Naavyelue mu mwaka wa 1927 mu muzi unini olia uli pepi ni Chicago, Illinois, ku Amerika. Baba ni Mama babanga bali ni baana basano—Jetha, Don, nene, Karl, ni Joy. Fwe bonse tubanga twapingwile kumubombela Yehova kwa mweo onse. Dada wane Jetha waasomene mu lisomo lya bubili lya Gileadi mu 1943. Don waaile kubombela ku Beteli mu Brooklyn, New York, mu 1944. Karl waaile ku Beteli mu 1947, kisia ni Joy waaile ku Beteli mu 1951. Mufuano wabo uweme waankoseleziizie kumubombela sana Yehova.

Baba ni Mama babanga basomi ba Bibilia baalia babanga bamutonene Leeza. Kabili, babanga batusambilizia ni fwe baana evi tumutone Leeza nga bene. Inzi, baba waalekeele kukindika tunisa kisia kubomba wali soda mu Bulaya, mu kipindi kya Vita ya Kwanza ya Kyalo. Mama waamutasiizie sana Leeza pantu baba waafumine ku vita ni kubwela kwetu wakosele, pa kako waamulandile evi: “Karl, twende ku kanisa nga vitubanga twakita lwa ntanzi.” Baba waamwasukile evi: “Ndi kukutwala, inzi nsingilamo.” Mama waamwipuziizie evi: “Juu ya ki?” Baba waamwasukile evi: “Mu kipindi kya vita, ntunguluzi ya mu dini imo ibanga yabapaala ba soda ba ku lubali lwabo, ni ntunguluzi inge ya mu elia yenka dini ibanga yabapaala ba soda ba ku lubali lwabo! Eba, Leeza waabakwasiizie ba soda ba mbali yonse ibili?”

Kisia, musita Mama lwabanga wali ku kanisa, Bakasininkizia Bakue Yehova babili baaizile ku nsesi yetu. Baamupeele Baba bitabu bibili byaali byakuutua Mwangaza (Light), belia bibanga byalandila palua kitabu kya Nfyulo. Baba waabitonene ni kubitwama. Mama lwaamwene sie bebio bitabu, waatendekele kubisoma. Kisia, busiku bumo waamwene mpunda mu kazeeti ka mpunda ya mu muzi wetu elia ibanga yakupile baalia bonse batonene kusambilila Bibilia kupitila kubombia bebio bitabu bibili. Mama waapingwile kuya kusambiliziiwa. Lwaafikile koko kwa kusambiliziiziwa, mwanakazi umo mukote waaizwile mulyango. Mama waamulangisiizie ozo mwanakazi kitabu kimo pakati ka bebio bitabu bibili, kisia waamwipuziizie evi: “Muli mwasambilila keki kitabu panu?” Ozo mwanakazi waasukile evi: “Een, ingila.” Mulungu waakonkelepo, fwe baana twaaileko ni Mama, ni kisia papo, twaatendekele kuyako kila mulungu.

Ku kulonghaana kumo, olia abanga watungulula waandandile nsome Malumbo 144:15. Lelio lilembo lili lyalanda nangue baalia bali bamupupa Yehova bali ni nsansa; lyaankumiizie sana. Kabili, naatonene ni lilembo lya 1 Timoteo 1:11, lelia lili lyalanda nangue Yehova ni “Leeza wa nsansa,” pamo ni lilembo lya Baefeso  5:1, lelia lili lyatulanda nangue “aluke bantu bali bamupala Leeza.” (NWT) Naafikiile kumona nangue mpalile kuya nali ni nsansa ya kumubombela Kabumba wane ni kumutasia palua lisyuko lyaampeele lya kukita evio. Bebio i bintu bibili bindi naikwinda kukita mu bwikazi bwane bonse.

