Paul: Twaasitukile sana! Mwezi wa 11, 1985, tubanga twali mu nzila twaya ku miilo yetu ya kwanza ya bumisionere ku Liberia, mu Afrika ya kuzika-koba. Avio itwaalimo, yaaikeelenke mu Sénégal. Anne waalandile evi: “Kwasyala sie nsa imo tufike mu Liberia!” Kisia twaaunvwile sie bapunda nangue: “Baalia bali mukuya ku Liberia bakooke. Kuli coup d’état (buteeko buli mukukeba kuponiiwa).” Mu nsiku likumi yaakonkelepo, twaaikeele ku nsesi ya bamisionere mu Sénégal, ni koku twali mukukonkezia mpunda kufuma ku Liberia. Twaali twapata punda nangue bantu bali mukwipaiwa sana, kabili nangue buteeko te buli mukwitabizia bantu kufuma mu masesi abo.

Anne: Tuli twasangua twakengeele. Kulanda kisinka, lumbanga nakili mwanike, mbanga namanikile kuya nali muntu wa mwenzo sana. Kabili mbanga naunvua misisi yafwila ata sie pa kwabuka musebo! Inzi, tubanga twatonene sie kuya ku Liberia ata sie kine aali ibanga yaaviizie.

Paul: Nene pamo ni Anne twaakuliile mu fwasi imo kuzika-koba kwa kyalo kya Angleterre. Lyonse, bavyazi bane pamo ni mama wakue kwa Anne baali batusonsezia sana kubomba bupainia. Pa kako, fwe bonse twaatendekele miilo ya bupainia kisia sie kupua masomo a sekondere. Baatonene sana musita utwaatendekele miilo ya nsita yonse. Lunafikiizie myaka 19, naapatile lisyuko lya kukupua ku Beteli, kisia Anne waaizile wankonkele kisia kuupana mu 1982.

Anne: Twaatonene Beteli, inzi lyonse tubanga twatona sana kuya kubombela mu kazonga mukabiilue sana ba kasimika. Ku Beteli, twali twabomba pamo ni ba lupua ni ba nkazi baalia baabombelepo kale bali ba misionere. Kibelezio kyabo ni bintu bibaaimweneene byaalengiizie ni fwefue tutone kwaluka ba misionere. Mu myaka yonse itatu, twali twapepa kila busiku twamubwila Yehova nkulu yetu ya kwaluka bamisionere. Kabili, twaasansamukile sana musita utwaapokeleele mukupo wa kuya kusoma masomo a Gileadi mu lisomo lya 79 mu mwaka 1985! Kisia twaatuminue ku Liberia, ku Afrika ya kuzika koba.

Paul: Twaaile mu avio ya kwanza kwitabiziiwa kubwela ku Liberia. Aali ibanga yakili sie teinateekamane bwino-bwino, pantu bantu te baali baitabiziiziwe kufuma ku masesi abo. Bantu babanga bazuzukile sie. Kine baunvua sie motoka walila, basamuna kale ni kubutuka! Evi kutukwasia kuya twateekameene, kila busiku tubanga twasoma semu ya kitabu kya Malumbo mu nsita ya busiku. Inzi, twaatonene sana miilo itwaapeelue. Anne abanga waya kusimikila kila busiku, ni nene mbanga nabomba ku Beteli pamo ni John Charuk. Naasambiliile bingi kupitila ozo  lupua, pantu waakitile musita waleepele mu Liberia, kabili abanga wamanine maavia ni aali ibanga yapitamo ba lupua ni ba nkazi.

Anne: Mumanine kyaalengiizie tufikiile kutona sana kyalo kya Liberia bila kukokola? Ba lupua ni ba nkazi betu i baalengiizie. Babanga batutonene sana kabili babanga bali ba kisinka. Baalukile babibuza betu ba kisinka, kabili baalukile lupua lwetu lwa lenu. Babanga batupeela masoke engi aweme ni kutukoselezia. Kusimikila koko kubanga kwaweme sana. Bantu te babanga batona kine twabasimikila sie kanini ni kubasia! Mu misebo, bantu babanga balondolola sana palua Bibilia. Kekio i kibanga kyalengia kiye kyaleengele kutendekezia bulondolozi pamo nabo. Twaapatile basambi bengi sana ba Bibilia, kabili kyaali kyakolele kusambilila nabo bonse. Ozo ubanga wali musita waweme!

