“Musita muana mwina mama mukulu lwatendekele kuluana ni neene, namukwete pa mukosi ni kumufina kakoye. Naali nakebele kumuipaya.”​—Paul.

“Kwetu, lubaali bansokoziasie kakaniini, nsyali nakokola kufiitua. Naali navunga bitebe, bintu bili byasaapia baanike, ni kila kintu kinaali namona.”​—Marco.

Paange fwefue te tuviinda kukita nga beene. Inzi, musita kampanda, fwe bonse tuli twaandua kwitiinia. Kintu kikata kili kyalenga ni paantu twapyene kufuma kuli Adamu mibeele ya kukita lizaambi. (Bar. 5:12) Nga evelia Paul ni Marco, bange bali baandua kwanzia kipuki. Bange kunti bamona kyakolele kutungulula malanga abo. Kwa mufuano, bali batwalilila kutontonkania palua bintu bili byabaleetela muenzo ao bili byabationa mutima. Ni bange kunti baya bali ni buavia bwa kwanzia nkulu ya kukita bukambue ao bupungue, kukolua ao kubombia miti ili yakozia.

Baalia bali balekelela malanga abo, nkulu yabo ni bikitua byabo bikile kutana bila kubitungulula buino, kunti bainoona buikazi bwabo. Inzi kunti twaanzia te kunti kyaluke evio. Eba, kwanzia siani? Kupitila kukuzia mibeele ya kwitiinia. Eevi tumane buino vya kwitiinia, ele tumone byasuko ku beebi biipuzio bitatu: (1) Kwitiinia kuli na mana ki? (2) Juu ya ki ni kwa mana? (3) Kunti twakuzia siani ezio mibeele ili pakati ka “lizabo lya mupasi”? (Bag. 5:22, 23) Kusiali tuli kuya kumona keelia kipalile kukita kila muntu palwakue kine musita kampanda waandua kwitiinia.

Muntu ali waitiinia teezi kukita kila kantu kali kuiza mu mutue wakue. Kabili, ali watiina kulanda ao kukita bintu mu nzila ili kumulengia Leeza afipue.

Yesu waatulangiliile mana ya kwitiinia. Bibilia ili yalanda eevi: “Lwatukilue, taatukeene. Lwaemiiziwe, taabakambiile, inzi waali wamuketekeele sie Leeza Mupinguzi wa kisinka [Olia ali wapingula mu nsaambu, NWT].” (1 Pet. 2:23) Yesu waalangiliile ezio mibeele ya kwitiinia musita baluani bakue lubaali bamupunika musita lwali pa kimuti kya busaanso. (Mat. 27:39-44) Ntaanzi, waalangiliile kwitiinia kukata musita bantunguluzi babiipile ba bilonghaano lubaeziizie kumutea mu bulanzi. (Mat. 22:15-22) Kabili, waatusiliile kyakumuenako kyaweeme saana musita Bayuda babanga baali ni kipuki lubatoolele mabue eevi bamuume! Paali pa kunti ni weene atoole mabue ni kubooma, ‘Yesu waafieme, ni kubazembuluka, waafumiine panze pa Nghanda yakua Leeza.’​—Yoan. 8:57-59.

Eba, kunti twaviinda kukita nga Yesu? Een, kunti twaviinda mu nzila kampanda. Mutumua Petro waalandile eevi: ‘Kristu waemene pa mulandu weenu, ni kumisiila kyakumuenako eevi muye mwakoonkele mu peepi ntanfu yakue.’ (1 Pet. 2:21) Anzia kine te tupuililikile, kunti twakoonka mu peepi kyakumuenako kyakue Yesu kya kwitiinia. Juu ya ki ni kintu kya mana tukite evio?

Eevi twitabilue kuli Yehova, tupalile kuya twali ni mibeele ya kwitiinia. Atasie kine twapua miaka ingi twamubombela Yehova mu kisinka, kunti twazeezia bukibuza pamo nakue kine twaandua kwitiinia mu beelia bituli mukukita ao kulanda.

Mona vyaakitile Musa, muntu abanga “wafuukile saana kukila bantu bonse babanga pa kyalo” ba mu ozo musita. (Mpen. 12:3) Mu miaka ingi, Musa waasipikiziizie musita Baisraeli lubaali baitendooka. Inzi, busiku bumo waandilue kwitiinia. Waaunvuile kipuki musita ubatendekele kabili kwitendooka paantu baabulilue menda. Waabasasiliile bantu, walanda eevi: “Tuilizie loonu, mwe babisanguka! Eba, tupalile kumifumiizia menda kufuma mu keeki kitalabue?”​—Mpen. 20:2-11.

Musa waandilue kwitiinia. Taamupeele bulumba Yehova, Olia wamulengiizie akite kimpezia maano kya kufumia menda. (Malum. 106:32, 33) Ni kiki kyafuminemo? Yehova waakeene kumwingizia mu Kyalo kya Bulayo. (Mpen. 20:12) Paange, mu nsiku yakue ya kupeleezia bukose bwakue, Musa waauzikile saana paantu waandilue kwitiinia.​—Mal Miz. 3:23-27.