Kilonghaano kelia kibanga kyali pepi sana kibanga kyali ku kilometre 32 kufuma ku Chicago. Anzia evio, tubanga twalonghaana, kabili naakilile kumana Bibilia. Nalanguluka, busiku bumo, olia abanga watungulula waamusinikile Jetha evi aasukepo. Mukumutwilizia, naatontonkaniizie nangue: ‘Naakiba namanine kyasuko. Kansi nga nalendulanga kuboko evi ngasuke.’ Naatendekele kuteania ni kwipangila byasuko byane. Kintu kya mana sana ni keki: Ni nene naakulile kimupasi nga evelia dada ni kaka wane pamo ni balabane babili. Naabatiziiziwe mu 1941.

Ndangulukile sana kulonghaana kukata kolia kwaakitikile mu 1942 mu Cleveland, mu Ohio. Mu fwasi inge ikilile pa 50 mu Amerika, bantu baakonkele koko kulonghaana kupitila telefone. Lupua lwetu lwaikeele mu maema pamo ni bantu bange bengi pepi ni fwasi ya kulonghaanina. Vita ya Bubili ya Kyalo ibanga yakilumine sie, ni Bakasininkizia Bakue Yehova babanga bakila sie kwemiiwa. Nsita ya kyungulo, naamwene kikundi kya ba lupua baimikile myotoka yabo ni matala a myotoka akeentele panze. Bonse baaunvwene nangue mu kila motoka muye mwali muntu umo wa kuusunga nsita yonse ya busiku. Kine kwakitika kintu kyokyonse kya kulangilila nangue kuli bwavia, babo ba lupua, bali mu kila motoka, baye baleemia matala a myotoka evi ba bipondo te kunti bamone bwino, kabili baye balizia sone ya ku motoka. Kisia kukita evio, bange baye baya lubilo kukwasia. Nene naalandile evi mu mutima: ‘Eena, kansi bantu bakue Yehova bali basangua baiteaniizie bwino palua kila kintu!’ Te kuli kintu kibipile kyaakitikile. Kabili, pantu naaiunvwile kuya nasungilue, naavindile kulaala tulo.

Kisia myaka fulani, kine natontonkania palua koko kulonghaana, naainikile nangue mama wane tabanga waemene ata kanini, ao kunvua mwenzo. Waamuswapiile sana Yehova pamo ni kuteania kwakue. Nsikalaba ata kanini mufuano wakue uweme.

Musita unini ntanzi ya koko kulonghaana, Mama waatendekele bupainia bwa lonse. Pa kako, abanga wapozele sana mano ku maasi alia abanga alandila palua miilo ya nsita yonse. Lutubanga twabwela kwetu, wene waalandile evi: “Nene ntonene kutwalilila ni bupainia, inzi nsivinda kukita evio ni koku ngiye navinda kwemena nsesi yetu.” Pa kako, waatwipuziizie kine kunti twakwasia. Fwefue twalandile nangue een kunti twakwasia. Pa kako, wene waapeele kila umo pakati ketu kiyumba kimo ao bibili evi tuye twakitamo busaka ntanzi ya kulia kyakulia kya lukele-keele. Kisia fwefue kuya ku masomo, abanga watoosia evi kusininkizia nangue nsesi ili mu aali iweme, kisia abanga waya mu kusimikila. Abanga wali ni bingi bya kukita, inzi tabanga wapuulula ata kanini baana bakue. Lutubanga twabwela ku nsesi evi tulie kyakulia kya pa midi, ni kisia kufuma ku masomo, lyonse abanga wali palia juu ya kutwemena. Nsiku inge kisia kufuma ku masomo, tubanga twaya nakue mu kusimikila; kekio kibanga kyatukwasia kunvwisia miilo ili yabomba ba painia.

Naatendekele miilo ya bupainia nali ni myaka 16. Ata sie kine Baba abanga wali tanaaluke Kasininkizia, abanga watona vinaali naaikwinda mu miilo ya kusimikila. Busiku bumo kyungulo, naamulandile nangue ata sie kine mbanga naikwinda sana kusimikila, mbanga nali nsinapate muntu atonene lisambililo lya Bibilia. Kisia  kutuzia kanini, naamwipuziizie evi: “Utonene kusambilila pamo ni nene?” Paapitile ka musita wali mukutontonkania palua kekio, kisia waaitabiile kusambilila Bibilia. Pa kako, baba wane i abanga wali lisambililo lyane lya kwanza lya Bibilia. Naamwene lelio kuya lyali lisyuko likata kakiine!

