, bobu “bupe mu bantu” bubiikile mukati babombi bali babombela, bakote, ni ba kangalila ba muputule. a Kulanda kisinka, baba balalume te bapwililikile, pa kako bali bakita bilubo. (Yak. 3:2) Inzi, Mulopue wetu Yesu Kristu ali wababombia baba balalume ba mana evi baye batukwasia.

3. Londolola fwe bonse vituli kuvinda kukwasia miilo ili yabombua na “bupe mu bantu.”

³ Yesu waabapeele baba balalume miilo ya kukuula kilonghaano. (Baef. 4:12) Inzi, fwe bange kunti twabakwasia musita ubali babomba  ezi miilo ikata ibapeelue. Kunti twapalania kekio na miilo ya kukuula Nsesi ya Bukolo. Bamo bali babomba mu miilo iine ya kukuula. Bange bali bakwasia ezio miilo kupitila kuteania byakulia, kulipila transporo, ni kukwasia mu nzila inge. Enka evio ni fwefue, kunti twakwasia miilo ya bakote, babombi bali babombela, pamo ni miilo ya ba kangalila ba muputule kupitila milandu ni bikitua byetu. Ale tumone miilo ikata ibali babomba viili yatuletela faida. Kabili tumone vituli kubalangilila bene pamo ni Yesu, olia waatupeele bobo “bupe mu bantu,” nangue tuli twabasantila.

BABOMBI BALI BABOMBELA BALI NI “MIILO YA KUKWASIA BANGE”

4. Ni ‘miilo ki ya kukwasia bange’ ibanga yabomba babombi bali babombela ba mu myaka mia ya ku ntendeko?

⁴ Mu myaka mia imo ya ku ntendeko, ba lupua bamo baabiikilue evi baye bali babombi bali babombela. (1 Tim. 3:8) Kipalile bene i babanga babomba “miilo ya kukwasia bange” elia ilandile Paulo mu lilembo lya 1 Bakorinto 12:28. (1 Bakor. 12:28) Kipalile baalia babombi baali babombela, babanga babomba miilo ya mana evi bakote baye bali ni musita wa kupoza mano ku kusambilizia ni ku miilo ya busungi. Kwa mufuano, pange baalia babombi baali babombela babanga bakwasia kukita ma kopi a Malembo ao pange babanga basita bintu bibanga byakabiilue evi kukita azo ma kopi.

5. Lonu, ni miilo ki ya mana ili yabomba babombi bali babombela?

⁵ Tontonkania palua miilo paleepale ya mana ili yabomba babombi bali babombela mu kilonghaano kyenu. (1 Pet. 4:10) Kunti bapeelua miilo ya kusunga nfalanga, kwimanina tuzonga twa kusimikilamo, kulomba mpapulo ku musambo ni kubapeela ba kasimika, kubombela ku odio-video, kupokelela bantu mu kilonghaano, ao kukwasia kusunga bwino Nsesi ya Bukolo. Ezi miilo yonse ni ya mana sana evi kilonghaano kitwalilile kubomba bwino. (1 Bakor. 14:40) Kukila pa kako, bange babombi, bali bapeelua bipindi ku kulonghaana kwa Miilo ni Bwikazi, kabili bali balanda ni maasi a bantu bonse. Kabili, mubombi ali wabombela kunti wapeelua miilo ya kukwasia kangalila wa kikundi. Nsita inge, mukote umo mu kilonghaano kunti wamulomba mubombi umo ali wabombela evi amuseekezie musita lwali kuya kumwendela kasimika umo evi kumukoselezia.

6. Juu ya ki tuli twasantila palua miilo ili yakita babombi bali babombela kwa mute?

⁶ Miilo ili yabomba babombi bali babombela ili yakiletela kilonghaano faida ki? Nkazi Beberly, b wa mu Bolivia, walanda evi: “Ndi nasantila palua miilo ya babombi bali babombela. Kupitila bene, ndi nasekelela sana kulonghaana. Kupitila miilo ibali babomba, ndi naimba, kwasukapo, kutwilizia maasi, ni kusambilila bintu paleepale kupitila ma video ni ma foto. Bali basininkizia nangue baalia bali ku kulonghaana bakingiliilue bwino, kabili bali babakwasia baalia basili na buvinde bwa kufika ku kulonghaana bakonke bwino kulonghaana kupitila zumu. Kisia kulonghaana, bali bakwasia miilo ya busaka, ya konte, ni kusininkizia nangue tukwete mpapulo elia itukabiile. Ndi nasantila sana.” Nkazi Leslie wa mu Kolombia, mulume wakue ni mukote mu kilonghaano. Leslie walanda evi: “Mulume wane ali wasangua wakabiile kukwasiiwa na babombi bali babombela evi avinde kubomba miilo yakue ipusene-puseene. Kabenge tebezi kumukwasia, nga ali wasangua ni bintu bingi sana bya kukita. Pa kako, natasia sana pantu bali babomba kwa mute, kabili bali basangua batonene kukwasia.” Kulanda kisinka, fwe bonse tuli twasantila sana palua miilo ikata ya babombi bali babombela.—1 Tim. 3:13.

