Harvey i waali mukulu pakati ka baana bana balalume. Lupua lwakue lwaamanine kisinka mu muzi wa Midland Junction, kuzika koba kwa kyalo kya Australia, mu miaka ya 1930 musita ukubanga kwali saana bupabi mu kyalo. Harvey waatendekele kumutona Yehova ni kufikiila kubatiziiwa wali na miaka 14. Bila kukokola, waasambiliile kwitabila miilo ibaali bamupeela mu kilonghaano. Wakili muana mulumendo, limo waakeene kusoma Lupungu Lwakue Kamwenenena ku kulonghaana, paantu waali waimwene nangue tapalile. Inzi, lupua umo waamukwasiizie Harvey kutontonkania mu nzila inge kupitila kumwana eevi: “Kine muntu umo mu kuteania kwakue Yehova wakuloomba ukite miilo kampanda, manake amwene nangue upalile!”​—2 Bakor. 3:5.

Naamanine kisinka mu kyalo kya Uingereza nga vyaakitile mama wane ni nkazi wane mukulu. Ku ntendeko, baba wane taali wabatonene Bakasininkizia  Bakue Yehova, inzi kisia, waafikiile ni weene kwaluka Kasininkizia. Naabatiziiziwe nalisie na miaka kenda, inzi weene bila watonene. Naaibiikiile mupaango wa kwaluka painia ni kisia misionere. Anzia evio, baba wane taali watonene ngaluke painia ntaanzi nsinafikie miaka 21. Nsyatonene kupembelela musita waleepele evio. Pakaako, lunaalisie na miaka 16, baba waangitabiziizie kuya kwikala ni nkazi wane mukulu waali wakuukiile mu keekio kyalo. Kupuako, lunaafikiizie miaka 18, naalukile painia.

Mu Australia, naamaneene ni Harvey. Fwe bonse twaali twatonene kumubombela Yehova twali ba misionere. Twaaupeene mu 1951. Kisia kukita miaka ibili twali bapainia, twaaloombelue kubomba mu miilo ya muputule. Muputule weetu wa mu kuzika koba kwa Australia waali watanine saana, pakaako twali twapalile kwenda mu tuseba tukata ni mu tuzonga twa kule.

Mu muaka wa 1954, twaakupilue kuya kusoma ku lisomo lya 25, lya Gileadi. Kilooto kyetu kya kwaluka bamisionere kyaali peepi ni kufikiliziiwa! Twaafikile ku New York lwa lifitima ao bato kabili twaatendekele masomo a kwimbulula Bibilia. Ku masomo a Gileadi, twaali twapalile kusambilila lulimi lwa Kihispania, inzi lwaali lwakolele kuli Harvey paantu waali waandua kuzimbula lisomo r, lili lyazimbwiluasie mu nzila iibeleele mu loolo lulimi.

Musita wa masomo, bakasambilizia baalandile nangue baalia batonene kubombela mu kyalo kya Japani, baleembesie meena abo eevi batendeke kusambilila lulimi lwa Kijapani. Twaapinguile nangue kuteania kwakue Yehova i kuli kutusaakuila kwa kuya kubombela. Kisia paapo, lupua Albert Schroeder, umo wa bakasambilizia ba ku Gileadi waamanine nangue te twaakileembesia meena etu. Waatulandile eevi: “Tontonkanienkepo kabili.” Musita utwaasiele bila kuleembesia meena etu, Lupua Schroeder waalandile eevi: “Neene pamo ni bakasambilizia bange twaakimisaakuila. Kunti mwaezia kusambilila lulimi lwa Kijapani.” Kyaali kyaleengele kuli Harvey kuzimbula milandu mu lulimi lwa Kijapani kukila vikyali mu Kihispania.

Twaafikile mu kyalo kya Japani mu muaka wa 1955 musita lukwaalisie bakasimika mia isaano (500) mu kyalo keekio. Harvey waali na miaka 26, ni neene 24. Twaatuminue kubombela mu muzi wa Kobe, ni kooko twaabombeleko miaka ina. Kisia twaasaansamukiile kukupua kubomba mu miilo ya bukangalila, kabili twaabombeele peepi ni muzi wa Nagoya. Twaatonene kubalua kintu mu miilo itwapeelue​—balupua, byakulia, ni tuzonga. Inzi, bila kukokola, twaapeelue nkeende inge ya kutiina kumukaanina Yehova.

Kisia kupua miaka itatu twali mu miilo ya bukangalila, musambo wa kyalo kya Japani waatwipuziizie kine kunti twatona kuya ku Taiwan eevi kubomba pamo ni kikundi kya bekazi bali bakuutua ba Amis. Kooko, bukisanguka bwaali bwasyatendekele, ni Taiwan yaali yakabiile lupua amanine kulanda buino Kijapani eevi akwasie kupuisia ezio mibeele. * Twaali twasyatonene miilo yeetu mu Japani, pakaako, bupinguzi bobo bwaali bwakolele. Inzi, Harvey waasambiliile kusikaana miilo, pakaako, twaaitabiile kuya.