Paul: Kisia kukita myaka ina kyalo kyaliko mu mutende, aali yaalulukile mu mwaka wa 1989. Kwaalukile vita. Pa nsiku 02, Mwezi wa 07, 1990 bikundi bya balwani byaaizile kukwata semu ibanga yali pepi ni Beteli. Twaakitile myezi itatu bila twalondolola na bantu bali panze pa kyalo kitubangamo, kubiika mukati ni bantu ba mu lupua pamo ni ba lupua ba ku Kitente Kikata kya Bakasininkizia Bakue Yehova. Kwaalukile bungipaani, ni aali kwinooneka fwasi yonse, byakulia byaalukile binini, ni banakazi bengi baali balaalua kwa maka. Kekio kinvulunghania kyaakitile myaka 14, kabili kyaakumiizie semu yonse ya kekio kyalo.

Anne: Bantu ba mu makabila amo babanga balwisia ni kwipaya bantu ba mu ma kabila ange. Ba soda babanga bali mu fwasi yonse. Balwani bange, babanga bamwene kwipaya bantu nga evelia kwipaya sie nkoko. Ba soda baakitile ma barie mu misebo ni kuya batoosia bantu ba kupita. Kabili, lingi babanga baipaya bantu baalia babanga bakeba kupula. Bakasininkizia bange ba kisinka baaipailue, kubiika mukati ni ba misionere betu babili batonua.

Balwani lubaali bakwata bantu ba mu ma kabila alia abaali basuulile, baali babepaya. Ba lupua betu babanga babiika bukose bwabo mu bwezio, evi kubafiika ba lupua ni ba nkazi ni kubasunga. Ba misionere pamo ni babombi ba ku Beteli ni bene babanga bakita enka evio. Ku Beteli, bange ba lupua baalia babanga babutukile, baali balaala mu biumba bya kunsina, ni bange twaali twaikala nabo mu biumba byetu bya pa muulu. Twaaikeele mu kiumba kyetu pamo ni lupua lwa bantu saba.

Paul: Kila busiku, balwani babanga bakeba kwingila mu Beteli evi beze bamone kine tufiikilemo ni bantu. Tubanga twakwete bantu bana, ba kukentelela ku mulyango ni ku ma dirisia. Bantu babili babanga bakentelela bali pa dirisia ni koku bange babili bali ku mulyango ukata wa kufumina panze. Kine baalia bantu babili babanga bali ku mulyango babiika maboko abo pa mpumi, i kulanda te kuli bwavia. Inzi, kine babiika maboko abo ku musana, i kulanda nangue kuli bwavia buli mukwiza, pa kako baalia baali bakentelela ku ma dirisia, baali baya lubilo evi kubafiika ba rafiki betu.

 Anne: Kisia milungu ingi kupita, kikundi kimo kya balwani, kelia kyaali kyasasile, kyaaingiile kwa maka mu Beteli. Nene pamo ni nkazi umo, twaaikikiliile mu lusasa luliko ni kabati kaliko ni fwasi ya kufyaminamo. Nkazi utwaaingiile nakue momo, wene waaingiile mu kako ka fwasi ka kufyaminamo. Balwani baaizile bankonkele ku kiumba kya pa muulu bali ni ma bunduki. Baapumine ku mulyango wetu na maka. Paul waasamwine evi wali mukupapaata, “Emue, mukazi wane ali mukusamba mu lusasa.” Musita unaaizeele molia mubanga mwafyeme nkazi utwaali nakue, kekio kyaaletele nsungu. Kisia, naabambile kubiika kila kintu mu ma étagère, kabili paapitileko ka musita nali mukukita evio. Kukila pa kako, naali nainikile nangue balwani bali kuya baiipuzia kine ndi mukukita ki. Naaunvwile sana mwenzo, kabili naali natutuma sie ne onse. Kine naizula mulyango balwani bali kuumona naunvwile mwenzo, kabili bali kuumona bila nateekameene ni kwaluka ni masyaka juu yane. Naakitile syani? Naapepeele sie ku mutima, namulomba Yehova ankwasie. Kisia, naaizwile mulyango ni kubapozia nateekameene. Umo pakati kabo, wansemekeele ku mbali ni kuya ku kabati kaali kafyememo nkazi. Waaizwile mulyango wa kabati ni kufumia bintu byonse bibanga byali pa ma étagère. Waapapile kumona nangue taasangilemo muntu. Kisia wene pamo ni kikundi kyakue, baasopele mu biumba binge ni mu fwasi inge ya kunsina. Inzi te baapatilemo muntu.

