Inea japi nirú echoná

Inea: Jena’í mi riwimea

CAPÍTULO 1

¿Jépuká ju Onorúami?

¿Jépuká ju Onorúami?

1, 2. ¿Piri machinali echi pagótami?

ECHI kuuchi ko ke machisaa bilé namuti, náriami ju. Ami ruyé japi machinali, alí echi ko jéaní: “¿Chúsiá ba?”.

2 Japi kuuchi ju ochérami ma, echi ayénachó machinali jaré namuti. Jéaní: “¿Piri ta oʼpoa?”, “¿Piri napatabo?” O “¿Piri raliboa?”. Echi ayénachó machinali jiti ke machí piri ikimea pe aminánami. Ke ruyésiwa japi machinali, ke che nari jiti ke ruyeri.

3. ¿Chúsiá jéaní echi pagótami japi ke sineti machimea echi Biblia?

3 Japi mi machinalia bité, ¿acha echi Biblia mi ruyéere? Jaré pagótami ko jéaní japi echoná Bíbliachi aní japi mi machinali, nalí echi ko aní japi ke sineti aʼlá machimea japi aní echi Biblia. Echi ko mayé japi echi sacer­dote bi machí alí echi maestros. Jarecho ko ke machinali jiti riweli ke machiyá. Mujé ru, ¿chumi ko aní?

4, 5. ¿Piri mi machinalia bité? ¿Piri mi isima jiti mi che machimea?

4 Pe mujé binoy ma mi náriré: “¿Chúsiá ni bité? ¿Chu ni ikiméalé japalí mukusaa? ¿Chu iyiri júalé Onorú­ami?”. Jesús ko binériami nili; echi ko jéanili: “Galá tansi Riosi, aʼlí bichétamo ʼyárami níibo. Galá asi mapurigá Riosi ʼyemi mi ʼyama, aʼlí bichétamo galá riwiboa. Galá bayesi mapurigá Riosi ʼyemi mi irápama, aʼlí bichétamo galá iráparami níibo” (Mateo 7:7). Nari jarecho japi mi machinali.

5 “Galá asi” jiti tamí machibóampá japi aní echi Biblia (Proverbios 2:1-5). Japi osorúa uchuwi echoná ­Bíbliachi tasi jilí ju. Ami binésaká kaníliami bitélima jipi, ayénachó mi machimea japi baʼólima pe aminánami jiti mi buwea bitélima japi ikiméaré. Jipi ko, inepo japi nárika noká echi pagótami, jaré ko tasi cho machí japi machinali.

¿WECHI NAKÍ ONORÚAMI JAPI CHATI IKIBOA?

6. ¿Chúsiá mayé echi pagótami japi Onorúami ke nakíami ju?

6 Jaré pagótami ko jéaní japi Onorúami ke risoa nili japalí ti risoa ikí, nalí jéaní japi a Onorúami risoa nílisaká, ke ikimeli japi riká jepuná: nakówami, lochéwami, nakichíwami, echi ju japi nirú jipi. Echi pagó­tami ­nayúa piré, risoa nili alí suwí. Jaré ko jéaní: “Echi Onorú­ami a risoa nílisaká japi ni ikí, ¿chúsiá che ke isimilio japi ma ke che risoa nilia pirélipo?”.

7. a) ¿Chúsiá echi pagótami Onorúami ichewi japalí cha ikisaa? b) ¿Chúsiá ke Onorúami ichiwásaré japalí chati ikisaa?

7 Echi religiones ko bineri japi Onorúami risoa olá echi pagótami. Japalí chati ikisaa, jéaníami ju japi Onorú­ami nakí japi echi riká ikimea. Echi riká ikisaa, pe Onorúami bi ichewi. Echi Biblia ko aní japi Onorú­ami ke sineti chati isíami ju. Ata biné echoná Santiago 1:13 japi Onorúami ke sineti tamujé risoa olá, jéaní: “Aʼlí mapalí bilé rijói we chati sitíi oláratami níisagá, ketasi galá níima échiko mayesa mapu Riosi echirigá chati sitíi olárali, mapujiti ke wesi omero chati sitíi olária Riosi. Aʼlí Riosi ketasi chati sitíi olánali echi jaré pagótami”. ­Onorúami ko riwé japi ta chati ikiboa, we nalí tasi echi iyiri ju japi echi riká ikiboa (leeri Job 34:10). * Inepo bilé ejemplo.

