1-2. (a) Yubile ni kiki? (Mona kisanduku “ Yubile yaali kiki?”) (b) Nga vilandile Luka 4:16-18, Yesu waali walandila palua ki?

 MU BYALO paleepale, nsikunkulu ibeleele ili yakitua eevi kulangilila muaka wa makumi asaano (50) ya kuteeka kwakue likolo ao nanfumu. Lingi, ozo muaka wa makumi asaano (50) wasaangua wamanikile kuya wali muaka wa yubile wakue kateeka kampanda. Nsikunkulu ya yubile kunti yakita paange busiku bumo mulungu umo ao musita waleepele, inzi ili yafikilasie kupua, ni nsaansa ili yafumamo yalabua bila kukokola.

² Tuli kusambilila yubile iweeme saana, kabili ikilile kuwaama kupita nsikunkulu ya muaka walingi, yaali yakitua kila miaka makumi asaano ku Baisraeli ba kale. Ezio Yubile ya kale yaali yaleeta buntungua ku bantu baali baikoonka. Juu ya ki ni ya mana kuli fwefue? Paantu muaka wa Yubile wa Baisraeli watulangulusia mupaango uweeme saana wa buntungua bwa loonse, uli mukuteania Yehova atasie leenu, buntungua bwalondolueleko Yesu.​—Soma Luka 4:16-18.

3. Nga vikileembelue mu Balawi 25:8-12, Baisraeli baali banoonkelamo siani mu Yubile?

³ Kunti twaunvuisia buino mana ya beelia byaalandile Yesu musita lwaalandiile palua buntungua kupitila kulondoluelanke Yubile yaateaniizie Yehova ku bantu bakue ba kale. Yehova wabalandile eevi Baisraeli: “Mupalile kumona muaka wa makumi asaano (50) kuya wali utakatiifu ni kupunda buntungua mu kyalo ku bekazi bakue bonse. Wakaba kuya wali Yubile kuli mwemue, kabili kila muntu pakati kenu wakabuela kupyana bintu byakue kabili kila umo weenu apalile kubuela  mu lupua lwakue.” (Soma Balawi 25:8-12.) Mu lyasi lyakipita, twakisambilila Baisraeli vibanoonkeelemo mu Sabata ya kila mulungu. Ale Baisraeli banoonkeelemo siani mu Yubile? Tulande nangue, Mwisraeli waingila mu madeni, wapatikiziiwa asisie kazonga kakue eevi alipe madeni. Mu muaka wa Yubile, kaako kazonga kaali kabueziiwa ku muine. Pakaako, mwalalume ozo, waali “wabuela kupyana bintu byakue,” kabili bintu byakupyana baana bakue musita waiza, te byali byazeeza. Mu nzila inge, muntu waali waponena mu musita waviizie, waali wapalile kusisia muana umo pa baana bakue ​—aosie kwisisia ye muine​—mu buzia eevi alipe madeni. Mu muaka wa Yubile, muzia waali wapalile “kubuela mu lupua lwakue.” Pakaako, te kuli muntu ata umo waali wapalile kwaluka muzia loonse bila kiswapilo! Kakiine, Yehova waali wabeemena saana!

4-5. Juu ya ki Yubile ya kale ipalile kuya yaali ya mana kuli fwefue leenu?

⁴ Yubile yaali yanoonkeluamo siani kabili? Yehova walandile eevi: “Te kuli muntu pakati kobe apalile kuya waali mupabi, paantu Yehova wakaba kukupaala kakiine mu kyalo kili kukupeela Yehova Leeza obe eevi ukipate nga bupyani.” (Mal Miz. 15:4) Kipuseene kakiine ni bintu bili mukukitika leenu mu kyalo. Lingi tuli mukumona banoonsi baakila kwaluka banoonsi ni bapabi baakilasie kwaluka bapabi!

⁵ Paantu tuli Bakristu, te tuli pansi pa Muzilo Wakue Musa. Keekio, kilangiliile nangue te twakoonka mupaango wa kale wa Yubile wa kulubula bazia, kweleela madeni, ni kubuezia kazonga. (Bar. 7:4; 10:4; Baef. 2:15) Inzi, tuli ni nsaambu ya kupooza maano ku Yubile. Juu ya ki? Paantu ili yatulangulusia mupaango wakitile Yehova eevi kutukombola mu lizaambi.