Paul: Twaakitile myezi ingi twali sie na byakulia binini sana bya kimubili. Inzi, lyonse tubanga twapata byakulia bya kimupasi. Lupupo lwa lukele-keele, i lubanga lwali “kyakulia kyetu kya lukele-keele,” kabili fwe bonse twaali twatasia pantu lolo lupupo lwaali lwatupeela maka.

Twaali twainikile nangue kine twafuma panze ni kuya kukeba byakulia ni menda, kekio kunti kyalengia baalia batwaali twafiikile mukati beze bakwatue ni kwipaiwa. Lingi, Yehova waali watupeela bintu bitwaali twakabiile pa musita wenka upalile, kabili mu nzila ya kupapia. Yehova waali waemena bintu bitwaali twakabiile, kabili waali watukwasia kusyala twateekameene.

Aali ya mu kekio kyalo yaali yakila kubiipa, inzi kisinka kya Bibilia kyaali kyatupeela fwe bonse maka. Ba lupua ni nkazi baali babutuka lingi evi kupususia bukose bwabo, inzi baatwaliliile kulumia kiketekelo kyabo, kabili baasyele bateekameene anzia azo maavia onse abaali nao. Bange baalandile nangue kusipikizia ezio aali yaviizie kwaali “kwabateania palua lyemo likata.” Bakote ni ba lupua balumendo, baali balangilila mibele ya kusipa ni kukita kyonse kibali kuvinda evi kukwasia ba lupua ni ba nkazi nabo. Ba lupua ni ba nkazi baalia baabutukiile mu fwasi inge, baali bakwasiana, kabili baatendekele kusimikila mu ezio fwasi. Baali babombia byonse bibali kupata mu kisonso, evi kutengenezia Nsesi ya Bukolo ileengele sie, ni kubamba kulonghaaninamo. Mu ezio nsita yaali yaaviizie, kulonghaana ni kusimikila kwaali kwabapeela ba lupua ni ba nkazi kiswapilo, kabili kwaali kwabakoselezia sana. Musita utwaali twakasania byakulia, maubo ni bintu binge, bengi pakati ka ba lupua betu, baali balomba ma sakoshi a kuya nao mu kusimikila kuliko kulomba maubo. Kekio kyaatukumiizie sana. Bantu bengi baalia baimweneene ni kupatua na bintu bibipile mu nsita ya vita, baatonene kutwilizia mpunda iweme. Kabili, baapapile kumona Bakasininkizia bali sie ni nsansa, kabili bateekameene. Ba lupua ni ba nkazi babanga bali nga mwangaza mu kafinzi. (Mat. 5:14-16) Mute wa ba lupua betu, waalengiizie ata sie balwani bange baali baaviizie bafikiile kwaluka ba lupua betu.

Paul: Nsita inge twaali twafuma mu Liberia. Twaafumine mu Liberia mara itatu, bila kukokola kubwela. Inzi lunge, twaafuminemo mara ibili ni kukita mwaka umo mu kila lwendo. Nkazi umo misionere waalondolwele mu kifupi vitwaali twaiunvua musita utwaali twafuma mu Liberia. Waalandile evi: “Ku masomo a Gileadi, twaasambiliziiziwe kubomba miilo kwa mutima wetu onse, ni kubatona sana ba lupua ni ba nkazi betu. Kabili i vitwaakitile. Pa kako, musita lukyaali kyalomba kubasia ba lupua ni ba nkazi mu ezio aali yaviizie sana, twaali twatyoka mutima!” Kya nsansa, twaali twabakwasia ba lupua ni ba nkazi ba mu Liberia, twali mu byalo bibanga byali mu pepi.

Anne: Mu Mwezi wa 05, 1996, fwe bana pakati ketu, tubanga twafuma mu Liberia twali mu motoka wa Beteli, ni koku twatweme bipapie bibanga byalipo mpunda ya mana ilandiile palua miilo mu Liberia. Tubanga twatonene kupita ku fwasi iteekameene ku bwala bunge bwa muzi, elia ibanga yali ku kilometre 16. Bila kukokola, lutubanga twaya, twasaakeene ni balwani baalia baali bafipilue. Baaliziizie ma bunduki batandikile mu muulu, kisia baaimikile motoka wetu. Kukila pa kako, baatufumiziemo fwe batatu. Kisia, baatweme motoka wetu ni Paul walimo. Twaavulungheene sana mu mano. Mu kusitukila, Paul waaizile waenda wali mu kikundi kya bantu, ni koku milopa yali mukupololoka pa mpala. Ku ntendeko, twaatontonkaniizie nangue baamulasile lisase, inzi kisia twaainikile nangue te kikitika bamulase lisase pa mpala ni koku asyale waenda! Mulwani umo walengiizie Paul epume musita lwali wamusemekela panze pa motoka. Lisyuko, pantu kilonda kibanga kyali sie kinini.