8, 9. Tasi echi onolá iyiri ju japi echi towí chati isima, ¿chúsiá kecho Onorúami ichiwásaré japalí chati ikisaa?

8 Japi riká bilé towí japi a bijí yúa bité binoy wénwala. Echi onolá ko nátili iyali binoy nolá, jiti we aʼlá ­raʼámili jiti ke cha isiá ochérima. Echi towí nalí ke nijéwili binoy onolá alí miná simili. Chati namuti isili alí chati raʼíchili buyánili. ¿Achi echi onolá iyiri nili japi echi towí chati isima? ¡Ke! (Lucas 15:11-13). Echi riká cho ju, tasi Onorúami iyiri ju japalí aboi chati nokisaa echi pagótami. Tasi sineti Onorúami ichiwabo japalí ta risoa ikisaa, jiti ke Onorúami iyiri ju.

9 Onorúami ko a bijí riwé japi chati nirúlima, ¿chúsiá? Capítulo 11, echoná mi che binema japi aní echi Biblia. Ami bichíwisaré japi Onorúami ayena a nakí sinéami, ke siné Onorúami ichiwabo japalí ta risoa ikisaa. Jiti echi Onorúami bi ju japi a omérima jiti ma ke risoa nilia pirélima echi pagótami (Isaías 33:2).

10. ¿Chúriká ta machí japi Onorúami a suwábima echi chati nokáami?

10 Onorúami ko sinibí we aʼlá isíami ju (Isaías 6:3). Jiti bela ke sineti chati isimí alí ke sineti chati nata, echi bi bichíwisaré. Echi pagótami ko tasi echi riká noká, jiti isini rikáachi chati nokáami ju. Echi silíami japi we aʼlá wachía isíami ju, tasi siné omérima ku atewia echi chati nokiwáami japi echi pagótami noká. Tasi wesi jiwérami ju japi riká Onorúami, echi bi ju japi suwábima chati namuti japi nirú (leeri Salmo 37:9-11). *

¿PIRI NILI ONORÚAMI JAPALÍ RISOA IKÍ ECHI PAGÓTAMI?

11. Japalí ta risoa ikí, ¿chu nili Onorúami?

11 ¿Chu nílalé Onorúami japalí risoa ikíachi echi pagótami omáana piréami alí chu nílalé japalí mi risoa nili? Echi Biblia aní japi Onorúami “sinibí aʼlá isimí” (Salmo 37:28). Onorúami ko a risoa nili, japalí risoa ikíachi echi pagótami. Echi Biblia aní “né sulachí jona risoa nilia nili” né chokichí jonsa, Jeobá ko ineli echi pagótami we chati nokáachi jenaʼí Wichimóbachi, sinibí chati chopi nokiwáami nátili (Génesis 6:5, 6). Jipi ayénachó echi nili (Malaquías 3:6). Echi Biblia ko aní japi Onorúami we mi natéami niraa ineni (leeri 1 Pedro 5:7).

Echoná Biblia aní japi Jeobá we nakíami ju alí niwali suwaba namuti.

12, 13. a) ¿Chúsiá ta nakíami cho ju? ¿Chu ta nili risoa níliachi echi pagótami? b) ¿Chúriká mi machí japi Onorúami suwábima risoa níliwami?

12 Ayénachó aní echi Biblia japi Onorúami tamujé niwali japi riká binoy (Génesis 1:26). Echi ti nili cho japi nili Onorúami, jiti bela ta risoa cho nilia ko inea japi risoa ikí. ¡Onorúami ko we risoa nili echi riká ikíachi! ¿Chúriká ta machí?

13 Echi Biblia aní japi “Riosi ne wabé galéami ju” (1 Juan 4:8). Onorúami ko we nakí tamujé, ayénachó we ti nakí jiti echi tamujé nakiyampa. Mujé, ami omérami nísaká, ¿acha mi suwábimalé echi risoa níliwami japi nirú? Ami echi riká isima, jiti mi a nakí echi pagótami. ¿Jeobá ru? Echi ko we Omériami ju, we tamujé nakí echi ko a omérima kárika suwabia risoa níliwami japi nirú. Ami bichíwima japi isímaré Onorúami, jiti mi ma leérili bachá página japi aní na libro a bichíwali ju, we biné jiti mi minabi machimea Onorúami jitra.