6. Bantu bakabiile kupata buntungua kufuma mu ki?

⁶ Fwe bonse tukabiile kupata buntungua paantu tuli bazia mu nzila ya bulanda​—bazia ba lizaambi. Paantu twapyene lizaambi, tuli twafikiila kukota, kuluala ni kufua. Bengi bali baimuena kakiine kintu keekio musita ubali baikenta mu kizino ao kio, ni musita ubali baya kutunzua ku bamunganga. Kabili tuli twatioka mutima musita utuli twakita mazaambi. Mutumua Paulo walandile nangue waali watwelue  ‘wakwetue lukole na muzilo wa lizaambi [waali mukati ka] mubili wakue.’ Kabili waongeziizie eevi: ‘Ena we kusyama kunsyeme! Naani waakampususia mu ozu mubili uliwantwala ku lufu?’​—Bar. 7:23, 24.

7. Isaya walandile ki ntaanzi palua buntungua?

⁷ Kya kusaansamusia, Leeza waabiikile nzila ya kunti tupusukilemo, ao kutupeela buntungua bwa kufuma mu lizaambi. Yesu i nfungulo ya bobo buntungua. Mu miaka ikilile pa mia saba (700) Yesu tanavyalue, kabika Isaya waalandile ntaanzi palua buntungua bukata bwa musita uli waiza. Bobo buntungua bwakaba bwakilile kuwaama kukila buntungua bwaali bwapata Baisraeli mu muaka wa Yubile. Waleembele eevi: “Mupasi wakue Mulopue wa Buteeko Bukata Saana Yehova, uli pali neene paantu Yehova waambikile mafuta eevi mpundile bafuukile mpunda iweeme. Waantumine nkake bilonda bya baalia batiokele mutima, kupunda buntungua ku bantu bakakilue.” (Is. 61:1) Bobu bukabika buli mukulandila ni?

8. Bukabika bwakue Isaya palua buntungua bwalandila ni?

⁸ Bobo bukabika bukata palua buntungua bwatendekele kufikiliziiwa kisia Yesu kutendeka miilo yakue ya kusimikila. Musita lwaaile ku sinagogi ya mu muzi wa Nazareti muavyaliilue, Yesu waasomene eezi milandu yakue Isaya ku Bayuda baali bakolongheene moomo. Yesu waabombiizie eezi milandu palwakue mwine: “Mupasi wakue Yehova uli pali neene, paantu waambiikile mafuta eevi mbapundile bapabi mpunda iweeme. Waantumine mpunde buntungua ku bantu bakwetue lukole ni kukensiiwa kwa bampofu, kulubula basansikile baye baali ni buntungua ni kusimikila muaka witabilue na Yehova.” (Luk. 4:16-19) Yesu wafikiliziizie siani bobo bukabika?

9. Bantu bengi mu musita wakue Yesu baali baswapiile buntungua bwa kufuma mu ki?

⁹ Buntungua bwaalandilue ntaanzi na kabika Isaya kabili bolia bwaasomenue na Yesu, bwaatendekele kubomba mu miaka mia (100) ya ntendeko ya Bakristu. Yesu wasininkiziizie evio musita lwaapundile eevi: “Leelo lileembo limwaunvua lyasomua lyafikiliziiwa.” (Luk. 4:21) Bengi baaunvuile milandu yasomene Yesu, paange baali baswapiile kupilibuka kwa politike, eevi bafume mu buzia bwa buteeko bwa Baroma. Paange, basambi bakue Yesu baali bamuene enka evio. Paantu musita uniini kisia paapo, babili pakati kaabo baalandile eevi: ‘Fwefue twakiba twasyaswapiile nangue  wene i waakalubula Baisraeli.’ (Luk. 24:13, 21) Inzi tumanine nangue Yesu taabalandile basambi bakue bapiinge buteeko bwa Baroma bwaali bwakisia. Inzi waabalandile bamulipe “Kaisari bintu byakue Kaisari.” (Mat. 22:21) Eba, ale Yesu waaleetele siani buntungua pa ozo musita?