Twaatendekele kusambilila pamo nakue mu kitabu “La vérité vous affranchira.” Kisia musita unini, naainikile nangue Baba abanga wankwasia kuwamia bufundi bwane bwa kusambilila Bibilia ni kusambilizia bange. Kwa mufuano, busiku bumo kyungulo, kisia kusoma lifungu limo, wene waalandile evi: “Naunvua kitabu vikyalanda. Inzi, wewe wamana syani nangue keki kitabu kyalanda kisinka?” Nsyaali naiteaniizie kumwasuka, pa kako naalandile evi: “Nsivinda kukusininkiziizia lonu, inzi busiku bunge lutwakaba kusambilila, nakaba kukwasuka.” Kabili, evio vyenka i vinaakitile. Naapatile malembo a kusininkizia bukisinka bwa kelia kitwaasambiliile. Kisia papo, naabambile kukebulula mpunda evi kwiteania bwino palua lisambililo. Kekio kyaalengiizie ngwamie bufundi bwane bwa kusambilila Bibilia, kabili kyaamukwasiizie ni baba wane. Waatendekele kubombia belia byaali wasambilila, kabili waabatiziiziwe mu 1952.

Naafumine kwetu lumbanga nali ni myaka 17. Mu kyenka kekio kipindi, Jetha a waalukile misyonere, ni Don waatendekele kubomba ku Beteli. Bonse babili baatonene miilo ibaapeelue. Kekio kyaankoseleziizie sana. Pa kako, naaizuziizie fomu ya kubombela ku Beteli ni ya kuya ku masomo a Gileadi, kisia naamusiliile Yehova apingule kumpalile kubombela. Ni kiki kyaakitikile? Naakuutilue evi ntendeke kubomba ku Beteli mu 1946.

Mu myaka ingi, nakiba napeelua miilo paleepale ku Beteli, pa kako naakisambilila bintu bingi bya lenu. Kulanda kisinka, mu myaka 75 inabomba ku Beteli, naakisambilila vya kukita bitabu ni vya kubomba miilo ya akaunti. Kukila pa kako, naakisambilila vya kusita bintu bitukabiile ku Beteli ni vya kutuma bintu bimo bya mana mu ma fwasi ange. Inzi, kukila pa byonse, ndi natona masambilizio onse a Bibilia alia atuli twasambiliziiwa ku Beteli nsita ya lupupo lwa lukele-keele ni kupitila maasi ange emaniine pa Bibilia.

Kabili, kuli ni bintu binge binaasambiliile kuli mwalawane Karl, olia waaizile ku Beteli mu 1947. Abanga wali mwanafunzi, kabili mwalimu wa Bibilia ali ni bufundi sana. Busiku bumo, naamulombele ankwasie palua lyasi limo linaapeelue. Naamubwilile Karl nangue naakolonghaaniizie bintu bingi bya kusambilizia, inzi mbanga naandua vya kubibombia. Waankwasiizie kupitila kungipuzia evi: “Joel, umanine mutue wa lyasi lyobe?” Penka palia naaunvwile lisomo lyabanga wakeba kunsambilizia, i kulanda, mbanga napalile sie kubombia mpunda ya kunkwasia kulondolola mutue wa lyasi lyane ni kufumiamo mpunda inge. Nsyaalabilepo ata limo lelio lisomo.