7. Kunti twalangilila syani nangue tuli twasantila palua babombi bali babombela? (Mona ni foto.)

⁷ Ata sie kine pange kunti twaiunvua nangue tuli twasantila palua miilo ya babombi bali babombela, Bibilia ili yatusonsezia evi: “Langilile mwe bene nangue muli mwasantila.” (Bakol. 3:15) Evi  kulangilila nangue ali wasantila, Cristóvão, mukote umo wa mu Finlandi, walanda evi: “Ndi natuma karte ao kulemba mpunda; mu ezio mpunda ndi nabiikamo lilembo, kabili ndi nalangilila paswetele miilo yaakibomba mubombi ali wabombela, elia yaakinkoselezia, kabili ndi nalanda ni nsambu ili yalengia ntone miilo yakue.” Pascal ni Jael, baalia bali baikala mu Nouvelle-Calédonie, bali bapepa lingi palua babombi bali babombela. Pascal walanda evi: “Bulenu sie, twaakiba twabapepela sana babombi bali babombela ba mu kilonghaano kyetu. Twaakiba twamusantila Yehova pa lwabo, ni kumulomba atwalilile kuya wali pamo nabo ni kubakwasia.” Tusininkiziizie nangue Yehova ali watwilizia mapepo a evio, ni kekio kili kyalengia kilonghaano kyonse kinonkelemo.—2 Bakor. 1:11.

BAKOTE BA MU KILONGHAANO ‘BALI MUKUBOMBA KWA MUTE PAKATI KENU’

8. Juu ya ki Paulo waalandile nangue bakote benakue babanga “babomba kwa mute”? (1 Batesalonika 5:12, 13)

⁸ Bakote ba mu myaka mia ya ku ntendeko, babanga babombela kilonghaano kwa mute. (Soma 1 Batesalonika 5:12, 13; 1 Tim. 5:17) Babanga ‘balombola’ kilonghaano, i kulanda, kutungulula kulonghaana ni kukwata bupinguzi palua kilonghaano, mu kabungue ka bakote. Kabili, babanga babapeela ba lupua ni ba nkazi masoke evi batwalilile kuya bakosele mu kiketekelo. (1 Bat. 2:11, 12; 2 Tim. 4:2) Kabili, kulanda kisinka, babo balalume babanga babomba kwa mute evi babapeele bantu ba mu lupua lwabo bintu bibakabiile. Kukila pa kako, babo balalume babanga baikwinda evi batwalilile kuya bakosele kimupasi.—1 Tim. 3:2, 4; Tit. 1:6-9.

9. Lonu, bakote bali babomba miilo ki paleepale?

⁹ Lonu, bakote bali ni bintu bingi bya kukita. Bene, ni ba kasimika. (2 Tim. 4:5) Bali bababiikila bange mufuano uweme kupitila kusimikila kwa mute, kutantika miilo ya kusimikila mu kazonga kabo, ni kubelezia bange vya kusimikila ni kusambilizia bwino. Bene bali bapingula kwa nkumbu, kabili te bezi kulangilila kapaatulula pa kupingula. Kine Mukristu wakita lizambi likata, bakote bali baikwinda kumukwasia awamie kabili burafiki bwakue pamo ni Yehova. Inzi, lubali bakita evio, bali baikwinda ni kusunga kilonghaano evi kiye kyaswetele. (1 Bakor. 5:12, 13; Bag. 6:1) Kukila pa byonse, bakote ni basungi. (1 Pet. 5:1-3) Bali balanda maasi aswapiile Malembo kisia kuateania bwino. Bali baikwinda kumumana kila muntu mu kilonghaano, kabili bali babomba miilo ya busungi. Kabili bakote bamo bali bakwasia ni mu miilo ya kukuula Masesi a Bukolo ni kuasunga bwino, kutantika kulonghaana kukata, ni kubomba mu Tubungue Tuli Twabombela Pamo ni Opitali ni mu Bikundi bya Kupempula Balwele. Kulanda kisinka, bakote bali babomba sana juu yetu!