10. Yesu waizuile nzila ya buntungua bwa kufuma mu ki?

¹⁰ Muana wakue Leeza waizile kukwasia bantu bapate buntungua mu nzila ibili. Nzila ya kuanza, Yesu waizile kwizula nzila ya buntungua kufuma mu masambilizio aali akolele kukoonka a bantunguluzi ba madiini. Bayuda bengi ba mu ozo musita baali bazia ba bisilano ni buzumino bwa bufi. (Mat. 5:31-37; 15:1-11) Baalia baali baikuuta bantunguluzi ba kimupasi, mu mana kampanda, baali bampofu. Musita ubamukeene Masia ni lubuto lwa kimupasi lwaaleetele, basiele mu kafinzi ni mu lizaambi. (Yoan. 9:1, 14-16, 35-41) Kupitila masambilizio akue a kisinka ni mufuano wakue uweeme, Yesu wababuilile bantu bafuukile vya kupata buntungua bwa kimupasi. ​—Mark. 1:22; 2:23–3:5.

11. Yesu waaleetele buntungua mu nzila ki ya bubili?

¹¹ Nzila ya bubili yaleteelemo Yesu buntungua, ibiikile mukati kulubula bantu kufuma mu buzia bwa lizaambi libaapyene. Kupitila ngeleelo yakue Yesu, Leeza kunti waeleela mazaambi a baalia bali balangilila kiketekelo ni kwitabila kilubula mulandu kyaafumiizie Leeza. (Baeb. 10:12-18) Yesu walandile eevi: “Kine Muana wamilubula, mwaakaba mwalubukile kisinka.” (Yoan. 8:36) Kakiine bobo buntungua bwaali bukata kukila bolia bwaali bwapatua mu muaka wa Yubile wa Baisraeli! Kwa mufuano, muntu waali wapata buntungua, kyaali kyakitika abuele kabili kwaluka muzia, kabili waali wafikiila kufua. Inzi buntungua bwaleeta Yesu bwakaba bwa loonse.

12. Ni baani baali ba kuanza kunoonkelamo mu buntungua bwapundilue kuli Yesu?

¹² Mu busiku bwa Pentekoste ya 33 Yesu wasyavyelue, kupitila mupasi utakatiifu, Yehova wababiikile mafuta batumua, balalume ni banakazi baali ni kiketekelo. Waabetabiile baaluke baana bakue eevi mu musita kampanda bakaviinde kufufulua ni kuya ku muulu kuteeka pamo ni Yesu. (Bar. 8:2, 15-17) Baaba, i baali ba kuanza kunoonkelamo mu buntungua bwaapundile Yesu mu sinagogi ya ku Nazareti. Baaba balalume ni banakazi, te baali kabili bazia ba masambilizio a bufi, ni bikitua bisipaleene na maleembo bya bantunguluzi ba diini ya Bayuda. Kabili Leeza wabamuene kuya  balubukile kufuma mu lizaambi lili lyatwalana ku lufu. Yubile ya mufuano, elia yatendekele na kubiikua mafuta kwa basambi bakue Kristu mu muaka wa 33 Yesu wasyavyelue, yakapua mu mpeleezio ya Buteeko Bwakue Yesu bwa Miaka Elufu (1000). Ni biki byakafikiliziiwa kufikiila mu ozo musita?

13-14. Kufumiako Bakristu babiikilue mafuta, ni baani bange bali kuviinda kupata buntungua bwapundilue na Yesu?

¹³ Mu onu musita weetu, mamilioni a bantu ba kisinka kufuma mu ntundu yonse bali pakati ka “mikooko inge.” (Yoan. 10:16) Te bakuutilue na Leeza kuya kuteeka ku muulu pamo ni Yesu. Inzi, bali ni kiswapilo kifumine mu Bibilia kya kwikala loonse pa kyalo. Eba, keekio i kiswapilo kyobe?

