“Kwaluluka kwa aali ya ewa kuli mukuleeta masaanzo. Kyalo te kikili buino kwikalapo.”—Kazeeti ka Guardian.

 Bantu bali ni buavia bukata buli bwaileetasie buine. Basomi bengi bali mukwitabizia nangue bintu bili mukukita bantu i bili mukulengia lyuza likile. Kukila kwa lyuza i kuli mukwalulula aali ya ewa ni kuleeta masaanzo engi. Masaanzo azo abiikile mukati bintu beebi bili paapa:

•   Bintu bili mukukitika lingi juu ya kuvulunghana kwa aali ya ewa, nga evelia kukila kwa lyuza, kukama kwa menda juu ya nvula kusinoka, ni milula, kabili bebio bintu bili mukuya byalengia nvula ikata ni kuzia kwa miitu.

•   Bibue bikata ni bibue binge kusunguluka ku Aktiki.

•   Kwizula kwa menda mu lyezi.

 Kwaluluka kwa aali ya ewa kukumiizie fuasi yonse ya kyalo. Kisia kulondoluela aali yonse ili mukukitika mu byalo 193, kazeeti ka New York Times kalanda eevi: “Planete ili mukukeba kukwasiiwa.” Paantu aali ya ewa ili mukulengia nfua ni maavia, kuteania kwa kyalo kyonse kuli kwaemena bukose (OMS) kwakuuta ezio aali nangue “kintu kikilile kwavia ku bukose bwa muntu.”

 Anzia evio, tuli ni nsaambu ya kupembelela musita uli mukuiza twali ni kiswapilo. Bibilia yaalandile lwa ntaanzi palua bintu byonse bituli mukumona byakitika loonu, kabili ili yatubuila juu ya ki kunti twaswapila nangue, Leeza wakaba kumona vya kukita, kabili ni kuswapila keelia kyali wakaba kukita eevi kusuunga musita weetu uli mukuiza.

 Een. Kuvulunghana kwa aali ya ewa kuli mukulengiiwa na kusuela kwa kyalo kupateene ni bintu byaalandilue ntaanzi na Bibilia palua musita weetu.

 Bukabika: “Mu nsiku ya mpeleezio kwakaba kwali musita waaviizie saana. Bantu bakaba baitonene, bakatonesia nfolanga, . . . bakasuula kiweme, . . . bakaba bakakyania mu buloko, babikaako.” 2 Timoteo 3:1-4. Le Nouveau Testament en langue Kitaabua.

 Bibilia yaalandile ntaanzi palua mibeele ni bikitua bya bantu bili mukuleeta buavia mu aali ya ewa. Ma buteeko pamo ni basulu bali mukwemena saana nfalanga kuliko kwemena vyakaba kuya vyali bukose bwa bantu musita uli mukuiza. Atasie musita ubali baezia kubombela pamo, te beezi kwitabiziana palua keelia kibapalile kukita eevi kupuisia kusuela kwa kyalo kyonse.

 Bobu bukabika bwalangilila nangue te tupalile kuswapila nangue bantu bonse bakaba kwalulula bikitua byabo ni kusuunga kyalo. Inzi, Bibilia yaalandile ntaanzi nangue bantu bali ni mibeele ya kwitona bo beene, bakakila kukita bubiifi bukililepo.​—2 Timoteo 3:13.

 Bibilia ili yatubuila nangue Yehova a Leeza, Kabumba weetu ali mukwemena saana planete kyalo pamo ni baalia bekeelepo. Mona milongo itatusie ilangiliile nangue Leeza wakaba kupuisia aali ibiipile.

1.  1. Leeza “taabumbile [kyalo] kya mpuni, inzi waakikitile eevi kikaluepo.”​—Isaya 45:18, NWT.

    Leeza wakaba kufikilizia mupaango wakue palua kyalo. (Isaya 55:11) Takaba kulekelela kikabe kwinoonua kyonse ao nangue kikabe kwaluka kisiviinda kwikaluapo.

2.  2. “Bafuukile bakapyana kyalo, kabili bakaaluka ni nsaansa ikata saana mu mutende wingi. Bali ni nsaambu bakapyana kyalo, kabili bakeekalapo loonse.”​—Malumbo 37:11, 29, NWT.

    Leeza alaile nangue bantu bakekala pa kyalo loonse mu aali ya mutende.

3.  3. “Babiifi beene, bakafumiiwa pa kyalo.”​—Tuswalo ni Mafunde 2:22.

    Leeza alaile kubafumiapo baalia bonse batwaliliile kukita bintu bibiipile, kubiika mukati ni baalia bali mukwinoona kyalo.

 Leeza wakaba kufikilizia siani bulayo bwakue palua kyalo? Wakaba kukita evio kupitila buteeko bwakue bwa kyalo kyonse bumanikile kuya bwali Bukolo Bwakue Leeza. (Mateo 6:10) Bobo Bukolo bwakaba kuya bwateeka bwali ku muulu. Tebukaba kuya bwalondolola pamo ni bukolo bwa bantu pa kuteeka ni pa kuwaamia aali ya ewa ya kyalo. Kuliko kukita evio, Bukolo Bwakue Leeza bwakaba kufumiapo buteeko bwa bantu.​—Danieli 2:44.

 Bukolo Bwakue Leeza bwakaba kubakitila bantu bintu biweeme ni kuwaamia mazingira. (Malumbo 96:10-13) Mona bintu byakaba kukita Yehova Leeza kupitila Bukolo bwakue.

•   Kuwaamia mazingira

   Bibilia ili yalanda eevi: “Kaseeba pamo ni nkeende ya ku ntala byakasekelela, lulambe lwa mu kaseeba lwakasekelela ni kwalukamo maluba nga zafarani.”​—Isaya 35:1, NWT.

   Keekio kili na mana ki palua musita weetu uli mukuiza: Yehova wakaba kuwaamia planete kyalo atasie fuasi elia yaakiinoonua saana na bantu.

•   Kwanzia aali ibiipile ya kwaluluka kwa ewa

   WBibilia ili yalanda ki? Ili yalanda nangue Yehova ali wateekamania milula; mabimbi a mu lyezi ali atalala.​—Malumbo 107:29.

   Keekio kili na mana ki palua musita weetu uli mukuiza: Yehova ali ni buviinde bukata saana bwa kuteekamania bintu. Bantu tebakeema kabili juu ya kwinoonua kukata kwa aali ya ewa.

•   Kusambilizia bantu vya kwemena kyalo

   Bibilia ili yalanda eevi: “Nakaba kukupeela buviinde bwa kwinika ni kukusambilizia mu nzila i upalile kukoonka.”​—Malumbo 32:8, NWT.

   Keekio kili na mana ki palua musita weetu uli mukuiza: Yehova waabapeele bantu buviinde bwa kusuunga kyalo. (Kutendeka 1:28; 2:15) Wakaba kutusambilizia vya kwemena mu nzila ipalile bintu byaabumbile pamo ni bukose mu nzila isili ya kwinoona mazingira.