10. Juu ya ki tuli twabasantila bakote betu baalia bali babomba kwa mute?

¹⁰ Yehova waalandile ntanzi nangue basungi bakaba batwemena bwino, kabili nangue ‘tetukonvua mwenzo kabili, ao sie kututumiiwa.’ (Yer. 23:4) Nkazi Johanna, olia ali waikala mu Finlandi, waaimweneene nangue kekio ni kisinka musita mama wakue lwaalwele sana. Wene walanda evi: “Ata sie kine ndi namona kyakolele kubabwilako aali indi naiunvua, mukote umo, olia unsyaali namanine bwino sana, waantwiliziizie wateekameene musita umbanga namubwila maavia ane, waapepele pamo ni nene, kabili waansininkiziizie nangue Yehova antonene. Nsilangulukile bwino bintu byaalandile, inzi ndangulukile nangue mwenzo wane waapwile. Nswapiile nangue Yehova waamutumine evi ankwasie pa musita wenka upalile.” Eba, bakote ba mu kilonghaano kyenu baakukwasiizie syani?

11. Kunti twalangilila syani nangue tuli twasantila palua miilo ili yabomba bakote? (Mona ni foto.)

¹¹ Yehova atonene tuye twabasantila bakote “pantu bali babomba miilo ikata.” (1 Bat. 5:12, 13) Henrietta, olia ali waikala mu Finlandi, walanda evi: “Bakote bali baitonena kubakwasia bange,  inzi kekio te kilangiliile nangue bene bali ni musita ni maka engi kukila bange, ao nangue bene te bali na maavia mu bwikazi bwabo. Nsita inge, nene ndi nabaana sie nangue: ‘wewe uli mukote aweme. Ntonene uye wamanine evio.’” Nkazi umo wa mu Uturuki, olia ali wakuutua Sera, walanda evi: “Bakote bakabiile kukoseleziiwa evi batwalilile kubomba miilo yabo. Pa kako, kunti twabalembela milandu imo pa karte, kubakupa evi tulie nabo kyakulia, ao kusimikila pamo nabo.” Eba, mu kilonghaano kyenu, muli ni mukote olia uuli wasantila pantu ali wabomba sana? Keba vya kumulangilila nangue uli wasantila palua miilo yali wabomba.—1 Bakor. 16:18.

BA KANGALILA BA MUPUTULE BALI BABAKUULA BA LUPUA NI BA NKAZI

12. Ni bani bange baapeelue na Yesu miilo ya kukuula bilonghaano? (1 Batesalonika 2:​7, 8)

¹² Kabili, Yesu waabapeele balalume bange miilo ya kukwasia kilonghaano mu nzila inge. Waababombiizie bakote mu Yerusalemu evi babatume ba Paulo, Barnaba, pamo ni ba kangalila bange ba muputule. (Miilo ya Batumua 11:22) Juu ya ki? Evi baye bakite kelia kyaalengiizie babombi bali babombela pamo ni bakote babiikue mu kilonghaano, i kulanda, evi baye bakoselezie bilonghaano. (Miilo ya Batumua 15:40, 41) Babo balalume baali baaipeela sana, kabili nsita inge babanga babiika bukose bwabo mu bwezio evi basambilizie ni kukoselezia bange.—Soma 1 Batesalonika 2:7, 8.

13. Ba kangalila ba muputule bali babomba miilo ki?

¹³ Ba kangalila ba muputule bali baenda sana. Bamo, bali bakita lwendo lwalepele sana evi kwendela bilonghaano. Kila mulungu, kangalila wa muputule ali walanda maasi engi, ali wabomba miilo ya busungi, ni kutungulula kulonghaana kwa ba painia, ni kwa bakote, ni kulonghaana kwa kuya mu kusimikila. Ali wateania maasi ni kutantika kulonghaana kwa muputule ni  kulonghaana kunge kukata. Ali wasambilizia ku masomo a ba painia, ali wapanga ntantiko ya kulonghaana kwibeleele pamo ni ba painia ba mu muputule wakue. Kukila pa bebio byonse, ali wabomba ni miilo inge ikata yali wapeelua na biro ya musambo. Kabili lunge, ezio miilo ili yalomba kukitua lubilo.