Kisia, twaamwene motoka umo molia mubanga mwaizuzi bantu bali ni mwenzo. Ozo motoka ubanga wasyakeba kuya. Pa kako, twaapingwile kupeeluka. Shofere wa ozo motoka wali waavulwile sana, ni kekio kyaasiile kulengia fwe bonse tupone. Twaamupundiile evi emane, inzi wene waauvwile mwenzo wa kukita evio. Twaakitile maka evi te kunti tupone, inzi musita motoka luwaafikile, twaali twatopele sana, kabili tubanga twatutuma na mwenzo.

Paul: Lutwaatendekele kukentana, twaamwene kila muntu wali ni lufunko ni ngubo yazabukile mu musana. Twaapapile sana pantu twaafikile twakosele. Twaleele pepi ni elikoptere elia ibanga yalasiluemo masase engi, kabili ibanga yamwenekele nangue teivinda kubuuka. Inzi, ezio yenka elikoptere i yaatufikiizie ku Sierra Leone busiku bwaakonkelepo. Twaaunvwile nsansa sana pantu twaafikile twakosele, inzi tubanga twali mukwema palua aali ya ba lupua ni ba nkazi ba mu Liberia.

Anne: Twaafikile bwino ku Beteli mu Freetown, ku Sierra Leone, kabili koko ba lupua ni ba nkazi baatwemeene sana. Inzi, naatendekele kumona mu mano bintu bibipile belia byaakitikile mu Liberia. Kila busiku, naali naunvua mwenzo nsita yonse nangue kuli kukitika kintu kibipile, kabili nsyaali natontonkania bwino. Kabili kila kintu kelia kyaali kyanzyungulukiile, kyaali kyamonekele kusia kisili kya kisinka. Mu nsita ya busiku, naali natulumuka ni kubuuka ni koku nali mukukutuma. Naali naunvua mwenzo nangue kuli kukitika ni kintu kibipile. Naali naandua kupema bwino-bwino. Paul waali wankwatilila ni kupepa pamo ni nene. Twaali twaimba nghimbo ya Bukolo mpaka musita undi kulekela kututuma. Naali naiunvua nangue mano ali mukuya avulunghana, kabili nangue nsivinda kutwalilila kabili kubomba bumisionere.

Kisia papo, kuli bintu byaakitikile binsikalabapo. Mu wenka ozo mulungu, twaapatile ma kazeeti abili. Kazeeti ya kwanza, ibanga yali Buuke! ya pa nsiku 08 Mwezi wa 06, 1996. Ibanga yali ni lyasi lilandile, “Kukabiliana na Mishiko ya Hofu ya Ghafula.” Lolo, naainikile kyaali kyalengele ngie natwaliliile kututuma ni kunvua mwenzo sana. Kazeeti ya bubili ibanga yali Lupungu Lwakue Kamwenenena, lwa pa nsiku 15, Mwezi wa 05, 1996, lolia lubanga lwali ni lyasi lilandile, “Wao Hupata Wapi Nguvu Zao?” Lolo Lupungu Lwakue Kamwenenena, lubanga lwali ni foto ya kibebele kisempekele ku mapapi. Lelio lyasi, lyaatupalaniizie na kibebele kelia kili kyatwalilila kupupuka ata sie kine mapapi akue asempekele sana. Kabili, lyaalondololwele nangue ata sie kine twaiunvua kuya twatopele sana juu ya bintu bibipile bili byatupata mu bwikazi bwetu, Yehova kunti watukwasia evi tutwalilile kubakwasia bange. Kekio kyakulia kyaafumine kuli Yehova. Kabili kyaaizile pa musita upalile ni kutupeela maka. (Mat. 24:45) Kukebulula ni kusunga maasi a evio, kwankwasiizie. Kisia musita, nsyaali naema sana kabili nga vinaali naema lwa ntanzi.

Paul: Musita onse utwaali twabwela ku Liberia, twaali twaunvua sana nsansa. Ku mpela ya mwaka wa 2004, twaafikiizie myaka mu pepi ni 20, mu miilo yetu. Kwaalukile mipango ya kukuula bikuulua ku musambo. Inzi mu kusitukila sie, twaalombelue evi tubambe kubomba miilo inge.

