Inea japi nirú echoná

Inea: Jena’í mi riwimea

Echi leériami ko machinali

Echi leériami ko machinali

Echi israelitas koʼali codornices alí maná, nalí ¿echi bi nili japi koʼali japalí éenali echoná desierto?

Echi 40 bamíali japalí echi israelitas éenali echoná desierto, echi maná nili japi ne sojí sinibí koʼyé (Éx. 16:35). Ayénachó, osá niraa suwaba echi bamíali, Jeobá ko iyali codornices (Éx. 16:12, 13; Núm. 11:31). Nalí echi israelitas ayénachó olali jarecho namuti japi okema, nalí pe kuabi niraa.

Japi riká, isini kaachi Jeobá ko aniyé kumi simama jiti isábima, alí echoná niruili baʼwí, koʼwáami alí we siyónami nili; japoná rewaliwa oasis (Núm. 10:33). Bilé echi japoná sili isábimia nili echi oasis echomí Elim, “japoná niruili 12 payéwichi alí 70 palmeras”, alí echi ko níliré palmeras dátiles rakéami (Éx. 15:27). Echi libro riwéami Plants of the Bible (Plantas japi jitra raʼicha echi Biblia), aní japi echi palmeras dátiles rakéami, japi “wikaná ocheri, [...] echi ju bilé rojá rakéami japi we koʼáliwa echoná desierto; alí wiká millones pagótami nee jiti okema echi rakala, nee echi aceite alí jiti kábima”.

Ayénachó a keʼré japi echi israelitas sili echoná oasis japi jipi riwéami ju Farán, alí japi wilí echoná valle de Farán. a Japi riká aní echi libro riwéami Discovering the World of the Bible (Machiyá chúriká pireili chabé japi riká aní echi Biblia), echi valle “olá 81 millas [130 km] wilimna, alí echi wabé wilí ju jarecho yúa, wabé baʼóami alí wabé machirúami echoná Sinaí”. Echi libro ayénachó aní japi “sibamia echoná oasis echomí Farán, 28 millas [45 km] ju japoná jonsa suwía echi bakochi echoná mar. Echi oasis anáwita ko ju 3 millas [4.8 km] wilimna niraa alí 2,000 pies [610 metros] echi yena ripá wilí japoná jonsa maní echi mar. Echi ko we baʼóami ju japi riká nili echi Edén. Jiti wiká palmeras dátiles rakéami nirú echoná, chabéi jonsa wiká pagótami ju japi simía echoná basalówisia”.

Palmeras dátiles rakéami echoná oasis echomí Farán

Japalí buyali echoná Egipto jonsa, echi israelitas tóoli batusí echi harina jitra, echi namuti japoná jitra masoma alí tóoliré aceite o jarecho si namuti japi okema. Nalí echi namuti ke wilí rojorali. Ayénachó tóoli wiká boʼwá, waasi alí jarecho si namuti jákami echi bukula (Éx. 12:34-39). Nalí jiti we jilí nili japi nirúlima koʼwáami echoná desierto, wiká echi namuti jákami suwíliré. Ayénachó a keʼré japi echi israelitas koʼali jaré namuti jákami alí jarecho ko ikósika nijili Jeobá, alí ayénachó echi dioses ke bichíwali (Hech. 7:39-43). b Tákoré we jilí nili echi israelitas a bukuruli boʼwá alí waasi. Ata machí japi echi riká nokali jiti japalí ke nijéwili, Jeobá ko jériká aneli: “Emi kúchuwala niséami nima echoná desierto 40 bamíali” (Núm. 14:33). Jiti la, a oláliré leche alí sapá, nalí ke me waʼlú jiti bikiá millones pagótami omérima koʼyá 40 bamíali. c

¿Kumi jonsa machibuli koʼwáami alí baʼwí jiti kóʼama echi namuti jákami? d A keʼré japi echalí a waʼlú ukili, jiti la a nirúliré asalá echoná desierto. Echi libro riwéami Perspicacia para comprender las Escrituras volumen 1, aní japi 3,500 bamíali bachaka, echoná desierto echomí Arabia “a wabé manili baʼwí ke ko japi riká jipi”. Alí ayénachó aní: “Jipi ko nirú wiká valles japi we rilé komichi ju alí wakichéami, jepuná néwariwéliti japi chabé waʼlú ukili alí japi echi isili japi waʼlú maama echi baʼwí”. Tákoré a ukuyé echoná desierto, we wakichéami nili alí we jilí nili japi jaré járima echoná (Deut. 8:14-16). Echi israelitas alí echi namuti jákami suwimeli, ke Jeobá iyásaká echi baʼwí (Éx. 15:22-25; 17:1-6; Núm. 20:2, 11).

Moisés ko aneli echi israelitas japi Jeobá kóʼali echi maná jitra jiti machimea “japi echi rijoi ke pan bi jitra bité, nalí suwaba echi raʼíchali jitra japi Jeobá aní” (Deut. 8:3).

a Iné echi oselí La Atalaya 1 inárachi mayo bamíali 1992, páginas 24 alí 25.

b Echi Biblia aní japi echi israelitas osá niraa echi suwaba 40 bamíali, chiliweli Jeobá echi namuti jákami echoná desierto. Ne bacháwala ko nili japalí Jeobá jáwili echi sacerdotes jiti echi nóchilima, alí biléala ko japalí nili echi Pascua. Echi okuánika ko nili bamíali 1512 kecho nawáachi Cristo, ne sojí bilé bamíali japalí echi israelitas buyali echoná Egipto jonsa (Lev. 8:14-9:24; Núm. 9:1-5).

c Alí ma suwénachi echi 40 bamíali japalí echi israelitas éenali echoná desierto, japalí niruili nakówami iyeli wiká miles namuti jákami echi sayérala bukula (Núm. 31:32-34). Nalí a bijí aminabi koʼali maná japalí chéami moʼili echoná weʼé japi Jeobá iyama riweili (Jos. 5:10-12).

d Jeobá ko aneli echi israelitas japi napabuma echi maná japi ikí newalé ibili pagótami jiti okema. Echi riká ta machí japi echi namuti jákami ke koʼali echi maná (Éx. 16:15, 16).