Twasambililapo ki? Anzia kine tuli bakale mu buzumino, te tupalile ata kaniini kulanda mu nzila ya kubula mukinzi ku baalia bali balengia tufipue ao baalia bapalile koololua. (Baef. 4:32; Bakol. 3:12) Kakiine, kine twakula, musita unge kunti kyakola kusipikizia. Inzi, mulanguluke Musa. Te tutonene ata kaniini kwinoona lulumbi lwetu luweeme pamo ni Yehova juu ya kwandua kwitiinia. Kunti twakita siani eevi tukuzie eezi mibeele ya mana saana?

Loomba mupasi utakatiifu. Juu ya ki? Paantu kwitiinia ni mibeele ya lizabo lya mupasi wakue Leeza, kabili Yehova ali wabapeela ozo mupasi baalia bali bamuloomba. (Luk. 11:13) Kupitila mupasi utakatiifu, Yehova kunti watupeela maka atukabiile eevi tulangilile mibeele ya kwitiinia. (Baf. 4:13) Kabili kunti watukwasia kulangilila ni mibeele inge ya lizabo lya mupasi, nga evelia ntono, ili yakaba kutukwasia tuye twalengele kulangilila kwitiinia.​—1 Bakor. 13:5.

Tiina kintu kyonse kili kwinoona mibeele yobe ya kwitiinia. Kwa mufuano, tiina bitente bya Enternete ni misaapo ili yakinkizia kukoonka lwendo lubiipile. (Baef. 5:3, 4) Kakiine, tupalile kutiina kila kantu kali kutulengia tuponene mukukita kintu kibiipile. (Tus Maf. 22:3; 1 Bakor. 6:12) Kwa mufuano, muntu ali ni mutima walisie ku bintu bya bukambue, apalile kutiina kusoma bitabu ni kumona ma viideo alangiliile bintu bya bupungue.

 Kunti twamona kyakolele saana kukoonka ozo musoko. Inzi, kine twakita maka, Yehova wakaba kutupeela buviinde butukabiile eevi tuviinde kwitiinia. (2 Pet. 1:5-8) Waakaba kutukwasia kutoosia malanga etu, bulanzi bwetu ni bikitua byetu. Kyakumuenako kya ba Paul ni Marco, baalia batwazimbulanga kale, kyasininkizia evio. Bonse baasambiliile kulekela kukita bintu mu kipuki. Mona kabili lupua unge abanga wafiitua lingi musita lwabanga waenzia motoka, ni kufikiila kukankabula ni bashofere bange. Eba, waakitile siani eevi kutendeka kwitiinia? Walanda eevi: “Naatendekele kupepa saana kila busiku. Naasambilile maasi alandiile palua kwitiinia kabili naabikiliile maleembo engi a Bibilia ali abomba. Anzia kine naakitile miaka ingi eevi kukuzia mibeele ya kwitiinia, mpaka loonu, ntwaliliile kulanguluka kila busiku lukele-keele nangue mpalile kuya natekameene. Kabili, kine nsyakeba kuya kumonana ni bantu batulayene nabo, ndi natendeka bulendo ntaanzi ya nsita eevi te kunti ngiye naali lubilo.”

Musita unge kunti twaandua kulangilila mibeele ya kwitiinia. Kine kyakitika evio, kunti twaunvua saana busoni bwa kupepa kuli Yehova. Inzi, ozo i musita utupalile kupepa saana. Kansi mupalame Yehova mu lipepo penka paalia, bila kukokola. Mupapaate akweleele, muloombe akukwasie, kabili pingula kusibuelela kukita keelia kyenka kilubo. (Malum. 51:9-11) Te kutontonkania nangue Yehova ali kupuulula mapepo obe afumine ku mutima a kumuloomba akunvuile nkumbu. (Malum. 102:17) Mutumua Yoane watulangulusia nangue mulopa wakue Muana wakue Leeza “uli watusamba bibalo byonse.” (1 Yoan. 1:7; 2:1; Malum. 86:5) Languluka nangue, Yehova ali wabalanda babombi bakue baye baeleelana bila kulekela. Kansi tuli kuya twali ni kisinka nangue, ni weene wakaba kutweleela enka evio.​—Mat. 18:21, 22; Bakol. 3:13.

Yehova waafiitilue musita Musa lwaandilue kwitiinia mu musita kampanda lubaali mu kaseba. Anzia evio, Yehova waamweleele. Kabili Mulandu Wakue Leeza uli walanda nangue Musa waali kyakumuenako kiweeme saana kya kiketekelo kitupalile kupala. (Mal Miz. 34:10; Baeb. 11:24-28) Yehova waakeene kumwingizia Musa mu Kyalo kya Bulayo, inzi Wakaba kumwingizia mu kyalo kya Paradiso ni kumupeela kiswapilo kya kwikala loonse. Ni fwefue kunti twasekelela kyenka keekio kiswapilo kine twaikwinda kulangilila eezi mibeele ya mana ya kwitiinia.​—1 Bakor. 9:25.