ONORÚAMI KO NAKÍ JAPI MI MACHIMEA

Japalí mi olánilisa bilé amigo, ami ruyé mujé riwalá. Echoná Biblia aní japi Onorúami ayénachó tamujé ruyé chu riwewi.

14. ¿Chu riwewi Onorúami? ¿Chúsiá Jeobá aneka raʼichabo?

14 Japalí mi olánilisa bilé amigo, ¿piri mi bachá nárima? Echi riwalá. Onorúami ru, ¿a riwéwiré? Wiká religiones ko bineri echi pagótami japi echi ko riwewi “Onorúami”, “Señor” o “Riosi”, tasi echi riká riwéwami ju. Echi ko título ju, jiti echi pagótami machimea piri nóchami ju, japi riká “gobernador” o “silíami”. Onorúami binoy nawesi japi Jeobá riwewi. Echi Biblia Salmo 83:18 jéaní: “Jiti echi pagótami machimea japi mujé, japi mi Jeobá riwewi, pe mujé bineli bi ju echi né wabé ­Walubéala omáana Wichimóbachi.” Echi pagótami japi osali echi Biblia, ­wisabé osali echi Onorúami riwalá. Echi riká ta machí japi Jeobá ko nakí japi mi machimea echi riwalá, japi mi yúa raʼichama Jeobá aneka. Onorúami mi bineri chu riwewi binoy jiti mi echi amígowala nima.

15. ¿Piri aniwáami ju Jeobá?

15 Onorúami riwalá Jeobá we natéami ju. Jiti echi riwalá ko aniwáami ju japi né echi riká isima japi binoy nakí. Tasi wesi omeri chewia japi isímaré, pe Jeobá bi echi riká riwewi. *

16, 17. ¿Chú aniwáami ju: a) “Suwaba Omériami”? b) “Walubéala Silíami”? c) Suwaba “niwáli”?

16 Salmo 83:18 ma ti leérili japi jéaní: “Pe mujé bineli bi ju echi né wabé Walubéala”. Ayénachó Apocalipsis [Revelación] 15:3 jéaní: “Mujé ne Walubela Riosi suwaba Omériami ju”, echi ko aniwáami ju japi Jeobá bi walubéala ju. 1 Timoteo 1:17 aní japi Jeobá “Walubela ­Silí[ami] ju, mapu ke siné mukumea, chopi ne sinibí ­niráa bitélama”. Salmo 90:2 ko ruyé japi Jeobá ­sinibimti bitélima, ¿ke cha we natéami ju ni machiwaa?

17 Jeobá niwali suwaba namuti japi ikí nirú. Apocalipsis 4:11 jéaní: “Tamujé Walubélawala, Mujemi tamujé Riósawala ju. Galá níima mapu Mujemi chopi waminabi walubéraga anérami níima. Ayénachó galá níima mapu Mujemi chopi waminabi galabé oʼwikérami níima. Ayénachó galá níima mapu mujemi chopi ne suwaba omériami níima, mapujiti Mujemi niwáli ne suwaba namuti”, japi riká: echi ángeles, rochí, sipolí, suwaba japi ikí nirú rakéami; sinéami echi Jeobá niwali.

¿AMI ONORÚAMI AMÍGOWALA NIMA?

18. ¿Chúsiá jéaní echi pagótami japi ke omérima Onorúami amígowala niya? ¿Chu aní echi Biblia?

18 Jaré pagótami ko we majaa nili binea jiti leériampa japi Jeobá we jiwérami ju; jiti machí japi we natéami ju, japi we miká atí alí jéaní: “¿Achi tamí natéami niraa inéniré Onorúami?” ¿A echi riká nakí Onorúami japi natabo? Ke. Jeobá ko mi amígowala nínali. Jéaní echi Biblia japi “Riosi ketasi mikabé atí tamujé yuwa” (Hechos 17:27). Onorúami ko nakí japi mi mulíwima (Santiago 4:8).

19. a) ¿Piri mi isima jiti mi Onorúami amígowala niima? b) Japi isimí Jeobá, ¿chu iyiri mi kalé?