Twaafikile mu Muezi wa 11, 1962. Mu Taiwan mwaali bakasimika elufu mia ibili ni makumi saba na umo (2271), ni bengi pakati kaabo baali ba Amis. Inzi ntaanzi, twaali twapalilenke kusambilila Kishinwa. Twaali twakwetesie kitabu kimo ni kasambilizia asyali wamanine Kingereza, inzi twaasambiliile.

Musita uniini kisia kufika mu Taiwan, Harvey waapeelue kifulo kya kwimanina miilo mu keekio kyalo. Paantu musambo waali uniini, Harvey waali wabomba miilo yakue ya ku musambo ni wenka ozo musita kukita atasie milungu itatu kubalua muezi wali mukubomba pamo ni balupua ba kikundi kya Amis. Kabili lingi waali walanda maasi ku kulonghaana kukata. Harvey waali ni buviinde bwa kulanda maasi mu lulimi lwa Kijapani, ni balupua ba Amis nga baaunvuile. Inzi, buteeko bwaali bwaitabiziizie kulonghaana kuye kwakitikasie mu Kishinwa. Pakaako, anzia kine Harvey waali wakilisie ni buavia mu loolo lulimi, waalandilesie maasi mu Kishinwa ni lupua unge waali wapilibula mu lulimi lwa Amis.

Mu ozo musita, twaali twapalile kupeelua nsaambu ya kukita kulonghaana kukata. Kupeelua nsaambu kwaali kwakolele kabili nsita inge yaali yaloomba musita waleepele eevi kupeelua. Kine bapolisi te bafumiizie nsaambu mu mulungu wine wa kulonghaana, Harvey waali wasialasie waikeele pa kitente kya bapolisi mpaka bamupeele. Paantu bapolisi baali baunvua ovio kumona mueni wapembeele pa kitente kyabo, baali bafumia nsaambu lubilo.

Mu milungu itwapuile pamo ni balupua, lingi twaali twaenda nsa imo ao kukila twali mukupiluka mpili ni kwabuka myenzi. Nalanguluka lunapilukile lupili lya mambo. Kisia kwibanga lubilo-lubilo, twaapilukile mu bis mu ma senkere ni dakika makumi atatu (5:30) lukele-keele, ni kuya ku muzi wa kule saana. Kisia paapo twaabukile mwenzi ukata lwa pansi, kisia twaapilukile lupili lwali lwaimeene. Lupili loolo lwaali lwaimeene saana, kabili kine nakenta ku ntaanzi, naali namona makasa akue lupua waali wapiluka ku ntaanzi yane.

Lukele-keele lwa bobo busiku, Harvey waabombele pamo ni balupua kampanda ba kooko, ni neene naasimikiile ne bunke mu muzi uniini mwaali bantu baali balanda Kijapani. Luyafikile inere (1:00), naaunvuile kunaka paantu naakitile musita waleepele bila kulia kantu. Kisia, naasaakeene ni Harvey walisie bunke. Harvey waasintuile ma kazeeti kampanda na mayai atatu abisi a nkoko. Waakwete liyai limo ni kundangilila vya kulia kupitila kufutula ka litundu ka kaniini ni kufyompa. Anzia kine te aandeteele nkulu ya kulia, naaeziiziepo limo. Inzi, naani waasiile kupuililila lya butatu? Neene i waapuililiile, paantu Harvey waamwene nangue taviinda kunkoosia mu lupili kine napenzuka.

Ku kulonghaana kumo kwa muputule, naasaakeene ni buavia bumo bwaibeleele. Twaapangisiiziwe mu nsesi yakue lupua umo yaali peepi ni Nsesi ya Bukolo. Paantu ba Amis bali bamona kusamba pa mubili kuya kyali kintu kikindeeme saana, muka kangalila wa muputule, waatuteaniziizie kila kintu eevi tusambe pa mubili. Paantu Harvey waali ni bingi bya kukita, waandandile ntangile kusamba. Eevi kusamba, kwaali biombo bitatu byaateaniiziwe: mbeketi imo ya menda anueme, inge ya menda aswelele, ni pompa imo isilimo menda. Kya kupapia, muka kangalila waabiikile beebio biombo pa musolo ntaanzi ya Nsesi ya Bukolo paali ba lupua baali bakwasia kuteania kulonghaana kwa muputule. Naamuloombele ampeelekosie ata rido imo eevi. Waandeteele kitambala kya sashe yaali yalangilila panze ni mukati! Naatontonkaniizie kufyama mu kilelo ku lukungu lwa nsesi, inzi kubanga byozo (mingomba) byaali byaingiziizie mitue mu lupango byaiteaniiziesie kusonkola muntu onse ali kusiena peepi. Naatontonkaniizie eevi: ‘Balupua bali ni bingi bya kukita, tebenika nangue ndi mukusamba. Kabili kine nsisambile, bali kufiitua. Ale, kansi nsambesie!’ Kupuako, naasambile.