¹⁴ Ni leenu uli mukupata mpaalo paleepale ili mukusekelela baalia bakaba seemu ya buteeko bwakue Leeza bwa ku muulu. Kupitila kiketekelo kyobe mu mulopa wakue Yesu waaitikile, kunti waloomba weleeluwe mazaambi obe. Keekio kyalenga kwitabilua buino kuli Leeza, kabili kwaluka ni kampingu ao zamiiri iweeme pa menso akue. (Baef. 1:7; Nfy. 7:14, 15) Tontonkania kabili palua mpaalo iuli mukusekelela paantu wapeelue buntungua kufuma mu masambilizio a bufi. Yesu waalandile eevi: “Mwaakamana kisinka, ni kisinka kyaakamilubula.” (Yoan. 8:32) Tuli ni nsaansa ikata ya kupata buntungua nga bobo!

15. Kunti twaswapila buntungua ni mpaalo ki musita wakaba kwiza?

 ¹⁵ Kunti waswapila buntungua bukata bwakaba kwiza. Kwasyalasie musita uniini, Yesu wakaba kwinoona loonse ma diini a bufi ni buteeko bubiipile bwa bantu. Leeza wakapususia “bantu bengi ao libumba likata” bali bamubombela, i kusiali wakalenga bakasekelele mpaalo mu kyalo kya paradiso. (Nfy. 7:9, 14) Bantu bengi bakaba kufufulua, kabili bakaba ni lisyuko lya kulubuka kufuma mu bintu byonse bibiipile bili byafuma mu lizaambi lyakue Adamu.​—Miil Bat. 24:15.

16. Ni buntungua ki bukata bupembeelue kwa nkulu na bantu?

¹⁶ Mu Buteeko bwa Miaka Elufu (1000), Yesu pamo ni baalia baali wakaba kuteeka naabo, bakaba kukwasia kufikia bantu mu bukose bwa kimubili ni bwa kimupasi bupwililikile. Baisraeli baasekeleele buntungua mu musita wa Yubile, inzi bantu bengi bakaba kusekelela buntungua bukata saana mu Buteeko bwa Miaka Elufu (1000). Ku bonse bali bamubombela Yehova mu kisinka ku kyalo, byakaba kufuminamo, ni kwaluka bantu bapwililikile, ni kulubuka kufuma mu lizaambi.

17. Isaya 65:21-23 yalanda ni kiki kyakakitika ku bantu bakue Leeza? (Mona foto ili ku jalada.)

¹⁷ Bulondolozi bwa bukabika palua buikazi pa kyalo musita uliwaiza, buli bwasaangua mu Isaya 65:21-23. (Soma.) Bobo buikazi tebukaba bwaali buikazi bwa kuikalasie bila kukita kantu. Inzi, Bibilia ilangiliile nangue bantu bakue Leeza mu ozo musita bakaba babomba miilo yaweeme, ya kusaansamusia. Ku mpela ya ozo musita, tuli ni kisininkizio nangue ‘bilengua ni byo byaakapusuka ni kufuma mu buzia bwa kwinoonua eevi bikaye mu bulubuko bwa bulumba bwa baana bakue Leeza.’​—Bar. 8:21.

18. Juu ya ki tuli ni kisininkizio nangue twakaba ni musita uli waiza uli ni nsaansa?

¹⁸ Nga evelia Yehova vyaapaangile palua Baisraeli eevi baye baali ni musita wa kubomba ni wakutuzia, i vikyakaba ni ku bantu bakue mu Miaka Elufu (1000) ya Kuteeka kwakue Kristu ili yaiza. Kakiine kwakaba ni musita wa miilo ya kimupasi. Lupupo lwakue Leeza ni lwa mana eevi kupata nsaansa leenu, ni mu kyalo kya leenu twakaba ni musita wa kumupupa Leeza. Kisinka, tuli ni nsaambu iweeme ya kusaansamukila saana miilo iweeme ya kimubili ni ya kimupasi, elia itupembeele musita bantu bali ni kiketekelo lubakaba kusekelela buikazi mu Buteeko bwa Miaka Elufu (1000).