19 ¿Piri mi isima jiti mi Onorúami amígowala nima? Jesús jéanili: “Aʼlí aboni ne sinibí pirélama mapujiti aboni galá mi machí mápumi echi Bilepi ne Bichíwali Riosi ju, ayénachó mapujiti aboni galá tamí machí mápuni Jesucristo ju, mapu Mujemi tamí júuli jenaʼí wichimóbachi” (Juan 17:3). We biné jiti mi machimea Jeobá alí Jesús, jiti mi sinibí bitélima. Ma mi bineli japi ­Onorúami “tamujé tamí ne wabé galé” (1 Juan 4:16). Echi ko we simá isíami ju. Echi Biblia jéaní: “¿Áchatamo kichí Riosi mapujiti Binói sinibí ne wabé galabé ju, ayénachó mapujiti Binói sinibí ne wabé natimáami ju? ¿Kéchatamo machí mapu Riosi ne wabé galéami ju? Echi jiti Riosi ketasi we yáati ʼya kastigo, chopi Binói kilí niráa buwé mapurigá echi chati oláami pagótami tánama wikáwali” (Romanos 2:4). Jeobá “we aʼláala ju, ku wikáwami” (Salmo 86:5). Onorúami ko kilii niraa buwé, alí ke siné mi riwema (2 Pedro 3:9, TNM; Apocalipsis 15:4TNM). Ami leérisaká echi Biblia minabi mi binema japi Jeobá we simá isíami ju.

20-22. a) ¿Chúriká mi Onorúami amígowala nima chíkoré mi ke iné? b) ¿Chu mi isima ke nakiwísiwa japi mi binema echi Biblia?

20 Jeobá ko tasi ta sineti ritiwá, ¿chúriká mi mulipi yúa atiká nílima? (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17). Ami leérisaká echi Biblia ami machimea Jeobá, japi a bité (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Ami che binésaká japi Jeobá aní, aminabi mi nakimea alí mi mulipi yúa atiká nílima.

Japi riká bilé onolá we kalé kipi kúchuwala, Jeobá, japi ripá riwigachi atí, né wabé simérika tamujé nakí.

21 Ayénachó mi machimea japi tamujé Onolá ju Jeobá (Mateo 6:9). Echi isimí jiti ta pirélipo; echi ko nakí japi we kaníliami nipo. Japi riká isimí echi onolá jiti we aʼlá kanilia pirélima echi kuuchi (Salmo 36:9). Echi Biblia aní japi mi a Jeobá amígowala nima (Santiago 2:23). Natá: Jeobá japi suwaba namuti niwali mi bayé jiti mi echi amígowala nima.

22 Jaré pagótami ke nakiméalé japi mi binema echi Biblia, jiti nakí japi mi ke riwema omawia. Kiti bichiwi japi mi ané echi pagótami; mujé ko iʼwérili isí binea echi Jeobá jitra, Jeobá we aʼlá amigo nima mi yúa.

23, 24. a) ¿Chúsiá mi ke riwélika nárisaré japi mi machinali? b) ¿Piri binepo biléala capítulo?

23 Japalí mi biné echi Biblia, ke mi né suwaba namuti machimea. Ami machináliaká bilé namuti kiti riwélika nari. Jesús ko jéanili japi riká echi kuuchi nipo we aʼlá náriami (Mateo 18:2-4). Echi kuuchi ko suwaba namuti machináliami ju. Onorúami ayénachó nakí japi mi nárima jiti mi aʼlá machiméampa japi mi ke machí. We leeri echi Biblia jiti mi machimea japi a bichíwali ju japi mi iyiri biné (leeri Hechos 17:11).

24 Ami we binésaká echi Biblia ami machimea chu iyiri ju echi Jeobá. Biléala capítulo ko binepo, chúsiá echi Biblia suwinárika ju jarecho libros yúa.

^ parr. 7 Job 34:10: “Emi pagótami nijéwami, tamí kipusi. Kiti natasi japi echi Onorúami né bichíwali chati isíami ju; kiti sineti anisí japi echi né wabé Omériami japi ke siné isimí japi aʼlá ju”.

^ parr. 10 Salmo 37:9-11: “Echi japi chati nokáami ju ko suwábitami nima, we be nalí echi japi a bichiwi ko Jeobá kawí iyárami nima. Echi japi chati nokáami ju ko ma ke si pirélima; alí mujé ko ku ama alí tasi mi ku riwimea. Echi japi we aʼláala ju ko kawí iyárami nima, echi ko kilii kanílika pirélima”.

^ parr. 15 Ami olásaká bilé Biblia ke Jeobá aníami, ami che machimea piri aniwáami ka Jeobá, iné jubá chukúami nota 1.