Maavia ali mukuletua na vita avulile sana.

•   “Mu ozu mwaka wakipita, mwaya kyalo kyonse ma buteeko akizezia dola miliare elufu 2.2 mu vita. Ezi ni nfalanga ingi sana yakizeziiwa mu vita kuliko mwaka unge onse.”​—Mpunda kufuma ku The Washington Post, ya pa nsiku 13, Mwezi wa 02, 2024.

 Bobo bwavia te bubiikile sie mukati kuzeeziiwa kwa nfalanga ingi. Kansi, tumoneko sie mufuano umo: Vita ili mu Ukrainia.

•   Basoda. Ili mukulingwilua nangue basoda 500 000 evi baakiipaiwa ao kukisiiwa ntangia kutendeka kwa ezi vita te pasyapitile myaka ibili.

•   Baraia. Kukonkana ni mpunda kufuma ku Buumo bwa Ntundu, baraia bakilile pa 28 000 baakiipaiwa ao kukisiiwa. Anzia evio, mubombi umo wa pa muulu wa Buumo bwa Ntundu wakilanda evi: “Tekivindikana kulingwila bwingi bwa mpendua ya bukose bwa bantu buli mukwinonua na ezi vita.” a

 Maavia a bantu ali mukulengiiwa na vita ni kusyunvwana kuli mukukitika mwaya kyalo ni akata sana.

•   Mpendua ya bantu bali mukubutuka juu ya vita ni bungipaani buli mukukitika mwaya kyalo mu Mwezi wa Kenda 2023, yakifika milioni 114.

•   Mpendua ya bantu bali mukupusa byakulia yakifika milioni 783. “Aali ya kusyunvwana i kintu kikata sana kitwaliliile kuleta nzala. Pursa 70 ya bantu mu kyalo bali ni nzala, bekeele mu tuzonga muli vita ni bungipaani.”​—Mpunda ya PAM.

 Kubako vita yakapwapo? Kunti twaswapila nangue kwakaaluka ni mutende kakiine? Eba, kyalo kyakeezula bintu byakavinda kubombiiwa evi kupwisia nzala ni bupabi? Bibilia ili yalandapo syani?

 Bibilia yaalandile ntanzi palua kusalanghana kwa vita mu kyalo kyonse, ipalaniizie ezio aali na museli wa pa farasi.

•   Kabili, kwaafumine farasi wakasi, ozo unaamwene waselelepo waali wapeelue buvinde bwa kukumania bului mwaya kyalo, evi bantu babambe kwipaana kabili waali wapeelue kipanga kikata.​—Nfyulo 6:4.

 Ozo museli wa mufuano wa pa farasi akonkelue na baseli bange babili bapalaniiziwe na nzala ni nfua isalangheene mwaya kyalo ili mukulengiiwa na bimina ao bintu binge. (Nfyulo 6:5-8) Evi umane bingi palua bobu bukabika bwa Bibilia, kabili juu ya ki kunti twasininkizia nangue bobu bukabika buli mukufikiliziiwa mu enu nsiku, soma lyasi lilandile, “Wale Wapanda-Farasi Ine​—Ni Nani?”

 Evi sie lenu, bunonsi bwa mu kyalo tebukaba kubombiiwa kabili mu bintu bya vita. Anzia evio, keki tekikaba kuvindikana ku maka a bantu. Bibilia ili yalanda evi:

•   Leeza wakapuisia vita pa kyalo kyonse.​—Malumbo 46:9.

•   Leeza wakaba kupwisia maavia onse ali mukulengiiwa na vita. Wakabakuusa mensozi onse kufuma mu menso abo, ni lufu telukabako kabili, kabili tekukaba malilo, aosie kulila ao misa tebikabako kabili. Byakale byonse byakipita.​—Nfyulo 21:4.

•   Leeza wakasininkizia nangue, kila muntu ekeele mu mutende. Bantu bane bakaba kwikala mu fuasi ya loonse ya mutende, mu fuasi ya kwikalamo isuungilue, kabili mu fuasi iteekameene ya kutuuziizia.​—Isaya 32:18.

 Kukonkana ni bukabika bwa Bibilia, vita ni bintu binge bituli mukumona lonu bilangiliile nangue ozu musita wa mutende wapalama.

 Leeza wakaba kukita syani evi kuleta mutende musita uli mukwiza? Wakaba kukita evio kupitila buteeko bwakue bwa ku muulu ao Bukolo. (Mateo 6:10) Evi umane bobu Bukolo ni kiki, kabili ni bintu ki bibwakaba kukukitila wewe, mona video ilandile, Bukolo Bwakue Leeza Ni Kiki?