Harvey waainikile nangue balupua ba Amis baali ni buavia bwa kukita buyantazi kimupasi paantu bengi te baali bamanine kusoma kabili te baali na mpapulo. Paantu lulimi lwa Amis lwaali lwasyatendekele kuleembua mu ndembelo ya Kiroma, kyaamwenekele nangue kipalile balupua batendeke kusambiliziiwa vya kusoma lulimi lwabo bene. Ezio yaali miilo ikata, inzi, bukebuke, balupua bafikiile kumana vya kusoma mu lulimi lwabo bene. Mpapulo mu lulimi lwa Amis, yaatendekele kufumiiwa ku mpela ya miaka ya 1960, kabili mu muaka wa 1968, Lupungu Lwakue Kamwenenena mu lulimi lwa Amis lwaatendekele kufumiiwa.

Anzia evio, buteeko bwaakaniizie mpapulo isyali mu lulimi lwa Kishinwa. Pakaako, eevi kutiina maavia, Lupungu Lwakue Kamwenenena lwa ba Amis lwaali lwafumiiwa mu misango paleepale. Kwa mufuano, musita kampanda, Lupungu Lwakue Kamwenenena lumo lwaali lwafumiiwa lwalimo ndimi ibili, Kishinwa Mandarini ni Amis. Kine muntu waipuzia, twaali twakita kimoneke kusia fwe bali mukusambilizia bantu Kishinwa. Kutendekela paapo, kuteania kwakue Yehova tekusyafumiizie mpapulo ingi mu lulimi lwa Amis eevi kukwasia baaba  bantu batonua basambilile bisinka bya Bibilia.​—Miil Bat. 10:34, 35.

Mu miaka ya 1960 ni ya 1970, balupua bengi ba Amis te baali baikeele kukoonkana ni mafunde akue Leeza. Paantu te baali baunvuisia mafunde a Bibilia, bange baali ni lwendo lwa bupungue, kumina, ao kupeepa ni kubombia mbezu ili yakozia. Harvey waaendeele bilonghaano bingi eevi kwezia kubakwasia balupua bamane Yehova vyali wamona ezio mibeele. Mu lwendo lumo pakati ka nghendo ezio, i lwaakitikile kintu kilondolwelue ku ntaanzi ya lyasi.

Balupua bekefiizie baatonene kwaluluka, inzi kya bulanda, bange bengi te baaluluile mibeele yabo, ni mpendua ya bakasimika mu kyalo kya Taiwan yakookele kufuma pa elufu ibili mia ina ni makumi asano (2 450) kufika pa mia kenda (900) mu kipindi kya miaka 20. Keekio kyaationene saana mutima. Anzia evio, twaainikile nangue Yehova taviinda kupaala ata kaniini kuteania kusiswetele. (2 Bakor. 7:1) Kupuako, beebio bilonghaano byaatendekele kumubombela Yehova mu nzila ipalile. Kabili kupitila mpaalo yakue Yehova, leenu Taiwan ili na bakasimika bakilile pa elufu likumi na umo (11 000).

Kutendekela miaka ya 1980 ni kutwalilila, twaamwene aali ya kimupasi ya balupua ni bankazi ba bilonghaano bya Amis yakila kuwaama, ni Harvey waali wasyapisia musita wingi pamo ni Bashinwa. Waasekeleele saana kukwasia balume ba bankazi bengi kwaluka Bakasininkizia Bakue Yehova. Nalanguluka, waalandile nangue waaunvuile nsaansa saana kumona umo pakati ka baabo balalume wapepa lya mambo. Ni neene ndi ni nsaansa ya kukwasia bantu bengi kumupalama Yehova. Kabili naalukile ni nsaansa ya kubomba ku musambo wa Taiwan pamo ni muana mwalalume ni muana mwanakazi bakue umo wa basambi bane ba Bibilia ba kale.

Inzi loonu, ndisie bunke. Kisia kupua miaka 59 eevi mu kyupo, Harvey wakwane waafuile pa busiku 01, Muezi wa 01, 2010 na buluele bwa kapoopo. Waakitile miaka 60 eevi wabomba miilo ya nsita yonse! Ndi namulanguluka saana. Inzi, ndi ni nsaansa paantu naamukwasiizie mu miilo yakue mu byalo bibili biweeme saana! Twaasambiliile kulanda​—ni Harvey waasambiliile ni kuleemba​—ndimi ibili ikolele ya mu Asia.

Miaka iniini kisia paapo, Kabungue Kali Katungulula kaapinguile nangue kunti kyawaama mbuele ku Australia paantu nakota. Ku ntendeko naatontonkaniizie nangue, ‘Nsitonene kufuma koono ku Taiwan.’ Inzi, Harvey waansambiliziizie kusimukaanina Yehova, pakaako, naaile. Kisia, naaizile kwinika nangue bobo bwaali bupinguzi bwa mulangue.

Leenu, mu mulungu ndi nabomba ku musambo wa Australasia ni ku mpela ya mulungu ndi nasimikila pamo ni kilonghaano kimo. Ku Beteli ndi nasekelela kubombia lulimi lwa Kijapani ni Kishinwa eevi kutungulula bantu bali baiza kwendela ku Beteli. Mpembeleele kwa nkulu butuntumuko bulailue na Yehova, kabili manine nangue wakamulanguluka Harvey waasambiliile lyonse kusimukaanina Yehova ata kaniini.​—Yoan. 5:28, 29.