14. Juu ya ki tuli twabasantila ba kangalila ba muputule baalia bali babomba kwa mute?

¹⁴ Miilo ya ba kangalila ba muputule ili yaletela bilonghaano faida ki? Lupua umo wa mu Uturuki walanda evi palua ba kangalila ba muputule: “Kila lwendo lubali batwendela luli lwansonsezia nene ngie napisia musita wingi pamo ni ba lupua ni ba nkazi evi kubakwasia. Naasaakeene kale na ba kangalila ba muputule bengi; inzi, nsyaamwene ata umo pakati kabo abanga wamoneka nangue tavinda kupalamua ao nangue ali ni bingi sana bya kukita.” Johanna, olia utwazimbulanga, waasimikiile ni kangalila umo wa muputule, inzi te baasangile muntu ata umo ku masesi. Anzia evio, walanda evi: “Inzi, nsikalaba ata limo bolia busiku. Kubanga kwali tekunapite musita walepele tangia ba dada wane babili lubaakukiile ku fwasi inge. Kabili mbanga nabalanguluka sana. Ozo kangalila wa muputule waankoseleziizie sana, kabili waankwasiizie kwinika nangue lonu pange tekivindikana kwikala pepi ni bantu ba mu lupua lwetu ni ba rafiki, inzi mu kyalo kya lenu, twakaba twali ni fwasi ingi sana ya kupisia musita pamo.” Fwe bengi pakati ketu, tuli twabasantila sana ba kangalila ba muputule, kabili tuli twatona vibali batukwasia.—Miilo ya Batumua 20:37–21:1.

15. (a) Nga vilandile 3 Yoane 5-8, kunti twalangilila syani nangue tuli twasantila palua miilo ili yabomba ba kangalila ba muputule? (Mona ni foto.) (b) Juu ya ki tupalile kubasantila bakazi ba ba lupua baalia bali babomba sana mu kilonghaano, kabili kunti twakita syani evio? (Mona kisanduku kilandile, “ Languluke Bakazi Babo.”)

¹⁵ Mutumua Yoane waamukoseleziizie Gayo aye wabapokelela bwino ba lupua baalia babanga babendela evi kubakoselezia. Kabili, waamulandile  ‘abakwasie mu musango utoneenemo Leeza.’ (Soma 3 Yoane 5-8.) Nzila imo ya kukita evio ni ezi: kumukupa kangalila wa muputule evi mulie nakue pamo kyakulia. Nzila inge, ni kusanguapo musita lwali mukutungulula kulonghaana kwa kuya mu kusimikila. Leslie, olia utwazimbulanga, wene ali walangilila nangue ali wasantila mu nzila inge. Walanda evi: “Ndi namulomba Yehova abapeele bintu bibakabiile. Kabili, nene pamo ni mulume wane, tuli twabalembela mikanda evi kubabwila vibali batukwasia musita ubali batwendela.” Inzi, fwe bonse tupalile kulanguluka nangue ba kangalila ba muputule ni bene bali ni maavia, kabili nangue bali batopa sie nga fwefue. Nsita inge, bali balwala, bali baema, ni kutyoka mutima. Pange kulanda nabo milandu iweme, ao kubapeela bupe bunini, kunti kwaaluka kyasuko kya mapepo abo a kukeba kukwasiiwa!—Tus Maf. 12:25.

TUKABIILE “BUPE MU BANTU”

16. Kukonkana ni lilembo lya Tuswalo ni Mafunde 3:27, ba lupua bapalile kwiipuzia bipuzio ki?

¹⁶ Tukabiile ba lupua bengi ba kwaluka “bupe mu bantu” mwaya kyalo. Kine wewe uli lupua, eba “uli ni buvinde bwa kubakwasia”? (Soma Tuswalo ni Mafunde 3:27.) Eba, wewe utonene kwaluka mubombi ali wabombela? Kine teusyali mubombi ali wabombela, utonene kwibiikila mupango wa kubombela ba lupua bobe wali mukote mu kilonghaano? c Eba, kunti wavinda kukita bupilibuko mu bwikazi bobe evi wizuzie fomu ya kusoma Masomo a ba Kabilambila ba Bukolo? Ku azo masomo, wakaba kubeleziiwa bwino evi Yesu akabe kukila kukubombia. Kine wamona nangue te upalile, pepa kuli Yehova. Mulombe akupeele mupasi wakue utakatifu evi ukukwasie uvinde kubomba bwino miilo yonse yuli kupeelua.—Luk. 11:13; Miil Bat. 20:28.

17. Kuya twakwete “bupe mu bantu” kusininkiziizie ki pa lwakue Likolo wetu, Kristu Yesu?

¹⁷ Miilo ikata ili yabombua na ba lupua baalia babiikilue na Yesu kuya bali “bupe mu bantu” isininkiziizie nangue wene ali watutungulula mu enu nsiku ya mpeleezio. (Mat. 28:20) Eba, wewe uli wasantila pantu tuli ni Likolo olia atutonene, asili na butani, kabili ali watupozako mano ni kutupeela byonse bitukabiile? Kine i evio, kansi uye wakeba nzila ya kulangilila nangue uli watasia palua baba balalume bali babomba kwa mute. Kabili, te kulaba ata kanini kumusantila Yehova pantu wene i Nsulo ya “bupe bonse buweme ni bupe bonse bupwililikile.”—Yak. 1:17, NWT.