 Juu ya kwaluka ni nsansa ku Beteli, tupalile kubomba kwa mute miilo ya kusimikila. Kine twakita evio, kunti twaimwena bintu bingi bya kukoselezia. Ndangulukile kintu kimo kinaaimweneene kelia kyaakitikile ku ntendeko ya kyungulo kya busiku bumo mu Bronx mu New York City. Nene pamo ni lupua umo twaaile kumwendela mwanakazi umo olia waaitabiile lwa ntanzi Lupungu Lwakue Kamwenenena pamo ni Amuka! Twaatendekeziizie evi bulondolozi: “Kenu kyungulo, tuli mukubakwasia bantu evi basambilile bintu bya kukoselezia belia bili mu Bibilia.” Ozo mwanakazi waasukile evi: “Kine mukebele kulandila palua Bibilia, ingile.” Twaasomene ni kulondolwela malembo engi palua Bukolo Bwakue Leeza ni palua kyalo kya lenu kelia kwakaba kwiza. Kekio kyaamukumiizie sana ku mutima pantu waapingwile kwalika bantu bengi pakati ka ba rafiki bakue evi basanguepo pa lisambililo mu mulungu ukonkelepo. Kisia musita, ozo mwanakazi pamo ni mulume wakue baalukile babombi bakue Yehova ba kisinka.

Naakitile myaka 10 evi nali mukukeba wa kuupana nakue. Kisia, naapatile mukazi aweme. Naamupatile syani? Naapepele kuli Yehova ni kutontonkania palua bintu bimbanga natonene kukita pamo ni mukazi wane kisia kuupana.

Ku kulonghaana kukata kwa mu 1953 mu Yankee Stadium, naasaakeene ni nkazi Mary Aniol. Wene pamo ni Jetha baasomene mu lisomo lya 2 lya Gileadi, kabili Mary i abanga wali misyonere unaabombele nakue ku fwasi imo. Mary waambwilile palua miilo ya bumisyonere elia yaabombele mu Karibea pamo ni masambililo a Bibilia alia aatungulwile mu myaka ingi. Lutwaafikiile kumanana, twaainikile nangue fwe bonse tubanga twali sie ni mipango imo ya kimupasi. Twaafikiile kutonana, kisia twaaupeene mu Mwezi wa 04, 1955. Mu nzila ingi, Mary waamonekele kuya wali bupe kufuma kuli Yehova kabili abanga wali mufuano uweme wa kukonka. Tabanga wazezia nsansa mu miilo yonse ibabanga bamupeela. Waali wabomba kwa mute, waali waemena bange kufuma ku mutima, kabili lyonse waali wabiika miilo ya Bukolo pa fwasi ya kwanza. (Mat. 6:33) Twaabombele miilo ya muputule mu myaka itatu, kabili mu mwaka wa 1958, nene ni mukazi wane twaakuutilue ku Beteli.

Naasambiliile bintu bingi kuli Mary. Kwa mufuano, ku ntendeko ya kyupo kyetu, twaapingwile kuya twasoma Bibilia pamo. Twaali twasoma milongo 15 evi, mu musita umo. Kisia umo pakati ketu kusoma semu imo ya malembo, tubanga twalondolwelapo ni kulanda vitupalile kuibombia mu bwikazi bwetu. Lingi, Mary waali wambwila bintu byaasambiliile ku masomo a Gileadi ao mu miilo yakue ya bumisyonere. Mpunda yaali wambwila yaampeele mano, kabili yaankwasiizie kuwamia maasi ane anaali nalanda ni kumana vya kukoselezia ba nkazi.—Tus Maf. 25:11.

Mary wane mutonua waafwile mu 2013. Mpembeele sana kumumona mu kyalo kya lenu! Lonu, mpingwile kutwalilila kusambilila, ni kumuswapila Yehova kwa mutima wane onse. (Tus Maf. 3:​5, 6) Ndi nateekiiwa mutima ni kwaluka ni nsansa musita undi natontonkania palua bintu byakakita bantu bakue Yehova mu kyalo kya lenu. Kakiine mu ozo musita, Kasambilizia wetu Mukulu wakatusambilizia bintu bya lenu, kabili wakatusambilizia bingi pa lwakue! Kulanda kisinka, nsivinda kufikapo kumutasia Yehova palua bintu byonse byaakinsambilizia kufikiila lonu ni palua buwame bwakue bwingi busipalilue.