Twaamwene kekio kyaaviizie sana. Tubanga twali ni burafiki bwa pepi sana pamo ni ba lupua ni ba nkazi mu Liberia. Babanga bali nga lupua lwetu, kabili te tubanga  twatonene kubasia. Inzi twaamwene Yehova vyaatupaalile musita utwaabasiile bantu ba mu lupua lwetu ni kuya ku masomo a Gileadi. Pa kako, twaaitabiile ni ezio miilo ya lenu. Twaatuminue mu Ghana, kyalo kili pepi ni Liberia.

Anne: Twaalilile sana musita utwafumine mu Liberia. Twaapapile sana musita lupua Frank, olia waali wakotele, kabili wali ni mulangue, lwaalandile evi: “Mupalile kutulaba!” Kisia waalandile evi: “Tumanine nangue temukaba kutulaba ata kanini, inzi mupalile kubatona ba lupua ni ba nkazi ba mu Ghana kwa mutima wenu onse. Ni bene ni bantu bakue Yehova, pa kako, poze mano ku ba lupua ni ba nkazi ba koko.” Milandu yaalandile ozo lupua, yaatukwasiizie kutendeka burafiki bila kukokola na ba lupua ni ba nkazi ba koko, anzia kine kubanga kwali sie banini babanga batumanine. Kabili, kila kintu kibanga kyali kyeni kuli fwefue.

Paul: Inzi, te twaakokwele kubatona ba lupua ni ba nkazi betu ba lenu mu Ghana. Kubanga kwali Bakasininkizia bengi sana! Twaasambiliile bingi kupitila bukisinka ni kiketekelo kilumine kya ba rafiki betu ba lenu. Kisia kukita myaka 13, twabombela mu Ghana, twaapokeleele mpunda inge ya kupapia. Twaalombelue kubombela ku Afrika ya Kutula-koba, ku musambo wa mu Kenya. Kulanda kisinka, twaali twabalanguluka sana ba rafika betu baatwali nabo mu Liberia ni mu Ghana, inzi bila kukokola, twaakitile burafiki bwa lenu pamo ni ba lupua ni ba nkazi mu Kenya. Kabili nga evelia sie mu Liberia ni mu Ghana, miilo ya kusimikila mu Kenya ni ikata sana.

Anne: Mu myaka ingi naasaakeene ni aali ikolele sana, kabili nsita inge naali naunvua mwenzo ukata. Musita utuli twaasangua mu fwasi yaviizie, ni kwikala mu bipindi byaviizie sana, kunti twalwala, kunvua mwenzo ni kutitikilua sana na maavia. Tetuvinda kuswapila nangue Yehova ali kutukingilila kufuma ku bebio bintu. Ata sie lonu, kine naunvua sie bunduki bwaIila, ndi naunvua munda mwanaka ni maboko alebela. Inzi, naakisambilila kuswapila bintu byonse bili byaleta Yehova evi kutukoselezia, kubiika mukati ni kukwasiiwa kutuli twakwasiiwa na ba lupua ni ba nkazi. Kabili naakifikiila kumona nangue kine twatwalila kusambilila, kupepa, kulonghaana ni kusimikila, Yehova kunti watukwasia evi tutwalilile kubomba mu miilo itupeelue.

Paul: Nsita inge bantu bali batwipuzia evi: “Eba, mutonene miilo yenu?” Byalo kunti byaya byaweme sana, inzi kunti byafikiila kuvulunghana ni kuleta bwavia. Pa kako, ni kiki kitupalile kutona sana kupita kyalo? Lupua lwetu, lolia lulimo ba lupua ni ba nkazi ba mana. Ata sie kine tufumine mu lupua lwa kimubili lupusene-puseene pamo ni fwasi ipusene-puseene, fwe bonse tuli twatontonkania ni kwiunvua sie namuna imo pa lwakue Yehova. Twaali twatontonkania nangue twaatuminue evi kubakoselezia ba lupua ni ba nkazi, inzi kulanda kisinka bene i baatukoseleziizie.

Lupua lwetu lwa kyalo kyonse, ni kimpezia-mano kufuma kuli Yehova! Tukwete ba lupua ni ba nkazi fwasi yonse. Lyonse lutuli twasangua mu kilonghaano, tuli twapata lupua ni nsesi mwa kwikala. Tusininkiziizie nangue kine twatwalilila kumuswapila Yehova, wene wakaba kutupeela maka atukabiile.—Baf. 4:13.